Π. Κηπουρός Ακτινοφυσικός ΓΝΑ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ»
Η ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΗΜΕΡΑ Film Screen (ελάχιστα σε χρήση) Computed Radiography (CR) Full Field Digital Mammography (FFDM) Digital Breast Tomosynthesis (DBT) Contrast Enhanced Spectral Mammography (CESM)
CR-FFDM Screen-Film, CR FFDM Λήψεις 24-31 kv, Μο/Μο, Mo/Ag, Mo/Rh, Rh/Rh CC + MLO images
ΔΕΑ ΕΕΑΕ Τα ισχύοντα ΔΕΑ έχουν υπολογιστεί με βάση μετρήσεις της ΕΕΑΕ έως και το έτος 2007. Κατά το διάστημα αυτό, στην Ελλάδα η πλειοψηφία των συστημάτων ήταν παλαιάς τεχνολογίας (screen-film) με σχετικά λίγα συστήματα CR και ελάχιστα FFDM. Entrance Surface Air Kerma (ESAK) ACR phantom (ισοδύναμο με 4,5 cm συμπ. μαστού) 7 mgy/λήψη Average Glandular Dose (AGD) ACR phantom 1,54 mgy/λήψη Συνεπώς 1. Σήμερα, με την πλειοψηφία των εγκατεστημένων συστημάτων να είναι FFDM, συμβουλευόμαστε τα ΔΕΑ που υπολογίστηκαν σε παλαιάς τεχνολογίας συστήματα τα οποία έχουν αποσυρθεί. 2. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας των ανιχνευτών εμφανίστηκαν νέες τεχνικές (DBT, CESM) στη Μαστογραφία με δυναμική να αντικαταστήσουν την FFDM. Οι σύγχρονες τεχνικές έχουν αρχίσει σταδιακά να χρησιμοποιούνται στη χώρα μας και σύντομα είναι πιθανό να γίνουν εξετάσεις ρουτίνας.
Digital Breast Tomosynthesis (DBT) Χρησιμοποιείται επικουρικά. Ίσως στο μέλλον αντικαταστήσει την FFDM λόγω μεγαλύτερης ευαισθησίας και σχεδόν ίδιων επιπέδων δόσης (AGD). Λήψεις kv, mas, Target/Filter όμοια με συμβατική FFDM Επιλογές 1-view DBT (MLO) ή 2-view DBT (MLO + CC) ή 1-view COMBINED = DBT MLO + FFDM ή κάθε μια από τις διαθέσιμες επιλογές είναι αυτόνομη εξέταση 2-view COMBINED = DBT (MLO+CC) + FFDM
Digital Breast Tomosynthesis (DBT) Average Glandular Dose (AGD) 1-view DBT DDBT = 0,34-1 * DFFDM (όπου DFFDM = δόση CC+MLO) 2-view DBT DDBT = 0,68 1,17 * DFFDM 1-view COMBINED 2-view COMBINED DDBT = 1,03 1,5 * DFFDM DDBT = 2 2,23 * DFFDM AGD 50%-100% Η δόση στην 2-view COMBINED εξέταση μπορεί να μειωθεί έως και 45% αν αντί των FFDM λήψεων γίνει ανακατασκευή Synthetic 2D-views από τα 3D data της τομοσύνθεσης.
Contrast Enhanced Spectral Mammography (CESM) Low kv High kv Combined image image image Χρησιμοποιείται επικουρικά. Ίσως στο μέλλον αντικαταστήσει την FFDM αλλά και το Breast MRI λόγω σχεδόν ίσης ευαισθησίας αλλά καλύτερης ειδικότητας. Ίσως προταθεί για Standard Screening. Λήψεις Έγχυση σκιαγραφικού. Μετά από 2 min: Λήψη εικόνας Low energy (26-31 kv, Mo/Rh ή Rh/Rh) όπως η απλή FFDM. Λήψη εικόνας High energy (45-49 kv, Mo/Cu ή Rh/Cu) η οποία είναι μη διαγνωστική. H συνδυασμένη εικόνα αναδεικνύει τις περιοχές συγκέντρωση του σκιαγραφικού («ύποπτες» για κακοήθεια).
Contrast Enhanced Spectral Mammography (CESM) Low kv High kv Combined image image image Χρησιμοποιείται επικουρικά. Ίσως στο μέλλον αντικαταστήσει την FFDM αλλά και το Breast MRI λόγω σχεδόν ίσης ευαισθησίας αλλά καλύτερης ειδικότητας. Ίσως προταθεί για Standard Screening. Entrance Surface Air Kerma (ESAK) CESM 10,5 mgy/λήψη (άθροισμα από LE+HE λήψη) FFDM 7,5 mgy ESAK 40% Average Glandular Dose (AGD) CESM 2,8 mgy (άθροισμα από LE+HE λήψη) FFDM 1,5 mgy AGD 80%
Επικαιροποίηση των ΔΕΑ; Είναι εμφανές ότι οι νέες τεχνολογίες που αρχίζουν σταδιακά να ενσωματώνονται στη ρουτίνα της ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑΣ (και ίσως στο εγγύς μέλλον αντικαταστήσουν την «κλασσική» FFDM) συνεπάγονται μικρή έως μεγάλη αύξηση της δόσης του μαστού. Εύλογα προκύπτει το ερώτημα όχι μόνο της επικαιροποίησης των υπαρχόντων ΔΕΑ αλλά και της κατηγοριοποίησης ανάλογα με το είδος (FFDM, DBT, CESM) της εξέτασης. Βιβλιογραφία ΦΕΚ Β/2345/11.12.2007 ΔΕΑ Μαστογραφίας Jeukens et al Radiation exposure of Contrast-Enhanced Spectral Mammography compared with Full-Field Digital Mammography, Investigative Radiology 49 (10) 2014 Philips et al Comparative dose of Contrast-Enhanced Spectral Mammography (CESM), Digital Mammography and Digital Breast Tomosynthesis, AJR 211 2018 Svahn et al Review of radiation dose estimates in disgital breast tomosynthesis relative to those in twoview full-field digital mammography The Breast 24 2015 Sechopoulos et al Radiation dosimetry in digital breast tomosynthesis: Report of AAPM Tomosynthesis Subcommittee Task Group 223 Med. Phys. 41 (9) 2014