Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΘΕΜΑ Επαγγελματικά προσόντα και κοινωνικές δεξιότητες στην Παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Πτυχιακή εργασία του φοιτητή Κυριακάκη Πέτρου που υποβλήθηκε στον καθηγητι) Τερζίδη Κωνσταντίνο.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... Εισαγωγή... 5 ΜΕΡΟΣΑ I Α.1 Παγκοσμιοποίηση και αγορά εργασίας... 6 f S ζ- Α.2 Τα χαρακτηριστικά της απασχόλησης...7 I Α.3 Η διαφοροποίηση των αμοιβών... 9 Α.4 Εκπαίδευση και κατάρτιση...10 ΜΕΡΟΣ Β Β Διερεύνηση προσόντων... 12 Β.1 Διάφορα προσόντα... 12 Β.1. α Δεξιότητες διαβίωσης... 13 Β.ΐ.αΐ Διαπραγμάτευση... 13 Β.1.α2 Επιμονή... 13 Β.1.α3 Οργάνωση του χρόνου... 13 Β.1.α4 Επίλυση προβλημάτων... 14 Β.Ι.β Προσωπικά προσόντα... 14 Β.ΐ.βΐ Ικανότητα στην επικοινωνία... 14 Β.1.β2 Ικανότητα στην οργάνωση... 15 Β.1.β3 Ικανότητα ομαδικής εργασίας... 15 Β.1.β4 Πρωτοβουλία... 15 Β.1.β5 Ηγετική ικανότητα... 16 Β.Ι.βό Ικανότητα διοίκησης... 16 Β.1.β7 Ευελιξία... 17 Β.Ι.γ Γνώσεις και τεχνικά προσόντα... 17 Β.Ι.δ Προσόντα για την αγορά εργασίας... 18 Β.ΐ.δΐ Προώθηση του εαυτού σου... 18 Β.1.δ2 Δικτύωση... 19 Β.1.δ3 Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας... 19 Β.1.δ4 Αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας... 20 ΜΕΡΟΣ Γ Γ. Νέες θέσεις εργασίας, νέες δεξιότητες, νέες μορφές εργασίας... 20 Γ.1 Απαραίτητα τα προσόντα αλλά όχι σίγουρα για την επιτυχία... 21 Γ.Ι.β Συναισθηματική νοημοσύνη... 22 Γ.2 Επαγγέλματα στην Παγκοσμιοποιημένη κοινωνία... 23 Γ.3 Νέοι και εργασία... 30 Γ.4 Τα ΤΟΠ επαγγέλματα... 32
ΜΕΡΟΣ A Δ.1 Η διαδικασία της συνέντευξης... 34 Δ.2 Τα ψυχομετρικά τεστ... 36 ΜΕΡΟΣ Ε Ε.1 Εμπειρία και εξειδικευμένη γνώση...42 Ε.2 Πτυχίο ή γνωριμίες και μέσον;... 44 ΜΕΡΟΣ ΣΤ ΣΤ. Σωστή επιλογή επαγγέλματος... 47 ΣΤ.1 Η διαδικασία για την σωστή επιλογή επαγγέλματος...47 ΣΤ.2 Η δική σου καριέρα... 48 ΣΤ.3 Επιλογές... 48 ΜΕΡΟΣ Η Η. Αναζήτηση εργασίας... 49 Η.1 Μέθοδοι αναζήτησης εργασίας... 49 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 51 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 52
Στην προσπάθεια μελέτης και ανάλυσης του συγκεκριμένου θέματος, επαγγελματικά προσόντα και κοινωνικές δεξιότητες στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, αφού αναφερθούμε στις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης στην αγορά εργασίας, κρίνουμε σκότημο να αναλύσουμε τους δύο όρους κλειδιά Προσόντα - Δεξιότητες. Ενώ στην συνέχεια θεωρώ σκόπιμο να προβούμε στην ανάλυση των στοιχείων που απαιτεί η σύγχρονη κοινωνία στην προσπάθεια εξεύρεσης εργασίας. Πριν προχωρήσουμε τώρα στην μελέτη κάθε ενός από τους όρους κλειδιά που αναφέραμε παραπάνω, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον εισηγητή κ. Τερζίδη Κωνσταντίνο, για την συμβολή του στην πραγματοποίηση της εργασίας αυτής. Ιούνιος 2003 Συγγραφέας Κυριακάκης Πέτρος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης βνώνουμε την μετάλλαξη του εργασιακού χώρου. Στην σκακιέρα της επαγγελματικής καταξίωσης κάποιες ειδικότητες κάνουν ΜΑΤ και κάποιες απειλούνται. Υπάρχουν επαγγέλματα που είναι περιζήτητα και αναμένεται να είναι για αρκετό καιρό ακόμη, επαγγέλματα που αυτήν την περίοδο παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσουν να καταγράφουν τέτοιους ρυθμούς ανόδου. Η ύπαρξη γνώσεων αυτή καθεαυτή δεν εξασφαλίζει την επιτυχή προσαρμογή και πορεία τον εργαζομένων στον εργασιακό στίβο. Εξίσου πρωταρχικό ρόλο κατέχει η ψυχολογία του στελέχους και κατά πόσο αυτή συμβαδίζει με την κουλτούρα της εταιρίας, την πόρτα της οποίας κρούει. Η άνεση στις ξένες γλώσσες και τον χειρισμό των υπολογιστών, η εξειδίκευση αλλά και η ευρύτητα γνώσεων,η ικανότητα επικοινωνίας ανθρώπων και έργων συμπληρώνουν το προφίλ του σύγχρονου στελέχους, που καθίστανται ολοένα και ποιο περιζήτητο, με αποτέλεσμα στην ουσία αυτό να επιλέγει εργοδότη. Πέρα όμως από τα όπια προσόντα και δεξιότιμες ο «ιδανικός» εργαζόμενος ταυτίζεται πολλές φορές με τον «φθηνό» εργαζόμενο. Έτσι οι σύγχρονες διεθνοποιημένες επιχειρήσεις εκτός από τα όπια προσόντα και δεξιότητες παίρνουν υπόψη τους τόσο τις οικονομικές απαιτήσεις του υποψηφίου για πρόσληψη όπως και την οικογενειακή του κατάσταση άντρας - γυναίκα, έγγαμος - άγαμος. Επομένως στο κεφάλαιο Επαγγελματικά προσόντα και κοινωνικές δεξιότητες στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις αλλαγές που έχουν επέλθει στον εργασιακό στίβο με την διεθνοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση έρχεται να ταράξει τα νερά και να φέρει ρηξικέλευθες αλλαγές στην αγορά εργασίας. Έτσι αν εξαιρέσει κανείς τον δημόσιο τομέα (στην Ελλάδα) που η κατοχή μιας θέσης σε αυτόν εξασφαλίζει σιγουριά για τους εργαζομένους, στον ιδιωτικό τομέα η κατοχύρωση ή η διατήρηση μιας θέσης είναι αρκετά πιο δύσκολη και δεν εξαρτάται μόνο από τις γνώσεις. Αυτά τα επιπλέον επαγγελμαπκά προσόντα και κοινωνικές δεξιότητες θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε ενώ παράλληλα θα παρουσιάσουμε τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι σύγχρονες μεγάλες εταιρείες προκειμένου να προβούν στην πρόσληψη κατάλληλων εργαζομένων. Αρχικά λοιπόν θα προσπαθήσω να αναλύσω ποιες είναι οι δεξιότητες και ποια τα προσόντα καθώς και πως αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν
ώστε να πετύχει κάποιος επαγγελματικά. Στην συνέχεια θα αναφερθούμε στα επιπρόσθετα στοιχεία της προσωπικότητας κάθε σύγχρονου στελέχους που τα καθιστούν αναγκαία για την πλήρωση μιας θέσης στην Παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Θα ασχοληθούμε με τους νέους «υποψήφιους» εργαζόμενους και τον προβληματισμό τους γύρω από τα εργασιακά θέματα, καθώς επίσης και με τα κριτήρια που ετηλέγουν κάποιο επάγγελμα. Θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε τα «ΤΟΠ» επαγγέλματα όπως και ποιες διαδικασίες χρησιμοποιούν οι σύγχρονες εταιρείες προκειμένου να προβούν στην πρόσληψη κάποιου εργαζομένου. Θα αναφερθούμε στην εμπειρία και στην εξειδικευμένη γνώση όπως επίσης στις γνωριμίες και το «μέσον» στοιχεία απαραίτητα για την πρόσληψη σε μια ιδιωτική ή δημόσια εταιρεία. Τέλος θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε πως θα εταλέξουμε σωστά ένα επάγγελμα με βάση τα προσόντα τις γνώσεις και τις απαιτήσεις μας ενώ θα αναφέρουμε τις μεθόδους αναζήτησης ενός επαγγέλματος. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι η μεθοδολογία της ερευνάς μας στηρίχτηκε κυρίως στην βιβλιογραφική ανάλυση όπως και στην ανάλυση δευτερογενών στοιχείων. ΜΕΡΟΣ Ιο Α.1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Όπως είναι γνωστό, η δεκαετία που ολοκληρώθηκε έφερε ριζικές αλλαγές και ανακατατάξεις στον τρόπο που οργανώνεται η παραγωγή και διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών. Ο νέος αυτός τρόπος ονομάζεται παγκοσμιοποίηση στα πλαίσια της οποίας η οικονομική δραστηριότητα έχει διεθνοποιηθεί με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς και σε μία πρωτοφανή κλίμακα. Βασικά χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης είναι η αύξηση της εμπορευματικής κυκλοφορίας των προϊόντων και των υτυηρεσιών, αλλά και η μεγάλη αύξηση ξένων επενδύσεων, καθώς και του καθοριστικού ρόλου που παίζουν πλέον οι διεθνής αγορές χρήματος και κεφαλαίου στο επάπεδο των εθνικών οικονομιών και ιδιαίτερα στην σταθερότητα και ανάπτυξη τους.
Α.2 Τα Χαρακτηριστικά ttic Απασγόλησης. Τις τελευταίες δεκαετίες, η γνωστή εικόνα των χωρών παραγωγής, που ήταν κακοφωτισμενοι και ρυπαροί, έχει εκλείψει, τα πάντα εμφανίζονται με τελείως διαφορετική μορφή, η οποία κυριαρχείται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και αυτόματες μηχανές που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι καθαρές αθόρυβες και αποτελεσματικές. Ταυτόχρονα η ατμόσφαιρα των εργοστασίων έχει απαλλαγεί από τους ρύπους των βιομηχανικών καυσαερίων κλπ. και οι συνθήκες εργασίας φαίνονται να είναι πολύ καλύτερες από ό,τι στο παρελθόν. Παρόλο που έχει επανειλημμένα αναφερθεί, ότι πραγματοποιείται πλέον όλο και περισσότερο ομαδική εργασία και καταγράφεται μεγαλύτερη συμμετοχή των διαφόρων στελεχών (υπαλλήλων και όχι μόνο) στους χώρους που εργάζονται, ελάχιστες είναι οι αναφορές στο πρότυπο που ακόμα κυριαρχεί και που αφορά την αποειδίκευση της εργασίας, τον επιταχυνόμενο ρυθμό της παραγωγής, τον αυξανόμενο φόρτο εργασίας, αλλά και τις διάφορες μορφές που λαμβάνει πλέον ο καταναγκασμός και διακριτικός εκφοβισμός των εργαζομένων, οι οποίοι αναγκάζονται να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις των μεταφορντικών μεθόδων παραγωγής. Συστηματικές παρατηρήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής, εφαρμοσμένου χαρακτήρα, στην παραγωγική διαδικασία, αποσκοπούν στο να αφαιρέσουν και τους τελευταίους ελέγχους που ασκούν οι εργαζόμενοι στη διαδικασία παραγωγής. Είναι πλέον συνηθισμένος ο προγραμματισμός των διαφόρων μηχανημάτων, ο οποίος περιλαμβάνει λεπτομερείς οδηγίες που εκτελούνται πιστά από την μηχανή. Ο εργαζόμενος δεν έχει πλέον την δύναμη, αλλά και την δυνατότητα, να διαμορφώσει ανεξάρτητη κρίση, είτε αυτός εργάζεται στην παραγωγή, είτε εργάζεται στην διοίκηση, και, βέβαια, δεν ελέγχει, σχεδόν καθόλου, τα αποτελέσματα της παραγωγικής διαδικασίας που έχουν ήδη προυπαγορευθεί από ειδικούς προγραμματιστές. Η κατάσταση όπως περιγράφηκε παραπάνω έχει, βέβαια επιπτώσεις στους εργαζόμενους οι οποίοι χαρακτηρίζονται από υψηλά εττίπεδα άγχους. Είναι φανερό πλέον, ότι ο βασικός παράγοντας της παραγωγικότητας έχει μετατοπισθεί από την σωματική στην πνευματική ταχύτητα αντίδρασης, δηλαδή στην ευρωστία στο μυαλό, επειδή με την εισαγωγή συνεχώς νέων μεθόδων επιχειρείται αφενός μεν η βελτιστοποίηση της επαφής των εργαζομένων με τις εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αφετέρου δε η ελαχιστοποίηση του χρόνου αντίδρασης τους στα σχετικά ερεθίσματα. Οι διαδικασίες που διέπουν την εξέλιξη αυτή οδηγούν μεν σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα, αλλά αυξάνουν συνεχώς το άγχος των εργαζομένων.
Παράλληλα με τις εξελίξεις στην καθαρά παραγωγική διαδικασία, υπάρχουν και εξελίξεις στην διοίκηση και στην διάθεση των προϊόντων. Αντιμέτωπες με μια ανταγωνιστική και συνεχώς μεταβαλλόμενη οικονομία, πολλές επιχειρήσεις μειώνουν συνολικά τους εργαζομένους σε αυτές, (αξίζει στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι το τελευταίο τρίμηνο του 2002 σαράντα μία χιλιάδες άνθρωποι απολύθηκαν, ενώ οι προσλήψεις μειώθηκαν ταυτόχρονα κατά 30%) βελτιώνοντας την τεχνολογία τους, ή μειώνουν σε μέγεθος τον πυρήνα του μόνιμου προσωπικού τους και προσλαμβάνουν έκτακτους εργαζομένους, έτσι ώστε να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται, δηλαδή να προσθέτουν ή να αφαιρούν προσωπικό, στις εποχιακές, μηνιαίες ή ακόμα εβδομαδιαίες τάσεις της αγοράς. Η τάση της πρόσληψης εκτάκτων υπαλλήλων και μάλιστα με σχέση μερικής απασχόλησης έχει πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις, γιατί οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας κερδίζουν οπωσδήποτε λιγότερα χρήματα από τους εργάτες και υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης, αλλά διαμέσου της εντατικοποίησης της εργασίας αποδίδουν το ίδιο με αυτούς. Επίσης οι εταιρείες μειώνουν το εργατικό τους κόστος προμηθευόμενες από εξωτερικούς φορείς αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία παλαιότερα αποτελούσαν θέμα εσωτερικής παραγωγής. Η ανάθεση, μάλιστα, εργασιών σε εξωτερικούς συνεργάτες ή φορείς επιτρέπει στις εταιρείες να παρακάμπτουν τα εργατικά σωματεία. Η μέχρι σήμερα πρακτική έχει δείξει ότι πολλοί από τους εξωτερικούς συνεργάτες - προμηθευτές των μεγάλων εταιρειών είναι μικρότερες εταιρείες, οι οποίες καταβάλουν χαμηλές αμοιβές και δίδουν ελάχιστες παροχές στο προσωπικό τους. Το φαινόμενο αυτό, τα τελευταία χρόνια, χαρακτηρίζει όλο και περισσότερο τις μεγάλες οικονομίες των HELA, της Ιαπωνίας και της Ευρώπης. Έχοντας υπόψη όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι κατανοητό ότι σήμερα ακόμα και επιστήμονες, οι οποίοι εξαιτίας της ειδικότητας τους θα έπρεπε να αισθάνονται ασφαλείς, όσον αφορά την απασχόληση τους στα πλαίσια της οικονομίας της υψηλής τεχνολογίας, όλο και περισσότερο υποχρεώνονται να καταφύγουν σε προσωρινή εργασία ή σε μερική απασχόληση. Χαρακτηριστικό είναι ότι η παροχή προσωπικών υπηρεσιών και η ανάθεση εργασιών σε εξωτερικούς συνεργάτες είναι αυτή που δημιουργεί πλέον, βασικά, θέσεις απασχόλησης κάτω από συνθήκες, βέβαια, τελείως διαφορετικές απ ότι στο παρελθόν. Ειδικότερα, οι μειωμένες αποδοχές, οι υψηλοί ρυθμοί στον χώρο της εργασίας, η αύξηση του ποσοστού μερικής και έκτακτης απασχόλησης, η αύξηση της μακροχρόνιας τεχνολογικής ανεργίας, το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στα εισοδήματα των πλουσίων και των φτωχών (με τους σύγχρονους ορισμούς βέβαια) έχουν οδηγήσει, ήδη, σε δραματική συρρίκνωση της παραδοσιακής μεσαίας τάξης και προκαλούν ένα πρωτόγονο άγχος για το εργατικό δυναμικό των ανεπτυγμένων
οικονομιών και ειδικότερα των ΗΠΑ και σταδιακά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (περιλαμβανόμενης και της Ελλάδας). Βέβαια, όπως θα αναφέρουμε στην συνέχεια, στην θέση της παραδοσιακής μεσαίας (αστικής) τάξης δημιουργείται μια νέα αστική τάξη, η οποία αναδύεται, στα πλαίσια των συνθηκών που υπαγορεύει η παγκοσμιοποίηση. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις στην αναδυόμενη νέα μεσαία τάξη συμμετέχουν διάφορα στελέχη τραπεζών, επιχειρήσεων φορέων παροχής υττηρεσιών (περιλαμβανομένων και των κέντρων διασκέδασης και αναψυχής), αλλά και στελέχη που θα είναι σε θέση να διαχειρίζονται τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως σύμβουλοι επιχειρήσεων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, χρηματιστές, διαμεσολαβητές επενδύσεων, ακόμα όμως και εξειδικευμένοι δικηγόροι, ασφαλιστές κλπ. Οι αποσταθεροποιητικές συνέπειες της λεγόμενης τρίτης βιομηχανικής επανάστασης έχουν, ήδη, αρχίσει να γίνονται αισθητές σε ολόκληρο τον κόσμο (και σε αυτό δεν θα αποτελεί εξαίρεση η Ελλάδα). Στις προηγμένες οικονομίες, οι νέες τεχνολογίες και οι νέες μέθοδοι διαχείρισης οδηγούν, όπως αναφέρθηκε, στην δημιουργία μεγάλων αριθμών εκτάκτων υπαλλήλων, διευρύνοντας ταυτόχρονα το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις χώρες - μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) 350 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι είναι σήμερα άνεργοι και άλλα 150 εκατομμύρια ή έχουν πάψει να αναζητούν πλήρη απασχόληση ή έχουν δεχθεί μία θέση μερικής απασχόλησης. Η κατάσταση αυτή δεν επιτρέπει εξαιρέσεις, ακόμα κι εκεί όπου παλαιότερα ήταν αδιανόητη η ανεργία και μειωμένες οι προοπτικές εργασίας (Ιαπωνία, Γερμανία). Α.3 Η Αιαφοροποίΐΐσιι των Ααοιβών. Στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της μεταφοράς διάφορων παραγωγικών δραστηριοτήτων σε χώρες χαμηλού κόστους εργασίας, ιδιαίτερα σε χώρες που επιτρέπουν την ένταση εργασίας και όπου είναι δυνατή η παραγωγή προϊόντων από εργαζόμενους χαμηλής εξειδίκευσης, έχει ως αποτέλεσμα τα παραγόμενα προϊόντα στις χώρες αυτές να είναι φθηνότερα και οι τιμές τους να μειώνονται διεθνώς, οδηγώντας σε αναστολή την αντίστοιχη παραγωγή σε επιχειρήσεις στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες, οι οποίες είναι αναγκασμένες να καταβάλουν υψηλότερες αμοιβές στους εργαζομένους. Οι επιχειρήσεις αυτές, αναστέλλοντας την λειτουργία τους, απολύουν περισσότερους ανειδίκευτους εργάτες, παρά ειδικευμένους, εξαιτίας της φύσης της παραγωγής τους που είχε σχέση με απασχόληση μεγάλου αριθμού Ι.Περικλής Ν. Λύτρας, Παγκοσμιοοίηση Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2000.
ανειδίκευτων. Στην συνέχεια η προσφορά και ζήτηση στην αγορά εργασίας οδηγούν σε πτώση των αμοιβών των ανειδίκευτων σε σχέση με τις αμοιβές των ειδικευμένων, και η εξέλιξη αυτή, ουσιαστικά, τείνει να εξισώσει τις αμοιβές των ανειδίκευτών σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρόλα αυτά, όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, γιατί διαφαίνεται ότι οι αποδόσεις του κεφαλαίου σε παγκόσμιο επίπεδο, τα τελευταία χρόνια, δεν ανήλθαν τόσο, όσο τουλάχιστον είχε εκτιμηθεί. Ακόμα, διαφαίνεται ότι το εμπόριο μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών (ΟΟΣΑ) έχει αυξηθεί υπέρμετρα και οι εισαγωγές από λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες δεν φαίνονται τέτοιες, ώστε να εξηγούν τις μεγάλες αλλαγές στις αμοιβές / αποδοχές που παρατηρούνται. Έτσι δεν υπάρχει άλλη εξήγηση από το να δεχθούμε την άποψη, ότι η αιτία των διευρυνόμενων μισθολογικών ανισοτήτων και γενικότερα των ανισοτήτων στις αμοιβές πρέπει να αναζητηθεί στην τεχνολογική εξέλιξη, η οποία οδηγεί στην ζήτηση περισσότερων εξειδικευμένων εργαζομένων, ζήτηση στην οποία δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθεί η αγορά εργασίας. Κανείς, βέβαια, δεν αμφισβητεί ότι υπάρχει μια αυξημένη ζήτηση εξειδικευμένων εργαζομένων, και στην περίπτωση, όμως, αυτή, υπάρχουν διάφορα γεγονότα, που δεν είναι εύκολο να εξηγηθούν. Δηλαδή; εάν η ζήτηση εργαζομένων με εξειδικευμένες θεωρητικές γνώσεις και δεξιότητες είναι μεγάλη, οι πραγματικοί μισθοί των εξειδικευμένων εργαζομένων θα έπρεπε να είχαν ανέλθει (απόλυτα) και μάλιστα σημαντικά, πράγμα που δεν συμβαίνει. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι αυξάνονται οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ εργαζομένων με τις ίδιες δεξιότητες. Η εξήγηση είναι, ίσως, ότι υπάρχουν αντικαταστάσεις και υποκαταστάσεις εργαζομένων από άλλους, οι οποίοι έχουν εξειδικευτεί σε συγκεκριμένα γνωσηκά πεδία, χωρίς όμως να έχουν ευρύτητα γνώσεων, όπως αυτή που έχουν αυτοί που διαθέτουν πανεπιστημιακά διπλώματα ( και υψηλότερες απαιτήσεις) και ως εκ τούτου καθηλώνουν τις αμοιβές, που διαφορετικά θα έπρεπε να έχουν αυξηθεί, μιας και οι «στενής εξειδίκευσης» δεν έχουν υψηλές απαιτήσεις. Το συγκεκριμένο φαινόμενο παρατηρείται και στην Ελλάδα, με την απασχόληση όλο και περισσοτέρων αποφοίτων των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων σε θέσεις που παλαιότερα αποτελούσαν θέσεις εργασίας για αποφοίτους Πανεπιστημίων. Α.4 Εκπαίδευση και κατάοτισΐΐ. Οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στην νέα παγκόσμια οικονομία υψηλής τεχνολογίας βρίσκονται στον τομέα των γνώσεων. Με βάση αυτό 2. Ε.ΑΙ.Κ.Τ.1., Παραγωγικότητα απασχόληση και τεχνολογική εκπαίδευση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2001.
το δεδομένο, είναι απίθανο, οι μεγάλοι αριθμοί ανειδίκευτων ή και ειδικευμένων εργαζομένων, σε παραγωγικούς κλάδους που πλήττονται, να επανακαταρτισθούν και να αποκτήσουν θεωρητικές γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να απασχοληθούν π.χ. ως τεχνικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών, μοριακοί βιολόγοι, σύμβουλοι ετπχειρήσεων, αλλά ακόμη και ως δικηγόροι, λογιστές κλπ. Υπάρχει δηλαδή ένα μεγάλο χάσμα στο ετήπεδο εκπαίδευσης μεταξύ εκείνων που έχουν μείνει άνεργοι και στο αντίστοιχο ετήπεδο που προϋποθέτουν οι εργασίες υψηλής τεχνολογίας. Το χάσμα αυτό είναι τόσο μεγάλο που σε συνδυασμό με την ηλικία των ανέργων καθιστά ανέφικτο οποιαδήποτε πρόγραμμα επανακατάρτισης. Έτσι διαφαίνεται ότι τα διάφορα προγράμματα επανακατάρτισης και γενικότερα κατάρτισης θα στοχεύσουν όλο και περισσότερο, στις μικρότερες ηλικίες των εργαζομένων, οι οποίοι μάλιστα θα έχουν υψηλή αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, που θα τους επιτρέπει την λεγάμενη δια βίου εκπαίδευση, δηλαδή την απόκτηση και άμεσα μετατρέψιμων θεωρητικών γνώσεων και επαγγελματικών δεξιοτήτων, ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας. Η αφύπνιση και η ενθάρρυνση των πολύμορφων κρυμμένων ικανοτήτων δεν υψώνουν το πρώιμο φράγμα της στενής εξειδίκευσης και αποτελούν τους στοιχειώδεις όρους μιας δυναμικής ανάπτυξης του ανθρώπου γενικά. Η ανώτερη βαθμίδα της άρτιας γενικής, ανοικτής μόρφωσης αντιστοιχεί στην μακροπρόθεσμη εξέλιξη της σύγχρονης επιστήμης: στις νέες μεθόδους, στις τάσεις για διασταύρωση των διάφορων επιστημονικών κλάδων, στην χαρακτηριστική ανάπτυξη ενδιάμεσων επιστημονικών κλάδων, κλπ. Ταιριάζει ταυτόχρονα στις αλλαγές της ανθρώπινης δραστηριότητας σε μια εποχή όπου εκατοντάδες επαγγέλματα και τρόποι ζωής απορροφώνται ή τροποποιούνται από την ανάπτυξη της επιστήμης και της οργάνωσης. Ο άνθρωπος που έχει λάβει μια στερεή γενική και ανοικτή μόρφωση είναι πολύ ευκίνητος, ευλύγιστος, ικανός για αλλαγή, μεταπήδηση σε άλλη ειδικότητα ή βελτίωση της ειδικότητας του. Το πλησίασμα των διάφορων πολιτισμών του κόσμου, η ανάγκη της κυριάρχησης του ογκούμενου κύματος πληροφοριών, η αυξανόμενη συμμετοχή των ανθρώπων στις κοινωνικές αποφάσεις, και στις διάφορες μορφές κοινωνικών δράσεων (π.χ. τρίτος ή κοινωνικός τομέας της οικονομίας, εθελοντισμός κλπ), και ιδιαίτερα οι ανάγκες της ανάπτυξης του ανθρώπου σαν αυτοσκοπού, δρουν προς την ίδια κατεύθυνση. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναλύσουμε τα προσόντα και τις δεξιότητες ξεχωριστά. Δηλαδή ποια προσόντα απαιτούνται και ποιες είναι οι δεξιότητες που θα πρέπει να έχει ένας σύγχρονος εργαζόμενος για να επιτύχει επαγγελματικά.
ΜΕΡΟΣ20 Αιερεύνηση προσόντων Καθημερινά χρειάζεται να χρησιμοποιείς ένα πλήθος από δεξιότητες. Γ ια παράδειγμα, να μιλάς πολύ καλά παραπάνω από μια γλώσσες, να διαχειρίζεσαι τα οικονομικά σου, να διεκδικείς αποτελεσματικά οποιαδήποτε βοήθεια χρειάζεσαι, να χρησιμοποιείς με ευκολία διάφορους τρόπους επικοινωνίας. Ποτέ δύο άνθρωποι δεν έχουν ακριβώς τις ίδιες δεξιότητες. Εδώ θα δεις τον τρόπο με τον οποίο μπορείς να ανακαλύψεις τα δικά σου ταλέντα και πως μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις για να βρεις μια δουλειά. Διάφορα προσόντα Τα δικά σου προσόντα Αναγνώριση Προσόντων Προσόντα για την Αγορά Εργασίας. Β.1 Διάφορα προσόντα Πως αλήθεια θα όριζες τη λέξη προσόν ή τη λέξη δεξιότητα ; Και τι εννοούν οι εργοδότες όταν μιλούν για προσόντα; Έχουμε χωρίσει τα προσόντα σε διάφορες κατηγορίες. Για κάθε προσόν υπάρχει ένας ορισμός αλλά και μια περιγραφή στη γλώσσα των επιχειρήσεων. Αυτό θα σε βοηθήσει να παρουσιάσεις τις δεξιότητές σου σε έναν εργοδότη μιλώντας στην ίδια γλώσσα. Φυσικά, δεν θα βρεις μια λίστα με όλα τα προσόντα που υπάρχουν - πιθανότατα εσύ να σκεφτείς μερικά ακόμα- αλλά μια λίστα θα σου δώσει μια ιδέα για το πώς μπορείς να δεις τον εαυτό σου και τις δεξιότητες που έχεις. Δεξιότητες Διαβίωσης Προσωπικά Προσόντα Γνώσεις και Τεγνικά Προσόντα Προσόντα για την Αγορά εργασίας
B.l.g Δεξιότητες Διαβίωσης Ο καθένας μας αναπτύσσει κάποιες δεξιότητες μέσα από την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, η οργάνωση του χρόνου σου, οι λύσεις που δίνεις στα προβλήματά σου, η επιδίωξη της ανεξαρτησίας σου, όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές δεξιότητες που δεν πρέπει να παραβλέπεις. Αιαπραγαάτευστι Επιαονή Οργάνωση του Χρόνου Επίλυση Προβληράτων Β.ΐ.αΐ Διαπραγμάτευση Η διαπραγμάτευση αφορά διάφορες καταστάσεις στις οποίες χρειάζεσαι μια συμβουλή, χρήματα, πληροφόρηση ή βοήθεια αλλά η αρχική απάντηση που παίρνεις είναι όχι. Η ικανότητα της διαπραγμάτευσης μπορεί να αφορά τα παρακάτω: Να μπορείς να υποστηρίζεις αποτελεσματικά τη δική σου άποψη. Να ακούς τους άλλους και να καταλαβαίνεις τι είναι αυτό που θέλουν. Να ξέρεις τα δικαιώματά σου. Να μπορείς να φτάνεις σε μια συμβιβαστική λύση. Για να ξεπεράσεις τις οποιεσδήποτε δυσκολίες που ίσως συναντήσεις πριν λάβεις τις παροχές που σου δίνει το κράτος θα πρέπει καταρχήν να γνωρίζεις πολύ καλά τι δικαιούσαι, και με ποιο τρόπο θα διεκδικήσεις αυτό που σου ανήκει. Β.1.α2 Επίμονη Η επιμονή είναι πάρα πολύ σημαντική προκειμένου να πετύχεις ένα στόχο σου, αλλά και σε καθημερινές δραστηριότητες. Με την επιμονή μπορείς: Να προσεγγίζεις διαφορετικά ένα πρόβλημα όταν μια λύση δεν αποδίδει. Να έχεις στόχους παρά τις δυσκολίες που συναντάς μπροστά σου για να τους πετύχεις. Να αναγνωρίζεις τις δυνάμεις που έχεις εσύ και οι άλλοι γύρω σου και να τις χρησιμοποιείς όσο το δυνατόν καλύτερα. Αυτοπεποίθηση για το τι θέλεις και τι είναι το καλύτερο για σένα. Β 1.α3 Οργάνωση του γρόνου Αυτή η ικανότητα αφορά τα ακόλουθα: Να ξέρεις πόσο χρόνο πρέπει να διαθέσεις στις διάφορες δουλειές σου.
Να προγραμματίζεις για κάθε μέρα τις δραστηριότητες σου και να υπολογίζεις διάφορα άλλα θέματα όπως είναι ταξίδια, διακοπές κτλ. Να χρησιμοποιείς ημερολόγιο και χρονοδιάγραμμα με αποτελεσματικό τρόπο. Β.1,α4 Επίλυση Προβλημάτων Η επίλυση προβλημάτων περιλαμβάνει μια σειρά από διαφορετικές ικανότητες. Σε καθημερινή βάση πρέπει να βρεθούν λύσεις για: Τρόπους για να χρησιμοποιήσεις την τεχνολογία προκειμένου να διευκολύνεις την επικοινωνία με τους άλλους. Ανάπτυξη τεχνικών με τις οποίες μπορείς να προβλέψεις ή να λύσεις προβλήματα εκ των προτέρων. Β.Ι.β Προσωπικά Προσόντα Αυτά τα προσόντα δεν έχουν να κάνουν με γνώσεις που έχεις πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα. Είναι προσωπικές δεξιότητες που ωστόσο απαιτούνται από τις περισσότερες επαγγελματικές θέσεις και σε ακολουθούν ό,τι και να κάνεις. Ικανότητα στην Επικοινωνία Ικανότητα στην Οργάνωση Ικανότητα Οααδική Εργασίας Πρωτοβουλία Ηγετική Ικανότητα Ικανότητα Διοίκησης Ευελι ία Β.ΐ.βΐ Ικανότητα στην επικοινωνία. Η επικοινωνία μπορεί να γίνει γραπτά, λεκτικά ή νοηματικά. Όταν κάποιος έχει ικανότητα στην επικοινωνία τότε : Έχει την ικανότητα να γράφει ευανάγνωστα και συνοπτικά κείμενα, περιλήψεις, επιστολές κλπ. Έχει την ικανότητα να παρουσιάζει κάτι σωστά και δομημένα ώστε να γίνεται κατανοητός στους άλλους. Να χρησιμοποιεί μια γλώσσα σώματος που να εκφράζει ενδιαφέρον και συμμετοχή, π.χ. να βλέπει στα μάτια το πρόσωπο με το οποίο επικοινωνεί. Να έχει κοινωνικές δεξιότητες όπως να ξεκινάει και να οδηγεί μια συζήτηση.
Β.1.Ρ2 Ικανότητα στην Οργάνωση Πολλοί άνθρωποι πρέπει να οργανώνουν τη ζωή τους καθημερινά, έτσι έχουν αναπτύξει μια ικανότητα πάνω σ αυτό. Το να είσαι οργανωμένος σημαίνει ένα ολόκληρο σύνολο καταστάσεων. Η παρακάτω λίστα δίνει κάποια παραδείγματα τι σημαίνει να έχει κανείς αυτή την ικανότητα. Η ικανότητα να προγραμματίζεις και να βάζεις σε προτεραιότητα τα πράγματα. Η ικανότητα να οργανώνεις την εττίτευξη ενός στόχου, για παράδειγμα να οργανώνεις την προσωπική σου φροντίδα. Οικονομική οργάνωση π.χ. προγραμματισμός ενός ταξιδιού να ξέρεις πόσο χρόνο πρέπει να διαθέσεις στις διάφορες δουλειές σου. Β.1.Β3 Ικανότητα Ομαδικής Εργασίας Οι περισσότεροι άνθρωποι σε κάποια στιγμή της ζωής τους χρειάζεται να συνεργαστούν με άλλους. Πολλές επαγγελματικές θέσεις ή μαθήματα στο πανεπιστήμιο περιλαμβάνουν ομαδική δουλειά είτε πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα είτε σε καθημερινή βάση. Η ικανότητα για ομαδική εργασία μπορεί να σημαίνει: Η ικανότητα να τα πηγαίνεις καλά με τους άλλους, και να συμμετέχεις ομαδικά σε διάφορα πράγματα. Να μπορείς να παρουσιάζεις τις δικές σου ιδέες και παράλληλα να είσαι διατεθειμένος/νη να ακούς και να δέχεσαι τις ιδέες των άλλων. Να συνεισφέρεις προς έναν κοινό στόχο. Να έχεις ένα δικό σου προσωπικό στιλ. Να σέβεσαι τις ιδιαιτερότητες και τις διαφορές που έχουν τα άτομα μεταξύ τους. Ομαδική δουλειά σημαίνει να εργάζεσαι μαζί με άλλους ώστε οι ικανότητες του ενός να συμπληρώνουν τις ικανότητες του άλλου. Β.1 β4 Πρωτοβουλία Αυτή μπορεί να είναι μια σπουδαία ικανότητα τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε επαγγελματικό. Περιλαμβάνει δεξιότητες που επιτρέπουν την αλλαγή ή το επιχειρηματικό ρίσκο σε επαγγελματικό επίπεδο. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει: Ανάπτυξη ενός δικτύου προσωπικών επαφών και υποστήριξης. Η εκμετάλλευση όσων ευκαιριών εμφανίζονται και όχι ο παραμερισμός τους.
Η ικανότητα να προκαλείς και να προετοιμάζεις αλλαγές παρά απλά να περιμένεις να σου τύχουν. Να προτείνεις αλλαγές στα πλαίσια της ομαδικής δουλειάς, π.χ. να κάνεις ενέργειες ώστε να προωθήσεις ένα έργο παραπέρα. Έτσι, πρωτοβουλία σημαίνει να ηγείσαι των καταστάσεων και να αναλαμβάνεις τις ευθύνες γ ι' αυτές. Σημαίνει ακόμα να παίρνεις αποφάσεις για μια σειρά θεμάτων οι οποίες μπορεί να αφορούν την αναγνώριση κάποιων δεξιοτήτων ή και ορίων που έχουν τα άτομα, και να δρας ανάλογα. Β. 1.(35 Ηγετική ικανότητα Η ηγεσία παίρνει διάφορες μορφές. Σημαίνει να μπορείς να ακούς τους άλλους, να καθοδηγείς και να συμβιβάζεσαι, όπως επίσης να δίνεις συμβουλές και το καλό παράδειγμα. Η ηγεσία περιλαμβάνει: Τοποθέτηση στόχων. Συγκέντρωση μιας ομάδας για να φέρεις σε πέρας μια εργασία. Κατανόηση της ανθρώτηνης ψυχολογίας, ποια είναι τα κίνητρα των άλλων. Κινητοποίηση άλλων ατόμων. Να συμβουλεύεσαι τα κατάλληλα άτομα και πηγές πληροφοριών και να ακούς διαφορετικές απόψεις. Να τακτοποιείς ο ίδιος κάποια δυσκολία παρά να την αφήνεις στους άλλους. Β.1.Β6 Ικανότητα διοίκησης Η ικανότητα της διοίκησης μπορεί να περιλάβει ένα ολόκληρο σύνολο από ικανότητες. Όλο και περισσότεροι εργοδότες τώρα πια παύουν να αναζητούν συγκεκριμένες γνώσεις και επαγγελματικές δεξιότητες αλλά τονίζουν την αξία της ικανότητας για διοίκηση. Για να έχει κανείς αυτή την ικανότητα δεν είναι απαραίτητο να έχει επαγγελματική εμπειρία στη διοίκηση επιχειρήσεων ή τη διαχείριση έργου. Οι σχετικές δεξιότητες αναπτύσσονται μέσα από την καθημερινή δραστηριότητα όσο και αν αυτό φαίνεται πολύ απλό στη γλώσσα των εργοδοτών η ικανότητα διοίκησης αφορά: Να τοποθετείς στόχους και σκοπούς. Να αξιολογείς την πρόοδο σου σε σχέση με την επίτευξη αυτών των στόχων και σκοπών που έχεις θέσει.
Να εκμεταλλεύεσαι ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, όπως η εμπειρία άλλων ανθρώπων. Να διαχειρίζεσαι ταυτόχρονα διάφορα θέματα. Β.1.Β7 Ευελιξία Η ευελιξία είναι πολύ σημαντική ικανότητα μια και πολύ λίγα πράγματα γίνονται όπως τα έχουμε προγραμματίσει. Συνδυάζει την ικανότητα να αντιδράς γρήγορα και να αντεπεξέρχεσαι σε επείγουσες καταστάσεις όπως επίσης και την ικανότητα να προσαρμόζεις τα σχέδιά σου - αλλά όχι τους στόχους, - να χρησιμοποιείς τις νέες πληροφορίες τα γεγονότα και τις ικανότητες των ανθρώπων. Η ευελιξία μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα να: Βρίσκεις νέες λύσεις. Να παρακολουθείς την εξέλιξη μιας εργασίας και να αλλάζεις τα σχέδια σου αν το θεωρείς αναγκαίο. Να αντεπεξέρχεσαι στην πίεση δημιουργικά. Να βλέπεις τα τυχόν προβλήματα ως ευκαιρίες για να βελτιώσεις τις ικανότητες σου ή τα σχέδια σου. Να αναγνωρίζεις το γεγονός ότι η ζωή δεν είναι τέλεια! Β.Ι.γ Γνώσεις και Τεχνικά Προσόντα Εάν έχεις δουλέψει σε μια εταιρία τότε μάλλον θα έχεις αποκτήσει μια συγκεκριμένη επαγγελματική εμπειρία και μια ειδίκευση. Ή ακόμα μπορεί να έχεις κάποια εμπειρία σε περισσότερους από έναν τομείς. Αυτό είναι κάτι που σίγουρα αξίζει να αναφερθεί σε ένα βιογραφικό σημείωμα ή σε μια αίτηση πρόσληψης ή παρακολούθησης ενός σεμιναρίου. Ωστόσο, μέσα σ' όλα όσα έχεις αποκομίσει, σίγουρα θα υπάρχουν και ορισμένες λιγότερο εμφανείς ικανότητες. Ίσως θα ήταν χρήσιμο να σκεφτόσουν λίγο τα μεμονωμένα τμήματα της δουλειάς σου ή των σπουδών σου. Για παράδειγμα, αν είσαι ένας κοινωνικός επιστήμονας, τότε ίσως έχεις ήδη αποκτήσει τις παρακάτω γνώσεις:. Έρευνα. Συνεντεύξεις. Στατιστική ανάλυση. Χειρισμός ενός εξειδικευμένου εργαλείου ή πακέτων ΗΑ".
Επιπλέον, θα έχεις σίγουρα αναπτύξει πιο γενικές ικανότητες μέσα από τις σπουδές ή και την δουλειά σου. Αυτές ίσως περιλαμβάνουν: Εργασία σε ομάδα Ικανότητα παρουσίασης Διαχείριση χρόνου. Ικανότητα να χειρίζεσαι μια διαφωνία. Κριτική ανάλυση. Επιμονή Ικανότητα να δουλεύεις μεμονωμένα και ανεξάρτητα Παρόμοιες λίστες μπορούν να φτιαχτούν για διάφορους τομείς δουλειάς και σπουδών. Το κλειδί βρίσκεται στο να αναλύεις κάθε τομέα, ή κομμάτι, ή αρμοδιότητα σε μικρότερα μέρη μέχρι να φτάσεις στις ικανότητες που σε αφορούν. Β.Ι.δ Προσόντα για την Αγορά Εργασίας Σήμερα οι απόφοιτοι χρειάζονται ένα συνδυασμό ικανοτήτων, γνώσεων ή τεχνικών σε προσωπικό επίπεδο καθώς και την ικανότητα να διαχειρίζονται την καριέρα τους σε ένα περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει. Αυτό καλείται διαχείριση καριέρας και σε πολλά σημεία μοιάζει με τις ικανότητες που έχεις αναπτύξει στην καθημερινή σου ζωή. Προώθηση του Εαυτού σου. Δικτύωση. Αντιμετώπιση της Αβεβαιότητας. Αντιμετώπιση της Γραφειοκρατίας. Αντιμετώπιση Χαοτικών Φαινομένων. Β.ΐ.δΐ Προώθηση του εαυτού σου Το να προβάλεις τα προτερήματά σου και ό, τι έχεις πετύχει σίγουρα μπορεί να ξενίζει τους συναδέλφους σου στην ομάδα ή στο χώρο εργασίας σου. Παρ' όλα αυτά είναι πολύ σημαντικό να μιλήσεις για τον εαυτό σου ώστε να μάθει ο πιθανός εργοδότης σου τι έχεις κάνει, τι μπορείς να κάνεις και τι σκοπεύεις να κάνεις. Αυτή η ικανότητα σημαίνει: Οτι μπορείς να προσδιορίσεις τους στόχους σου. Ότι μπορείς να αναπτύξεις και να χρησιμοποιήσεις ένα πλάνο για να πετύχεις τους στόχους που έχεις θέσει. Ότι μπορείς να εκμεταλλεύεσαι τις κατάλληλες ευκαιρίες για να γνωρίσουν οι γύρω σου τι έχεις πετύχει π.χ. ομαδικές συναντήσεις.
Να μπορείς να συνδυάσεις τους στόχους του επαγγελματικού σου χώρου με τους δικούς σου. Με την προβολή του εαυτού μας κάθε άλλο παρά υποβαθμίζουμε τα άλλα χαρίσματα, αξίες και γνώσεις που έχουμε με όποιο τρόπο τα έχουμε αποκτήσει. Β.1.δ2 Δικτύωση Είναι ένας συνδυασμός της ικανότητας επικοινωνίας, διαπροσωπικών σχέσεων και ευελιξίας, είναι η δημιουργία ενός δικτύου επαφών με άλλους ανθρώπους. Όταν είναι κανείς δικτυωμένος με την παραπάνω έννοια, μπορεί πιο εύκολα να πετύχει τους στόχους του. Πιο συγκεκριμένα αυτή η πολύτιμη σήμερα ικανότητα περιλαμβάνει: Τη δημιουργία χρήσιμων επαφών με διάφορα άτομα. Τόλμη στο να παίρνεις τις πληροφορίες που θέλεις από άτομα που βρίσκονται σε υψηλά πόστα. Το να γνωρίζεις ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν τηο αποτελεσματικοί τρόποι από το να χρησιμοποιείς τα καθιερωμένα κανάλια επικοινωνίας. Να σκέφτεσαι δηλ. τρόπους που μπορούν να σε οδηγήσουν πιο γρήγορα στον προορισμό σου. Καλές διαπροσωπικές σχέσεις. Να ξέρεις ότι είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιείς όλα τα διαθέσιμα δίκτυα επαφών που διαθέτεις. Για παράδειγμα, αν είσαι μέλος ενός συλλόγου ή μιας οργάνωσης μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις γνωριμίες που έχεις εκεί για να βρεις μια δουλειά, αλλά και να μάθεις τις εμπειρίες άλλων ατόμων στον εργασιακό χώρο. Β.1.δ3 Avτι^ετώπι<n^ της αβεβαιότητας Η αβεβαιότητα είναι μια κατάσταση που όλοι χρειάζεται κάποια στιγμή να αντιμετωπίσουμε και ο καθένας την αντιμετωπίζει διαφορετικά. Η διαδικασία αυτή μας χαρίζει στο τέλος κάποιες δεξιότητες όπως είναι π.χ. η ευελιξία Να μπορείς να αντεπεξέρχεσαι στην αλλαγή των συνθηκών. Να μπορείς να αλλάζεις τα σχέδια σου γρήγορα. Να έχεις δημιουργικότητα στην εττίλυση διαφόρων προβλημάτων. 3.Λιοδίκτυο http://www.rhode$.aegean.gr/einployability/prosonta.dexiotite$.htni
Β.1.54 Αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας Αν έχεις χρειαστεί ποτέ να βγάλεις ένα ταστοποιητικό ή μια βεβαίωση από έναν δημόσιο οργανισμό τότε θα γνωρίζεις τι εννοούμε γραφειοκρατία. Υπάρχουν πολλά πράγματα που χρειάζονται αλλαγή στον τρόπο που λειτουργούν οι κρατικοί οργανισμοί, όμως εδώ θα σταθούμε στο γεγονός ότι μέχρι η κατάσταση να γίνει καλύτερη εμείς θα πρέτιει να μπορούμε να επωφεληθούμε τα μέγιστα από τις υττηρεσίες του κράτους. Εσύ λοιπόν πρέπει να αντιμετωπίσεις μια γραφειοκραηκή διαδικασία η οποία ίσως να μην είναι εύκολη. Έτσι για να επωφεληθείς από μια δημόσια υττηρεσία χρειάζεται: Να γνωρίζεις καλά τη δομή και τη λειτουργία της. Να γνωρίζεις τους άμεσους και τους έμμεσους τρόπους για την προώθηση λύσεων στα θέματά σου. Να μιλάς πάντα με σαφήνεια για τα αιτήματα σου. Προσπαθήσαμε λοιπόν παραπάνω να παρουσιάσουμε και να αναλύσουμε τα προσόντα που απαιτούνται καθώς και τις δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξει κάποιος για να πετύχει επαγγελματικά. Πέρα όμως από τα προσόντα και τις δεξιότητες υπάρχουν και άλλα στοιχεία που προσδιορίζουν ή μπορεί να κατευθύνουν την επαγγελματική μας καριέρα. Αυτά τα στοιχεία θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε παρακάτω. ΜΕΡΟΣ 3ο Νέες θέσεις εργασίας, νέες δεξιότητες, νέες μορφές εργασίας. Οι τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας μεταβάλουν με διάφορους τρόπους την φύση της εργασίας. Το σύστημα απασχόλησης που βασίζονταν στην μαζική παραγωγή με ένα μόνο επαγγελματικό προσόν, δεν υπάρχει πλέον. Στην ψηφιακή εποχή, η γνώση διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην οργάνωση της εργασίας, δημιουργώντας μια οικονομία βασισμένη στα επαγγελματικά προσόντα και την προσαρμοστικότητα. Όσο αυξάνετε το κατώφλι των δεξιοτήτων για τις θέσεις εργασίας, όσο οι θέσεις εργασίας για εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση γίνονται σπανιότερες, όσο τα ποσοστά ανεργίας των νέων παραμένουν υψηλά και διευρύνονται οι διαφορές αποδοχών ανάλογα με την εκπαίδευση, τόσο γίνεται αναγκαία η προσαρμοστικότητα και η κατάρτιση. Παράλληλα, η καθαρή αύξηση σε θέσεις εργασίας αλλά και σε εισοδήματα είναι μεγαλύτερη στις χώρες που έχουν επενδύσει περισσότερο στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών και την ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού με νέες δεξιότητες, ικανού να αντεπεξέλθει στην νέα ζήτηση και τις εργασιακές θέσεις που δημιουργούνται από τις
εφαρμογές νέων τεχνολογιών σε όλο και περισσότερους τομείς της οικονομίας. Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, στόχος είναι η δημιουργία του θεσμικού πλαισίου και η ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε: Να δημιουργηθούν με ρυθμιστικές και επενδυτικές παρεμβάσεις νέες θέσεις εργασίας κυρίως σε νέους τομείς και επαγγέλματα με αυξανόμενη ζήτηση, Να αναπτυχθούν οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από προγράμματα για την κατάρτιση εργαζόμενων και ανέργων, Να αναπτυχθούν νέες μορφές εργασίας όπως η τηλε-εργασία μέσα σε πλαίσιο το οποίο θα διαφυλάσσει τα δικαιώματα των εργαζομένων. Γ.1 Απαραίτητα τα προσόντα αλλά όγι σίγουρα για τιιν Επιτυχία. Οι εποχές έχουν αλλάξει. Η αστάθεια της εργασίας και οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της ταχύτητας των αλλαγών και των νέων δυνατοτήτων που δημιουργούνται εξοντώνουν τους εργαζόμενους, τόσο στα ελεύθερα επαγγέλματα όσο και στην εξαρτημένη εργασία, απαιτώντας από αυτούς ποιο ευέλικτους χειρισμούς και προσαρμοστικές ικανότητες τις οποίες όμως δεν έχουν διδαχθεί. Όλοι έχουμε πρόσφατα παραδείγματα ατόμων γύρω μας που δεν πετυχαίνουν επαγγελματικά, αν και έχουν τα απαραίτητα προσόντα για μια σταδιοδρομία υψηλών απαιτήσεων. Προσωπικές παρατηρήσεις μπορεί να ωθήσουν τον καθένα σε διαισθητικά περισσότερο συμπεράσματα για τους λόγους της αποτυχίας, που όμως δεν βρίσκουν αντίκρισμα στην ισχύουσα λογική περί αξιοκρατίας στον εργασιακό χώρο. Στον κόσμο μας ισχύει, κατά κύριο λόγο, ότι οι μαθησιακές μας γνώσεις -οι δικές μας και κανενός άλλου- είναι όχημα που μας οδηγεί στον μοναχικό δρόμο της επιτυχίας. Η επιβίωση του ισχυρότερου έχει ερμηνευτεί ως του αδίστακτου, του ενός και μοναδικού. Φορτωνόμαστε ή φορτώνουμε τα παιδιά μας με άπειρη πληροφορία -η εποχή και το εκπαιδευτικό σύστημα το απαιτούν- τπστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα ανοίξει ο δρόμος προς την επιτυχία. Γίνονται οι καλύτεροι μαθητές, διαβάζουν συνεχώς, ώστε κάποτε να επιτύχουν υψηλούς στόχους στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Κάποιοι πετυχαίνουν κάποιοι όμως αποτυχαίνουν και τα ερωτήματα και οι απορίες επανέρχονται πιο άγρια, πιο βασανιστικά, χωρίς να μπορούν να βρουν εύκολη απάντηση, εντείνοντας την αστάθεια και το άγχος.
Γ.Ι.β Συναισθηαατικΐΐ Νοτιαοσύνη. Ο Daniel Goleman, συγγραφέας του πολυσυζητημένου βιβλίου συναισθηματική νοημοσύνη (1995) προτάσσει μια άλλη οπτική των γνωστών έως τώρα ετηστημονικών και κατ επέκταση κοινωνικών θέσεων περί νόησης. Η μαθησιακή γνώση και η εξειδίκευση δεν αρκούν, δεν αποτελούν την απόλυτη εγγύηση για την εξέλιξη του ατόμου. Μια άλλη σημαντική παράμετρος παίζει καταλυτικό ρόλο και είναι η συναισθηματική νοημοσύνη (δηλαδή, η ικανότητα του ατόμου να ρυθμίζει και να ελέγχει τα δικά του συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων, και να τα χρησιμοποιεί για να κατευθύνει την σκέψη και την δράση του) την οποία όμως ορίζουν άλλα κέντρα του εγκέφαλου. Στο νέο του βιβλίο, Η Συναισθηματική Νοημοσύνη στο Χώρο της Εργασίας, εστιάζει την προσοχή του στον εργασιακό χώρο των επιχειρήσεων, μελετά εργαζόμενους -που κατέχουν κυρίως- διοικητικές θέσεις ή των οποίων η εργασία έχει έντονο το στοιχείο της κοινωνικής επαφής, και μας παρουσιάζει τα συμπεράσματα του: η Συναισθηματική Νοημοσύνη παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην εξέλιξη τόσο των υπαλλήλων χαμηλής βαθμίδας όσο και των στελεχών και διευθυντών. Όσο, μάλιστα, η διοικητική εύθηνη αυξάνει (όσο ανεβαίνουμε δηλαδή στην κλίμακα της ιεραρχίας) τόσο οι απαιτήσεις για συναισθηματικές δεξιότητες πολλαπλασιάζονται. Θεωρεί ότι υπάρχουν πέντε βασικές κοινωνικές και συναισθηματικές ικανότητες που απορρέουν από την συναισθηματική νοημοσύνη: η αυτεπίγνωση, η αυτορίθμηση, τα κίνητρα συμπεριφοράς η ενσυναίσθηση και οι κοινωνικές δεξιότητες. Επισημαίνει, βεβαίως, ότι το υψηλό ετήπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης δεν εγγυάται την ύπαρξη πέντε βασικών ικανοτήτων. Απλώς δηλώνει την έφεση προς μάθηση, επαναλαμβάνοντας πολλές φορές μέσα στις σελίδες του βιβλίου του ότι η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να βελτιωθεί στην πορεία της ζωής και οι υψηλότερες δυνατότητες του ανθρώπου για αυτού του τύπου τη νόηση συμβαδίζουν με την ωριμότητα. Δύο, όμως, είναι οι βασικοί νοηματικοί άξονες της θέσης του Goleman, που προτρέπουν σε μια νέα αντίληψη των αξιών που ίσχυαν (ή ισχύουν ακόμη) σε μια παραδοσιακή επιχείρηση. Πιστεύει -όπως και πόλοι άλλοι- όη η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων θα εξαρτηθεί από την δυνατότητα προσαρμογής τους στα νέα πρότυπα παραγωγής, με ασθενέστερους κάποιους δεσμούς, όπως ωράρια και κλασικές ιεραρχίες, με βραχύβιες δεσμεύσεις συνεργατών για την περάτωση κάποιου 4.Daniel Goleman. Η συναισθηματική νοημοσύνη στον Χώρο της εργασίας. Εκδόσεις Gutemberg, Oktober 1998.
συγκεκριμένου έργου και διάλυσής του αμέσως μετά. Αυτή η μορφή εργασίας απαιτεί ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας για τη διατήρηση ζεστής επαφής μέχρι την έναρξη του επόμενου έργου. Αυτή η διαπιστώσει της εξέλιξης στον εργασιακό χώρο έχει ως αποτέλεσμα τον δεύτερο βασικό άξονα του Goleman που ενστερνίζεται την θέση ότι ο άνθρωπος είναι, από την προϊστορία ακόμη, ομαδικός παίκτης. Η εξελικτική επιστήμη σήμερα, δηλώνει ότι η εξελικτική ικανότητα μετριέται βάση της επιτυχημένης αναπαραγωγής, άρα της δυνατότητας μιας ομάδας για επιτυχημένη συνεργασία που θα έχει ως αποτέλεσμα την αναπαραγωγή. Η φράση «επιβίωση του πιο ισχυρού» είχε ερμηνευθεί ως η επιβίωση του δυνατότερου (η θέση που χρησιμοποιήθηκε ευρέως για την εδραίωση και την νομιμοποίηση του ελευθέρου ανταγωνισμού) και όχι του ικανού να διαιωνίσει το είδους. Η οπτική αλλάζει και στον εργασιακό χώρο: ο εργαζόμενος δεν είναι μόνος και δεν μπορεί να πετύχει τίποτα μόνος. Οι κοινωνικές δεξιότητες που θα αναπτύξει και στον βαθμό που θα τις εξελίξει θα του προσφέρουν δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης -και στις υψηλότερες βαθμίδες ακόμα αυτές είναι που παίζουν τον κύριο και αποφασιστικό ρόλο. Όσοι δεν γίνουν πιο ευφυείς συναισθηματικά, δεν θα επιβιώσουν εύκολα στις εποχές που έρχονται. Γ.2 Επαγγέλματα στην Παγκοσμιοποιημενη Κοινωνία. Η εποχή της παγκοσμιοποίησης συνοδεύετε από έντονες αντιδράσεις, με βασικό χαρακτηριστικό την πάλη των τάξεων και την κοινωνική διαταραχή. Είναι γεγονός ότι η εποχή της παγκοσμιοποίησης πυροδοτεί και οξύνει διαμάχες μεταξύ πολιτείας και κοινωνίας εργοδοτών και εργαζομένων. Η κυβέρνηση κάθε σύγχρονου κράτους προχωρεί είτε με αργούς είτε με γρηγορότερους ρυθμούς σε μερική ή ολική αποκρατικοποίηση οργανισμών και επιχειρήσεων. Αυτό διώχνει από την μια την εύθηνη της διοίκησης, αλλά οδηγεί από την άλλη στην περικοπή δαπανών και θέσεων (από την πλευρά των εργοδοτών) για να μπορέσουν να επιβιώσουν αυτοί οι οργανισμοί και επιχειρήσεις με αποτέλεσμα «φαινόμενα» όπως της ανεργίας να θεωρούνται όχι μόνο αναγκαία αλλά και αναγκαστικά. Από την άλλη πλευρά οι ιδιωτικές εταιρείες για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στον ανελέητο ανταγωνισμό της σύγχρονης κοινωνίας προχωρούν σε περικοπές δαπανών και εξόδων με αποτέλεσμα το παραπάνω φαινόμενο (ανεργία) να γίνεται περισσότερο εμφανές. Έτσι κάθε σύγχρονος, νέος, υποψήφιος εργαζόμενος θα πρέπει να επιστρατεύσει μια σειρά από επαγγελματικά προσόντα και κοινωνικές δεξιότητες για να αντιμετωπίσει το παραπάνω πρόβλημα.
Ποια είναι όμως τα επαγγέλματα του μέλλοντος και τα επαγγέλματα του παρελθόντος, ή ποια είναι η επίδραση της επανάστασης της πληροφορικής στην προσφορά και ζήτηση επαγγελμάτων; Η επανάσταση της πληροφορικής και της υψηλής τεχνολογίας, στην σημερινή εποχή επέφερε ρηξικέλευθες αλλαγές στο είδος και την σύνθεση των επαγγελμάτων. Ο ανειδίκευτος βιομηχανικός εργάτης, που αποτελούσε και την μεγάλη μάζα της εργατικής τοιξης, των μισθωτών μέχρι ης αρχές και τα μέσα του αιώνα μας, βαίνει ραγδαία προς εξαφάνιση. Έχει ήδη αντικατασταθεί από τη σύγχρονη τεχνολογία ή από τεχνίτες ή χειριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών και ρομποτικής. Μετά την σοβαρή συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα, μειώνεται ραγδαία, όπως είναι γνωστό, ο δευτερογενής τομέας και ειδικότερα η βιομηχανία. Αλλά και στον τριτογενή τομέα, οι απασχολούμενοι υπάλληλοι γραφείου, που ο αριθμός τους αυξανόταν τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, σήμερα ποια πρέπει να είναι καλοί γνώστες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οδεύουμε στην εποχή που όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την πληροφορική θα θεωρούνται περίπου ως αναλφάβητοι. Οι εξελίξεις αυτές βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο των συζητήσεων που συνδέονται με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, την μείωση της σημασίας του κράτους-έθνους και την μαζική συρρίκνωση των θέσεων εργασίας. Από τους πλέον απαισιόδοξους αναλυτές υποστηρίζεται ότι μια τέτοια εξέλιξη προδικάζει την διατήρηση και διεύρυνση των σημερινών υψηλών ποσοστών ανεργίας που συνοδεύονται από εγκληματικότητα βία και κοινωνικό αποκλεισμό. Αν και το ζήτημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και αρκούντως προκλητικό, η υπόθεση του η υπόθεση «του τέλους της εργασίας», όπως την περιγράφει ο Jeremy Rifkin, ξεφεύγει από τα όρια του παρόντος. Σε πολύ γενικές γραμμές, εκτιμάται ότι η ανθρώπινη εργασία εξαλείφεται συστηματικά από ένα μέρος της διαδικασίας παραγωγής, ενώ σε άλλους τομείς μετεξελίσσεται και υποκαθίστανται από άτομα με υψηλότερη τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση. Γενικότερα, τα επαγγέλματα που θα έχουν ως κύριο συστατικό τη γνώση, θα γνωρίζουν άνοδο και υψηλά εισοδήματα. Η γνώση ξένων γλωσσών αποτελεί βασικό οπλοστάσιο για τον εργαζόμενο του μέλλοντος, εκτός από την υποχρεωτική εξοικείωση του με τη σύγχρονη τεχνολογία και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Εξαιτίας των ταχύτατων εξελίξεων της τεχνολογίας και της οικονομίας, οι νέοι εργαζόμενοι θα πρέπει, επίσης, να συνδυάζουν την εξειδίκευση με την πολυμέρεια. Σύγχρονοι τομείς και αντίστοιχοι κλάδοι επαγγελμάτων με ιδιαίτερα ευοίωνες προοπτικές, εκτός από την πληροφορική, είναι οι τηλεπικοινωνίες, η βιοτεχνολογία, η προστασία του περιβάλλοντος, η φροντίδα των ηλικιωμένων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες, η
περιποίηση του σώματος, η άθληση, η αναψυχή, η βελτίωση της ποιότητας ζωής και ο τουρισμός. Στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας, η ιστορική απώλεια του τρένου της βιομηχανικής επανάστασης, ίσως τελικά, υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορεί να έχει σήμερα ορισμένες θετικές ετηδράσεις στο μέτωπο της ανεργίας. Κι αυτό γιατί το κύριο μέρος των θέσεων εργασίας που χάνονται παγκοσμίως λόγο της εισβολής της υψηλής τεχνολογίας αφορά τη βιομηχανία, που δεν έχει αναπτυχθεί σημαντικά στην χώρα μας. Η σημερινή ελληνική οικονομία στηρίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό απ ό,τι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, όπου η πληροφορική έχει λιγότερες εφαρμογές απ ό,τι στη βιομηχανία. Τονίζεται ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο της σύγχρονης εποχής δεν είναι άλλο από την γνώση. Την γνώση με την γενικότερη μορφή της και τις ετημέρους ειδικεύσεις της, αλλά και την ευελιξία της, που επιτρέπει την μεταττήδηση ενός εργαζόμενου σε συναφείς ειδικότητες, ανάλογα με την εξέλιξη της ζήτησης της αγοράς εργασίας, ώστε να είναι απασχολήσιμος. Χαρακτηριστικό των νέων επαγγελμάτων είναι η χρήση της πληροφορικής, η οποία γενικεύεται σε όλους τους τομείς, αφού ο ηλεκτρονικός υπολογιστής τείνει να εισβάλει πλέον παντού. Ενδεικτικά εδώ σημειώνεται ότι ο συμβατικός μηχανικός και ηλεκτρολόγος αυτοκίνητου, όπως ήταν γνωστό μέχρι πρόσφατα, συνήθως με τα κατσαβίδια και τη μουντζούρα του, υποκαθίσταται σταδιακά από τον ηλεκτρονικό τεχνίτη αυτοκινήτου. Κι αυτό γιατί τα συμβατικά αυτοκίνητα που κυκλοφορούν μέχρι σήμερα αντικαθίστανται σταδιακά από τα αυτοκίνητα με πλήρη ηλεκτρονικά κυκλώματα. Όμως η επανάσταση και αναγκαιότητα της γνώσης δεν αφορά αποκλειστικά την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών (ΗΛΓ). Η κατάλληλη επαγγελματική εκπαίδευση και επανεκπαίδευση αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση και σε ειδικότητες που δεν είναι απαραίτητη οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, όπως λ.χ. ο μάγειρας, ο σερβιτόρος, ο ελαιοχρωματιστής, ο νοσοκόμος κ.λπ. Επιπλέον παρατηρείται ότι οι σύγχρονες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εξελίξεις προωθούν ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες, όπως αυτές που ασχολούνται με το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής, την ποιότητα ζωής με την ψυχαγωγία, τον αθλητισμό και τη θάλασσα και γενικότερα με τον τουρισμό. Η γήρανση του πληθυσμού, ο περιορισμός της οικογενειακής συνοχής και φροντίδας και οι αυξημένες υποχρεώσεις μιας σύγχρονης δημιουργικής πολιτείας δικαίου απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν ως φυσικό επακόλουθο την διεύρυνση της ζήτησης των επαγγελμάτων υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Στο απώτερο μέλλων, μετά το 2005, εκτιμάται ότι τα επαγγέλματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη ώθηση. Το
ίδιο προβλέπεται ότι θα συμβεί και με τα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά επαγγέλματα, που μέχρι σήμερα, όπως και στον ορατό ορίζοντα των ερχόμενων 3-5 ετών εμφανίζουν αρνητικό ισοζύγιο. Μεγάλη έρευνα του συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών για την αγορά εργασίας κατέληξε στο ότι δεν βρίσκει Στελέχη το 57% των εταιρειών. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα το 86% των ετηχειρήσεων σχεδιάζει να κάνει νέες προσλήψεις και το 73% σκοπεύει να εκπαιδεύσει στελέχη. Οι 57 στις 100 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι δεν βρίσκουν ή βρίσκουν εξαιρετικά δύσκολα στελέχη με τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε ειδικότητες αιχμής. Αυτή είναι μία από τις διαπιστώσεις στις οποίες καταλήγει μεγάλη έρευνα του συνδέσμου ελληνικών βιομηχανιών. Οι ειδικότητες αιχμής, που σχετίζονται με τις δραστηριότητες της νέας οικονομίας και τις νέες τεχνολογίες, καθώς και με τις ανάγκες νέας οργάνωσης των ετηχειρήσεων, ετηκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές ετηχειρήσεις στην εξεύρεση συνεργατών. Το γεγονός αυτό, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο σημαντικών προβλημάτων καθώς προκαλεί δυσλειτουργία στην αγορά εργασίας, στέκεται εμπόδιο στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων αλλά και στην αύξηση της απασχόλησης. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον ΣΕΒ με δείγμα 620 επιχειρήσεων την περίοδο του Μαΐου - Ιουνίου 2000. Το 74,5% των επιχειρήσεων που έλαβαν μέρος στην έρευνα απασχολούσαν μέχρι 100 άτομα και το υπόλοιπο 25,5% των επιχειρήσεων άνω των 100 εργαζομένων. Το 69,7% του δείγματος είχαν έδρα τα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και το 30,03% την υπόλοιπη Ελλάδα. Συνοπτικά η συνολική εικόνα της ερευνάς είναι η εξής: Το 86% των επιχειρήσεων δηλώνουν 0u σχεδιάζουν να κάνουν νέες προσλήψεις στελεχών σε ειδικότητες αιχμής με τριτοβάθμια εκπαίδευση, την επόμενη πενταετία. Για στελέχη με χαμηλότερη εκπαίδευση το αντίστοιχο ποσοστό είναι 70%. Το 73% των επιχειρήσεων σκοπεύουν να εκπαιδεύσουν στελέχη τους με τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ειδικότητες αιχμής. Για στελέχη με χαμηλότερη εκπαίδευση το ποσοστό είναι 53%. Ένα εντυπωσιακό ποσοστό των επιχειρήσεων που ανέρχεται σε 57% δηλώνει ότι δεν βρίσκονται ή σπανίζουν στελέχη με τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ειδικότητες αιχμής. Για τα στελέχη με χαμηλότερη εκπαίδευση, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 46%. 5. Αντωνιάδης Πέτρος, Δεν βρίσκει στελέχη τι 2001, σ.8-9. IVεταιρειών, Αθήνα, Ιούλιος, 30,
Κυριαρχούν πέντε ειδικότητες με τριτοβάθμια εκπαίδευση στις όποιες περιλαμβάνεται η νέα ειδικότητα των τεχνολογιών Πληροφορίας / Ετηκοινωνιών και τέσσερις παραδοσιακές ειδικότητες των Οικονομικών και της Λογιστικής, των Μηχανολόγων Μηχανικών, των Χημικών / Χημικών Μηχανικών / Μεταλλουργών / Μεταλλειολόγων και των Πωλήσεων / Marketing. Στην προ-τριτοβάθμια εκπαίδευση, κυριαρχεί η ειδικότητα των Τεχνιτών Μηχανολόγων και των Χειριστών Μηχανών. Περίπου 1 στις 2 επιχειρήσεις σκοπεύει να κάνει νέα πρόσληψη στην ειδικότητα αυτή. Τα σχέδια των επιχειρήσεων προβλέπουν εκπαίδευση των υφιστάμενων στελεχών με τριτοβάθμια εκπαίδευση για να καλύψουν δύο κατηγορίες αναγκών: Α) Να εφοδιάσουν με τις απαιτούμενες νέες γνώσεις στελέχη ειδικοτήτων που βρίσκονται σε εξέλιξη λόγο των αλλαγών που γίνονται. Τέτοιες είναι οι: Πωλήσεις / Marketing, τα Οικονομικά / Λογιστική / Κοστολόγηση και οι Αυτοματισμοί. Β) Να καταρτίσουν υφιστάμενα στελέχη σε νέες ειδικότητες οι οποίες αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια. Τέτοιες είναι οι: Τεχνολογίες Πληροφορίας / Επικοινωνιών (που αν και νέα ειδικότητα είναι επίσης και ταχύτατα εξελισσόμενη με την εξέλιξη της σχετικής τεχνολογίας). Διαχείριση Ποιότητας και η Εφοδιαστικη. Οι εταιρείες σχεδιάζουν να εκπαιδεύσουν τα υφιστάμενα στελέχη τους με προ-τριτοβάθμια εκπαίδευση κυρίως στις παρακάτω ειδικότητες: Τεχνίτες Μηχανολόγοι / Χείριστες Μηχανών, Τεχνολογίες Πληροφορίας / Επικοινωνιών, Marketing / Πωλήσεις και Αυτοματισμοί. Οι ειδικότητες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με δυσκολία εξεύρεσης στελεχών είναι οι: Τεχνολογίες Πληροφορίας / Επικοινωνιών, τα Οικονομικά / Λογιστική / Κοστολόγηση, Marketing / Πωλήσεις και οι Μηχανολόγοι Μηχανικοί. Αντίστοιχα οι ειδικότητες της προ-τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις οποίες οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται ή αδυνατούν να βρουν στελέχη είναι οι: Τεχνίτες Μηχανολόγοι / Χείριστες Μηχανών, οι Αυτοματισμοί, οι Τεχνολογίες Πληροφορίας / Επικοινωνιών και η Διοίκηση Επιχειρήσεων. Θεωρείται πιθανό ότι οι ελλείψεις σε ορισμένες παραδοσιακές ειδικότητες μπορεί να οφείλονται και στην έλλειψη κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού.