νικήστε το διαβήτη Το πλήρες πρόγραμμα υγείας με άσκηση και διατροφή Dr Sarah Brewer Σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Συμπληρωματικής Ιατρικής

νικήστε το διαβήτη Το πλήρες πρόγραμμα υγείας με άσκηση και διατροφή Dr Sarah Brewer Σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Συμπληρωματικής Ιατρικής

Νικήστε το διαβήτη Το πλήρες πρόγραμμα υγείας με άσκηση και διατροφή Τίτλος Πρωτοτύπου: Natural Health Guru, overcoming diabetes Αφιερωμένο στον υπέροχο σύζυγό μου, Ρίτσαρντ Copyright Duncan Baird Publishers 2008 Text copyright Dr Sarah Brewer 2008 Artwork copyright Duncan Baird Publishers Photography copyright Duncan Baird Publishers Για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ, 2009 Εξεδόθη κατόπιν συμφωνίας με τους Duncan Baird Publishers & Passino LTD. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή ανατύπωση μέρους ή του συνόλου του βιβλίου, σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ISBN: 978-960-364-381-4 Πρώτη ελληνική έκδοση: Σεπτέμβριος 2009 Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Επιμέλεια-Διόρθωση: Αλέξανδρος Φιλίππου ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ DIOPTRA PUBLISHING Αρριανού 3 3, Arianou Str. 121 31 Περιστέρι 121 31 Athens-Greece Tηλ.: 210 380 52 28 Tel.: 210 380 52 28 Fax: 210 330 04 39 Fax: 210 330 04 39 http://www.dioptra.gr e-mail: sales@dioptra.gr Colour reproduction by Scanhouse, Malaysia Printed in China by Regent Σημείωση: 1 κουταλάκι (του γλυκού) = 5 ml, 1 κουταλιά (της σούπας) = 15 ml, 1 φλιτζάνι = 250 ml Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο δεν υποκαθιστούν τις ιατρικές συμβουλές και την ιατρική αγωγή. Οι έγκυες και όσοι υποφέρουν από οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, πρέπει να συμβουλεύονται γιατρό πριν ακολουθήσουν κάποια από τις συμβουλές ή τις πρακτικές που συστήνονται σε αυτό το βιβλίο. Ο Εκδότης και οποιοσδήποτε άλλος έχει συμμετάσχει σε αυτή την έκδοση δεν υπέχουν την παραμικρή ευθύνη για οποιεσδήποτε βλάβες τυχόν προκληθούν από την εφαρμογή των πληροφοριών, ασκήσεων, θεραπευτικών τεχνικών ή συνταγών που περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο. περιεχόμενα 6 εισαγωγή 8 μέρος πρώτο γνωριμία με το διαβήτη 10 τι είναι διαβήτης; 14 διαβήτης τύπου 1 16 διαβήτης τύπου 2 18 διάγνωση και παρακολούθηση του διαβήτη 20 οι επιπλοκές του διαβήτη 24 η αγωγή του διαβήτη 28 μέρος δεύτερο η φυσική θεραπευτική προσέγγιση 30 συμπληρωματικές προσεγγίσεις αγωγής 31 αρωματοθεραπεία 32 βοτανοθεραπεία 34 αγιουρβέδα 35 φυσιοπαθητική 36 ομοιοπαθητική 37 μαγνητοθεραπεία 38 ρεφλεξολογία 40 γιόγκα και κιγκόνγκ 41 βελονισμός 43 διαλογισμός 44 διατροφικές προσεγγίσεις 45 ελέγξτε τους υδατάνθρακες 47 ακολουθείτε διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού φορτίου 50 περιορίστε το αλάτι 51 τρώτε περισσότερες αδρανείς ίνες 52 τρώτε υγιή λίπη 54 τα οφέλη των ιχθυελαίων 56 τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά 58 υπερτροφές για το διαβήτη 62 συμπληρώματα για το διαβήτη

66 προσεγγίσεις τρόπου ζωής 67 κάπνισμα και αλκοόλ 68 τακτική γυμναστική 70 υγιές βάρος 72 μέρος τρίτο τα προγράμματα natural health guru 74 το ερωτηματολόγιο natural health guru 77 έναρξη προγραμμάτων το ήπιο πρόγραμμα 78 παρουσίαση του ήπιου προγράμματος 82 ημερήσια μενού 98 συνέχιση του ήπιου προγράμματος οι συνταγές του ήπιου προγράμματος 100 συνταγές πρωινού 102 συνταγές μεσημεριανού 104 συνταγές βραδινού 108 συνταγές για επιδόρπιο οι συνταγές του μεσαίου προγράμματος 132 συνταγές πρωινού 134 συνταγές μεσημεριανού 136 συνταγές βραδινού 141 συνταγές για επιδόρπιο το πλήρες πρόγραμμα 142 παρουσίαση του πλήρους προγράμματος 146 ημερήσια μενού 162 συνέχιση του πλήρους προγράμματος οι συνταγές του πλήρους προγράμματος 164 συνταγές πρωινού 166 συνταγές μεσημεριανού 168 συνταγές βραδινού 172 συνταγές για επιδόρπιο και σνακ 174 πηγές 176 ευρετήριο 180 ευχαριστίες το μεσαίο πρόγραμμα 110 παρουσίαση του μεσαίου προγράμματος 114 ημερήσια μενού 130 συνέχιση του μεσαίου προγράμματος

νικήστε το διαβήτη εισαγωγή Υπολογίζεται ότι 246 εκατομμύρια ενήλικοι σε όλο τον κόσμο ζουν με διαβήτη, και κάθε δέκα δευτερόλεπτα γίνονται δύο νέες διαγνώσεις. Ο αριθμός των ασθενών με διαβήτη Τύπου 1 αυξάνεται με τον ανησυχητικό ρυθμό του 3 τοις εκατό το χρόνο, ενώ ο διαβήτης Τύπου 2 γίνεται τόσο διαδεδομένος ώστε, σε μερικές κοινότητες, έχει προσβάλει τους μισούς ενηλίκους ηλικίας άνω των 35 ετών. Κάθε χρόνο, επτά εκατομμύρια άτομα επιπλέον εμφανίζουν διαβήτη, και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025 θα υπάρχουν 380 εκατομμύρια διαβητικοί. Ο διαβήτης είναι πάθηση στην οποία η γλυκόζη φτάνει σε αφύσικα υψηλά επίπεδα στο αίμα επειδή ο οργανισμός δεν μπορεί πλέον να τη χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά ως καύσιμο. Η χρήση της γλυκόζης απαιτεί την ινσουλίνη, ορμόνη που παρασκευάζεται στο πάγκρεας. Περίπου ο ένας στους δέκα διαβητικούς έχει διαβήτη Τύπου 1, στον οποίο υπάρχει σοβαρή έλλειψη ινσουλίνης. Η συντριπτική πλειονότητα των διαβητικών όμως έχουν διαβήτη Τύπου 2, στον οποίο παρασκευάζεται μια ποσότητα ινσουλίνης Δώστε προσοχή σε αυτά τα σύμβολα Στο βιβλίο υπάρχουν πλαίσια που δίνουν χρήσιμες, ενδιαφέρουσες ή σημαντικές πληροφορίες. Κάθε πλαίσιο έχει ένα σύμβολο (δείτε παρακάτω). Το βέλος δείχνει ότι το πλαίσιο περιέχει πρακτικές οδηγίες. Ο σταυρός σημαίνει ότι το πλαίσιο περιέχει πρόσθετες πληροφορίες για το θέμα που συζητείται ή για το διαβήτη γενικά. Το θαυμαστικό επισημαίνει μια προειδοποίηση ή κάτι που χρειάζεται προσοχή. η οποία ωστόσο δεν είναι αρκετή για τις ανάγκες του σώματος. Μπορεί, ακόμη, τα επίπεδα ινσουλίνης να είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό. Αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός παρουσιάζει αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και το πάγκρεας ανταποκρίνεται παράγοντας όλο και μεγαλύτερες ποσότητες. Η αντίσταση στην ινσουλίνη οφείλεται κυρίως σε έλλειψη γυμναστικής, σε υπερβολικό βάρος και στην παχυσαρκία. Δυστυχώς, απέναντι σε κάθε άτομο που γνωρίζει ότι υποφέρει από διαβήτη, υπάρχει κάποιος που δεν το γνωρίζει. Ο διαβήτης συνδέεται με μια σειρά από δυσάρεστες επιπλοκές που κοστίζουν τη ζωή σε περισσότερα από τρία εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο ένας θάνατος κάθε δέκα δευτερόλεπτα. Πρόκειται για τραγωδία, δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο διαβήτης Τύπου 2 μπορεί να προληφθεί, και πολλά άτομα με αυξημένα επίπεδα γλυκόζης μπορούν να επανέλθουν στο φυσιολογικό με τις σωστές παρεμβάσεις στη διατροφή και στον τρόπο ζωής τους. Η γλυκόζη είναι εξαιρετικά ενεργός χημική ουσία που «επιτίθεται» και συνδέεται με πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα και σε όργανα όπως τα νεφρά και τα μάτια. Γι αυτόν το λόγο, μακροπρόθεσμα, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης μπορεί να προκαλέσουν τις επιπλοκές του διαβήτη: καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό, νεφρική ανεπάρκεια και απώλεια όρασης. Διατηρώντας έναν καλό έλεγχο του επιπέδου της γλυκόζης, ο κίνδυνος επιπλοκών μπορεί να μειωθεί σημαντικά. Αν έχετε διαβήτη Τύπου 2, η απώλεια των περιττών κιλών, η γυμναστική και μια διατροφή από πλήρεις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορούν να βελτιώσουν την έκκριση ινσουλίνης και να μειώσουν την αντίσταση του σώματος στις επιδράσεις της. Πολλά συμπληρώματα, θεραπευτικά βότανα και συμπληρωματικές θεραπείες και τεχνικές χαλάρωσης μπορούν επίσης να βελτιώσουν τον έλεγχο της γλυκόζης. Αυτά τα μέτρα συχνά είναι αρκετά για να ελέγξετε τα επίπεδα της γλυκόζης χωρίς να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή.

Αν έχετε διαβήτη Τύπου 1, δεν μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα για να βελτιώσετε τη φυσική παραγωγή ινσουλίνης του οργανισμού σας, όμως οι αλλαγές διατροφής και τρόπου ζωής μπορούν να βελτιώσουν τη γενική υγεία σας και να μειώσουν τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο επιπλοκών ή να περιορίσουν τα συμπτώματά τους εάν εμφανιστούν. Σε αυτό το βιβλίο δίνω πληροφορίες για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής, που θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε τον έλεγχο της γλυκόζης και θα μειώσουν τον κίνδυνο των επιπλοκών. Επειδή κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, και δεν υπάρχει καμία διατροφή και κανένας τρόπος ζωής που να ταιριάζει σε όλους, έχω διαμορφώσει τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις: ένα ήπιο, ένα μεσαίο και ένα πλήρες πρόγραμμα. Κάποιο από αυτά θα ταιριάζει και στην περίπτωσή σας. Για να δείτε ποιο πρόγραμμα είναι το κατάλληλο για εσάς, συμπληρώστε το λεπτομερές ερωτηματολόγιο των σελίδων 74-76. Αυτό θα σας βοηθήσει να επιλέξετε. Εάν είστε από εκείνους που προτιμούν να προχωρούν αργά, το ήπιο πρόγραμμα θα σας γνωρίσει τις αρχές της υγιεινής διατροφής, όπως το να περιορίσετε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες, να μαγειρεύετε χωρίς αλάτι, να τρώτε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και ψάρια, και να περιορίσετε το κόκκινο κρέας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει διατροφικά συμπληρώματα στις μικρότερες ποσότητες οι οποίες, σύμφωνα με τις έρευνες, μπορούν να έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία. Ακόμη, για το ήπιο πρόγραμμα θα κάνετε ασκήσεις κοιλιακών και γρήγορη πεζοπορία, και θα γνωρίσετε τις συμπληρωματικές προσεγγίσεις που μπορούν να βελτιώσουν τον έλεγχο της γλυκόζης, να ενισχύσουν την κυκλοφορία και να σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε. Αυτές περιλαμβάνουν τη γιόγκα, το μασάζ, το διαλογισμό, τη μαγνητοθεραπεία, την ομοιοπαθητική και την αρωματοθεραπεία. Εάν είστε πιο τολμηροί ή ακολουθείτε ήδη σχετικά υγιεινή διατροφή και τρόπο ζωής, το μεσαίο πρόγραμμα θα σας δώσει μια διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη βασισμένη στη μεσογειακή δίαιτα που αυξάνει το σκόρδο, το ελαιόλαδο, τα φρούτα, τα λαχανικά και το κρέας. Τα συμπληρώματα διατροφής δίνονται σε περισσότερο θεραπευτικές δόσεις και η γυμναστική είναι πιο εντατική. Επιπλέον, σας παρουσιάζω συμπληρωματικές προσεγγίσεις όπως η Αγιουρβέδα, οι ασκήσεις αναπνοής και η ρεφλεξολογία. Ακολουθείτε τη συμβουλή του γιατρού Οι πληροφορίες και οι συμβουλές που δίνονται σε αυτό το βιβλίο είναι για γενική ενημέρωση μόνο. Δεν έχουν σκοπό να υποκαταστήσουν τις συμβουλές του γιατρού σας, και ειδικότερα δεν προορίζονται για γυναίκες που είναι έγκυες ή έχουν διαβήτη κύησης. Αυτό το βιβλίο ακολουθεί ολιστική προσέγγιση και είναι κατάλληλο για να συμπληρώσει τις μορφές αγωγής που θα σας δώσει ο γιατρός σας. Αν παίρνετε αντιδιαβητικά φάρμακα χάπια ή ενέσεις ακολουθήστε προσεκτικά τις συμβουλές του γιατρού σας για τη δοσολογία. Αν θέλετε να κάνετε αλλαγές στη διατροφή σας ή να πάρετε συμπληρώματα, συζητήστε το με το γιατρό σας. Πρέπει να ξέρετε πώς να παρακολουθείτε τη γλυκόζη σας, και να είστε σε θέση να προσαρμόσετε κατάλληλα τη φαρμακευτική αγωγή αν βελτιωθεί (ή επιδεινωθεί) ο έλεγχος της γλυκόζης. Μη διακόψετε τη φαρμακευτική αγωγή χωρίς την άδεια του γιατρού σας. Όταν βελτιωθεί ο έλεγχος της γλυκόζης, ο γιατρός θα προσαρμόσει ανάλογα τη φαρμακευτική αγωγή κάτω από την επίβλεψή του. Για εκείνους που θέλουν να ακολουθήσουν το πλήρες πρόγραμμα, οι διατροφικές αλλαγές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη που προτείνω βασίζονται σε έναν από τους πιο υγιεινούς τρόπους διατροφής στον κόσμο την ιαπωνική δίαιτα. Αυτή περιλαμβάνει εξωτικά πιάτα όπως το σασίμι (ωμό ψάρι), ιαματικά μανιτάρια και θαλάσσια φυτά. Τα διατροφικά συμπληρώματα χορηγούνται στις υψηλότερες θεραπευτικές δόσεις. Περιλαμβάνονται επίσης συμπληρωματικές τεχνικές όπως δακτυλοπίεση σιάτσου, βελονισμός και μια σειρά από στάσεις της γιόγκα γνωστές ως χαιρετισμός στον ήλιο. Στον δικτυακό τόπο www.naturalhealthguru.co.uk που λειτουργεί παράπλευρα με το βιβλίο, θα βρείτε επιπλέον συνταγές, καθώς και πληροφορίες για τις πλέον πρόσφατες έρευνες. Μέσω αυτού του δικτυακού τόπου μπορείτε να μου πείτε πώς τα πάτε με τα προγράμματα του Τρίτου Μέρους του βιβλίου και να γράψετε για τις επιτυχίες σας. εισαγωγή

Γνωριμία με το διαβήτη Υπάρχουν πολλοί μύθοι για το διαβήτη, όπως «Τον παθαίνεις αν τρως πολλή ζάχαρη» ή «Ο διαβήτης Τύπου 2 είναι λιγότερο σοβαρός από τον Τύπο 1». Στις σελίδες που ακολουθούν σας δίνω τα δεδομένα για το διαβήτη και εξηγώ τις διαφορές ανάμεσα στους δύο κύριους τύπους. Τόσο στο διαβήτη Τύπου 1 όσο και στο διαβήτη Τύπου 2, το σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί φυσιολογικά τη γλυκόζη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και όταν ο ασθενής τρώει τροφές που περιέχουν ζάχαρη, το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά τη γλυκόζη και χάνει έτσι την κύρια πηγή ενέργειάς του. Αν έχετε διαβήτη Τύπου 1, αυτό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως γρήγορη απώλεια βάρους, επειδή ο οργανισμός αρχίζει να διασπά λίπη και μυς. Αν έχετε διαβήτη Τύπου 2, το σώμα σας μπορεί να χρησιμοποιήσει σε κάποιο βαθμό τη γλυκόζη, αλλά μια σημαντική ποσότητά της παραμένει στο αίμα. Αυτό έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία. Η σωστή διάγνωση και παρακολούθηση του διαβήτη είναι πολύ σημαντικές. Από τη στιγμή που θα γίνει διάγνωση, μπορείτε να κάνετε βήματα για να βελτιώσετε τη μελλοντική υγεία σας. Και το κυριότερο, μπορείτε να μάθετε να διαχειρίζεστε αποτελεσματικά τη γλυκόζη. Αυτό θα αποτρέψει ή θα καθυστερήσει πολλές από τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στην καρδιά, στα αιμοφόρα αγγεία, στα νεύρα και στα νεφρά. Η αγωγή του διαβήτη ποικίλλει. Μερικοί διαβητικοί χρειάζονται ινσουλίνη ή χάπια, ενώ άλλοι μπορούν να αρκεστούν σε υγιεινή διατροφή και τρόπο ζωής.

τι είναι ο διαβήτης; Ο διαβήτης είναι πάθηση στην οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να διαχειριστεί σωστά τη γλυκόζη. Η γλυκόζη είναι μία από τις απλούστερες μορφές σακχάρου. Δημιουργείται από τη διάσπαση των υδατανθράκων των τροφών, όπως το ψωμί, τα δημητριακά, οι πατάτες, το ρύζι και η ζάχαρη. Εκκρίνεται επίσης από το συκώτι αν η πρόσληψη υδατανθράκων είναι χαμηλή. Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή καυσίμων του σώματος αυτήν καίνε τα κύτταρα για να παράγουν ενέργεια, γι αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει πάντα διαθέσιμη. Αν το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα μειωθεί πολύ, τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά και χάνουμε τις αισθήσεις μας. Αντίστροφα, αν τα επίπεδα της γλυκόζης ανεβούν πάρα πολύ, αρχίζουμε να έχουμε συμπτώματα όπως δίψα και συχνή ούρηση. Αν το επίπεδο της γλυκόζης παραμένει υψηλό για διάστημα ετών, μπορεί να προκληθούν σοβαρές βλάβες στην υγεία. Υγιές επίπεδο γλυκόζης Ένας υγιής οργανισμός ελέγχει αυστηρά την ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα. Αυτή η ποσότητα μετριέται σε χιλιοστογραμμομόρια γλυκόζης ανά λίτρο αίματος, πράγμα που γράφεται mmol/l (ή χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο, mg/dl). Οι υγιείς τιμές κυμαίνονται μεταξύ 3,9-5,6 mmol/l (70-100 mg/dl). Αν το επίπεδο της γλυκόζης είναι πολύ χαμηλό, το συκώτι εκκρίνει μια ποσότητα στο αίμα. Αν είναι πολύ υψηλό, η περίσσεια μετατρέπεται γρήγορα σε μια μορφή που μπορεί να αποθηκευτεί, όπως το γλυκογόνο που αποθηκεύεται στο συκώτι, ή τα τριγλυκερίδια που αποθηκεύονται στο λίπος. Πώς η ινσουλίνη ελέγχει τη γλυκόζη του αίματος Η γλυκόζη μπορεί να μπει ελεύθερα μέσα σε μερικά κύτταρα, όπως του συκωτιού και του εγκεφάλου, αλλά τα περισσότερα κύτταρα του σώματος προστατεύονται από έναν ειδικό μηχανισμό που αφήνει τη γλυκόζη να περάσει μόνο όταν χρειάζεται (αυτό συμβαίνει επειδή η υπερβολική ποσότητα βλάπτει τα κύτταρα). Το κλειδί που ξεκλειδώνει αυτόν το μηχανισμό είναι η ορμόνη ινσουλίνη. Η γλυκόζη μπορεί να περάσει από το αίμα στα μυϊκά κύτταρα και τα λιποκύτταρα για να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο μόνο εάν υπάρχει ινσουλίνη. Όταν δεν υπάρχει, η γλυκόζη παραμένει παγιδευμένη στο αίμα χωρίς να μπορεί να πάει πουθενά. Η απουσία ή έλλειψη ινσουλίνης είναι ένα από το καθοριστικά χαρακτηριστικά του διαβήτη. Το πάγκρεας Η ινσουλίνη του σώματος προέρχεται από το πάγκρεας, αδένα που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το στομάχι. Τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την έκκριση ινσουλίνης είναι τα β-κύτταρα που βρίσκονται μέσα σε συστάδες εξειδικευμένων κυττάρων που ονομάζονται νησίδια του Λάνγκερχανς. Όταν τα β-κύτταρα ανιχνεύσουν άνοδο της γλυκόζης, για παράδειγμα αφού φάμε πρωινό, εκκρίνουν αμέσως ινσουλίνη στο αίμα. Αυτό επιτρέπει στη γλυκόζη να μπει στα κύτταρα όπου μπορεί να καταναλωθεί ως καύσιμο. Όταν η γλυκόζη περάσει από το αίμα στα κύτταρα, η ποσότητα που βρίσκεται σε κυκλοφορία μειώνεται και τα β-κύτταρα στο πάγκρεας μειώνουν την παραγωγή ινσουλίνης. Όταν πέσει το επίπεδο ινσουλίνης, τα κύτταρα παύουν να προσλαμβάνουν γλυκόζη. Αυτός ο μηχανισμός διασφαλίζει ότι θα υπάρχει πάντα αρκετή γλυκόζη σε κυκλοφορία για να καλύπτονται οι ανάγκες των εγκεφαλικών κυττάρων, τα οποία απορροφούν τη γλυκόζη χωρίς τη βοήθεια ινσουλίνης. Η ινσουλίνη ρυθμίζει επίσης τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σταματώντας την έκκριση γλυκόζης από το συκώτι όταν υπάρχει ήδη αυξημένη ποσότητα στο αίμα. Αντίστροφα, αν η γλυκόζη του αίματος μειωθεί, τα χαμηλότερα επίπεδα ινσουλίνης θα κάνουν το συκώτι να απελευθερώσει γλυκόζη. Γνωριμία με το διαβήτη

νησίδια Λάνγκερχανς συκώτι στομάχι πάγκρεας β-κύτταρο (παρασκευάζει ινσουλίνη) Το πάγκρεας Μέσα στο πάγκρεας υπάρχουν εξειδικευμένα κύτταρα που ονομάζονται νησίδια Λάνγκερχανς. Μέσα σε αυτά υπάρχουν τα β-κύτταρα που παρασκευάζουν όλη την ινσουλίνη του οργανισμού. Αν τα β-κύτταρα καταστραφούν όπως στην περίπτωση του διαβήτη Τύπου 1 η φυσική ινσουλίνη πρέπει να αντικατασταθεί από καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης (η ινσουλίνη μπορεί επίσης να χορηγηθεί με άλλους τρόπους). Αν τα β-κύτταρα δεν παράγουν αρκετή ινσουλίνη όπως στην περίπτωση του διαβήτη Τύπου 2 μπορεί να αυξηθεί η παραγωγή τους με φαρμακευτική αγωγή. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε χωρίς ινσουλίνη: το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα θα ανέβαινε συνεχώς γιατί η γλυκόζη δεν θα μπορούσε να εισέλθει στα μυϊκά κύτταρα και τα λιποκύτταρα. Στο μεταξύ, το συκώτι θα συνέχιζε να εκκρίνει γλυκόζη γιατί δεν υπάρχει η ινσουλίνη για να το εμποδίσει. Και ενώ το επίπεδο της γλυκόζης ανεβαίνει στα ύψη, τα λιποκύτταρα και τα μυϊκά κύτταρα δεν έχουν το συνηθισμένο τους καύσιμο για να λειτουργήσουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι το σώμα αρχίζει να διασπά λίπη και πρωτεΐνες για να τα χρησιμοποιήσει για καύσιμα αυτό συμβαίνει στο Διαβήτη Τύπου 1 αν δεν αντιμετωπιστεί με αγωγή. Άλλες ορμόνες που επηρεάζουν τη γλυκόζη του αίματος Υπάρχουν και άλλες ορμόνες που μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα της γλυκόζης. Για παράδειγμα, σε καταστάσεις στρες, οι στρεσορμόνες αδρεναλίνη και κορτιζόλη προκαλούν γρήγορη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Με αυτό τον τρόπο η φύση παρέχει άμεση ενέργεια για τους μυς, πράγμα που είναι μέρος της αντίδρασης μάχης ή φυγής που μας επιτρέπει να επιτεθούμε σε έναν εχθρό ή να τρέξουμε για να αποφύγουμε μια απειλή. Οι διαβητικοί που αντιμετωπίζουν μεγάλο σωματικό ή συναισθηματικό στρες, συνήθως έχουν προβλήματα στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης. Ακόμη και μια ελαφριά τι είναι ο διαβήτης;

Ο στόχος της διαβητικής αγωγής είναι να διατηρούνται τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος μέσα σε αποδεκτό εύρος. Το θετικό είναι ότι, αν ο διαβήτης είναι καλά ελεγχόμενος, μπορούμε να καθυστερήσουμε ή να αποφύγουμε πολλές από τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές. λοίμωξη μπορεί να τα αυξήσει επειδή ο οργανισμός ενεργοποιεί τη σωματική αντίδραση στο στρες. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και αν δεν έχουμε φάει. Εκτός από τις στρεσορμόνες και την ινσουλίνη, υπάρχει και μια άλλη ορμόνη που επηρεάζει τη γλυκόζη: το γλυκαγόνο. Αυτό παράγεται από τα α-κύτταρα στο πάγκρεας. Όταν μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα, εκκρίνεται γλυκαγόνο. Αυτό με τη σειρά του κάνει το συκώτι να μετατρέψει το γλυκογόνο σε γλυκόζη και να την απελευθερώσει στο αίμα. Η ινσουλίνη και το γλυκαγόνο συνεργάζονται ώστε η γλυκόζη στο αίμα να παραμένει μέσα σε ένα στενό εύρος που καλύπτει τις ανάγκες του σώματος. Τύποι διαβήτη Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διαβήτη: ο Τύπος 1 και ο Τύπος 2. Ο διαβήτης Τύπου 1 εμφανίζεται όταν τα β-κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη καταστραφούν, με αποτέλεσμα να πάψει η παραγωγή ινσουλίνης συνήθως τελείως. Αντίθετα, ο διαβήτης Τύπου 2 συμβαίνει όταν το σώμα συνεχίζει να παράγει μια ποσότητα ινσουλίνης, όχι όμως αρκετή για να ελέγχεται σωστά η γλυκόζη. Ο διαβήτης Τύπου 2 συνήθως συνδέεται με την παχυσαρκία, η οποία επίσης μειώνει την ικανότητα των λιποκυττάρων να ανιχνεύουν την ινσουλίνη και να ανταποκρίνονται σε αυτήν γνωστό ως αντίσταση στην ινσουλίνη. Έτσι, μερικοί διαβητικοί Τύπου 2 έχουν συχνά συγκεντρώσεις ινσουλίνης υψηλότερες από το κανονικό, τουλάχιστον αρχικά, καθώς ο οργανισμός τους αναγκάζεται να εκκρίνει όλο και περισσότερη ινσουλίνη μέχρι να αρχίσουν να ανταποκρίνονται τα υπερφορτωμένα λιποκύτταρά τους. Όμως, όταν το πάγκρεας εξαντληθεί τελικά από την εντατική λειτουργία, τα επίπεδα της ινσουλίνης αρχίζουν να πέφτουν. Περιγράφω το διαβήτη Τύπου 1 και Τύπου 2 με περισσότερες λεπτομέρειες στις σελίδες 14-17. Εκτός από αυτούς, υπάρχουν και άλλοι τύποι διαβήτη όπως ο διαβήτης της κύησης και ο διαβήτης ωριμότητας σε νέους (Maturity Onset Diabetes of the Young MODY). Υπάρχει επίσης ένα σύνδρομο γνωστό ως «προδιαβήτης» που πιστεύεται ότι προηγείται του διαβήτη Τύπου 2. Διαβήτης κύησης Αναπτύσσεται σε μερικές γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη συνήθως γύρω στην 28η εβδομάδα και υποχωρεί μετά τον τοκετό. Είναι ο μοναδικός τύπος διαβήτη που δεν είναι μόνιμος. Όμως, αν εμφανίσετε Γνωριμία με το διαβήτη

διαβήτη κύησης σε μια εγκυμοσύνη, αυξάνονται οι πιθανότητες να τον εμφανίσετε και σε μελλοντικές εγκυμοσύνες, και επίσης να αναπτύξετε διαβήτη Τύπου 2 στο μέλλον. Ο διαβήτης της κύησης μπορεί να αντιμετωπιστεί με ινσουλίνη ή με ένα συνδυασμό υγιούς διατροφής και σωματικής δραστηριότητας. Διαβήτης ωριμότητας σε νέους (MODY) Είναι παρόμοιος με το διαβήτη Τύπου 2 και συνήθως εμφανίζεται στην εφηβεία ή λίγο μετά τα είκοσι. Αντιπροσωπεύει περίπου 1 στις 100 περιπτώσεις διαβήτη, και οφείλεται σε ένα γενετικό πρόβλημα στο πάγκρεας. Η ανεπαρκής ποσότητα ινσουλίνης σημαίνει ότι, χωρίς προσεκτική διαχείριση, τα επίπεδα της γλυκόζης είναι μονίμως υψηλά. Η αγωγή του MODY είναι ίδια με εκείνη του διαβήτη Τύπου 2. Προδιαβήτης Πολλοί από εκείνους που εμφανίζουν διαβήτη Τύπου 2, περνούν πρώτα από ένα στάδιο στο οποίο τα επίπεδα ινσουλίνης είναι υψηλά και η ικανότητα διαχείρισης της γλυκόζης είναι περιορισμένη. Αυτό ονομάζεται μεταβολικό σύνδρομο ή σύνδρομο Ρίβεν (από το γιατρό που το περιέγραψε το 1988). Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε το πλαίσιο της σελίδας 17. Το μεταβολικό σύνδρομο προσβάλλει μέχρι και το 25 τοις εκατό των ενηλίκων στις ΗΠΑ και το 20 τοις εκατό των ενηλίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το ποσοστό εμφάνισής του παγκοσμίως είναι 16 τοις εκατό, με αυξητικές τάσεις. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του διαβήτη Ο στόχος της αγωγής του διαβήτη είναι να διατηρηθεί το επίπεδο γλυκόζης μέσα σε αποδεκτό εύρος. Αν η γλυκόζη δεν ελέγχεται καλά για ένα διάστημα ετών, ο διαβήτης μπορεί να αρχίσει να προκαλεί βλάβες στο σώμα. Τελικά, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα νεφρά, τα μάτια, τα νεύρα και το καρδιαγγειακό σύστημα (βλ. σελ. 20-23). Αυτές οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να προκληθούν τόσο από το διαβήτη Τύπου 1 όσο και από το διαβήτη Τύπου 2. Το θετικό είναι ότι, αν υπάρχει καλός έλεγχος του διαβήτη, μπορούμε να καθυστερήσουμε ή να αποφύγουμε πολλές από αυτές τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Στη συνέχεια εξηγώ πώς μπορούμε να ελέγξουμε καλά το διαβήτη. Πώς το υγιές σώμα διαχειρίζεται τη γλυκόζη Τρώμε ένα σνακ ή ένα γεύμα που περιέχει υδατάνθρακες. Το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα αυξάνεται. Το πάγκρεας εκκρίνει ινσουλίνη. Αυτό επιτρέπει στη γλυκόζη να μπει στα κύτταρα, όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα μειώνεται και το πάγκρεας παύει να εκκρίνει ινσουλίνη. Η πτώση του επιπέδου της ινσουλίνης οδηγεί το πάγκρεας να απελευθερώσει γλυκαγόνο. Αυτό μετατρέπει το γλυκογόνο του συκωτιού σε γλυκόζη, η οποία απελευθερώνεται στο αίμα για να διατηρήσει το επίπεδο της γλυκόζης σταθερό. τι είναι ο διαβήτης;

διαβήτης τύπου 1 Αν υποφέρετε από διαβήτη Τύπου 1, υπάρχει σοβαρή έλλειψη ή απουσία ινσουλίνης στον οργανισμό σας. Αυτό συμβαίνει όταν τα περισσότερα ή και όλα τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη έχουν καταστραφεί, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα τα αντιμετωπίζει ως ξένα σώματα και τους επιτίθεται. Γι αυτό ο διαβήτης Τύπου 1 θεωρείται «αυτοάνοσο νόσημα». Εμφανίζεται σε περίπου έναν στους δέκα διαβητικούς και συνήθως εντοπίζεται όταν ο ασθενής είναι κάτω των 40 ετών, τις περισσότερες φορές σε ηλικία από 10 έως 15 ετών. Γιατί δημιουργείται ο διαβήτης Τύπου 1 Αν δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο και προφανές αίτιο για την ανάπτυξη διαβήτη Τύπου 1 (όπως, για παράδειγμα, η αφαίρεση του παγκρέατος λόγω πάθησης ή ατυχήματος), συνήθως είναι αδύνατον να εξακριβωθεί ποιο είναι το αίτιό του. Πιστεύεται ότι οι παράγοντες κινδύνου είναι οι ακόλουθοι. Κληρονομικότητα Ο διαβήτης συχνά εμφανίζεται σε οικογένειες, πράγμα που δείχνει ότι κάποια γονίδια εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου. Οι πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη στη ζωή κάποιου είναι: 1-2 τοις εκατό αν η μητέρα έχει διαβήτη Τύπου 1. 3-5 τοις εκατό αν ο πατέρας έχει διαβήτη Τύπου 1. 30 τοις εκατό αν και οι δύο γονείς έχουν διαβήτη Τύπου 1. 30-50 τοις εκατό αν υπάρχει γνήσιος δίδυμος με διαβήτη Τύπου 1. Ακόμη και στους γνήσιους διδύμους, το γεγονός ότι ο ένας πάσχει από διαβήτη Τύπου 1 δεν σημαίνει ότι θα τον εμφανίσει και ο άλλος. Αυτό δείχνει ότι, παρ όλο που ορισμένα γονίδια μπορεί να δημιουργήσουν προδιάθεση στο διαβήτη, χρειάζεται και κάποιος άλλος παράγοντας που ενεργοποιεί την πάθηση. Μια διαδεδομένη θεωρία είναι ότι ο παράγοντας αυτός μπορεί να είναι η προσβολή από έναν ιό (δείτε παρακάτω). Μια δεύτερη, η χορήγηση αγελαδινού γάλακτος στο παιδί σε πολύ μικρή ηλικία. Ιογενείς λοιμώξεις Οι διαγνώσεις διαβήτη Τύπου 1 είναι σχεδόν διπλάσιες στους κρύους χειμωνιάτικους μήνες, σε σχέση με τους θερινούς. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή οι ανάγκες για ινσουλίνη αυξάνονται τους κρύους μήνες, όταν το σώμα χρειάζεται περισσότερη γλυκόζη για να διατηρείται ζεστό, υπάρχει όμως και ένα άλλο ενδεχόμενο: να οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως οι χειμωνιάτικες λοιμώξεις. Οι επιστήμονες έχουν ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για έναν ιό που ονομάζεται Coxsackie Β4, ο οποίος προκαλεί ένα φάσμα συμπτωμάτων, από μια ήπια ασθένεια σαν κρυολόγημα μέχρι πυρετό και εκτεταμένη φλεγμονή. Πιστεύεται ότι αυτός ο ιός ίσως προσβάλλει και καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος σε άτομα που το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν μπορεί να εξαπολύσει γρήγορη επίθεση εναντίον του. Αγελαδινό γάλα σε πολύ μικρή ηλικία Μια άλλη υπόθεση είναι ότι η διακοπή του θηλασμού και η χρήση παιδικής «φόρμουλας» με αγελαδινό γάλα πριν το παιδί κλείσει τους τέσσερις μήνες μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη Τύπου 1. Επειδή η ανθρώπινη ινσουλίνη έχει πολύ όμοια δομή με την ινσουλίνη των αγελάδων, είναι πιθανό ο οργανισμός να παράγει αντισώματα για την ινσουλίνη της αγελάδας που υπάρχει στο γάλα, και τα αντισώματα αυτά να καταστρέφουν και την ανθρώπινη ινσουλίνη. Μια μελέτη έδειξε ότι ο αποκλειστικός θηλασμός για περισσότερους από πέντε μήνες μειώνει σχεδόν στο μισό τις πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη Τύπου 1. Άλλες μελέτες δεν έχουν δείξει τέτοια σύνδεση ανάμεσα στη χρήση αγελαδινού γάλακτος και επακόλουθη εμφάνιση Γνωριμία με το διαβήτη

διαβήτη Τύπου 1, και έτσι αυτή η εξήγηση παραμένει αμφιλεγόμενη. Ποια είναι τα συμπτώματα; Τα συμπτώματα του διαβήτη Τύπου 1, εφόσον δεν γίνει αγωγή, είναι τα παρακάτω. Συνήθως αναπτύσσονται ταχύτατα, ιδιαίτερα στα παιδιά. Υπερβολική παραγωγή ούρων Αυτό είναι ένα από τα κύρια συμπτώματα πραγματικά, η λέξη «διαβήτης» σημαίνει «υπερβολική ούρηση» (από το «διαβαίνω»). Η πολυουρία, όπως ονομάζεται, προκαλείται επειδή η γλυκόζη στο αίμα φιλτράρεται από τα νεφρά και περνά στα ούρα, μαζί με ποσότητα νερού για να παραμένει σε διάλυση. Η παραγωγή ούρων μπορεί να πενταπλασιαστεί. Υπερβολική δίψα και κατανάλωση νερού Αυτές είναι άλλες δύο βασικές ενδείξεις του διαβήτη Τύπου 1. Εμφανίζονται λόγω της αφυδάτωσης από την παραγωγή αυξημένων ούρων. Η μεγάλη κατανάλωση νερού ονομάζεται πολυδιψία. Απώλεια βάρους Αν έχετε διαβήτη Τύπου 1, μπορεί να χάνετε μέχρι και 1 κιλό γλυκόζης μέσα από τα ούρα κάθε μέρα (που ισοδυναμεί με 4.000 θερμίδες). Αυτό μπορεί να προκαλέσει γρήγορη απώλεια βάρους. Αυξημένη όρεξη Επειδή χάνετε τόση πολλή γλυκόζη μέσα από τα ούρα, είναι πιθανό να πεινάτε πολύ και να τρώτε περισσότερο από το συνηθισμένο. Κόπωση και έλλειψη ενέργειας Επειδή ο οργανισμός δεν μπορεί να απορροφήσει τη γλυκόζη, στερείται την κύρια ενεργειακή πηγή του και αυτό μπορεί να προκαλέσει κόπωση και ατονία. Θολή όραση Οι μεγάλες ποσότητες γλυκόζης στο αίμα αλλάζουν το σχήμα του φακού των ματιών, πράγμα που προκαλεί θόλωση της όρασης και προσωρινή μυωπία. Και τα δύο αυτά συμπτώματα εξαφανίζονται όταν αποκατασταθεί ο έλεγχος της γλυκόζης. Συχνές λοιμώξεις Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης παρέχουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Αυτό κάνει πιο πιθανές τις επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις όπως η κυστίτιδα, η μυκητιασική στοματίτιδα και τα σπυράκια. Τι συμβαίνει αν ο διαβήτης Τύπου 1 δεν υποβληθεί σε αγωγή; Σε αυτή την περίπτωση, το επίπεδο της γλυκόζης μπορεί να αυξηθεί τόσο πολύ ώστε να κινδυνεύσετε από τη λεγόμενη διαβητική κετοξέωση, η οποία μπορεί να απειλήσει τη ζωή. Επειδή ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη ως καύσιμο, αρχίζει να καίει λίπος και πρωτεΐνες. Έτσι παράγονται υπερβολικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, οξέων και ουσιών που ονομάζονται κετόνες. Η συσσώρευση αυτών των τοξικών ουσιών στο κυκλοφορικό σύστημα, αν συνεχιστεί, τελικά θα οδηγήσει σε κώμα. Τα συμπτώματα της διαβητικής κετοξέωσης είναι ναυτία, εμετός, υπερβολική ούρηση και πόνος στην κοιλιά. Η ανάσα αρχίζει να μυρίζει ακετόνη λόγω της συσσώρευσης κετονών στον οργανισμό, και η αναπνοή γίνεται γρήγορη και βαθιά καθώς το σώμα προσπαθεί να αποβάλει το διοξείδιο του άνθρακα. Η διαβητική κετοξέωση αντιμετωπίζεται με την ενδοφλέβια παροχή υγρών και αλάτων (για να αντικατασταθούν εκείνα που χάνονται από τα ούρα) και με χορήγηση ινσουλίνης βραδείας δράσεως που μειώνει τη γλυκόζη στο αίμα. Η κετοξέωση εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με διαβήτη Τύπου 1 που δεν έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα και δεν κάνουν αγωγή. Μπορεί επίσης να συμβεί σε άτομα που γνωρίζουν ότι έχουν διαβήτη Τύπου 1 και προσβάλλονται από λοίμωξη. Αυτό, σε συνδυασμό με την πάθηση, αυξάνει τα επίπεδα των στρεσορμονών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν γρήγορη αύξηση του επιπέδου της γλυκόζης. διαβήτης τύπου 1

διαβήτης τύπου 2 Αν έχετε διαβήτη Τύπου 2, το πάγκρεας συνεχίζει να παράγει ινσουλίνη, όχι όμως σε επαρκείς ποσότητες για να ελέγχεται σωστά η γλυκόζη. Ο διαβήτης Τύπου 2 συνήθως συνδέεται με την παχυσακία, στην οποία τα υπερπλήρη λιποκύτταρα χάνουν την ευαισθησία τους στην ινσουλίνη (αυτό είναι γνωστό ως αντίσταση στην ινσουλίνη). Στην αρχή το πάγκρεας αντιδρά παράγοντας όλο και περισσότερη ινσουλίνη, μακροπρόθεσμα όμως παράγει λιγότερη από το φυσιολογικό. Ο διαβήτης Τύπου 2 συνήθως προσβάλλει παχύσαρκα άτομα άνω των 40 ετών, μπορεί ωστόσο να εμφανιστεί και νωρίτερα, μερικές φορές μάλιστα σε παχύσαρκα παιδιά. Γιατί αναπτύσσεται ο διαβήτης Τύπου 2 Υπάρχουν περί τα 230 εκατομμύρια άτομα με διαβήτη Τύπου 2 παγκοσμίως, και ο αριθμός αυτός αυξάνεται γοργά. Ο λόγος είναι ότι αυξάνονται οι παχύσαρκοι Υπεργλυκαιμικό κώμα Στα άτομα με διαβήτη Τύπου 2 που δεν κάνουν αγωγή, τα επίπεδα της γλυκόζης μπορεί να γίνουν πολύ υψηλά και να προκαλέσουν υπερβολική αφυδάτωση, ακόμη και κώμα. Αυτό ονομάζεται υπεργλυκαιμικό κώμα. Επειδή ο οργανισμός παράγει κάποια ποσότητα ινσουλίνης, αυτό διαφέρει από το κώμα που προκαλεί η διαβητική κετοξέωση στα άτομα με διαβήτη Τύπου 1 (βλ. σελ. 15), δεν παύει όμως να είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το υπεργλυκαιμικό κώμα μπορεί να προκληθεί από λοίμωξη ή ως παρενέργεια διουρητικών φαρμάκων ή από την κατανάλωση υγρών με άφθονη γλυκόζη, στην προσπάθεια του διαβητικού να σβήσει την έντονη δίψα του. Αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και αλάτων, συν μία χαμηλή δόση ινσουλίνης που μειώνει βαθμιαία το επίπεδο της γλυκόζης. εξαιτίας του καθιστικού τρόπου ζωής, σε συνδυασμό με την κατανάλωση επιβλαβών τροφών. Συνήθως ευθύνεται ένας συνδυασμός αυτών των παραγόντων κινδύνου. Παχυσαρκία και σχήμα σώματος Τέσσερα στα πέντε άτομα με διαβήτη Τύπου 2 είναι παχύσαρκα. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η διατήρηση υγιούς βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη Τύπου 2 κατά 85 τοις εκατό. Είναι επίσης σημαντικά τα σημεία του σώματος όπου αποθηκεύεται το περιττό λίπος. Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου είναι η «κεντρική παχυσαρκία» στην οποία το λίπος συσσωρεύεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα αντί κάτω από το δέρμα. Με απλά λόγια, αν το σώμα σας έχει σχήμα μήλου, παίρνοντας βάρος στο μέσο του, έχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσετε διαβήτη Τύπου 2, απ ό,τι αν έχει σχήμα αχλαδιού, παίρνοντας δηλαδή βάρος στους γοφούς και τους μηρούς. Γονίδια και καταγωγή Αν έχετε έναν γνήσιο δίδυμο με διαβήτη Τύπου 2, υπάρχουν 90 τοις εκατό πιθανότητες να εμφανίσετε και εσείς. Όμως, τα γονίδια δεν είναι το μοναδικό αίτιο. Χρειάζεται και ένας πρόσθετος παράγοντας, όπως η παχυσαρκία. Τα άτομα που κατάγονται από τη Νότια Ασία, την Αφρική και την Καραϊβική έχουν τουλάχιστον πενταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη Τύπου 2 από τα άτομα καυκάσιας καταγωγής (τους λευκούς). Καθιστική ζωή Εκείνοι που κάνουν καθιστική ζωή έχουν σχεδόν πενταπλάσιες πιθανότητες να πάθουν διαβήτη Τύπου 1 από εκείνους που γυμνάζονται τακτικά. Χαμηλό βάρος γέννησης Τα μωρά που κατά τον τοκετό ζύγιζαν λιγότερο από 2,5 κιλά έχουν σχεδόν επταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη Τύπου 2 μέχρι τα 65 τους, από εκείνα που ζύγιζαν πάνω από 4,3 κιλά. Γνωριμία με το διαβήτη

Φάρμακα Ορισμένα φάρμακα, όπως τα κορτικοστεροειδή, μπορεί να προκαλέσουν διαβήτη. Ορμονικές διαταραχές Μερικές ορμονικές διαταραχές, όπως ο υπερθυρεοειδισμός και το σύνδρομο Κούσινγκ, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη Τύπου 2. Ποια είναι τα συμπτώματα; Τα συμπτώματα εμφανίζονται πιο αργά και συνήθως είναι λιγότερο σοβαρά και λιγότερο συγκεκριμένα από εκείνα του διαβήτη Τύπου 1 (βλ. σελ. 14-15). Μπορεί να αισθάνεστε πιο κουρασμένοι από το συνηθισμένο ή να θέλετε να ουρήσετε τη νύχτα. Μερικοί δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Έτσι, ο διαβήτης Τύπου 2 συχνά εντοπίζεται μόνο σε τσεκάπ. Η αντίσταση στην ινσουλίνη στον διαβήτη Τύπου 2 Στα υγιή κύτταρα, η ινσουλίνη επιτρέπει στη γλυκόζη να περνά και να καταναλώνεται ως καύσιμο. Αυτό το κατορθώνει δεσμεύοντας πολλά σημεία υποδοχέων στα κυτταρικά τοιχώματα. Αν έχετε διαβήτη Τύπου 2, τα κύτταρά σας έχουν μειωμένο αριθμό υποδοχέων ινσουλίνης, και η ινσουλίνη μπορεί να μην είναι σε θέση να ενωθεί με τους λίγους που έχουν απομείνει. Αυτό είναι γνωστό ως αντίσταση στην ινσουλίνη. Μεταβολικό σύνδρομο Πριν εμφανιστεί ο διαβήτης Τύπου 2, πολλοί παρουσιάζουν το λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο ή «προδιαβήτη». Αυτό είναι ένα στάδιο στο οποίο τα λιποκύτταρα και τα μυϊκά κύτταρα εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι, για να μπορέσει η γλυκόζη να περάσει μέσα στα λιποκύτταρα και τα μυϊκά κύτταρα, το πάγκρεας πρέπει να παράγει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες. Σε αυτό το σημείο, αν χάσετε βάρος και γυμνάζεστε περισσότερο, μπορείτε να καθυστερήσετε ή και να αποτρέψετε την ανάπτυξη διαβήτη Τύπου 2. Αν δεν το κάνετε, υπάρχει πιθανότητα 80 τοις εκατό να πάθετε διαβήτη Τύπου 2. Το μεταβολικό σύνδρομο συνδέεται με κεντρική παχυσαρκία (μεγάλη μέση), υπέρταση, πολύ υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα και αυξημένο κίνδυνο αφύσικων θρόμβων, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού. Αν η μέση είναι πάνω από 94 εκ. για τους λευκούς και τους μαύρους, ή πάνω από 90 εκ. για τους Νοτιοασιάτες και τους Κινέζους, ή πάνω από 80 εκ. για όλες τις γυναίκες, θα πρέπει να ελέγξετε την πίεσή σας και τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα σας. Υγιές κύτταρο Ινσουλίνη που προσκολλάται σε υποδοχέα Κύτταρο με αντίσταση στην ινσουλίνη Ο υποδοχέας παραμένει άδειος παρά την αφθονία ινσουλίνης Κυτταρικό τοίχωμα Κυτταρικός πυρήνας Ένας από τους πολλούς υποδοχείς ινσουλίνης Ένας από τους λίγους υποδοχείς ινσουλίνης Το μεγαλύτερο μέρος της ινσουλίνης παραμένει έξω από το κύτταρο διαβήτης τύπου 2

διάγνωση και παρακολούθηση του διαβήτη Αν έχετε διαβήτη Τύπου 1, τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο δραματικά ώστε ο γιατρός σας να το υποψιαστεί αμέσως και οι εξετάσεις αίματος απλώς να επιβεβαιώσουν την υποψία του. Στις περιπτώσεις διαβήτη Τύπου 2, η διάγνωση μπορεί να μην είναι τόσο απλή γιατί τα συμπτώματα συχνά είναι ασαφή. Οι εξετάσεις που περιγράφονται στον πίνακα της απέναντι σελίδας χρησιμοποιούνται όλες για τη διάγνωση του διαβήτη. Ο γιατρός σας μπορεί να σας κάνει μία ή περισσότερες από αυτές για να καταλήξει σε ασφαλή διάγνωση. Αφού γίνει η διάγνωση, ακολουθούν άλλες εξετάσεις για να αξιολογηθεί η γενική κατάσταση της υγείας σας. Στο εξής, βέβαια, θα πρέπει να παρακολουθείτε συστηματικά το επίπεδο του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα σας. Εξετάσεις μετά τη διάγνωση Επειδή ο διαβήτης συνδέεται με βλάβες σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως η καρδιά, τα μάτια, τα νεύρα και τα νεφρά, αφού γίνει διάγνωση διαβήτη πρέπει να κάνετε μια σειρά από άλλες εξετάσεις, τις οποίες θα συνεχίσετε να επαναλαμβάνετε σε τακτικά διαστήματα σε όλη σας τη ζωή. Ελέγχονται τα μάτια σας για ενδείξεις προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στην όραση. Γίνεται εξέταση αίματος για να αξιολογηθεί η λειτουργία των νεφρών και να διαπιστωθεί αν το επίπεδο των λιπιδίων είναι αυξημένο (παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα). Μετριέται η πίεση του αίματος για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακών προβλημάτων. Εξετάζονται τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία των ποδιών. Εξετάζονται τα ούρα για την ύπαρξη πρωτεΐνης (ένδειξη προβλημάτων των νεφρών). Οι άντρες ερωτώνται αν έχουν προβλήματα στύσης (σύμπτωμα καρδιαγγειακών προβλημάτων). Παρακολούθηση της γλυκόζης (σακχάρου) Όταν έχετε διαβήτη, είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τακτικά το επίπεδο της γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα, συνήθως δύο έως τέσσερις φορές την ημέρα, ή περισσότερο. Παλιά, αυτό γινόταν παίρνοντας δείγμα αίματος με τσίμπημα στο δάχτυλο, και τοποθετώντας το σε μια διαγνωστική ταινία η οποία κατόπιν εισαγόταν σε ένα μετρητή γλυκόζης. Μια νέα τεχνολογία επιτρέπει τώρα τη μέτρηση της γλυκόζης μέσα από το δέρμα, με μια συσκευή σαν ρολόι που φοριέται στον καρπό. Χρησιμοποιεί χαμηλό ηλεκτρικό ρεύμα για να τραβήξει τη γλυκόζη μέσα από το δέρμα, και έτσι οι μετρήσεις μπορεί να γίνονται ακόμη και κάθε δέκα λεπτά. Αν οι εξετάσεις δείχνουν επίπεδο γλυκόζης 4-7 mmol/l (72-126 mg/dl), έχετε το διαβήτη σας υπό έλεγχο. Αν η γλυκόζη συνήθως είναι πολύ ψηλή ή πολύ χαμηλή, ο γιατρός θα σας πει πώς να αυξήσετε ή να μειώσετε τις τροφές ή και τα φάρμακα που παίρνετε. Είναι σημαντικό να διατηρείτε καλό έλεγχο του διαβήτη για να μειώσετε τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων επιπλοκών. Επιθυμητά επίπεδα γλυκόζης Τα επιθυμητά επίπεδα γλυκόζης για διαβητικούς είναι: 4-7 mmol/l (72-126 mg/dl) πριν από τα γεύματα, και λιγότερο από 9 mmol/l (162 mg/dl) 1½-2 ώρες μετά το γεύμα. Γνωριμία με το διαβήτη

Εκτός από τις εξετάσεις γλυκόζης που γίνονται στο σπίτι, υπάρχουν και άλλοι δύο τρόποι για να αξιολογήσετε πόσο καλά ελέγχετε το διαβήτη. Ο ένας είναι η εξέταση HbA1c που γίνεται από το γιατρό και δείχνει πόσο καλός ήταν ο έλεγχος της γλυκόζης τις τελευταίες 6-12 εβδομάδες. Ο άλλος είναι μια εξέταση αίματος στην οποία μετριέται το επίπεδο της φρουκτοσαμίνης. Αυτή δίνει μια εικόνα του ελέγχου της γλυκόζης τις τελευταίες δύο με τέσσερις εβδομάδες. Αυτές οι πληροφορίες βοηθούν στην αξιολόγηση των επιδράσεων τυχόν αλλαγών που έχει κάνει ο γιατρός στην αγωγή σας. Εξετάσεις που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση του διαβήτη Εξέταση Εξέταση ούρων Ο γιατρός βάζει μια διαγνωστική ταινία στα ούρα για να δει αν υπάρχει γλυκόζη. Όταν έχετε διαβήτη, η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα, και όταν φτάσει στο «νεφρικό όριο» συνήθως γύρω στα 10 mmol/l (180 mg/dl) φιλτράρεται από τα νεφρά και αποβάλλεται στα ούρα. Η εξέταση ούρων είναι χρήσιμη, αλλά δεν θεωρείται αρκετά ακριβής για να μπορεί να αποκλείσει το διαβήτη. Για παράδειγμα, η απουσία γλυκόζης στα ούρα μπορεί να σημαίνει απλώς ότι έχετε υψηλότερο νεφρικό όριο από το συνηθισμένο. Αποτέλεσμα Αν υπάρχει γλυκόζη στα ούρα σας, ο γιατρός σας θα σας παραπέμψει για εξετάσεις αίματος που θα επιβεβαιώσουν ή θα καταρρίψουν μια διάγνωση διαβήτη Τυχαία εξέταση αίματος για γλυκόζη Μετριέται η γλυκόζη σε ένα δείγμα αίματος. Το δείγμα λαμβάνεται τυχαία, που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να είστε νηστικοί πριν από την εξέταση. Αν έχετε κλασικά συμπτώματα διαβήτη, όπως υπερβολική δίψα και ούρηση, σε συνδυασμό με μια τυχαία εξέταση μεγαλύτερη ή ίση με 11,1 mmol/l (199,8 mg/dl), γίνεται διάγνωση διαβήτη. Αν όχι, μπορεί να σας παραπέμψουν για περαιτέρω εξετάσεις αίματος. Εξέταση γλυκόζης νηστείας Μετριέται το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα σας αφού επί οκτώ ώρες δεν έχετε φάει τίποτα, παρά μόνο έχετε πιει νερό. Έτσι εξασφαλίζεται ότι το επίπεδο της γλυκόζης δεν έχει επηρεαστεί από κάτι που φάγατε. Αν η γλυκόζη είναι μεγαλύτερη ή ίση με 7 mmol/l (126 mg/ dl), γίνεται διάγνωση διαβήτη. Αν το αποτέλεσμα είναι οριακό, ο γιατρός συνήθως θα σας παραπέμψει για εξέταση ανοχής γλυκόζης. Εξέταση ανοχής γλυκόζης Αυτή συνήθως γίνεται πρωί πρωί, αφού δεν έχετε φάει τίποτε, παρά μόνο έχετε πιει νερό, επί 8-14 ώρες. Πρώτα σας παίρνουν δείγμα αίματος και μετρούν τη γλυκόζη. Κατόπιν πίνετε ένα διάλυμα που περιέχει γλυκόζη. Πρέπει να παραμείνετε σχετικά αδρανείς επί δύο ώρες, χωρίς να καπνίζετε, και κατόπιν σας παίρνουν νέο δείγμα αίματος. Διάγνωση διαβήτη γίνεται αν, δύο ώρες αφού πιείτε το διάλυμα γλυκόζης, το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα σας είναι μεγαλύτερο ή ίσο με 11,1 mmol/l (199,8 mg/dl). Αν είναι μεταξύ 7,8 mmol/l και 11,1 mmol/l, υπάρχει μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη και αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη στο μέλλον.

οι επιπλοκές του διαβήτη Αν δεν ελέγχετε καλά το διαβήτη, μπορεί να δημιουργηθούν μακροπρόθεσμα επιπλοκές επιβαρυντικές για την ποιότητα ζωής σας και τη διάρκειά της. Επίσης, οι διαβητικοί Τύπου 2 είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη. Αυτό συμβαίνει επειδή η αντίσταση στην ινσουλίνη μειώνει την παραγωγή σεροτονίνης (νευροδιαβιβαστή που βοηθά στη ρύθμιση της ψυχικής διάθεσης). Γι αυτό, ο καλός, μακροπρόθεσμος έλεγχος του επιπέδου της γλυκόζης είναι ζωτικός για να προστατεύσετε τη σωματική και συναισθηματική σας υγεία. Ακόμη και αν έχετε ήδη κάποιες από τις επιπλοκές του διαβήτη, ποτέ δεν είναι πολύ αργά για να βελτιώσετε την υγεία σας τρώγοντας συνετά, κάνοντας γυμναστική και χάνοντας βάρος ή κόβοντας το κάπνισμα. Θα εξηγήσω λεπτομερειακά πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας στο Δεύτερο Μέρος του βιβλίου. Βλάβες των ματιών Αν έχετε αυξημένη γλυκόζη για διάστημα πολλών ετών, τα μικρά αιμοφόρα αγγεία στον αμφιβληστροειδή (στο πίσω μέρος των ματιών) μπορεί να αρχίσουν να παθαίνουν βλάβες (η υψηλή γλυκόζη βλάπτει τα μικρά και τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία όχι μόνο στα μάτια, αλλά σε όλο το σώμα). Αυτές οι βλάβες συμβαίνουν αργά και ονομάζονται διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Στην αρχή, τα μικρά αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χοντραίνουν και αρχίζουν να εμφανίζουν διαρροή αίματος στους γύρω ιστούς. Αργότερα, αρχίζουν να αναπτύσσονται νέα αιμοφόρα αγγεία, τα οποία όμως είναι επίσης εύθραυστα και παρουσιάζουν διαρροή, και αυτό, με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να επιδεινώσει την όραση και να οδηγήσει στην τύφλωση. Ο πολλαπλασιασμός των νέων αιμοφόρων αγγείων αυξάνει επίσης την πίεση μέσα στο μάτι, πράγμα που αυξάνει και τον κίνδυνο γλαυκώματος (βλάβη του οπτικού νεύρου που μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση). Ένα άλλο είδος βλάβης των ματιών που μπορεί να εμφανιστεί σε διαβητικούς είναι στα νεύρα που ελέγχουν την κίνηση των ματιών, πράγμα που μειώνει το εύρος της κίνησής τους. Όλοι οι διαβητικοί πρέπει να κάνουν τακτικά οφθαλμικές εξετάσεις ώστε τα τυχόν προβλήματα να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν το συντομότερο δυνατόν. Η αγωγή για τα προβλήματα των ματιών ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητά τους. Τόσο η αγωγή με λέιζερ όσο και η οφθαλμοχειρουργική μπορούν να βοηθήσουν. Βλάβες των νεφρών Τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία των νεφρών μπορεί να υποστούν βλάβες από τον ανεπαρκή μακροπρόθεσμο έλεγχο του διαβήτη. Αυτές οι βλάβες μπορεί να είναι ήπιες στην αρχή, αλλά καθώς γίνονται πιο σοβαρές, τα νεφρά παθαίνουν φλεγμονή και αρχίζει να προκαλείται διαρροή πρωτεΐνης στα ούρα. Οι βλάβες των νεφρών, που στοιχειοθετούν τη διαβητική νεφροπάθεια, μπορεί να δημιουργηθούν μέσα σε δύο χρόνια από την εμφάνιση του διαβήτη και προσβάλουν το 25 τοις εκατό των διαβητικών με διαβήτη Τύπου 2 μέσα σε δέκα χρόνια από τη διάγνωση. Στα πρώτα στάδια της νεφροπάθειας είναι απίθανο να υπάρχουν συμπτώματα. Όμως, αν αρχίσετε να χάνετε πολλή πρωτεΐνη από τα ούρα, μπορεί να παρουσιαστεί οίδημα στους αστραγάλους ή τα πόδια, κόπωση, ναυτία και λαχάνιασμα. Αυτά τα συμπτώματα εντείνονται καθώς επιδεινώνεται η λειτουργία των νεφρών. Αν η νεφροπάθεια συνεχιστεί σε σημείο ώστε τα νεφρά να μη λειτουργούν πλέον (κάτι που είναι γνωστό ως τελική νεφρική ανεπάρκεια), θα χρειαστείτε αιμοδιάλυση, διαδικασία στην οποία το αίμα φιλτράρεται με τεχνητά μέσα. Για να εντοπιστούν νωρίς τα νεφρικά προβλήματα, είναι σημαντικό να κάνετε τακτικά εξετάσεις ούρων που ανιχνεύουν την παρουσία πρωτεΐνης. Πέρα από τη νεφροπάθεια, τα νεφρά μπορεί επίσης να υποστούν βλάβες από επανειλημμένες ουρολοιμώξεις. Το υψηλό επίπεδο γλυκόζης στα ούρα παρέχει πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη βακτηριδίων. Αν οι ουρολοιμώξεις εξαπλωθούν στα νεφρά, μπορεί να προκαλέσουν σχηματισμό ουλώδους ιστού. Όπως και στη νεφροπάθεια, αυτό μπορεί να μειώσει τη νεφρική λειτουργία. Γνωριμία με το διαβήτη