Αγγελική Βουτσά. Παθολόγος-Διαβητολόγος. Τ. Συν/στρια Δ/ντρια Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Λήμνου

Transcript

1 Αγγελική Βουτσά Παθολόγος-Διαβητολόγος Τ. Συν/στρια Δ/ντρια Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Λήμνου

2 Τι είναι ο διαβήτης; Μεταβολική διαταραχή αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα Ο διαβήτης οφείλεται σε διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης ή σε διαταραχή στη δράση της. Η διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης οδηγεί σε ανεπάρκεια ινσουλίνης σχετική ή απόλυτη.

3 Τι είναι ο διαβήτης; Πριν να εμφανίσεις διαβήτη Σάκχαρο αίματος στα σωστά επίπεδα Ελεγχόμενο από ινσουλίνη και γλουκαγόνο Το σάκχαρο στο αίμα δεν πρέπει να πάει ούτε πολύ ψηλά ούτε πολύ χαμηλά. Δύο ορμόνες ινσουλίνη και γλουκαγόνο παράγονταν στο πάγκρεας για να εξασφαλίσουν ότι το σάκχαρο ελεγχόταν πάντα καλά, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ έτρωγες και πόσο γυμναζόσουν.

4 Πριν να εμφανίσεις διαβήτη Το σάκχαρο αίματος ανεβαίνει μετά το φαγητό Απελευθέρωση ινσουλίνης Ινσουλίνη δρα σαν κλειδί Σάκχαρο εισέρχεται στα κύτταρα Πτώση του σακχάρου αίματος στο φυσιολογικό Πριν να αποκτήσεις διαβήτη, ινσουλίνη απελευθερωνόταν στο αίμα και πήγαινε μαζί με το σάκχαρο στα κύτταρα. Η ινσουλίνη δρα σαν κλειδί. Ανοίγει πόρτες στα τοιχώματα των μυικών κυττάρων επιτρέποντας στο σάκχαρο του αίματος να μπεί στα κύτταρα για να παραχθεί ενέργεια. Αυτό ρίχνει το σάκχαρο αίματος στα φυσιολογικά επίπεδα. Πριν να αποκτήσεις διαβήτη οι πρωινές τιμές σακχάρου ήταν κάτω από 126 mg/dl.

5 Τι είναι ο διαβήτης; Σάκχαρο στα ούρα Τα ούρα σχηματίζονται στους νεφρούς Χωρίς ινσουλίνη, το σάκχαρο ανεβαίνει Το σάκχαρο χύνεται στα ούρα Το σάκχαρο παρασύρει πολύ νερό Θα διψάς και θα ουρείς πάρα πολύ Χωρίς αρκετή ινσουλίνη, το σάκχαρο στο αίμα ανεβαίνει πολύ ψηλά. Όταν συμβεί αυτό, μια ποσότητα σακχάρου ξεφεύγει από τους νεφρούς στα ούρα. Το σάκχαρο αυτό παρασύρει μαζί του και πολύ νερό. Αυτό σου φέρνει δίψα. Έτσι πίνεις πολύ νερό και έχεις πολλά ούρα.

6 ΔΙΑΓΝΩΣΗ Πώς διαγιγνώσκεται ο διαβήτης; Υπάρχουν διάφοροι τρόποι διάγνωσης όπως: -Σημεία και συμπτώματα διαβήτη -Προσδιορισμός γλυκόζης αίματος νηστείας -Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης από το στόμα (OGTT)

7 Παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα της γλυκόζης Το φαγητό (κατανάλωση υδατανθράκων) Η άσκηση Το stress Το οινόπνευμα

8 Στις περισσότερες περιπτώσεις ο διαβήτης διαγιγνώσκεται από κλινικά σημεία και συμπτώματα όπως: πολυουρία δίψα πείνα απώλεια βάρους ή αδυναμία αίσθημα κόπωσης διαταραχές όρασης Συχνά δεν υπάρχουν πρώιμα συμπτώματα, έτσι η διάγνωση του διαβήτη γίνεται αρκετά χρόνια μετά την έναρξή του

9 Ενημέρωση - Εκπαίδευση Ο στόχος είναι τα άτομα με διαβήτη να είναι ενημερωμένα και αυτάρκη Η εκπαίδευση περιλαμβάνει: Γνώση για τη νόσο και τις επιπλοκές της Βελτίωση της συμμόρφωσης στη θεραπεία Βοήθεια στους ανθρώπους να αντεπεξέλθουν στις διάφορες απαιτήσεις της νόσου π. χ. ενέσεις, αυτοέλεγχος, δίαιτα, κοινωνική προσαρμογή

10 Ενημέρωση - Εκπαίδευση Μια δυναμική διαδικασία που βασίζεται στην κατανόηση, στη γνώση, και στην συμπόνια Περιβάλλον / Οικογένεια Εκπαιδευτής π.χ. ειδικευμένη νοσοκόμα Άτομο με Διαβήτη Διαβητολογική Ομάδα π.χ. γιατρός, νοσοκόμα, διαιτολόγος Καλός μεταβολικός έλεγχος Βελτιωμένη υγεία

11 Διάφοροι όροι, διάγνωση και στόχοι Γλυκόζη πλάσματος νηστείας (FPG): η συγκέντρωση της γλυκόζης όταν μετριέται πριν από το πρωινό και μετά από ολονύχτια νηστεία διάγνωση >126 mg/dl θεραπευτικός στόχος mg/dl Μεταγευματική γλυκόζη πλάσματος (PPG): η συγκέντρωση της γλυκόζης όταν μετριέται 2 ώρες μετά την έναρξη του γεύματος διάγνωση >200mg/dl θεραπευτικός στόχος <180mg/dl

12 Διάφοροι όροι, διάγνωση και στόχοι Τυχαία γλυκόζη αίματος: η συγκέντρωση της γλυκόζης όταν μετριέται τυχαία, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας διάγνωση >200mg/dl HbA 1c = γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη: εξέταση αίματος που αντανακλά τη μέση συγκέντρωση γλυκόζης των τελευταίων 8 10 εβδομάδων θεραπευτικός στόχος <7%

13 Μέση τιμή γλυκόζης πλάσματος και αντίστοιχα επίπεδα HbA1c M.Γ.Π HbA1c

14 Τύποι διαβήτη Διαβήτης Τύπου 1 (5-10%): τα β-κύτταρα καταστρέφονται κι έτσι δεν έχουμε παραγωγή ινσουλίνης Διαβήτης Τύπου 2 (90%): η ινσουλίνη που παράγεται είναι αναποτελεσματική (= ινσουλινοαντίσταση) και οι απαιτήσεις σε ινσουλίνη αυξάνουν για να μπορεί να διατηρηθεί η ευγλυκαιμία. Τα β-κύτταρα παράγουν ινσουλίνη, αλλά δεν είναι σε θέση να προσφέρουν στο σώμα τις ποσότητες που χρειάζεται για τη διατήρηση της ευγλυκαιμίας Διαβήτης κύησης Άλλοι τύποι

15 Χαρακτηριστικά του διαβήτη Τύπου 2 Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα >45 ετών Σωματικό βάρος: το 80 90% είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι Πολύ συχνά χωρίς συμπτώματα Ενδέχεται να διαγνωστεί εξαιτίας κάποιας ήδη υπάρχουσας επιπλοκής

16 Αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής Άτομα με διαβήτη 1) Ισορροπημένη διατροφή και μεσογειακή δίαιτα 2) Καθημερινή αεροβική άσκηση (1/2 ώρα περπάτημα) 3) Μειωμένη κατανάλωση λιπαρών/ αλκοόλ 4) Απώλεια βάρους ή διατήρηση ιδανικού βάρους 5) Συχνή παρακολούθηση από ιατρό & διαιτολόγο Άτομα χωρίς διαβήτη 1) Ισορροπημένη διατροφή και μεσογειακή δίαιτα 2) Καθημερινή αεροβική άσκηση (1/2 ώρα περπάτημα) 3) Μειωμένη κατανάλωση λιπαρών/ αλκοόλ 4) Απώλεια βάρους ή διατήρηση ιδανικού βάρους ΠΡΟΣΟΧΗ: ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ!!!

17 Συνήθη λάθη των ατόμων με διαβήτη Τα συνήθη λάθη είναι: Παραπλανητικές ετικέτες τροφίμων (σιρόπι γλυκόζης) Μόνο φάρμακα Ιατρό + διαιτολόγο τους πρώτους μήνες μόνο Υπερκατανάλωση τροφίμων που αναγράφουν «χωρίς ζάχαρη» Αποφυγή άσκησης Άγχος, στρες για την πάθηση Πώς αντιμετωπίζονται; Προσοχή στις ετικέτες Φάρμακα + αλλαγές του τρόπου ζωής Συνεχής παρακολούθηση από ιατρό + επαγγελματίες υγείας Αποφυγή τροφίμων «χωρίς ζάχαρη» Άσκηση 3 φορές/ εβδομάδα Ψυχολογική υποστήριξη

18 Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής του ατόμου με διαβήτη όσον αφορά τη διατροφή Σούπερ-μάρκετ Τρόπος μαγειρέματος Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες Φαγητό εκτός σπιτιού

19 Σούπερ-μάρκετ Θα πρέπει να αποφεύγονται τα εξής: Μαγιονέζα, ντρέσινγκ, έτοιμες σάλτσες Κορεσμένα λίπη (βούτυρο κλπ.) Γλυκά, μπισκότα, παγωτά Αναψυκτικά, χυμοί Αλκοολούχα ποτά Κονσέρβες Προπαρασκευασμένα φαγητά (πίτσα, κατεψυγμένα γεύματα) Να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στα «Ειδικά τρόφιμα για διαβητικούς» (συμβουλευτείτε το διαιτολόγο σας)

20 Αλλαγές στον τρόπο μαγειρέματος Απαγορεύονται Τηγανητά, τσιγαρισμένα Μαγείρεμα χωρίς την αφαίρεση του λίπους Αλάτι Έτοιμες σάλτσες, μαγιονέζα, ντρέσινγκ Γλυκά με ζάχαρη, σιρόπι γλυκόζης ή άλλα σάκχαρα Συσκευασμένοι Xχυμοί φρούτων Επιτρέπονται Ψητά, βραστά, φούρνου, ζεματισμένα με νερό (στον ατμό) Μαγείρεμα μετά την αφαίρεση του λίπους από το κρέας και τα πουλερικά Μπαχαρικά Σάλτσες με φρεσκοκομμένη ντομάτα, ντρέσινγκ με τις οδηγίες του διαιτολόγου Γλυκά με ασπαρτάμη Φρεσκοστιμμένοι χυμοί

21 Υγιεινή διατροφή βασικοί κανόνες Κατανείμετε τις ημερήσιες θερμίδες σε πολλά γεύματα: Τρώτε 3 πλήρη γεύματα κάθε μέρα Τρώτε 2-3 σνακ μεταξύ των γευμάτων Πολλά γεύματα = λίγες θερμίδες ανά γεύμα Διατηρήστε την ποικιλία στις τροφές Περιορίστε τα λίπη Αυξήστε τις φυτικές ίνες Πίνετε τουλάχιστον 1,5 λίτρο νερού την ημέρα Καταναλώστε οινόπνευμα με μέτρο

22 Μείωση σωματικού βάρους Άσκηση - Ωφέλη Βελτίωση καρδιαγγειακής λειτουργίας Βελτίωση υγείας και φυσικής κατάστασης Βελτίωση αισθήματος ευεξίας / ποιότητας ζωής Αύξηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη Βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ

23 Υγιεινή διατροφή + Άσκηση Άσκηση = κατανάλωση ενέργειας Άσκηση + Δίαιτα = Απώλεια / Διατήρηση βάρους ΩΦΕΛΗ από την απώλεια βάρους + την υγιεινή διατροφή: Ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα Αποφυγή επιπλοκών Μείωση των τιμών χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων Μείωση της αρτηριακής πίεσης

24 Επιπλοκές του διαβήτη Βραχυχρόνιες επιπλοκές: υπογλυκαιμία, κετοξέωση, γαλακτική οξέωση και λοιμώξεις Μακροχρόνιες επιπλοκές: αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, περιφερική αγγειακή νόσος, νευροπάθεια, έλκη στα πόδια/ακρωτηριασμοί και καρδιαγγειακή νόσος

25 Επιπλοκές του διαβήτη Μακροχρόνια: αμφιβληστροειδοπάθεια = νόσος του φωτοευαίσθητου βυθού των ματιών! Είναι η κύρια αιτία τύφλωσης και διαταραχών της όρασης στους ενήλικες σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου

26 Επιπλοκές του διαβήτη Μακροχρόνια: Καρδιαγγειακή νόσος = νόσος του κυκλοφορικού συστήματος Οδηγεί σε: εγκεφαλικά επεισόδια και εμφράγματα

27 Επιπλοκές του διαβήτη Μακροχρόνια: νεφροπάθεια νόσος των νεφρών Προσβάλλει το ένα τρίτο των ατόμων με διαβήτη Οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια Μπορεί να χρειαστεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση! Αν δεν αντιμετωπιστεί, η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο

28 Επιπλοκές του διαβήτη Μακροχρόνια: περιφερική αγγειακή νόσος νόσος των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων των ποδιών και του άκρου ποδός Η νόσος αυτή προσβάλλει άτομα που έχουν το διαβήτη για μεγάλο χρονικό διάστημα

29