Αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον: Νευρολογική Θεραπεία Ιωάννης Ελλούλ Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας Παν/μίου Πατρών
Φυσική ιστορία της νόσου Πάρκινσον Διάγνωση 5 έτη 10 έτη 15 έτη Εξέλιξη Δυσκαμψία Βραδυκινησία Τρόμος On-Off Υπερκινησίες Γνωστικές διαταραχές Άνοια Θεραπεία Levodopa Aγωνιστές ντοπαμίνης MAO-B αναστολείς COMT-αναστολείς Άλλα (αντιχολινεργικά, αμανταδίνη, απομορφίνη) Νευροχειρουργική (Ahlskog JE et al 2001)
Φυσική ιστορία της νόσου Πάρκινσον Προ-κινητική περίοδος Διάγνωση 5 έτη 10 έτη 15 έτη Εξέλιξη Δυσκαμψία Βραδυκινησία Τρόμος On-Off Υπερκινησίες Γνωστικές διαταραχές Άνοια Θεραπεία Levodopa Aγωνιστές ντοπαμίνης MAO-B αναστολείς COMT-αναστολείς Άλλα (αντιχολινεργικά, αμανταδίνη, απομορφίνη) Νευροχειρουργική (Ahlskog JE et al 2001)
Πρώιμα συμπτώματα της ν. Πάρκινσον (Προ-κινητική περίοδος) (Braak H. Neurobiol Aging 2003;)
Πρώιμα συμπτώματα της ν. Πάρκινσον (Προ-κινητική περίοδος) Διαταραχή της όσφρησης Διαταραχή του αυτονόμου Διαταραχή της διάθεσης Διαταραχές του ύπνου
Διαταραχή της όσφρησης Επιπολασμός: 90% των παρκινσονικών ασθενών Ανεξάρτητα από την διάρκεια & σοβαρότητα της ασθένειας Άτομα με διαταραχή της όσφρησης ήταν υψηλού κινδύνου να εμφανίσουν την νόσο εντός 4-6 ετών
Διαταραχή του αυτονόμου Γαστροπάρεση (ναυτία, δυσπεψία, παλινδρόμηση) Δυσκοιλιότητα Διάρροια Σεξουαλική δυσλειτουργία Διαταραχή στην ούρηση Ορθοστατική Υπόταση
Διαταραχή της διάθεσης Επιπολασμός: 39% κατάθλιψη 13% δυσθυμία 27% κατάθλιψη στα αρχικά στάδια 20% πριν την διάγνωση (κυρίως 3-6 χρόνια)
Διαταραχές του ύπνου 2-6 φορές πιο συχνές στη ν. Πάρκινσον Σχετικά σπάνιες στα αρχικά στάδια εκτός από: 1. REM Behavior Disorder 2. Excessive Daytime Sleepiness
Πρόδρομοι δείκτες της ν. Πάρκινσον Διαταραχή της όσφρησης REM Behavior Disorder Proteomics Γενετικοί δείκτες 18-F-Dopa uptake PET Διακρανιακό doppler (Υπερηχογόνος μέλανα ουσία)
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ Neuroprotective therapies Neurorestorative therapies Cell-based therapies Gene therapies Neurotrophic factors (Neurology, 2009)
Συμπτώματα της ν. Πάρκινσον Κύρια συμπτώματα: Βραδυκινησία Δυσκαμψία Τρόμος ηρεμίας (70%)
Συμπτώματα της ν. Πάρκινσον Πρώιμα συμπτώματα Αλλαγή στη συμπεριφορά Αλλαγή στον τόνο της φωνής (υποφωνία) Αλλαγή στη γραφή (μικρογραφία) Διαταραχή στην κίνηση
Συνοδά συμπτώματα της ν. Πάρκινσον Διαταραχές: Συναίσθημα και Συμπεριφορά Μάσηση και Κατάποση Ομιλία Γαστρεντερικό και ούρηση Ύπνος Δέρμα Νόηση Αρτηριακή πίεση Πόνος Σεξουαλικότητα
Ιστορία της Συμπτωματικής Θεραπείας 1817 - James Parkinson 1867 - Εισαγωγή των αντιχολινεργικών 1957 Ωχροτομή (JAMA) 1961 Λεβοντόπα Πειραματικό στάδιο (Wein Klin Wochenschr) 1967 - Λεβοντόπα Κλινική εφαρμογή (Cotzias, N Engl J Med) 1973 - Εισαγωγή των D-αγωνιστών (βρωμοκριπτίνη)
Θεραπεία στα αρχικά στάδια Διάγνωση 5 έτη 10 έτη 15 έτη Εξέλιξη Δυσκαμψία Βραδυκινησία Τρόμος On-Off Υπερκινησίες Γνωστικές διαταραχές Άνοια Θεραπεία Levodopa Aγωνιστές ντοπαμίνης MAO-B αναστολείς COMT-αναστολείς Άλλα (αντιχολινεργικά, αμανταδίνη, απομορφίνη) Νευροχειρουργική (Ahlskog JE et al 2001)
Θεραπεία στα αρχικά στάδια Λεβοντόπα με αναστολέα της αποκαρβοξυλάσης Έναρξη αποτελεσματικότητας Μαχ. Αποτελεσματικότητας <1-2 εβδομάδων 3 μήνες Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ναυτία, ανορεξία Υπομανία, κατάθλιψη, ΟΨ Δυσκινησίες
Θεραπεία στα αρχικά στάδια Λεβοντόπα με αναστολέα της αποκαρβοξυλάσης Αγωνιστές της ντοπαμίνης Μη εργοταμινικοί αγωνιστές: pramipexole, ropinirole, rotigotine Ανεπιθύμητες ενέργειες: Δυσκοιλιότητα, υπνηλία Ψευδαισθήσεις (οπτικές) Διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές
Θεραπεία στα αρχικά στάδια Λεβοντόπα με αναστολέα της αποκαρβοξυλάσης Αγωνιστές της ντοπαμίνης Μη αναστρέψιμοι αναστολείς της ΜΑΟ-Β Selegiline, rasagiline Ανεπιθύμητες ενέργειες: λίγες
Θεραπεία στα αρχικά στάδια Λεβοντόπα με αναστολέα της αποκαρβοξυλάσης Αγωνιστές της ντοπαμίνης Μη αναστρέψιμοι αναστολείς της ΜΑΟ-Β Αμανταδίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: ψευδαισθήσεις
Προβλήματα της Συμπωματικής Θεραπείας (Προχωρημένα στάδια) Μεταβολές των επιπέδων της λεβοντόπα στο πλάσμα Διακοπτόμενη απόδοση της λεβοντόπα στα βασικά γάγγλια (Lancet Neurology, 2006 - Neurology, 2009)
Προβλήματα της Συμπωματικής Θεραπείας (Κινητικές διαταραχές της λεβοντόπα) Υπερκινησίες (on periods) Δυστονίες (off periods) Wearing off effect Delayed on Dose failure (No on) Random on/off
Αντιμετώπιση των κινητικών διαταραχών Λεβοντόπα Συνεχής ΙV έκχυση (Neurology, 1984) Λεβοντόπα Συνεχής έκχυση στο δωδεκαδάκτυλο (Ann Neuro, 1986)
Αντιμετώπιση των κινητικών διαταραχών Λεβοντόπα Συνεχής ΙV έκχυση (Neurology, 1984) Λεβοντόπα Συνεχής έκχυση στο δωδεκαδάκτυλο (Ann Neuro, 1986) Λεβοντόπα + Αγωνιστές της ντοπαμίνης Αναστολείς της ΜΑΟ-Β Αναστολείς COMT Απομορφίνη (Arch Neuro, 2005, Mov Disord, 2005)
Απομορφίνη
Αντιμετώπιση των κινητικών διαταραχών Λεβοντόπα + Συνεχής έκχυση απομορφίνης Λεβοντόπα Συνεχής έκχυση στο δωδεκαδάκτυλο (Mov Disord, 2005) (Arch Neuro, 2005)
Συνεχής έκχυση απομορφίνης
Συνεχής έκχυση στο δωδεκαδάκτυλο
Το Μέλλον
Μη ντοπαμινεργικοί στόχοι (Neurology, 2009)
Συμπέρασμα Νέες προκλήσεις για τον νευρολόγο