Θεραπευτική παρέμβαση Ασθενής με προδιαβήτη και δείκτη μάζας σώματος 34 kgr/m 2 Αντώνης Αλαβέρας τ Διευθυντής A Παθολογικό Τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ
Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 140/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG 190 mg/dl LDL-C 133 mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104 cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία
Ορισμός και επιδημιολογία του προδιαβήτη 3
ΣΔΤ2: δυναμική και εξελισσόμενη νόσος : πρώιμη παρέμβαση κριτικής σημασίας Μακροαγγειακές επιπλοκές Μικροαγγειακές επιπλοκές 10 Πρόληψη 0 Αγωγή 10+ Χρόνια Διάγνωση IFG/IGT Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 DeFronzo RA. Med Clin N Am 2004;88:787 835.
Ταξινόμηση δυσγλυκαιμίας Γλυκόζη Νηστείας 2-ώρες Γλυκόζη Πλάσματος OGTT HbA1c Σακχαρώδης Διαβήτης Προδιαβήτης IFG Σακχαρώδης Διαβήτης 126 mg/dl 200 mg/dl Προδιαβήτης IGT 100 mg/dl 140 mg/dl Σακχαρώδης Διαβήτης Προδιαβήτης 6.5% 5.7 %` Φυσιολογικό Φυσιολογικό Φυσιολογικό Κάθε διαταραχή να επαναλαμβάνεται μια άλλη ημέρα
Persons (millions) Επιπολασμός σακχαρώδους διαβήτη και προδιαβήτη στις ΗΠΑ 140 120 100 80 5,7 Undiagnosed DM Diagnosed DM Prediabetes 7 18,8 8,1 7,2 21,0 23,1 Diabetes 9.4% of US population 60 17,9 40 20 57 79 86 84,1 Prediabetes 34% of US population 0 2007 2011 2014 2017 CDC. National diabetes fact sheet, 2008. CDC. National diabetes fact sheet, 2011. CDC. National diabetes statistics report, 2014. CDC. National diabetes statistics report, 2017. https://www.cdc.gov/diabetes/pdfs/data/statistics/national-diabetesstatistics-report.pdf. 6
Γλυκόζη πλάσματος (mg/dl) Γλυκόζη πλάσματος και διαταραχές ανοχής 200 IFG + IGT 180 160 140 120 ΦΑΓ IGT IFG 100 80 0 40 80 120 Χρόνος (λεπτά )
US Population (%) Επιπολασμός IFG και IGT στις ΗΠΑ 40 35 34,6% NHANES 2005-2006 (N=1547) 30 25 20 19,4% 15 10 5 5,4% 9,8% 0 Prediabetes IFG only IGT only IFG and IGT IFG, impaired fasting glucose; IGT, impaired glucose tolerance; NHANES, National Health and Nutrition Examination Survey; T2D, type 2 diabetes. Karve A, Hayward RA. Diabetes Care. 2010;33:2355-2359. 8
Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζεται ο προδιαβήτης 9
Από IGT στο ΣΔΤ2 Diabetes Prevention Program (DPP) 1 Στα 3 έτη 29% των ασθενών ΔΑΓ(IGT) T2DM Finnish Diabetes Prevention Study 2 Στα 6 έτη Da Qing IGT and Diabetes Study 3 Στα 6 έτη 43% των ασθενών ΔΑΓ(IGT) T2DM 68% των ασθενών ΔΑΓ(IGT) T2DM 1 DPP Research Group. N Engl J Med 2002: 346:393 403; 2 Lindström J, et al. J Am Soc Nephrol 2003; 14:S108 S113; 3 Pan XR, et al. Diabetes Care 1997; 20:537 544..
Σημαντικοί οι κίνδυνοι προδιαβήτη Εξέλιξη σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Μικροαγγειοπάθεια Αμφιβληστροειδοπάθεια Νεφροπάθεια Νευροπάθεια Μακροαγγειοπάθεια Καρδιακή νόσο ΑΕΕ Περιφερική αγγειακή νόσο Zhang Y, et al. Population Health Management. 2009;12:157-163. Garber AJ, et al. Endocr Pract. 2008;14:933-946.
Αναλογία κινδύνου DECODE: IGTκαι μακροαγγειοπάθεια Η IGT, όπως έχει ορισθεί από τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) (2h-OGTT), είναι δείκτης κινδύνου για επιπλοκές από τα μεγάλα αγγεία 2 1,75 1,5 Γνωστός διαβήτης IGT IFG 1,25 1 Καρδιαγγειακή νόσος Στεφανιαία νόσος Εγκεφαλικό επεισόδιο Όλες οι αιτίες 10 prospective European cohort studies including 15 388 men and 7126 women aged 30 to 89 years, with a median follow-up of 8.8 years, DECODE study group: Arch Intern Med 161: 397-404, 2001.
Αντιμετώπιση προδιαβήτη 13
Πρόληψη διαβήτη Υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση Φαρμακευτική παρέμβαση Χειρουργική παρέμβαση
Ο προδιαβήτης Άτομα με προδιαβήτη παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο διαβήτη ως και μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Η εξέλιξη σε διαβήτη και οι καρδιαγγειακές επιπλοκές αρχίζουν από νωρίς Θεραπευτικοί στόχοι: η πρόληψη επιδείνωσης γλυκόζης και η τροποποίηση άλλων παραγόντων κινδύνου π.χ. παχυσαρκίας, υπέρτασης, και δυσλιπιδαιμίας Συνιστώνται ίδιοι στόχοι ΑΠ, λιπιδίων όπως και στο διαβήτη Εντατικοποιημένη υγιεινοδιαιτητική αγωγή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο αντιμετώπισης όλων των μέτρων πρόληψης. Φαρμακευτική αγωγή ;; Handelsman YH, et al. Endocr Pract. 2015;21(suppl 1):1-87. Garber AJ, et al. Endocr Pract. 2008;14:933-946. 15
Παρέμβαση στον τρόπο ζωής στον προδιαβήτη Μείωση σωματικού βάρους κατά 5% έως 10%, με μακροχρόνια διατήρηση του σε αυτό το επίπεδο Συνιστάται πρόγραμμα τακτικής, μέτριας έντασης δραστηριότητας, 30-60 λεπτά την ημέρα επί 5 τουλάχιστο ημέρες την εβδομάδα Συνιστάται διαιτολόγιο περιορισμένων θερμίδων Garber AJ, et al. Endocr Pract. 2008;14:933-946. Garber AL, et al. Endocr Pract. 2017;23:207-238. 17
Patients Αναφορές μείωσης δραστηριότητες κίνδυνου από άτομα με προδιαβήτη National Health and Nutrition Examination Survey 100% 90% 80% 70% 60% 68% 60% 55% 50% 40% 42% 30% 20% 10% 0% Tried to lose or control weight Reduced dietary fat or calories Increased physical activity or exercise All 3 CDC. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2008;57:1203-1205. 19
Πρόληψη ΣΔτ2: Επιλεγμένες μελέτες αλλαγής τρόπου ζωής Study Country N Diabetes Prevention Program Diabetes Prevention Study Baseline BMI (kg/m 2 ) Intervention period (years) RRR (%) NNT USA 3234 34.0 2.8 58 21 Finland 523 31 4 39 22 Da Qing China 577 25.8 6 51 30 NNT, number needed to treat; RRR, relative risk reduction; T2D, type 2 diabetes. DPP Research Group. N Engl J Med. 2002;346:393-403. Eriksson J, et al. Diabetologia. 1999;42:793-801. Li G, et al. Lancet. 2008;371:1783-1789. Lindstrom J, et al. Lancet. 2006;368:1673-1679. 20
Diabetes Incidence per 100 Person-Years Εντατικοποιημένη παρέμβαση στον τρόπο ζωής αναστέλλει την εξέλιξη σπω IGT σε T2D Diabetes Prevention Program (N=3234) 12 11 10 31% 8 58% 7,8 6 4,8 4 2 0 Intensive lifestyle intervention* (n=1079) Metformin 850mg BID (n=1073) Placebo (n=1082) *Goal: 7% reduction in baseline body weight through low-calorie, low-fat diet and 150 min/week moderate intensity exercise. IGT, impaired glucose tolerance; T2D, type 2 diabetes. DPP Research Group. N Engl J Med. 2002;346:393-403. 21
Diabetes Incidence per 100 Person-Years Παρέμβαση στον τρόπο ζωής πιο αποτελεσματική όσο γηράσκει ο πληθυσμός Diabetes Prevention Program (N=3234) 14 12 10 8 6 4 11,6 6,7 48% 6,2 10,8 10,8 7,6 59% 4,7 9,6 71% 3,1 Placebo Metformin Lifestyle 2 0 25-44 45-59 60 Age (years) *Goal: 7% reduction in baseline body weight through low-calorie, low-fat diet and 150 min/week moderate intensity exercise. DPP Research Group. N Engl J Med. 2002;346:393-403. 22
Μακροχρόνια διατήρηση απώλειας βάρους DPP Outcomes Study (N=2766) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Years DPP, Diabetes Prevention Program; T2D, type 2 diabetes. DPP Research Group. Lancet. 2009;374:1677-1686. 23
10-ετή επίπτωση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 DPP Outcomes Study (N=2766) Placebo Metformin Lifestyle 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Years DPP, Diabetes Prevention Program; T2D, type 2 diabetes. DPP Research Group. Lancet. 2009;374:1677-1686. 24
Πρόληψη διαβήτη Υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση Φαρμακευτική παρέμβαση Χειρουργική παρέμβαση
Φαρμακευτική και χειρουργική παρέμβαση καθυστερούν ή προλαμβάνουν ΣΔτ2 Intervention Antihyperglycemic agents Follow-up Period Reduction in Risk of T2D (P value vs placebo) Metformin 1 2.8 years 31% (P<0.001) Acarbose 2 3.3 years 25% (P=0.0015) Pioglitazone 3 2.4 years 72% (P<0.001) Rosiglitazone 4 3.0 years 60% (P<0.0001) Weight loss interventions Orlistat 5 4 years 37% (P=0.0032) Phentermine/topiramate 6 2 years 79% (P<0.05) Liraglutide Bariatric surgery 7 10 years 75% (P<0.001) T2D, type 2 diabetes. 1. DPP Research Group. N Engl J Med. 2002;346:393-403. 2. STOP-NIDDM Trial Research Group. Lancet. 2002;359:2072-2077. 3. Defronzo RA, et al. N Engl J Med. 2011;364:1104-15. 4. DREAM Trial Investigators. Lancet. 2006;368:1096-1105. 5. Torgerson JS, et al. Diabetes Care. 2004;27:155-161. 6. Garvey WT, et al. Diabetes Care. 2014;37:912-921. 7. Sjostrom L, et al. N Engl J Med. 2004;351:2683-2693. 26
Incidence of Diabetes (%/yr) Η μετφορμίνη και η εξέλιξη του IGT σε σακχαρώδη διαβήτη The Chinese Prevention Study (N=321) 14 12 10 11,6 8 6 4 65% 4,1 2 0 Control Metformin IGT, impaired glucose tolerance; RRR, relative risk reduction. Yang W, et al. Chin J Endocrinol Metab. 2001;17:131-136. 27
Patients (%) 40 30 Η ακαρβόζη και η επάνοδο του IGT σε ΦΑΓ STOP-NIDDM We randomly allocated 714 patients with impaired glucose tolerance to acarbose and 715 to placeb 30,9 35,3 20 10 P<0.0001 0 Placebo (n=715) Acarbose (n=714) 221 (32%) patients randomised to acarbose and 285 (42%) randomised to placebo developed diabetes p=0 0015). acarbose significantly increased reversion of impaired glucose tolerance to normal glucose tolerance (p<0 0001 IGT, impaired glucose tolerance; NGT, normal glucose tolerance; STOP-NIDDM, Study to Prevent Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus. Chiasson JL, et al. Lancet. 2002;359:2072-2077. 28
Cumulative hazard rate Ροζιγλιταζόνη: νεοεμφανιζόμενος διαβήτη σε άτομα με προδιαβήτη 0.6 0.5 DREAM Placebo 0.4 0.3 0.2 0.1 Rosiglitazone 60% No. at risk Placebo Rosiglitazone 0.0 0 1 2 3 4 2634 2635 2470 2538 Follow-up (years) 2150 2414 1148 1310 177 217 DREAM, Diabetes Reduction Assessment with Ramipril and Rosiglitazone Medication. DREAM Trial Investigators. Lancet. 2006;368:1096-1105. 29
Πιογλιταζονη: Εμφάνιση ΣΔΤ2 σε ασθενείς με IGT ACT NOW Kaplan-Meier plot of Hazard Ratios for Time to Development of T2D ACT NOW, Actos Now for the Prevention of Diabetes; IGT, impaired glucose tolerance; T2D, type 2 diabetes. Defronzo RA, et al. N Engl J Med. 2011;364:1104-1115. 30
Δράση εξενατίδης και μεταβολές στον τρόπο ζωής, στο ΣΒ και την ανοχή στη γλυκόζη σε άτομα με και χωρίς προδιαβήτη Patients N=152, weight 108.6 +/- 23.0 kg, BMI 39.6 +/- 7.0 kg/m 2 (IGT or IFG 25%) Design 24-week randomized controlled trial: exenatide or placebo plus lifestyle intervention Results: Exenatide-treated patients lost 5.1 kg from baseline vs 1.6 kg with placebo (P<0.001) Both groups reduced their daily caloric intake IGT or IFG normalized at end point in 77% and 56% of exenatide and placebo subjects, respectively BMI, body mass index; IFG, impaired fasting glucose; IGT, impaired glucose tolerance. Rosenstock J, et al. Diabetes Care. 2010;33:1173-1175. 31
Annualized incidence rate of T2D Relationship Between Weight Loss and Prevention of Type 2 Diabetes SEQUEL Prediabetes/Metabolic Syndrome Cohort (N=475) 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ITT-LOCF Analysis <5 5 to <10 10 to <15 15 Magnitude of Weight Loss (%) ITT, intent to treat; LOCF, last observation carried forward. Garvey WT, et al. Diabetes Care. 2014;37:912-921. 32
Weight (kg) Patients (%) Effects of Liraglutide in Obese Patients with Prediabetes SCALE Obesity and Prediabetes (N=3731) Weight Change After 56 Weeks Liraglutide 3 mg Patients with Prediabetes After 56 Weeks Placebo 0-2 -4-6 -8-10 -8,4 * -2,8 80 70 60 50 40 30 20 10 0 * 7,2 20,7 Normoglycemia at screening * 30,8 67,3 Prediabetes at screening *P<0.001 vs placebo. Pi-Sunyer X, et al. N Engl J Med. 2015;373:11-22. 33
Αποτελεσματικότητα βαριατρικής χειρουργικής στην επίπτωση του ΣΔτ2 Swedish Obesity Study Carlsson LM, et al. N Engl J Med. 2012;367:695-704. 34
Patients with resolution or improvement of condition (%) Αποτελεσματικότητα διαφόρων τεχνικών βαριατρικής χειρουργικής σε νοσηρότητες σχετιζόμενες με το ΣΒ μετά από 1 χρόνο 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 55 83 44 44 ACS Bariatric Surgery Center Network Prospective Observational Study (N=28,616) LAGB LSG* LRYGB 68 79 33 35 66 66 62 Diabetes Hypertension Hyperlipidemia Sleep apnea GERD 38 64 50 70 *Small numbers of patients with 1 year of follow-up for all comorbidities (n 38). P<0.05 vs LAGB; P<0.05 vs LRYGB. ACS, American College of Surgeons; BMI, body mass index; GERD, gastroesophageal reflux disease; LAGB, laparoscopic adjustable gastric band; LSG, laparoscopic sleeve gastrectomy; LRYGB, laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass. Hutter MM, et al. Ann Surg. 2011;254:410-420. 35
Ενδείξεις βαριατρικού χειροργείου BMI of 40 kg/m2 without coexisting medical problems and for whom the procedure would not be associated with excessive risk BMI of 35 kg/m2 and 1 or more severe obesity-related complications, (T2DM, hypertension, obstructive sleep apnea, obesity hypoventilation syndrome, Pickwickian syndrome, nonalcoholic fatty liver disease or nonalcoholic steatohepatitis, pseudotumor cerebri, gastroesophageal reflux disease, asthma, venous stasis disease, severe urinary incontinence, debilitating arthritis, or considerably impaired QOL may also be considered for a bariatric surgery procedure. BMI of 30 to 34.9 kg/m2 with diabetes or metabolic syndrome may also be considered for a bariatric procedure, although current evidence is limited by the number of patients studied and lack of long-term data demonstrating net benefit.
Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 140/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG 190 mg/dl LDL-C 133 mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104 cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία
Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 140/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG 190 mg/dl LDL-C 133 mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας 5-10% 1 BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία <100mg/dl
Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 140/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG 190 mg/dl 2 LDL-C 133 <100mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας 5-10% 1 BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104 cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία <100mg/dl
Ιστορικό Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 145/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG mmhg 190 mg/dl 2 LDL-C 133 <100mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας 5-10% 1 BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία 3 <120-130/70-79 <100mg/dl
Ιστορικό Ιστορικό Άνδρας, 54 ετών, διοικητικός υπάλληλος Γλυκόζη νηστείας 120mg/dl και 114 mg/dl σε διαφορετικές ήμερες (HbA1c 6.1%) Αρτηριακή πίεση 145/85 mmhg χωρίς αγωγή Chol-T: 210 mg/dl, HDL: 35mg/dl,TG 190 mg/dl 2 LDL-C 133 <100mg/dl Καπνιστής 10 τσιγάρα / ημέρα από 20 ετίας 5-10% 1 BMI 34 kg/m 2, περιφέρεια μέσης 104cm Υπόλοιπο οικογενειακό και ατομικό ιστορικό χωρίς επιβαρυντικά στοιχεία <100mg/dl 3 <120-139/70-79 mmhg Διακοπή 5