Κατάλοιπα φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης: επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και νομοθετικό πλαίσιο των επίσημων ελέγχων. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΛΗΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Α.Π.Θ. ΜΑΡΙΑ-ΙΩΑΝΝΑ ΜΩΡΑΪΤΗ, ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠ.Θ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗ, ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Α.Π.Θ.
Κτηνιατρική και Δημόσια Υγεία
Φυτικής πρόελευσης Αύξηση πληθυσμού Αύξηση αναγκών σε τρόφιμα Ζωικής προέλευσης Αύξηση χρήσης κτηνιατρικών φαρμάκων
Χρήσεις κτηνιατρικών φαρμάκων Ατομικά Συλλογικά
Χρήσεις κτηνιατρικών φαρμάκων Θεραπεία Πρόληψη Μεταφύλαξη Αυξητικοί παράγοντες(;)
ΩΣΤΟΣΟ, ενδέχεται να ελλοχεύουν κίνδυνοι για την Δημόσια Υγεία από την χρήση των κτηνιατρικών φαρμάκων λόγω της παραμονής καταλοίπων τους στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.
Κατάλοιπα φαρμάκων Οι φαρμακολογικώς ενεργές ουσίες και οι μεταβολίτες τους που παραμένουν στα τρόφιμα που παράγονται από τα ζώα στα οποία είχε χορηγηθεί ένα φαρμακευτικό προϊόν.
Πού οφείλεται η ύπαρξη καταλοίπων στο τρόφιμα ζωικής προέλευσης; Extra-label χρήση Μη τήρηση χρόνων αναμονής Σωματική κατάσταση του ζωόυ Εσφαλμένη χρήση εξοπλισμού, λάθος μετρήσεις Τόπος/Τρόπος διαβίωσης ζώου
Επιπτώσεις στην Δημόσια Υγεία Αντιμικροβιοαντοχή Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Καρκινογένεσεις Τερατογένεσεις Διαταραχές της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας
Αντιμικροβιοαντοχή Κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν κατάλοιπα αντιβιοτικών Δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων μέσα στον άνθρωπο
Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Μπορεί κάποια κατάλοιπα φαρμάκων να προκάλεσουν αλλεργικές αντιδράσεις στον άνθρωπο Β-λακτάμες, μακρολίδια
Επιπτώσεις στην Δημόσια Υγεία Αντιμικροβιοαντοχή Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Καρκινογένεσεις Τερατογένεσεις Διαταραχές της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας
Επιπτώσεις στην Δημόσια Υγεία Αντιμικροβιοαντοχή Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Καρκινογένεσεις Τερατογένεσεις Διαταραχές της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας
Επιπτώσεις στην Δημόσια Υγεία Αντιμικροβιοαντοχή Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Καρκινογένεσεις Τερατογένεσεις Διαταραχές της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας
Έλεγχος και Πρόληψη Εθνικές και Υπερεθνικές Νομοθετικές Αρχές Συμβούλιο ΕΕ WHO,FAO Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων /EFSA Διαχωρισμός απαγορευμένων ουσιων (Οδηγία 96/23/ΕΚ) ΑΟΚ(Κανονισμός ΕΕ 37/2010) Έλεγχος τροφίμων και κυρώσεις(οδηγία 97/747/ΕΚ) Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου Καταλοίπων
ΟΜΑΔΑ Α Ουσίες με αναβολική δράση και μη επιτρεπόμενες ουσίες 1. Στιλβένια, παράγωγα στιλβενίων, τα άλατα και οι εστέρες τους 2. Θυρεοστατικές ουσίες 3. Στεροειδή 4. Λακτόνες του ρεσορκυλικού οξέως (συμπεριλαμβανομένου του Zeranol) 5. β-αγωνιστές 6. Ουσίες του παραρτήματος IV του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2377/90 του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 1990. ΟΜΑΔΑ Β Κτηνιατρικά φάρμακα (1 ) και επιβλαβείς ουσίες 1. Αντιβακτηριακές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των σουλφαμιδών, των κινολονών 2. Άλλα κτηνιατρικά φάρμακα α) Ανθελμινθικά β) Κοκκιδιοστατικά, συμπεριλαμβανομένων των νιτροϊμιδαζολίων γ) Καρβαμικές και πυρεθροειδείς ενώσεις δ) Ηρεμιστικά ε) Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) στ) Άλλες ουσίες με φαρμακολογική δράση. 3. Άλλες ουσίες και επιβλαβείς ουσίες υπάρχουσες στο περιβάλλον α) Οργανοχλωριούχες ενώσεις, συμπεριλαμβανομένων των PCB β) Οργανοφωσφορικές ενώσεις γ) Χημικά στοιχεία δ) Μυκοτοξίνες ε) Χρωστικές στ) Άλλα
Κατά παρέκκλιση Χορήγηση για θεραπευτικό σκοπό(τεστοστερόνης, προγεστερόνης και παραγώγων) 1. μόνον από κτηνίατρο 2. υπό ενέσιμο μορφή ή για τη θεραπεία της δυσλειτουργίας των ωοθηκών ως ενδοκολπικά σπειράματα( με εξαίρεση τα εμφυτεύματα) 3. Μητρώο trembolone allyle από το στόμα, ή β-αγωνιστές σε ιπποειδή β-ανταγωνιστές ενέσιμο στις αγελάδες (τοκετόλυση). Η θεραπευτική αγωγή απαγορεύεται για τα ζώα απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων των ζώων αναπαραγωγής Χορήγηση για ζωοτεχνική αγωγή [οιστρογόνο (εκτός της οιστραδιόλης 17β και των εστεροειδών παραγώγων της), ανδρογόνο ] 1. μονο από κτηνίατρο Ιχθύδια σε αγωγή κατά τους τρεις πρώτους μήνες για αλλαγή φύλου με ανδρογόνα Η ζωοτεχνική αγωγή απαγορεύεται για τα ζώα απόδοσης,.
Διαδικασία Ελέγχου (Παρουσία απαγορευμένων ουσιών και υπέρβαση ΑΟΚ ουσιών πίνακα Β) Αιφνιδιαστικός έλεγχος από αρμόδια αρχή Από στάδιο παραγωγής της ουσίας έως τελικό ζωικό προιόν Δείγμα νερού,τροφής,προιόντος από δεξαμενή συλλογής, ζώου. Αποστολή σε αντίστοιχο εθνικό εργαστήριο αναφοράς.
Αν τα δείγματα βγουν θετικά : 1)σε παρουσία απαγορευμένων ουσιών 1.Παρακρατηση προιόντων 2.έλεγχος επιπλέον δειγμάτων 3. θανάτωση ζωων ή παράδοση σε εργοστάσιο μεταποίησης προιόντων υψηλού κινδύνου υπό αυστηρή παρακολούθηση 2)Σε μη τήρηση ΧΑ και παραβίαση ΑΟΚ 1.Αναβολή σφαγής
Ρόλος Κτηνιάτρου 1. Ορθή χρήση φαρμάκων 2. Ευαισθητοποιήση παραγωγών 3. Μητρώο ζώου Καλή διαβίωση ζώου Ρόλος Εκτροφέα Διαχείριση εκτροφής
EFSA έρευνα του 2016 Δείγματα από 27/28 χώρες της ΕΕ από βοοειδή,χοίρους,αιγοπρόβατα,ίππους,όρνιθες,κουνέλια,ιχθυοκαλλιέργειες,γάλα,αυγά, μέλι.
Συμπεράσματα 1.Παρόμοια ποσοστά με τα τελευταία 10 έτη. 2.Μεγαλύτερη απόκλιση στην παρουσία χημικών στοιχειών (B3c ). 5,02% 3.Μεγαλύτερη συχνότητα παρουσίας ΜΣΑΦ (B2e) τα τελευταία 10 χρόνια. 0.25% 4.Μικρότερη συχνότητα παρουσίας αντιβακτηριακών φαρμάκων (Β1) τα τελευταία 10 χρόνια.( 5.Μείωση παρουσίας κοκκιδιοστατικών (Β2b) κυρίως σε ορνιθοτροφία. 6.Mείωση παρουσίας θυρεοστατικών (A2) ορμονών. (Θειουρακιλη) 7.Πιθανή εξήγηση της συγκέντρωσης Α4 : τροφές μολυσμένες από μύκητες του γένους Fusarium. 8.Πιθανή εξήγηση της συγκέντρωσης των στεροειδών ορμονών Α3 : stress ζώου κατά την δειγματοληψία (πρεδνιζολόνη).
Συμπέρασμα Κίνδυνοι υπάρχουν αλλά μπορούν να ελαχιστοποιηθούν!
Ευχαριστούμε πολύ!