Π. Τερζόπουλος, Προϊστάμενος Eργαστηρίου Eλέγχου Σπόρων, ΣΠΥΡΟΥ Α.Ε.Β.Ε
ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΝΩΣΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ Χρήσιμη για την αποτελεσματική τους χρήση Μπορεί να βοηθήσει στην ταυτοποίηση τους, κάτι που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη μίας στρατηγικής on farm διατήρησης
ΟΡΙΣΜΟΣ ZEVEN Με βάση τον Zeven οι τοπικές ποικιλίες έχουν πολύπλοκη και αδιευκρίνιστη φύση και συνεπώς δεν μπορεί να δοθεί ένας συνολικός ορισμός..
Φαίνεται ότι είναι υπό εξέταση αν οι τοπικές ποικιλίες έχουν μία καθορισμένη δομή που να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες Οορισμός τοπική ποικιλία συνήθως διαφοροποιείται ανάλογα με το φυτικό είδος
Με στόχο αυτή την μελέτη ο Brown (2000) ανέφερε μία λίστα από δείκτες που σχετίζονται με τρεις παράγοντες i) Τη βιολογία του φυτικού είδους ii) χαρακηριστικά της γεωγραφικής περιοχή όπου η τοπική ποικιλία καλλιεργείται (ή καλλιεργούνταν) iii) την επίδραση των αγροτών στη δομή των πληθυσμών
ΤΟΜΑΤΑ Αυτογονιμοποιούμενη Πολλοίσπόροιανάκαρπό Καλλιέργεια σε μικρούς κήπους Στόχος κυρίως στην κατανάλωση από παραγωγούς ή στητοπικήαγορά Ανταγωνισμός με πιο παραγωγικά υβρίδια Ήρθε από Αμερική πολύ πρόσφατα
Πλέον μόνο λίγοι αγρότες συνεχίζουν να τς καλλιεργούν Παρόλα ταύτα η Τράπεζα Γενετικού Υλικού και η ομάδα του εργαστηρίο βελτίωσης φυτών του ΓΠΑ έχουν συλλέξει μεγάλο αριθμό από αυτούς στην Ελλάδα
Καταγεγραμμένα δείγματα τομάτας 34 ελληνικές τοπικές ποικιλίες 3 εμπορικές ποικιλίες/υβρίδια 2cherry εμπορικά υβρίδια 1 cherry παραδοσιακή ποικιλία 2 καταγεγραμμένα δείγματα L. Pimpinelifolium
Μορφότυποι μέσα στους πληθυσμούς 27 μορφότυποι από 7 τοπικές ποικλίες (τις πιο ετερογενείς) Κάθε μορφότυπος ήταν μία ομάδα φυτών με το ίδιο φαινότυπο σε σχέση με χακτηριστικά άνθους και καρπού
Μορφολογικές μετρήσεις Οι τοπικές ποικιλίες μελετήθηκαν με 36 μορφολογικών χαρακτηριστικών βάσει των Tomato Descriptors (Tomato Descriptors, IPGRI, Rome 1996)
ISSR ανάλυση Έγινε στο σύνολο των 41 ποικιλιών και πληθυσμών καθώς και των 27 μορφοτύπων Χρησιμοποιήθηκαν έξι ISSR primers
Φαινοτυπική ποικιλότητα μεταξύ Το GST από 0.04 σε 0.74 (μέση τιμή 0.21) Η πλειοψηφία των χαρακτηριστικών είχε τιμή από 0.1 σε 0.29
Φαινοτυπική ποικιλότητα μέσα στους πληθυσμούς Μέση τιμή μέσα στους πληθυσμούς από 0.07 μέση 0.59 (μέση όλων 0.39)
Φαινοτυπική ποικιλότητα πληθυσμών Από 0.24 έως 0.52 με μέσο 0.40 Βάσει της σύγκρισης μέσων Tukey δεν υπήρξε σημαντική διαφορά ανάμεσα στους πληθυσμούς
Multiple Factor Analysis Με βάση τη Multiple Factor ανάλυση φάνηκε πως η ετερογένεια εμφανίστηκε κυρίως σε χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το καρπό
Υπο πληθυσμοί μέσα στις ποικιλίες Βάσει της UPGMA ανάλυσης μέσα σε κάθε τοπική ποικιλία υπήρχαν από καμμία έως δύο υπο πληθυσμοί. Σε μία ποικιλία υπήρξαν 3 υπο πληθυσμοί.
Γενετική συγγένεια από ISSRs (Jaccard coefficient) Μεταξύ τοπικών ποικιλιών από 0.56 έως 0.92 (μέσος 0.75) Μεταξύ L. pimpinellifolium 0.85 Μεταξύ των 3 tomato cherry από 0.57 έως 0.69 με μέσο 0.63
A1 A2 B1 B2 GR14/99 VE030/83 GR193/9 9 GR065/93 VE023/83 GR240/99 GR076/94 GR5/01 Pastra GR090-093/92 GR243/99 GR16/99 VE033/83 VE035/83 VE027/83 Santorini GR11/03 GR25/99 GR008/82 Omospondia GR091/92 VE029/83 GR012/82 VE026/83 GR60/99 GR074-076/92 GR092/93 GR076/92 GR069/94 GR242/99 GR301/99 GR279/99 GR300/99 PI-406975 Marmande Georgia Clodin PI-390691 PI-407533 Shiren Cherelino
Μεταξύ μορφοτύπων Από 0.59 έως 0.97 με μέσο 0.76
VE026/83a VE026/83c VE026/83d VE026/83b GR60/99a GR60/99b GR60/99c GR60/99d GR076/94a GR076/94b GR076/94c GR076/94d GR16/99a GR16/99c GR16/99b GR092/93a GR092/93b GR092/93c GR300/99a GR300/99b GR300/99d GR300/99c GR300/99e GR279/99a GR279/99b GR279/99d GR279/99c 2.00 3.50 5.00 6.50 8.00
Αποτελέσματα ομαδοποίησης Οι μορφότυποι ομαδοποίηθηκαν ανάλογα με τη τοπική ποικιλία που άνηκαν
Mantel test Καμμία σημαντική συσχέτιση μεταξύ ISSRs και μορφολογικών
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι τοπικές ποικιλίες δείχνουν να έχουν κοινή γενετική βάση και σχετική γενετική ομοιογένεια εντός Ωστόσο, έχουν φαινοτυπική ποικιλότητα που εντοπίζεται κυρίως σε χαρακτηριστικα καρπού Πρόσφατες μελέτες σε ισπανικές και ιταλικές ποικιλίες συμφωνούν
Λόγω της εντός τους υψηλής ποικιλότητας είναι δύσκολο να αξιοποιηθούν σε πιο εκτετεμμένες καλλιέργειες Θα μπορούσαν όμως να χρησιμοποιηθούν οι υποπληθυσμοί τους
ΚΟΥΚΙΑ Σταυρογονιμοποιούμενο Καλλιεργείται και σε κήπους και πιο εκτατικά Τόσο για τροφή όσο και για ζωοτροφή Όχι μεγάλη πίεση από εμπορικές ποικιλίες Καλλιεργείται στην Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια
ΠΕΙΡΑΜΑ 54 τοπικές ποικιλίες 3 χρόνια πείραμα 21 μορφολογικά & αγρονομικά χαρακτηριστικά
Φαινοτυπική ποικιλότητα μεταξύ Το GST από 0.03 (σχήμα φύλλου) σε 0.23 (σχήμα λοβού) με μέσο 0.10.
Φαινοτυπική ποικιλότητα μέσα στους πληθυσμούς Μέση τιμή μέσα στους πληθυσμούς από 0.14 σε 0.66 (μέση όλων 0.5)
Χαρακτηριστικά με τη μικρότερη τιμή testa pattern (σε 50 πληθυσμούς), σχήμα λοβού (σε 47) και χρώμα λοβού στην ωρίμανση (16)
Χαρακτηριστικά με την υψηλότερη τιμή Χρώμα βλαστού στην ωρίμανση (39 πληθυσμοί), χρωματσμός βλαστού στην άνθηση (30) και κατανομή λοβών στον βλαστό (26)
Φαινοτυπική ποικιλότητα πληθυσμών Από 0.37 to 0.65 με μέσο 0.50 Βάσει της σύγκρισης μέσων Tukey δεν υπήρξε σημαντική διαφορά ανάμεσα στους πληθυσμούς
Nested ανάλυση για αγρονομικά Στα 3 χρόνια σημαντική ετερογένεια μέσα για αδέλφωμα από τη βάση, πάχος βλαστού, αριθμός ανθέων ανά ταξιανθία Όχι σημαντική ετερογένεια για ύψος φυτού, ύψος κατώτερου λοβού, λόγος αριθμού ανθέων ανά ταξιανθία / αριθμό λοβών ανά ταξικαρπία, ωοθήκες ανά λοβό
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το μεγαλύτερο μέρος της ποικιλότητας μέσα στους πληθυσμούς Οι πληθυσμοί φαίνεται να έχουν παρόμοια φαινοτυπικά μοτίβα αφού συνεισφέρουν τα ίδια χαρακτηριστικά στην εντός τους ποικιλότητα (στους περισσότερους πληθυσμούς)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι πληθυσμοί έχουν παρόμοια φανοτυπική ποικιλότητα Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι μάλλον υπήρχε μία έντονη ανταλλαγή γενετικού υλικού (τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Η ιδέα ότι οι τοπικές ποικιλίες έχουν κάποια συγκεκριμένη δομή μάλλον ξεκινάει από την ιδέα της οικολογία για ύπαρξη ισορροπίας Με τον ίδιο τρόπο και οι τοπικές ποικιλίες θα πρέπει να έχουν μία δομή που θα εκπληρώνει τους όρους της ισορροπίας αυτής
ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Η μέχρι τώρα μελέτη δείχνει ότι μάλλον αυτό δεν ισχύει. Μπορεί να υπάρχουν κατά περίπτωση παρόμοια μοτίβα αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι αναγκαίο Επίσης ακόμη και στις περιπτώσεις ύπαρξης κοινής δομής δεν σημαίνει ότι είναι η αιτία για προσαρμοστικότητα και όχι το αποτέλεσμα των επιλογών φύσης και ανθρώπου
ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Το πιο πιθανό είναι η δομή των τοπικών ποικιλιών να αλλάζει με δυναμικό τρόπο ανάλογα τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες. Συνεπώς μπορεί να ήρθε η ώρα να αντιληφθούμε τη διαχείριση τους με νέα μοντέλα on farm όπου η συστηματική επιστημονική δουλειά θα τραβάει το άρμα