ΕΙ Η ΣΩΛΗΝΩΣΕΩΝ Επιλέγουμε σωλήνες ανάλογα με την απαιτούμενη αντοχή (σε πίεση, θερμοκρασία, διάβρωση), τη συγκολλησιμότητα και φυσικά το κόστος. Σωλήνες από χάλυβα Οι χαλυβοσωλήνες έχουν μεγάλη αντοχή σε τάσεις και είναι κατάλληλες για υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες, αντέχουν στη θραύση και είναι αρκετά εύκολη η συνδεσιμότητα τους με σπειρώματα, συγκολλήσεις και φλάντζες. ιαβρώνονται όμως εύκολα και έχουν μεγάλο βάρος και κόστος. Σωλήνες από χυτοσίδηρο Οι χυτοσιδηρές σωλήνες (μαντέμι) έχουν χαμηλότερο κόστος, αλλά και μηχανικές ιδιότητες υποδεέστερες του χάλυβα. Χρησιμοποιούνται σε αγωγούς με μικρή πίεση λειτουργείας, χωρίς μεγάλες καταπονήσεις. εν μπορούμε να κάνουμε σπείρωμα. Σωλήνες από χαλκό Βασικό πλεονέκτημα των χαλκοσωλήνων είναι η πολύ καλή θερμική του αγωγιμότητα, η αντοχή του στις υψηλές θερμοκρασίες, η λεία του επιφάνεια και η αντίσταση στη διάβρωση. Οξειδώνονται όμως εύκολα σε έχουν υψηλότερο κόστος. ΧΑΛΥΒ ΟΣΩΛΗΝΕΣ Οι χαλυβδοσωλήνες διακρίνονται ως προς το μέγεθος και την κατασκευή τους. Το μέγεθος ενός χαλυβδοσωλήνα χαρακτηρίζεται από την ονομαστική του διάμετρο, η οποία δεν αντιστοιχεί σε πραγματική διάμετρο του σωλήνα (στους μικρούς σωλήνες με σπείρωμα είναι πιο κοντά στην εσωτερική διάμετρο, ενώ στους μεγάλους σωλήνες στην εξωτερική). Υπάρχουν πολλών ειδών σπειρώματα αλλά για τους σωλήνες μας ενδιαφέρει το αγγλικό BSP, το οποίο χρησιμοποιείται ευρύτατα στην Ευρώπη. Μία ίντσα 1 είναι ίση με 25,4mm και για τους σωλήνες υπάρχει η παρακάτω αντιστοιχία για τις ονομαστικές διαμέτρους: ίντσες χιλιοστά ίντσες χιλιοστά ½ 15 2 50 ¾ 20 3 80 1 25 4 100 1
ΚΟΠΗ ΣΩΛΗΝΩΣΕΩΝ Αφού μετρήσουμε το σωλήνα μας μπορούμε να προχωρήσουμε στην κοπή. Σφίγγουμε τον σωλήνα στη σωληνομέγγενη, τοποθετούμε τον σωληνοκόφτη έτσι ώστε να περιβάλλει τον σωλήνα με τον κοπτικό δίσκο και τα δύο ράουλα. Περιστρέφουμε τη χειρολαβή, ώστε ο κοπτικός δίσκος να εισχωρήσει στο σωλήνα και μετά περιστρέφουμε το σωληνοκόφτη και διαδοχικά τη χειρολαβή μέχρι να κοπεί ο σωλήνας. 2
Ο κοπτικός δίσκος δημιουργεί στα άκρα του σωλήνα ένα σπάσιμο, έτσι ώστε να εισχωρεί πιο εύκολα η φιλιέρα για την κοπή του σπειρώματος. ΚΟΠΗ ΣΠΕΙΡΩΜΑΤΟΣ ΣΩΛΗΝΑ Γενικότερα το εργαλείο με το οποίο ανοίγουμε εξωτερικά (αρσενικά) σπειρώματα λέγεται σπειροτόμος για εξωτερικά σπειρώματα ή βιδολόγος. 3
Πιο συγκεκριμένα όμως για τους σωλήνες η κοπή σπειρώματος γίνεται με τη φιλιέρα. Η φιλιέρα (η οποία προσαρμόζεται στον κλειστό βιδολόγο) ονομάζεται «κουκουνάρα» και είναι κόκκινη για δεξιόστροφο σπείρωμα και κίτρινη για αριστερόστροφο. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΚΟΠΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΠΕΙΡΩΜΑΤΩΝ ΣΕ ΧΑΛΥΒ ΟΣΩΛΗΝΕΣ α. Ελέγχουμε τα άκρα του σωλήνα (αν η τομή των άκρων του είναι κάθετη και αν έχουν αφαιρεθεί τα γρέζια). β. Περνάμε το σωλήνα στη σωληνομέγγενη και σφίγγουμε καλά. γ. Τοποθετούμε στο βιδολόγο την κατάλληλη κεφαλή (μαχαίρι) για την ονομαστική διάμετρο του σωλήνα στον οποίο θα γίνει το σπείρωμα. δ. Βάζουμε το εργαλείο κάθετα προς τον άξονα του σωλήνα. Πρέπει να προσέχουμε ώστε ο νοητός άξονας της ράβδου να συμπίπτει με τον νοητό άξονα της τρύπας του βιδολόγου, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος το σπείρωμα να γίνει λοξό και ο βιδολόγος να υποστεί ζημιά. Η καλή έναρξη της κοπής διευκολύνεται επίσης και από τα δόντια του βιδολόγου που είναι λοξά κομμένα στα άκρα του. ε. Με το αριστερό χέρι πιέζουμε τη φωλιά, ενώ με το δεξί (από τη χειρολαβή) περιστρέφουμε τη φιλιέρα και αρχίζουμε να δημιουργούμε σπείρωμα κινώντας τη χειρολαβή του βιδολόγου προς τα κάτω (προς το έδαφος) μέχρι γωνία 45 ο και επαναφέροντας τη χειρολαβή πάλι στην αρχική θέση. ηλαδή σε κάθε μισή στροφή προς τα δεξιά (εάν κάνουμε δεξιόστροφο σπείρωμα) γυρίζουμε και λίγο προς τα πίσω, για να σπάσει το γρέζι και να μην στομώνει το μαχαίρι. 4
Μην ξεχνάμε να λαδώνουμε, κατά διαστήματα, το σημείο κοπής του σπειρώματος. Το λάδωμα διατηρεί σε καλή κατάσταση το μαχαίρι του βιδολόγου και η όλη εργασία γίνεται πιο άνετα και γρήγορα. στ. Όταν τελειώσει η σπειροτόμηση, με τον διακόπτη αλλαγής περιστροφής του μηχανισμού της καστανιάς, αφαιρούμε το βιδολόγο από το σωλήνα κάνοντας ταυτόχρονα και τον καθαρισμό του σπειρώματος. ζ.επίσης δοκιμάζουμε την ποιότητα της σπειροτόμησης βιδώνοντας ένα εξάρτημα (π.χ. μια μούφα) ίδιας ονομαστικής διαμέτρου με το σωλήνα και ίδιου σπειρώματος (φυσικά εσωτερικού, δηλαδή θηλυκού). Αν το εξάρτημα βιδώνει κανονικά, έχει γίνει μια σπειροτόμηση καλής ποιότητας και η όλη εργασία έχει τελειώσει. η. Καθαρίζουμε τα μαχαίρια του βιδολόγου και όποιο άλλο εργαλείο έχουμε χρησιμοποιήσει. Προσοχή: Ποτέ μην καθαρίζουμε τα γρέζια των σπειρωμάτων με γυμνό χέρι. Υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού. Οι φιλιέρες με ενδείξεις 1/2", 3/4" κτλ είναι Αγγλικού σπειρώματος (British Standard Pipe Thread που είναι το στάνταρ για βιδωτές συνδέσεις σε δίκτυα νερού, ψυκτικά και πεπιεσμένου αέρα. 5
ΚΑΜΨΗ ΤΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ Η κάμψη των σωλήνων (είτε είναι με ραφή, είτε χωρίς ραφή) μπορεί να γίνει, ανάλογα με το μέγεθός τους, εν ψυχρώ ή εν θερμώ. Στους σωλήνες με ραφή κάμψη εν ψυχρώ γίνεται σε σωληνώσεις με ονομαστική διάμετρο μέχρι 1. Και κάμψη εν θερμώ σε μεγαλύτερες διαμέτρους. Πρέπει να προσέχουμε ώστε η ραφή να είναι προς τα πάνω για να βρίσκεται σε ουδέτερη επιφάνεια. Κατά το κρουρμπάρισμα μεγαλώνει το μήκος της εξωτερικής πλευράς (εφελκύεται) και μικραίνει αυτό της εσωτερικής (θλίβεται). Η κάμψη εκτελείται στους κουρμπαδόρους (κοχλιωτούς ή υδραυλικούς) 6