ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Α ΤΑΞΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Σημειώνεται ότι για την ετοιμασία και εφαρμογή της ενότητας συνέδραμαν και οι συνάδελφοι Μαρία Ανθίμου και Χριστίνα Κκαΐλη (Δημοτικό Σχολείο Μενεού) ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ: Ένα συνεκτικό και επαρκές σώμα γνώσεων να αναγνωρίζουν ονομαστικά στοιχεία του χώρου που μελετούν, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο λεξιλόγιο να διακρίνουν αντικείμενα που γειτνιάζουν με ή βρίσκονται κοντά o α) στο σώμα τους o β) σε άλλα αντικείμενα ή ανθρώπους να βρίσκουν και ονομάζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αντικειμένων ή στοιχείων του χώρου στον οποίο έχουν εστιάσει (π.χ. σχήμα θρανίου, μέγεθος βιβλίων) Καλλιέργεια ιδιοτήτων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων που απαιτούνται από την κοινωνία του 21ου αιώνα ικανότητες κλειδιά να διακρίνουν την κατεύθυνση προς τα δεξιά και προς τα αριστερά o α) σε σχέση με το σώμα τους και o β) σε σχέση με άλλους ανθρώπους ή αντικείμενα να ορίζουν (περιγράφουν) τη θέση αντικειμένων o α) σε σχέση με το σώμα τους και o β) σε σχέση με άλλους ανθρώπους ή αντικείμενα, χρησιμοποιώντας τις έννοιες «μπροστά από», «πίσω από», «πάνω / κάτω», «κοντά σε», «μακριά από», «δεξιά / αριστερά» να εστιάζουν την προσοχή τους σε (καθορισμένους) διαφορετικής κλίμακας χώρους της καθημερινότητάς τους πραγματικότητας με βάση συγκεκριμένο σκοπό (π.χ. ο χώρος του θρανίου μου) να ελέγχουν την οργάνωση αντικειμένων στο χώρο με δοσμένα κριτήρια να σχεδιάζουν μικροπεριφέρειες στο χώρο και να κατανέμουν αντικείμενα για εξυπηρέτηση κάποιου σκοπού να διακρίνουν σε τόπους φαινόμενα που είναι ασύμβατα με τους κανόνες χρήσης ή τις συνθήκες των τόπων αυτών (εξαιρέσεις) να σύρουν ευθείες γραμμές χρησιμοποιώντας το χάρακα να σχεδιάζουν σχήματα ή αναπαραστάσεις αντικειμένων του πραγματικού κόσμου να τεκμηριώνουν την επιχειρηματολογία τους με έγκυρα δεδομένα για οποιαδήποτε άποψη στηρίζουν Καλλιέργεια αξιών, υιοθέτηση στάσεων και επίδειξη συμπεριφορών, που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα να μοιράζονται το χώρο του θρανίου τους με το διπλανό τους χωρίς διαμάχες να αλληλεπιδρούν, μέσα από ομαδική εργασία, εποικοδομητικά με οποιοδήποτε συμμαθητή / συμμαθήτριά τους, που πιθανόν να ανήκει σε διαφορετική ομάδα ανθρώπων να επιδεικνύουν συμπεριφορά που να δείχνει ότι προσδίδουν τη σωστή (την αρμόζουσα) αξία σε κάθε χώρο, ανάλογα με τη χρήση του και τη χρησιμότητά του να αποφεύγουν λανθασμένες (αταίριαστες) χρήσεις του χώρου να συστηματοποιούν τον τρόπο οργάνωσης του θρανίου τους να αναθεωρούν τις απόψεις τους για τη διευθέτηση των προσωπικών τους αντικειμένων στο χώρο (θρανίο) και να υιοθετούν νέους τρόπους διαρρύθμισης τόσο του προσωπικού τους χώρου όσο και κοινόχρηστων χώρων (θρανίο)
να διατυπώνουν εισηγήσεις για αλλαγές σε έναν τόπο, για να επιφέρουν μια βελτίωση ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ΤΙΤΛΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «Το θρανίο μου» ΤΟΠΟΣ: Ο χώρος του θρανίου Γεωγραφικές Δεξιότητες: Συνθήκες: Τι υπάρχει πάνω στο θρανίο μου; (διαθέσιμοι χώροι, περιεχόμενο) Συγκρίσεις: Σύγκριση της οργάνωσης του χώρου δύο θρανίων ως προς τη θέση των αντικειμένων. Σύγκριση των αντικειμένων που υπάρχουν στο θρανίο ως προς το μέγεθος. Σύγκριση της αρχικής και τελικής οργάνωσης του χώρου του θρανίου Εξαιρέσεις: Εύρεση εξαιρέσεων ως προς την οργάνωση του χώρου θρανίων Περιφέρεια: Ιεραρχία: Διαμόρφωση λειτουργικών ζωνών ή περιφερειών για κάθε μαθητή στο χώρο του σχολείου Τα αντικείμενα μέσα στο χώρο του θρανίου και αντικείμενα σε επιμέρους χώρους (π.χ. ξύστρα μέσα στην κασετίνα κασετίνα μέσα στο χώρο του θρανίου) Αξιολογικές κρίσεις (στις οποίες θα καταλήξουν τα παιδιά): Οργανώνω κατάλληλα το χώρο του θρανίου μου, ώστε να υπάρχει διαθέσιμος χώρος για να γράφω με άνεση να μπορώ να βλέπω τα αντικείμενα που υπάρχουν μέσα στο χώρο του θρανίου και να τα εντοπίζω εύκολα και γρήγορα να μοιράζομαι το λειτουργικά το χώρο με το διπλανό μου Μεγάλη Ιδέα: Οι χώροι που χρησιμοποιούνται από τους μαθητές πρέπει να οργανώνονται σε «ζώνες»-«περιφέρειες», ώστε να είναι πιο λειτουργικοί και να διευκολύνουν τη χρήση των αντικειμένων. Λεξιλόγιο Όροι: θρανίο, αριστερά - δεξιά, διπλανός, συμμαθητής, μπροστά πίσω, ανάμεσα, χώρος, αντικείμενο, ορθογώνιο, μεγαλύτερο μικρότερο, ψηλότερο χαμηλότερο, χοντρό λεπτό Θεωρίες: Ο χώρος ζωνοποιείται (οργανώνεται) για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ανθρώπων που τον χρησιμοποιούν. Αυτό μεταφράζεται στην καθημερινή ζωή με τις χρήσεις της γης. Έτσι, ο χώρος οργανώνεται με βάση συγκεκριμένους σκοπούς. Δραστηριότητες και Φύλλα Εργασίας: α/α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ 1 ΣΥΝΘΗΚΕΣ Αναγνώριση του σχήματος του χώρου του θρανίου. ΕΙΔΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ - ΕΡΓΑΛΕΙΑ Φύλλο εργασίας «Το σχήμα του θρανίου μας»
2 ΣΥΝΘΗΚΕΣ Ονομασία των αντικειμένων που υπάρχουν μέσα στο χώρο του θρανίου (π.χ. τετράδιο, βιβλίο, ρίγα, μολύβι, χρωματιστό μολύβι, κ.λπ.) 3 ΘΕΣΗ Εύρεση και περιγραφή της θέσης αντικειμένων που βρίσκονται μέσα στο χώρο του θρανίου σε σχέση με τη θέση του σώματος των παιδιών και σε σχέσημε άλλα αντικείμενα στο χώρο του θρανίου. χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο για να περιγράψουν τη θέση κάθε αντικειμένου. π.χ. Το βιβλίο βρίσκεται στα δεξιά μου. / Το μολύβι βρίσκεται στα αριστερά του τετραδίου. 4 ΘΕΣΗ Σχεδιασμός των αντικειμένων μέσα στο χώρο του θρανίου. σχεδιάζουν τα δικά τους αντικείμενα και αυτά του διπλανού τους στην αντίστοιχη λειτουργική περιφέρεια στο χώρο του θρανίου (π.χ. στο δεξιό ή στο αριστερό μέρος του θρανίου). 5 ΣΥΓΚΡΙΣΗ συγκρίνουν τη θέση των δικών τους αντικειμένων με τη θέση των αντικειμένων του διπλανού τους, εκφράζοντας τοπολογικές σχέσεις (π.χ. το μολύβι μου βρίσκεται στα δεξιά του βιβλίου, ενώ το μολύβι του διπλανού μου βρίσκεται στα αριστερά του βιβλίου). 6 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ Χάραξη γραμμής (οριοθέτηση) της λειτουργικής περιφέρειας κάθε ενός από τους διπλανούς στο χώρο του θρανίου με βάση κριτήρια (αξιολογικές κρίσεις). Εκφράζονται επεξηγήσεις (π.χ. περισσότερος χώρος για μεγαλόσωμα παιδιά, αρκετός χώρος για χρήση μεγάλων βιβλίων, κ.λπ.). 7 ΘΕΣΗ Επανατοποθέτηση (ή και αναδιοργάνωση) των προσωπικών αντικειμένων των παιδιών στη λειτουργική περιφέρεια που τους ανήκει στο χώρο του θρανίου, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη λειτουργικότητα του χώρου. Περιγραφή της νέας θέσης των αντικειμένων σε σχέση με τη θέση του σώματος του παιδιού και σε σχέση με άλλα αντικείμενα και σύγκριση της θέσης με την προηγούμενη. π.χ. Τοποθετήσαμε τις κασετίνες μας στο κέντρο του θρανίου, ενώ προηγουμένως τις είχαμε., επειδή. / Τοποθετήσαμε τη ρίγα πάνω στο κλειστό βιβλίο, επειδή 8 ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ Εύρεση ασύμβατων αντικειμένων (εξαιρέσεων) σε σχέση με την πραγματική χρήση του χώρου του θρανίου (π.χ. ξύσματα μολυβιών, σάντουιτς) 9 ΘΕΣΗ Αλλαγή οπτικής γωνίας από την οποία βλέπουμε τα αντικείμενα που βρίσκονται μπροστά μας π.χ. το μολύβι μου βρίσκεται στα δεξιά μου, αλλά στα αριστερά του διπλανού μου / αν μετακινηθώ και σταθώ μπροστά από το θρανίο μου, τότε, τα αντικείμενα που ήταν προηγουμένως στα δεξιά μου, θα βρίσκονται στα αριστερά μου. Φύλλο εργασίας «Τα αντικείμενα στο θρανίο μου» δραστηριότητα δραστηριότητα / - Φύλλο εργασίας «Ο χώρος του θρανίου»
ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΑ ΓΝΩΣΗ: Αναγνώριση γεωμετρικών σχημάτων (ορθογώνιο, τρίγωνο, κύκλος) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ: Παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού στο χώρο της τάξης (π.χ. ποιο παιδί κάθεται. / προχώρησε τρία βήματα δεξιά / ο «θησαυρός» βρίσκεται στα αριστερά του ) Αναγνώριση της θέσης κάθε διπλανού στο θρανίο (π.χ. κάθομαι στα δεξιά του θρανίου / στα αριστερά του διπλανού μου / πίσω από τον / μπροστά από τον ) Μετακινήσεις αντικειμένων ή παιδιών (π.χ. στα δεξιά του πίνακα, στα αριστερά της πόρτας, μπροστά από το θρανίο, πίσω από την καρέκλα, κ.λπ.) Παραγωγή προφορικού ή και γραπτού λόγου με χρήση του λεξιλογίου (π.χ. συμπλήρωση προτάσεων) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ A: (Διάρκεια: Περίπου δύο (2) 40λεπτα μαθήματα) Στάδιο 1- Διατύπωση Γεωγραφικής Ερώτησης: Φαινόμενο: Προβληματική κατάσταση - Αναγνώριση πιθανού προβλήματος όταν στο χώρο του θρανίου υπάρχουν τόσα πολλά αντικείμενα που δεν απομένει χώρος για να γράψουμε (π.χ. με αφορμή την αλλαγή περιόδου και την ύπαρξη πολλών αντικειμένων στο θρανίο). Στάδια 2, 3, 4 - Εύρεση, εξερεύνηση και ανάλυση πληροφοριών πηγών δεδομένων, ώστε να απαντηθεί το γεωγραφικό ερώτημα: Ορίζουν το χώρο του θρανίου σχεδιάζοντας νοητά, με το δάκτυλό τους, το περίγραμμα του θρανίου. Σηκώνονται από τη θέση τους και βλέπουν την κάτοψη του θρανίου (από ψηλά). Προβάλλονται διάφορα σχήματα στον βιντεοπροβολέα (ή σχεδιάζονται / κολλούνται στον πίνακα) και τα παιδιά καλούνται να αναγνωρίσουν ποιο από αυτά τα σχήματα είναι το σχήμα που έχει η κάτοψη του θρανίου τους. ονομάζουν το σχήμα (ορθογώνιο) και συμπληρώνουν το σχετικό Φύλλο Εργασίας (επιλέγουν με το σωστό σχήμα). εντοπίζουν, ονομάζουν και περιγράφουν τα αντικείμενα και την αρχική διαρρύθμισή τους στο χώρο του θρανίου. Εντοπίζουν, ονομάζουν και περιγράφουν τα αντικείμενα που είναι απαραίτητο να υπάρχουν στο θρανίο, λαμβάνονας υπόψη κριτήρια (π.χ. μόνο τα απαραίτητα για το μάθημα των μαθηματικών). Αφήνουν μόνο αυτά στο θρανίο. Περιγράφουν τα αντικείμενα, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο λεξιλόγιο. Για παράδειγμα o Το βιβλίο είναι μεγαλύτερο από το τετράδιο. o Το βιβλίο και το τετράδιο είναι ορθογώνια και πιο λεπτά από την κασετίνα. o Η κασετίνα είναι πιο χοντρή από το τετράδιο. Στάδιο 5 Αξιολογικές κρίσεις ως απαντήσεις στο γεωγραφικό ερώτημα: Θέτουν τα κριτήρια που θα λάβουν υπόψη τους κατά την οργάνωση (π.χ. τα βιβλία / τετράδια τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο ώστε να υπάρχει οπτική επαφή, αντικείμενα κασετίνας που δε χρησιμοποιούνται συνεχώς να βρίσκονται μέσα στην κασετίνα, κ.λπ.). οργανώνουν όλα τα αντικείμενα στο χώρο του θρανίου τους. Περιγράφουν την τοπολογική σχέση των αντικειμένων που οργάνωσαν στο θρανίο, χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο. Για παράδειγμα o Το μολύβι βρίσκεται στα δεξιά του βιβλίου o Το βιβλίο βρίσκεται μπροστά από το τετράδιο Σχεδιάζουν τη διάταξη των αντικειμένων, τόσο των δικών τους όσο και του διπλανού τους, σε κάτοψη του θρανίου (Φύλλο Εργασίας). Παρουσιάζουν και εξηγούν στην ολομέλεια τον τρόπο οργάνωσης.
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ Β: (Διάρκεια: Περίπου ένα (1) 40λεπτο μάθημα) Στάδιο 1- Διατύπωση Γεωγραφικής Ερώτησης: Φαινόμενο: Προβληματική κατάσταση Δύο παιδιά έχουν προστριβές για τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται το χώρο του θρανίου ως διπλανοί. Στάδια 2, 3, 4 - Εύρεση, εξερεύνηση και ανάλυση πληροφοριών πηγών δεδομένων, ώστε να απαντηθεί το γεωγραφικό ερώτημα: Οργανώνουν τα αντικείμενα στο χώρο του θρανίου, με βάση τα κριτήρια που είχαν αποφασιστεί στο προηγούμενο μάθημα (επαναφορά και καταγραφή στον πίνακα). Αρχίζουν μία γραπτή εργασία. Σταματούν (π.χ. «παγώνουν») και ελέγχουν το χώρο που καταλαμβάνουν τα χέρια τους. υπολογίζουν την περιφέρεια που ανήκει σε κάθε μαθητή, ελέγχοντας τι συμβαίνει όταν και οι δύο γράφουν και έχουν (μόνο) ό,τι χρειάζεται στο χώρο του θρανίου (ανοικτό βιβλίο και τετράδιο ή φύλλο εργασίας, κ.λπ.) Στάδιο 5 Αξιολογικές κρίσεις ως απαντήσεις στο γεωγραφικό ερώτημα: Θέτουν τα κριτήρια που θα λάβουν υπόψη τους κατά τον καθορισμό της περιφέρειας για κάθε μαθητή (π.χ. το ένα από τα δύο παιδιά είναι πιο μεγαλόσωμο / η επιφάνεια που καταλαμβάνουν τα χέρια του καθενός). ανταλλάζουν θέση με το διπλανό τους, αφήνοντας τα αντικείμενα στο χώρο του θρανίου. Σχολιάζουν τη θέση τους σε σχέση με το σώμα τους υπό άλλη προοπτική (π.χ. το βιβλίο μου βρίσκεται στα αριστερά μου, ενώ προηγουμένως βρισκόταν μπροστά μου).