Απαντήσεις Α. Το κείμενο αφορά την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για την μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό επί οικονομικής κρίσης. Η έκθεση υπολογίζοντας τον αριθμό των Ελλήνων μεταναστών συγκρίνει τη σύγχρονη φάση με τις προηγούμενες, αποδίδει επιπτώσεις και προτείνει μέτρα αντιμετώπισης. Κατά την συντακτρια της έκθεσης η φυγή των Ελλήνων εξελίσσεται ακόμη, ως η τρίτη μέσα σε έναν αιώνα, με κοινά χαρακτηριστικά με τις δύο πρώτες φάσεις τη διάρκεια, τη μαζικότητα και τη σχετική αργοπορία ως προς την παρατηρούμενη ανεργία. Στη σύγκρισή τους οι άλλες δύο είχαν ανειδίκευτο προσωπικό χαμηλής μόρφωσης και νέους βιομηχανικούς εργάτες, αντίστοιχα, ενώ η τρίτη αφορά μορφωμένους νέους. Η έκθεση προτείνει την αύξηση της παραγωγικότητας, την ενίσχυση του επιχειρείν και των αντικειμενικών προσόντων, το θεσμό της μαθητείας και θεσμικές μεταρρυθμίσεις. 1. Στοιχεία παραδοσιακής ποίησης είναι: - η ύπαρξη στροφών - ο βατός, σαφής λόγος - η ύπαρξη ομοιοκαταληξίας Στοιχεία μοντέρνας ποίησης είναι: - ο υπαινικτικός λόγος - το καθημερινό / απλό λεξιλόγιο 2. Η εικονοποιοία είναι βασικό χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου ποιήματος του Κωστή Παλαμά. Επιμέρους εικόνες είναι οι εξής: - Οι ιδρωμένοι εργάτες που ποτίζουν τη γη (1 η στροφή)) - Η γη καρποφορεί και λουλουδιάζει (1 η στροφή) - Οι ιδρωμένοι εργάτες που σκάβουν (2 η στροφή) - Τα δυνατά χέρια σπαθιά των εργατών (2 η στροφή) - Η εικόνα της Δικαιοσύνης που βροντά και λάμπει σαν κεραυνός (3 η στροφή) O εικονοπλαστικός λόγος προσφέρει στο ποίημα ζωντάνια στην κίνηση δυναμικότητα στην περιγραφή του ποιητή. Οι γεμάτες ένταση και δράση εικόνες κάνουν πιο άμεσα και κατανοητά τα μηνύματα του ποιήματος ενώ ο δραματικός τόνος που κυριαρχεί (απόδοση του κόπου, του μόχθου, της αδικίας) καθιστά ακόμα πιο παραστατική τη θέση των εργατών στα χρόνια του Κ. Παλαμά και την ανάγκη για αγώνα προκειμένου να βελτιωθεί η θέση τους αυτή. 3. Το α πληθυντικό πρόσωπο στο ποίημα δηλώνει ένα συλλογικό υποκείμενο. Ο ποιητής ομιλεί εκ μέρους όλων των εργατών, εντάσσει και τον εαυτό του στο σύνολο αυτό, δεν περιγράφει καταστάσεις από απόσταση αντιθέτως ταυτίζεται με τον κόπο
τους. Εξάλλου η επανάληψη του 1 ου στίχου εμείς οι εργάτες είμαστε που με τον ιδρώτα μας δίνει με έμφαση το μήνυμα ότι μοχθούν. Η χρήση του β προσώπου (ενικού πληθυντικού) στην 3 η στροφή δηλώνει: - την άμεση απεύθυνση στον εργάτη - την άμεση απεύθυνση σε πολλούς - τη συλλογική παραίνεση / το κάλεσμα για την κινητοποίηση. 4. Δεκαετίες μετά τη συγγραφή του ποιήματος έχουν κατοχυρωθεί πολλά εργασιακά δικαιώματα στη χώρα μας. Έχει καθιερωθεί ως χρόνος νόμιμης απασχόλησης το περίφημο «οκτάωρο» και οποιαδήποτε επιπλέον εργασία λαμβάνει το χαρακτήρα της υπερωρίας και αποζημιώνεται αντιστοίχως. Ο νόμος επίσης έχει κατοχυρώσει ίση αμοιβή για την ίδια εργασία ανεξαρτήτως φύλου, έχει δηλαδή εξισώσει τον άνδρα και τη γυναίκα αναιρώντας την ανισότητα που υπήρχε. Άλλες κατοχυρώσεις αφορούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες προκειμένου να μην αποκλείονται από την αγορά εργασίας. Τέλος στην περίπτωση της ανεργίας το κράτος ενισχύει τα άτομα με κατάλληλα επιδόματα. Β1. Ο τρόπος ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου είναι η σύγκριση αντίθεση ανάμεσα στα «δύο προγενέστερα επεισόδια» και στο «σημερινό επεισόδιο φυγής», δηλαδή στη φυγή Ελλήνων στο εξωτερικό κατά το παρελθόν και στη σύγχρονη μορφή της. Η σύγκριση αυτή ήδη δηλώνεται στη θεματική περίοδο θέση της παραγράφου («Ενδιαφέρουσα χαρακτηριστικά τους») και αναλύεται εντός των λεπτομερειών της («Κατά το πρώτο επεισόδιο μεταναστευτικής εκροής»). Χαρακτηριστικές λέξεις κλειδιά που δηλώνουν αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης είναι: «σύγκριση», «προγενέστερων» και «σημερινό επεισόδιο». Β2. Δύο τρόποι επίτευξης της συνοχής/εξωτερικής σύνδεσης στην τέταρτη παράγραφο είναι οι εξής: - Η απαρίθμηση («κατά πρώτον», «Δεύτερον», «Τρίτον», «Τέταρτον») - Η παράλειψη όρου (εννοείται εύκολα το υποκείμενο «η έκθεση της Τ.τ.Ε» για τα ρήματα «εισηγείται», «καλεί», «τονίζει», «επισημαίνει») Β3. - Τα εισαγωγικά αποδίδουν τον τίτλο της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος. - Τα εισαγωγικά αποδίδουν αυτούσια τη δήλωση-σχόλιο της κ. Σοφίας Λαζαρέτου, συντάκτριας της σχετικής έκθεσης. Β4. φυγή έλευση, ερχομός, άφιξη αποκαλύπτει αποκρύπτει, κρύβει, συγκαλύπτει επώδυνες ανώδυνες, ευχάριστες, θετικές ανάσχεση όξυνση, επίταση, χειροτέρευση, αύξηση διασύνδεση αποσύνδεση, αποσυσχέτιση, διαχωρισμό, διακοπή
Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία Προσφώνηση ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Πρόλογος Αναφορά στην ιδιότητα/ Παρουσίαση της ταυτότητας του ομιλητή Αναφορά στη διαχρονικότητα του φαινομένου της μετανάστευσης και της αλλαγής των λόγων που ωθούν τους ανθρώπους στη συνειδητή απόφαση να εγκατασταθούν σε μία άλλη χώρα. Παρουσίαση της τάσης των μορφωμένων νέων της εποχής. Εκδήλωση της διάθεσης για αναζήτηση των αιτιών και επισήμανση των συνεπειών που έχει αυτή η απόφαση για τους ίδιους αλλά και για τη χώρα. 1 η Νοηματική ενότητα Λόγοι που ωθούν πολλούς μορφωμένους νέους στη μετανάστευση Θ.Π 1 Κύμα μετανάστευσης νέου επιστημονικού προσωπικού δημιουργεί η παρατεταμένη οικονομική ύφεση. Είναι γεγονός ότι συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των νέων αποφοίτων ανώτερων και ανώτατων ιδρυμάτων που φεύγουν από την Ελλάδα, καθώς η επιδεινούμενη ύφεση επηρεάζει αρνητικά την αγορά εργασίας. Μεγάλα ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται στους Έλληνες αποφοίτους πανεπιστημίων, καθώς η αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν μπορεί να τους απορροφήσει. Η υψηλή ανεργία και οι χαμηλές απολαβές αποτελούν τους βασικούς παράγοντες που επιδρούν στην απόφαση των νέων να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να απευθυνθούν σε εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε χώρες του εξωτερικού για την επαγγελματική τους απορρόφηση. Θ.Π.2 Η αρνητική επίδραση που έχει στην ψυχολογία των νέων η ανεργία. Στους νέους είναι κυρίαρχα τα αισθήματα της αγωνίας και της απογοήτευσης για την κατάσταση και τις προοπτικές στην ελληνική οικονομία αλλά και για το μέλλον, που προβλέπεται δυσοίωνο. Στο εξωτερικό υπάρχουν κατά τεκμήριο προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης, αξιοκρατία στον εργασιακό χώρο, οικονομικές απολαβές.
Θ.Π.3 Οι λιγοστές πιθανότητες εργασιακής απορρόφησης του επιστημονικού δυναμικού στην Ελλάδα. Πολλοί επιστήμονες έχουν την πεποίθηση ότι η συμβολή τους και η εργασία τους δεν εκτιμώνται στη χώρα τους. Συμπληρωματικά η εξιδανικευμένη εικόνα της ζωής στο εξωτερικό ίσως και η προγενέστερη δική τους εμπειρία διαβίωσης στο εξωτερικό λόγω μεταπτυχιακών σπουδών ενισχύει την απόφασή τους να αναζητήσουν επαγγελματικές ευκαιρίες εκτός της χώρας τους. Μεταβατική Παράγραφος Η απόφαση των μορφωμένων νέων είναι συνειδητή και λαμβάνεται με σκοπό να αξιοποιήσουν τις γνώσεις που διαθέτουν και να αισθανθούν δημιουργικοί και χρήσιμοι στην επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο είναι εμφανείς οι δυσμενείς συνέπειες στους ίδιους αλλά κυρίως στη χώρα μας. 2 η Νοηματική ενότητα Συνέπειες που έχει η απόφασή τους για εγκατάσταση στο εξωτερικό στους ίδιους αλλά και στη χώρα τους. Θ.Π 4 Η μόνιμη εγκατάσταση στο εξωτερικό σημαίνει τη μακροχρόνια απουσία τους από την πατρίδα. Αποχωρίζονται την οικογένειά τους, τα οικεία σε αυτούς πρόσωπα και το αίσθημα της νοσταλγίας που νιώθουν για την πατρίδα επηρεάζει κατά πολύ την ψυχολογία τους. Απομακρύνονται από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, μιλούν όλο και λιγότερο τη μητρική γλώσσα και η παλινόστηση φαίνεται ένα μακρινό όνειρο. Οι συνθήκες διαβίωσης κυρίως κατά το πρώτο διάστημα δεν είναι εύκολες, καθώς η εγκατάστασή τους σε μία ξένη χώρα και η αναγκαιότητα της συντήρησής τους κρίνονται δαπανηρές με αποτέλεσμα να παρατηρείται οικονομική στενότητα στους ίδιους και οικονομική αφαίμαξη στις οικογένειές τους, που τους στηρίζουν στην απόφασή τους. Θ.Π 5 Η διαρροή εργατικού και επιστημονικού δυναμικού μπορεί να έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα για τη χώρα μας. Οι ειδικευμένοι νέοι που βρίσκονται στο εξωτερικό ως μετανάστες, από τη στιγμή που φεύγουν από τη χώρα τους, παύουν να προσφέρουν σε αυτήν. Η χώρα προέλευσης στερείται ανθρώπινου κεφαλαίου, με αποτέλεσμα να μειώνεται η παραγωγικότητά της και να δημιουργούνται επιπλέον κίνητρα για μετανάστευση ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό. Η απουσία των νέων στερεί την ανάπτυξη από τη χώρα μας και την ευκαιρία να βελτιώσει την καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων. Απουσιάζουν οι καινοτόμες ιδέες που θα συντελέσουν στην πρόοδο και θα επιτρέψουν στη χώρα μας να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της διευρυμένης αγοράς και να εξελιχθεί.
Επίλογος Ο κίνδυνος να απωλέσει η Ελλάδα τα δημιουργικότερα πνεύματά της είναι ορατός, γεγονός που καθιστά αδήριτη την ανάγκη να ληφθούν πολιτικές αποφάσεις που θα ανασχέσουν τη διαρροή των πιο προσοντούχων νέων στο εξωτερικό. Ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον, τονίζουμε πως είναι αναγκαία η αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου στην χώρα μας με την παράλληλη προώθηση της έρευνας, κάτι που θα συντελέσει στην εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας τόσο των πτυχιούχων όσο και των μη. Αποφώνηση Ευχαριστώ πολύ Επιμέλεια απαντήσεων: Βάγια Ελένη