ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Όταν εξετάζουµε µία συγκεκριµένη αγορά, πχ. την αστική αγορά εργασίας, η ανάλυση αυτή ονοµάζεται µερικής ισορροπίας. Όταν η ανάλυση µας περιλαµβάνει όλες τις επιµέρους αγορές στην οικονοµία της πόλης τότε µιλάµε για ανάλυση γενικής ισορροπίας. Οι επιµέρους αυτές αγορές στην συγκεκριµένη περίπτωση είναι η αγορά γης κατοικίας, η αγορά γης των επιχειρήσεων, και η αστική αγορά εργασίας. Το διάγραµµα 8.1 παρουσιάζει το πως θα διαµορφωθεί η γενική ισορροπία σε µία µονοκεντρική πόλη. Εδώ συνεχίζουµε ουσιαστικά την ανάλυση των υποδειγµάτων του προηγουµένου κεφαλαίου (δηλαδή στην αρχή του οριζόντιου άξονα είναι το κέντρο της πόλης όπου υπάρχει ο σιδηροδροµικός σταθµός, κλπ.). 114
ιάγραµµα 8.1 Συναρτήσεις Πλειοδοσίας Γαιοπροσόδου και Χρήσεις Γης Γαιοπρόσοδος (ανά στρέµµα) Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου επιχειρήσεων Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου νοικοκυριών Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου αγροτών Απόσταση από το κέντρο της πόλης (χλµ.) ΚΕΚ ΠΠΚ Η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου του κλάδου των επιχειρήσεων έχει αρνητική κλίση και αυτό δείχνει ότι συµφέρει στις επιχειρήσεις να βρίσκονται κοντά στο κέντρο της πόλης και τον σιδηροδροµικό σταθµό. Με τον όρο επιχειρήσεις εδώ εννοούµε το άθροισµα των επιχειρήσεων που παρέχουν 115
υπηρεσίες και των βιοµηχανικών επιχειρήσεων. Θα µπορούσαµε να είχαµε ξεχωριστές καµπύλες για αυτά τα είδη επιχειρήσεων, αλλά τις κατατάσσουµε όλες µαζί για λόγους απλούστευσης. Η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των νοικοκυριών είναι και αυτή αρνητική γιατί τα νοικοκυριά θα θέλουν να εγκατασταθούν κοντά στις θέσεις εργασίας που όπως είπαµε στην προηγούµενη παράγραφο βρίσκονται κοντά στο κέντρο της πόλης (τις παρέχουν οι επιχειρήσεις). Η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των αγροτών έχουµε υποθέσει ότι είναι ευθεία. Θα ορίσουµε ως το Κύριο Εµπορικό Κέντρο (ΚΕΚ) την περιοχή που οι επιχειρήσεις πλειοδοτούν έναντι των νοικοκυριών. Η ακτίνα του ΚΕΚ θα είναι u b και όπως φαίνεται στο σχήµα είναι η κεντρική γη της πόλης. Θα ορίσουµε ως Προαστιακή Περιοχή Κατοικίας (ΠΠΚ) την περιοχή που τα νοικοκυριά πλειοδοτούν έναντι των επιχειρήσεων και αγροτών. Για την γη έξω από το ΠΠΚ πλειοδοτούν οι αγρότες. Στο υπόδειγµα αυτό γενικής ισορροπίας έχουµε υποθέσει ότι η πόλη που εξετάζουµε βρίσκεται σε µία περιφέρεια όπου υπάρχουν πολλές άλλες πόλεις. Θεωρούµε ότι η πόλη είναι ανοιχτή, µε την έννοια ότι οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά µπορούν να φύγουν ή να έρθουν στην πόλη χωρίς κόστος. Επίσης υποθέτουµε ότι η οικονοµία της πόλης που εξετάζουµε είναι ένα πολύ µικρό µέρος της περιφερειακής οικονοµίας στην οποία βρίσκεται. Για να έχουµε γενική ισορροπία στην πόλη πρέπει να ισχύει ταυτόχρονα µία σειρά από προϋποθέσεις. Θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία στην αγορά γης των επιχειρήσεων. Αυτό θα συµβαίνει αν όλες οι επιχειρήσεις έχουν µηδενικά (οικονοµικά) κέρδη έτσι ώστε δεν έχουν κανένα κίνητρο να αλλάξουν θέση. Όπως δείχνει και η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των επιχειρήσεων στα σηµεία της πόλης που το µεταφορικό κόστος είναι χαµηλό, (δηλαδή όσο πιο κοντά στο κέντρο βρίσκονται) οι επιχειρήσεις θα δίνουν µεγαλύτερο ενοίκιο για την γη που χρησιµοποιούν. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ισορροπία στην αγορά γης των νοικοκυριών. Για να υπάρχει ισορροπία, τα νοικοκυριά θα πρέπει να έχουν το ίδιο επίπεδο χρησιµότητας στο σηµείο που κατοικούν. Aυτό, µε άλλα λόγια, σηµαίνει ότι τα νοικοκυριά θα είναι διατεθειµένα να πληρώνουν περισσότερο ενοίκιο στις περιοχές που έχουν χαµηλότερο κόστος µετακίνησης προς τον τόπο εργασίας. 116
Μία άλλη προϋπόθεση είναι η γη να δίνεται σ αυτόν που είναι διατεθειµένος να δώσει µεγαλύτερο ενοίκιο. Οι γαιοκτήµονες, σύµφωνα µε αυτήν την υπόθεση, επιδιώκουν να µεγιστοποιήσουν τα κέρδη που µπορεί να έχουν από την γη που κατέχουν. Επίσης όταν θα έχουµε γενική ισορροπία στην αγορά εργασίας η συνολική ζήτηση εργασίας θα είναι ίση µε την συνολική προσφορά εργασίας. Συµπερασµατικά µπορούµε να πούµε ότι όταν έχουµε γενική ισορροπία τόσο η αγορά γης (αυτό σηµαίνει ότι µιλάµε και για όλες τις επιµέρους αγορές γης, δηλαδή η αγορά γης των επιχειρήσεων και η αγορά γης κατοικίας) όσο και η αγορά εργασίας θα βρίσκονται σε ισορροπία. Παραδείγµατα Ανάλυσης Γενικής Ισορροπίας Στο τµήµα αυτό παρουσιάζονται δύο παραδείγµατα στα οποία το αρχικό επίπεδο ισορροπίας της αστικής οικονοµίας διαταράσσεται, υπάρχει µία φάση προσαρµογής και στην συνέχεια το σύστηµα φθάνει σ ένα νέο επίπεδο ισορροπίας. Στο πρώτο παράδειγµα ο διαταρακτικός παράγοντας είναι µία αύξηση των εξαγωγών της αστικής οικονοµίας, ενώ στο δεύτερο παράδειγµα θα δούµε τι επιπτώσεις έχει η κατασκευή ενός συστήµατος µετρό. Παράδειγµα 1ο: Αύξηση των εξαγωγών της αστικής οικονοµίας Αν υποθέσουµε ότι η αστική οικονοµία του πρώτου παραδείγµατος που θα εξετάσουµε έχει ΚΕΚ ακτίνας δύο χιλιοµέτρων και η ακτίνα της πόλης είναι έξη χιλιόµετρα, µπορούµε να υπολογίσουµε την επιφάνεια του ΚΕΚ σύµφωνα µε τον τύπο: έκταση ΚΕΚ = π * (u b ) 2 επειδή η ακτίνα του ΚΕΚ είναι 2 χιλιόµετρα η συνολική επιφάνεια θα είναι 12,56 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Με παρόµοιο τρόπο µπορούµε να υπολογίσουµε πόση θα είναι η συνολική επιφάνεια της πόλης: έκταση πόλης = π * (u h ) 2 Εφόσον η απόσταση u h είναι 6 χιλιόµετρα η συνολική έκταση της πόλης του παραδείγµατος θα είναι 113,04 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Ο πίνακας 8.1 117
παρουσιάζει τα αποτελέσµατα αυτών των υπολογισµών στην στήλη που αναφέρεται στο αρχικό επίπεδο ισορροπίας. Όπως είπαµε παραπάνω η αγορά εργασίας όταν έχουµε γενική ισορροπία βρίσκεται και αυτή σε ισορροπία. Έτσι η συνολική ζήτηση εργασίας θα είναι ίση µε την συνολική προσφορά εργασίας. Η συνολική ζήτηση εργασίας θα ισούται µε την επιφάνεια του ΚΕΚ (µια και στα υποδείγµατα που εξετάζουµε έχουµε υποθέσει ότι βρίσκονται όλες οι θέσεις εργασίας) επί τον µέσο αριθµό απασχολουµένων ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Έτσι υπολογίζουµε ότι η συνολική ζήτηση εργασίας θα είναι ίση µε 251.000 εργαζόµενους, µια και στον πίνακα 8.1 η επιφάνεια του ΚΕΚ είναι 12,56 χιλιόµετρα και η µέση πυκνότητα εργασίας είναι 20.000 εργαζόµενοι. Πίνακας 8.1 Γενική ισορροπία και αύξηση των εξαγωγών Αρχική ισορροπία Ενδιάµεση ισορροπία Γενική ισορροπία Ακτίνα ΚΕΚ (χλµ) 2,0 2,5 2,2 Έκταση ΚΕΚ (τετρ.χλµ.) 12,56 19,63 15,20 Μήκος ΠΠΚ (χλµ.) 4,0 3,5 4,3 Έκταση ΠΠΚ (τετρ.χλµ.) 100,48 74,58 117,47 Ακτίνα πόλης (χλµ) 6,0 6,0 6,5 Έκταση πόλης (τετρ.χλµ.) 113,04 113,04 132,67 Μισθός (ευρώ ανά ώρα) 10,0 10,0 13,0 Μέση πυκνότητα εργασίας (εργαζ.ανά τετρ.χλµ.) 20.000 22.000 21.000 Συνολική ζήτηση εργασίας 251.200 431.750 319.150 Μέση πυκνότητα κατοικίας νοικοκυριών (νοικ.ανά τετρ.χλµ.) Συνολική προσφορά εργασίας (αριθµός εργαζόµενων) 2.500 2.500 2.717 251.200 186.438 319.150 118
Πριν υπολογίσουµε την συνολική προσφορά θα πρέπει να υπολογίσουµε πόσοι είναι οι κάτοικοι της πόλης του παραδείγµατος και για να γίνει αυτό θα πρέπει προηγουµένως να ξέρουµε πόση είναι η επιφάνεια της περιοχής ΠΠΚ. Η επιφάνεια του δακτυλίου αυτού στο σχήµα 8.1 µπορεί να υπολογιστεί αν από την συνολική επιφάνεια της πόλης αφαιρέσουµε την επιφάνεια του ΚΕΚ. Με αυτόν τον τρόπο βρίσκουµε ότι η επιφάνεια του ΠΠΚ είναι 100,48 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Εφόσον τώρα ξέρουµε πόση είναι η επιφάνεια της περιοχής που κατοικούν οι κάτοικοι της πόλης αρκεί να πολλαπλασιάσουµε το µέγεθος αυτό µε την µέση πυκνότητα κατοικίας των νοικοκυριών (δηλαδή πόσα νοικοκυριά υπάρχουν ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο) για να βρούµε την συνολική προσφορά εργασίας (και υποθέτοντας ακόµη ότι υπάρχει ένα µέλος του νοικοκυριού το οποίο εργάζεται). Η επιφάνεια του ΠΠΚ, που είναι 100,48 τχ., επί την µέση πυκνότητα κατοικίας των νοικοκυριών που (έστω ότι) είναι 2.500, µας δίνει ότι η συνολική προσφοράς εργασίας είναι 251.200 εργαζόµενοι. Άρα η αγορά εργασίας είναι σε ισορροπία εφόσον η συνολική ζήτηση εργασίας είναι ίση µε την συνολική προσφορά εργασίας. Έστω ότι οι εξαγωγές της πόλης αυξάνονται γιατί πχ. οι προτιµήσεις των καταναλωτών του υπόλοιπου κόσµου αλλάζουν και έτσι ζητούν µεγαλύτερες ποσότητες από τα προϊόντα της πόλης που εξετάζουµε. Σε πρώτη φάση η αύξηση των εξαγωγών θα αυξήσει τα κέρδη των εξαγωγικών επιχειρήσεων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα επιχειρήσεις του εξαγωγικού κλάδου να θέλουν να αυξήσουν την παραγωγή τους, επιχειρήσεις άλλων κλάδων να θέλουν να µπουν στον κλάδο εξαγώγιµων αυτών αγαθών και νέες επιχειρήσεις να ιδρύονται σ αυτόν τον κλάδο. Η χωρική διάσταση αυτής της αλλαγής θα είναι αυξηµένη ζήτηση για γη για την βιοµηχανία που θα είναι διατεθειµένη να πληρώσει περισσότερο για γη ώστε να αυξήσει την παραγωγή. Αυτό διαγραµµατικά µεταφράζεται σε µετάθεση της καµπύλης πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των επιχειρήσεων πάνω και δεξιά. Την κίνηση αυτή δείχνει το διάγραµµα 8.2. 119
ιάγραµµα 8.2 Επίπεδο Μερικής Ισορροπίας µετά από Αύξηση των Εξαγωγών Αρχική συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου επιχειρήσεων Γαιοπρόσοδος (ανά στρέµµα) Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου επιχειρήσεων µε υψηλότερη τιµή εξαγωγών Απόσταση από το κέντρο της πόλης (χλµ.) Η βιοµηχανία σ αυτήν την φάση µετάβασης (φάση µερικής ισορροπίας) που περιγράφεται στην δεύτερη στήλη του πίνακα 8.1 θα αυξήσει την έκταση γης που χρησιµοποιεί. Στο διάγραµµα βλέπουµε ότι η βιοµηχανία θα χρησιµοποιεί έκταση ακτίνας 2,5 χιλιοµέτρων αντί για ακτίνα 2 χιλιοµέτρων. Αυτό σηµαίνει ότι η περιοχή κατοικίας θα περιοριστεί από 100,48 τχ. σε 74,58 τχ. Η συνολική ζήτηση εργασίας θα αυξηθεί γιατί α) η περιοχή του ΚΕΚ που αντιστοιχεί σε νέες θέσεις εργασίας µεγαλώνει από 12,56 τχ. σε 19,63 τχ., και β) οι επιχειρήσεις θα υποκαθιστούν γη µε άλλους παραγωγικούς συντελεστές (µια και λόγω γης αυξηµένης ζήτησης αυξάνει η τιµή της γης) αυξάνοντας την µέση πυκνότητα εργασίας. Συνολικά η ζήτηση εργασίας θα αυξηθεί από 251.000 σε 431.750 χιλιάδες εργαζοµένους (µε τα νέα δεδοµένα της δεύτερης στήλης του πίνακα 8.1). Παράλληλα η αύξηση της επιφάνειας του ΚΕΚ θα µειώσει τον αριθµό των κατοίκων της πόλης και φυσικά τον αριθµό των εργαζοµένων. Με την 120
µείωση αυτή θα έχουµε αντί 251.200 εργαζόµενους, µόνο 186.438. Στην αγορά εργασίας θα έχουµε έτσι υπερβάλλουσα ζήτηση. Οι επιχειρήσεις στην προσπάθεια τους να προσελκύσουν εργαζόµενους στις νέες θέσεις εργασίας θα προσφέρουν υψηλότερους µισθούς (υποτίθεται ότι οι αγορές εργασίας που εξετάζουµε είναι εύκαµπτες, δηλαδή ο µισθός διαµορφώνεται ανάλογα µε την προσφορά και ζήτηση εργασίας). Αυτό το γεγονός θα προσελκύσει εργαζόµενους από άλλες περιοχές έξω από την πόλη οι οποίοι θα ανταγωνίζονται για κατοικία. Ο ανταγωνισµός αυτός θα αυξήσει της τιµές γης για κατοικία, άρα η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των νοικοκυριών θα µετακινηθεί προς τα πάνω. Η έκταση γης που χρησιµοποιείται για κατοικία θα αρχίσει να αυξάνεται πάλι και αριθµός των εργαζοµένων στην πόλη θα αυξάνεται πάλι και αυτός. Η αύξηση αυτή των ενοικίων κατοικίας θα έχει ως αλυσιδωτή συνέπεια την τάση να υποκατασταθεί γη µε κεφάλαιο στην κατασκευή κατοικιών (πχ. ψηλότεροι τύποι κατοικιών). Αυτό µε την σειρά του θα κάνει την µέση πυκνότητα κατοικίας των νοικοκυριών να ανέβει. Έτσι η αύξηση µισθού θα έχει ως τελικό αποτέλεσµα να αυξηθεί και το µέγεθος και η πυκνότητα της ΠΠΚ. Η αύξηση του επιπέδου των µισθών θα επηρεάσει και την ζητούµενη ποσότητα εργασίας. Συγκεκριµένα θα οδηγήσει σε µείωση της ζήτησης εργασίας, γιατί η αύξηση του µισθού θα αυξήσει το κόστος των επιχειρήσεων. Έτσι κάποιες από αυτές θα κλείσουν και άλλες θα µειώσουν το επίπεδο της παραγωγής τους. Η µείωση αυτής της παραγωγής θα µειώσει και την ζήτηση για γη, µε αποτέλεσµα η καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των επιχειρήσεων να κατέβει προς τα κάτω. Καθώς η περιοχή του ΚΕΚ µειώνεται, η συνολική ζήτηση εργασίας µειώνεται και αυτή µε την σειρά της. Ταυτόχρονα η αύξηση στους µισθούς µειώνει το ενοίκιο γης. Οι επιχειρήσεις θα υποκαθιστούν πλέον την σχετικά ακριβή εργασία µε γη. Αυτό θα µειώσει και την µέση πυκνότητα εργασίας. Οι µεταβολές αυτές θα συνεχίζονται έως ότου να υπάρξει ένα νέο επίπεδο γενικής ισορροπίας. Το διάγραµµα 8.3 δείχνει τις νέες καµπύλες πλειοδοσίας γαιοπροσόδου που προκύπτουν από τα δεδοµένα της τρίτης στήλης του πίνακα 8.1. Βλέπουµε ότι σε σχέση µε το αρχικό επίπεδο γενικής ισορροπίας, στο νέο 121
επίπεδο η έκταση του ΚΕΚ, η έκταση του ΠΠΚ, αλλά και η συνολική επιφάνεια της πόλης έχουν αυξηθεί. Το επίπεδο του µισθού, το επίπεδο ισορροπίας της αγοράς εργασίας, και οι µέσες πυκνότητες εργασίας και κατοικίας έχουν αυξηθεί. ιάγραµµα 8.3 Επίπεδο Γενικής Ισορροπίας µετά από Αύξηση των Εξαγωγών Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου επιχειρήσεων µε υψηλότερο µισθό Γαιοπρόσοδος (ανά στρέµµα) Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου νοικοκυριών µε υψηλότερο µισθό Απόσταση από το κέντρο της πόλης (χλµ.) Πρέπει πάντως να σηµειωθεί ότι παρ ότι υπάρχει υψηλότερο επίπεδο µισθού, οι κάτοικοι της πόλης δεν είναι σε καλύτερη θέση (σε σχέση µε το αρχικό επίπεδο γενικής ισορροπίας), µια και τώρα πληρώνουν υψηλότερα ενοίκια για την γη που χρησιµοποιούν. Η κοινωνική τάξη που στο νέο επίπεδο βρίσκεται σε καλύτερη θέση είναι οι γαιοκτήµονες, επειδή τόσο οι επιχειρήσεις, όσο και τα νοικοκυριά πληρώνουν µεγαλύτερα ενοίκια. 122
Παράδειγµα 2ο: Κατασκευή ενός συστήµατος µετρό Η κατασκευή ενός δικτύου µετρό, ή κάθε παρόµοια βελτίωση του συστήµατος αστικών συγκοινωνιών, θα έχει ως αποτέλεσµα την µείωση του χρόνου µετακίνησης προς και από τον τόπο εργασίας, αλλά πιθανότατα θα επιφέρει και µείωση του χρηµατικού κόστους αυτής της µετακίνησης (υποθέτουµε ότι πριν µπορεί να χρησιµοποιήσουν ιδιωτικά αυτοκίνητα, ταξί, κλπ. που γενικά ήταν πιο ακριβά). Ο πίνακας 8.2 δίνει στην πρώτη στήλη τα δεδοµένα για το αρχικό επίπεδο γενικής ισορροπίας. Συγκεκριµένα θα χρησιµοποιήσουµε το ίδιο επίπεδο αρχικής ισορροπίας µε το προηγούµενο παράδειγµα. Πίνακας 8.2 Γενική ισορροπία και κατασκευή συστήµατος µετρό Αρχική ισορροπία Ενδιάµεση ισορροπία Γενική ισορροπία Ακτίνα ΚΕΚ (χλµ) 2,0 1,8 2,3 Έκταση ΚΕΚ (τετρ.χλµ.) 12,56 10,18 16,61 Μήκος ΠΠΚ (χλµ.) 4,0 6,2 4,8 Έκταση ΠΠΚ (τετρ.χλµ.) 100,48 190,88 141,68 Ακτίνα πόλης (χλµ) 6,0 8,0 7,1 Έκταση πόλης (τετρ.χλµ.) 113,04 201,06 158,29 Μισθός (ευρώ ανά ώρα) 10,0 10,0 6,0 Μέση πυκνότητα εργασίας (εργαζ.ανά τετρ.χλµ.) 20.000 20.000 22.000 Συνολική ζήτηση εργασίας 251.200 203.575 365.433 Μέση πυκνότητα κατοικίας νοικοκυριών (νοικ.ανά τετρ.χλµ.) Συνολική προσφορά εργασίας (αριθµός εργαζόµενων) 2.500 2.700 2.579 251.200 515.380 365.433 Η µείωση του κόστους µετακίνησης θα κάνει την καµπύλη πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των νοικοκυριών να έχει µικρότερη κλίση (δηλαδή να είναι πιο επίπεδη ) όπως φαίνεται στο διάγραµµα 8.4. Στην µεταβατική φάση, στο επίπεδο 123
µερικής ισορροπίας το µέγεθος του ΠΠΚ θα αυξηθεί από 4 σε 6.2 χιλιόµετρα. Αυτό θα συµβεί γιατί τα νοικοκυριά θα µπορούν να δαπανήσουν µεγαλύτερο µέρος του εισοδήµατος τους σε κατοικία µια και το µέρος που δαπανούσαν για µετακινήσεις θα έχει µειωθεί, εφόσον και οι µεταφορές µε το µετρό είναι πιο φθηνές. Έτσι περιοχές που πριν είχαν γεωργική χρήση, αυτές από το 6ο έως το 8ο χιλιόµετρο στο διάγραµµα 8.4, τώρα θα γίνουν περιοχές κατοικίας. ιάγραµµα 8.4 Επίπεδο Μερικής Ισορροπίας µετά από Κατασκευή Συστήµατος Μετρό Γαιοπρόσοδος (ανά στρέµµα) Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου νοικοκυριού πριν το Μετρό Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου νοικοκυριού µετά το Μετρό Απόσταση από το κέντρο της πόλης (χλµ.) Η συνολική προσφορά εργασίας θα αυξηθεί γιατί, πρώτον θα αυξηθεί το µέγεθος της περιοχής κατοικίας ΠΠΚ από 100,48 τετραγωνικά χιλιόµετρα σε 190,88 στην φάση µερικής ισορροπίας. εύτερον, θα αυξηθεί η πυκνότητα κατοικίας επειδή τόσο οι καταναλωτές (νοικοκυριά), όσο και οι κατασκευαστές κατοικιών, θα υποκαταστήσουν την γη που γίνεται ακριβότερη µε άλλα αγαθά και παραγωγικούς συντελεστές αντίστοιχα. Η κατασκευή του συστήµατος µετρό στην µεταβατική φάση θα αυξήσει το καθαρό εισόδηµα των νοικοκυριών επειδή θα κάνει πιο φτηνές τις 124
µετακινήσεις. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια την µετανάστευση εργαζοµένων από άλλες περιοχές έξω από την πόλη, προς το αστικό κέντρο. Αυτή η εισροή εργαζόµενων θα έχει ως επίπτωση αύξηση της προσφοράς εργασίας, άρα και µείωση του µισθού. Ταυτόχρονα το µέγεθος του ΚΕΚ πράγµα που σηµαίνει ότι µειώνεται και η ζήτηση εργασίας. Έτσι ενώ η κατασκευή µετρό αυξάνει σε αρχική φάση την προσφορά εργασίας, όπως αναλύθηκε στην προηγούµενη παράγραφο θα υπάρξουν αντίρροπες δυνάµεις που θα µειώσουν αυτήν την προσφορά. Σε χωρικό επίπεδο η µείωση του µισθού θα µεταφραστεί ως κίνηση προς τα κάτω της συνάρτησης πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των νοικοκυριών και µείωση της περιοχής ΠΠΚ. Επίσης η χωρική έκφραση της µείωσης του µισθού όσον αφορά τις επιχειρήσεις θα είναι µία κίνηση προς τα πάνω της συνάρτησης πλειοδοσίας γαιοπροσόδου των επιχειρήσεων, που θα σηµαίνει αύξηση της περιοχής και πυκνότητας του ΚΕΚ. Το νέο επίπεδο ισορροπίας που θα επιτευχθεί παρουσιάζεται στο διάγραµµα 8.5. Οι νέες ποσότητες των µεγεθών στο επίπεδο ισορροπίας δίνονται στην τρίτη στήλη του πίνακα 8.2. Όπως και στο προηγούµενο παράδειγµα πρέπει να πούµε ότι οι καταναλωτές (νοικοκυριά) δεν επωφελούνται τελικά από την κατασκευή του συστήµατος µετρό. Παρ ότι το κόστος µετακίνησης θα µειωθεί τόσο χρηµατικά όσο και χρονικά, τα νοικοκυριά θα πρέπει να πληρώνουν υψηλότερες τιµές ενοικίων γης και να έχουν χαµηλότερους µισθούς. Όπως και στην περίπτωση που αυξάνονται οι εξαγωγές της αστικής οικονοµίας, έτσι και η κατασκευή του µετρό θα ωφελήσει τους γαιοκτήµονες που θα δουν τις τιµές γης να αυξάνονται. 125
ιάγραµµα 8.5 Επίπεδο Γενικής Ισορροπίας µετά από Κατασκευή Συστήµατος Μετρό Γαιοπρόσοδος (ανά στρέµµα) Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου επιχειρήσεων µε χαµηλότερο µισθό Συνάρτηση πλειοδοσίας γαιοπροσόδου νοικοκυριών µε Μετρό και χαµηλότερο µισθό Απόσταση από το κέντρο της πόλης (χλµ.) 126