Το βιβλίο αφιερώνεται σε όλα τα απίθανα μωρά του κόσμου

Το βιβλίο αφιερώνεται σε όλα τα απίθανα μωρά του κόσμου

Ευχαριστίες Πολλά ευχαριστώ: æ Στην Αν Μήκερ Μίλερ, τη δημιουργό των παιχνιδιών με τραγουδάκια του βιβλίου. Στην υπέροχη επιμελήτριά μου, Κάθι Τσάρνερ, που η συνεργασία μας μετράει πολλά χρόνια. Στους Λάρι Ρουντ και Λία Κάρι-Ρουντ, που στηρίζουν τη δουλειά μου και με ενθαρρύνουν πάντα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή.... 11 Αναπτυξιακοί Πίνακες.... 1 Κεφάλαιο 1 Για Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών να Αναπτύξει τις Σωματικές του Δεξιότητες....22 να Αναπτύξει τις Κοινωνικοσυναισθηματικές του Δεξιότητες.... 28 να Αναπτύξει τις Νοητικές και Γνωστικές του Δεξιότητες.... 40 Κεφάλαιο 2 Για Μωρά από 3 έως 6 Μηνών να Αναπτύξει τις Σωματικές του Δεξιότητες.... 0 να Αναπτύξει τις Κοινωνικοσυναισθηματικές του Δεξιότητες....7 να Αναπτύξει τις Νοητικές και Γνωστικές του Δεξιότητες.... 70 Κεφάλαιο 3 Για Μωρά από 6 έως 9 Μηνών να Αναπτύξει τις Σωματικές του Δεξιότητες....76 να Αναπτύξει τις Κοινωνικοσυναισθηματικές του Δεξιότητες.... 81 να Αναπτύξει τις Νοητικές και Γνωστικές του Δεξιότητες.... 92

Κεφάλαιο 4 Για Μωρά από 9 έως 12 Μηνών να Αναπτύξει τις Σωματικές του Δεξιότητες.... 98 να Αναπτύξει τις Κοινωνικοσυναισθηματικές του Δεξιότητες.... 108 να Αναπτύξει τις Νοητικές και Γνωστικές του Δεξιότητες.... 117 Ιστοσελίδες....132 Ευρετήριο....133 10 nâ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα μωράκια είναι πανέξυπνα! Όσο περισσότερο ασχολούμαι μαζί τους, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ πόσα πράγματα ξέρουν και αντιλαμβάνονται. Ανακαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία για τον εγκέφαλο, διαπιστώνουμε κάτι που γνωρίζαμε εξαρχής ότι τα μωρά που αναπτύσσουν στοργικές σχέσεις με τους ενήλικους και στα οποία δίνεται η ευκαιρία και η ενθάρρυνση να εξερευνήσουν και να γνωρίσουν βιωματικά το περιβάλλον τους, θα είναι καλύτερα προετοιμασμένα για τη δια βίου μάθηση. Στα πρώτα χρόνια της ζωής, ο εγκέφαλος δημιουργεί το ηλεκτρικό του σύστημα. Η δραστηριότητα του εγκεφάλου δημιουργεί μικροσκοπικές ηλεκτρικές συνδέσεις, οι οποίες ονομάζονται συνάψεις. Η ποσότητα των ερεθισμάτων που δέχεται το μωρό έχει άμεσο αντίκτυπο στον αριθμό των συνάψεων που σχηματίζονται, ενώ η επανάληψη των ερεθισμάτων ενισχύει αυτές τις συνδέσεις και τις κάνει μόνιμες. Αντίθετα, οι συνδέσεις που δεν χρησιμοποιούνται, τελικά εξαφανίζονται. Τα έξυπνα μωρά δεν έχουν ανάγκη από ακριβά παιχνίδια. Αν θέλετε το μωρό σας να αναπτύξει τον μυϊκό συντονισμό του, δεν έχετε παρά να κυλήσετε μία μπάλα προς το μέρος του. Αν θέλετε να αναπτύξει τις γλωσσικές του ικανότητες, μιλήστε του και τραγουδήστε του. Φτιάξτε του σχήματα με κουτιά δημητριακών ή τουβλάκια ώστε να αναπτύξει τις μαθηματικές του δεξιότητες. Οι ερευνητές του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας στις ΗΠΑ και αλλού κατέληξαν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα: Τα μωρά νιώθουν την βιολογική ανάγκη και επιθυμία να μαθαίνουν. Το δίκτυο των συνάψεων του εγκεφάλου έχει σχεδόν ολοκληρωθεί ύστερα από τα τρία πρώτα χρόνια ζωής. Όσο περισσότερες εμπειρίες και ερεθίσματα προσφέρετε στο μωρό σας, τόσο περισσότερες ηλεκτρικές συνάψεις σχηματίζει ο εγκέφαλός του, οι οποίες θα επιτρέψουν στο μέλλον την ενισχυμένη μάθηση. 11

Τα μωρά προτιμούν εικόνες με υψηλή αντίθεση. Ο αριθμός των συνδέσεων του εγκεφάλου μπορεί να μειωθεί ή να αυξηθεί κατά 2%, ανάλογα με την ποσότητα των ερεθισμάτων που υπάρχουν στο περιβάλλον. Τα οπτικά ερεθίσματα ενισχύουν την περιέργεια, την ένταση της προσοχής καθώς και τη συγκέντρωση του μωρού σας. Το καλύτερο παιχνίδι του μωρού σας είστε εσείς! Γι αυτό, να αλληλεπιδράτε όσο το δυνατόν περισσότερο μαζί του. Τα κεφάλαια του βιβλίου χωρίζονται σε τρίμηνα, με τον εξής τρόπο: από τη γέννηση έως 3 μηνών, από 3 έως 6 μηνών, από 6 έως 9 μηνών και από 9 έως 12 μηνών. Κάθε κεφάλαιο περιγράφει τα τυπικά αναπτυξιακά ορόσημα του εκάστοτε τριμήνου, καθώς και τα παιχνίδια και τις εμπειρίες που θα βοηθήσουν να αναπτυχθούν οι δεξιότητες τις οποίες χρειάζεται το παιδί ώστε να κατακτήσει αυτά τα ορόσημα. Αν ήδη παίζετε κάποια από τα παιχνίδια αυτά με το παιδί σας, τότε το βιβλίο που κρατάτε θα σας θυμίσει γιατί είναι σημαντικά. Επίσης, θα σας δώσει νέες ιδέες για τα παιχνίδια που ήδη ξέρετε αλλά και ιδέες για νέα παιχνίδια και καινούριες εμπειρίες. Όταν παίζετε με το μωρό σας, θα πρέπει να έχετε υπόψη τα εξής: Κάποια παιχνίδια θα αρέσουν περισσότερο στο μωρό σας και κάποια άλλα όχι και τόσο. Εσείς να παίζετε ξανά και ξανά τα αγαπημένα του. Η επανάληψη προάγει την ανάπτυξή του. Η αγάπη και η στοργή, τα φιλάκια, οι αγκαλιές, τα χαδάκια και τα γλυκόλογα αποτελούν ερεθίσματα για το μωρό σας. Να μιλάτε στο μωρό σας με εκφραστική φωνή και να χρησιμοποιείτε λέξεις για να περιγράφετε όσα μπορεί να βλέπει ή να νιώθει. Να ανταποκρίνεστε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο κλάμα του μωρού σας. Έτσι θα το κάνετε να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά. Να βοηθάτε το μωρό σας να μιμηθεί τις εκφράσεις του προσώπου σας και τον ήχο της φωνής σας. 12

Να πηγαίνετε βόλτες, να επισκέπτεστε διάφορους χώρους και να γνωρίζετε διαφορετικά μέρη μαζί με το μωρό σας. Για παράδειγμα: Πάρτε το μωρό σας και πηγαίνετε μία βόλτα στη γειτονιά σας, ούτως ώστε να εξοικειωθεί με το περιβάλλον του, επισκεφθείτε χαρακτηριστικά σημεία της περιοχής σας, όπως πάρκα, καταστήματα και βιβλιοθήκες ή παρατηρήστε μαζί τους ανθρώπους να κολυμπούν, να κάνουν πατίνια ή να τρέχουν. Να βοηθάτε το μωρό σας να εξερευνά διαφορετικές υφές και θερμοκρασίες. Να διαβάζετε βιβλία στο μωρό σας. Θα του αρέσει να κοιτάζει τις εικόνες και να ακούει τον ήχο της φωνής σας. Να βάζετε μουσική και να του τραγουδάτε. Η μουσική διεγείρει τους νευρώνες του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για τα μαθηματικά και τη λογική. Να περιβάλλετε το μωρό σας με εκτίμηση, αγάπη και σεβασμό. Και να θυμάστε: είναι απίστευτα έξυπνο! Σημείωση της Συγγραφέως Σχετικά με την Αλληλεπίδραση με Μωρά Το παιχνίδι με ένα μωρό αποτελεί μία απολαυστική εμπειρία. Τα μωρά χαμογελάνε, γελάνε δυνατά και γουργουρίζουν, σε κοιτάνε με μάτια ορθάνοιχτα, γεμάτα ενδιαφέρον. Όμως, η υπερβολική ποσότητα ερεθισμάτων μπορεί να υπερφορτώσει τα νευρικά κυκλώματα ενός μωρού, με αποτέλεσμα να αναστατωθεί και να βάλει τα κλάματα. Αυτός είναι ο τρόπος του μωρού για να σας πει: «Φτάνει τώρα». Κάποια χαρακτηριστικά σημάδια που δηλώνουν ότι τα παιχνίδια ή οι αλληλεπιδράσεις το κούρασαν, είναι όταν το μωρό σας αρχίσει να κλείνει τα ματάκια του, να γυρνάει το κεφάλι από την άλλη, να σφίγγεται και να τεντώνει την πλάτη, να αποφεύγει το βλέμμα σας ή να αρχίσει να δείχνει εκνευρισμό. Όταν ταΐζετε το μωρό σας, οι δυνατοί θόρυβοι στο περιβάλλον μπορεί να το αναστατώσουν και να του αποσπάσουν την προσοχή από το φαγητό, με συνέπεια να του προκαλέσουν, ενδεχομένως, δυ- 13

σπεψία. Μόλις τα μωρά τελειώσουν το φαγητό τους, θέλουν απαλές κινήσεις μέχρι να χωνέψουν. Την ώρα του ύπνου, μπορείτε να βοηθήσετε το μωράκι σας να αποκοιμηθεί τραγουδώντας του νανουρίσματα, μιλώντας του απαλά και χαϊδεύοντάς του την πλατούλα. Αποφύγετε οποιαδήποτε υπερβολικά διεγερτική εμπειρία, όπως είναι οι δυνατοί θόρυβοι και οι ζωηρές κινήσεις. 14

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Σωματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Κρατάνε την κουδουνίστρα Ανασηκώνουν το κεφάλι και το στήθος, όταν ξαπλώνουν μπρούμυτα Ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους Τεντώνουν τα άκρα τους σε πλήρη έκταση Επιζητούν τα οπτικά ερεθίσματα Βλέπουν αντικείμενα σε απόσταση 2 εκ. περίπου Κοινωνικοσυναισθηματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Αρχίζουν να ανταποκρίνονται σε οικείες φωνές Εστιάζουν το βλέμμα σε αντικείμενα ή πρόσωπα ανθρώπων Αντιδρούν και ηρεμούν σε πολλά είδη ήχων Χαμογελάνε όταν βλέπουν πρόσωπα Τους αρέσει η επαφή στο δέρμα τους, είτε με ανθρώπους είτε με αντικείμενα Νοητική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Ανακαλύπτουν τα χέρια και τα πόδια τους Τους αρέσει να ψηλαφίζουν πράγματα με διαφορετική υφή Αναγνωρίζουν οικεία πρόσωπα και γνώριμες μυρωδιές Αντιλαμβάνονται την αριστερή και την δεξιά πλευρά τους Αρχίζουν να συνδέουν ήχους με την πηγή τους Ξεχωρίζουν διαφορετικές φωνές, χροιές και τόνους

Μωρά από 3 έως 6 μηνών Σωματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 3 έως 6 Μηνών Κινούνται προς τα μπροστά στο πάτωμα Γυρίζουν μόνα τους ανάσκελα ή μπρούμυτα Πιάνουν αντικείμενα που βρίσκονται κοντά στα χέρια τους Κρατάνε σφιχτά κάποιο παιχνίδι Κρατάνε για πολλή ώρα όρθιο και σταθερό το κεφάλι τους Παίζουν με τα χέρια και τα πόδια τους Αντιλαμβάνονται πολλούς ήχους Αντιλαμβάνονται τα χέρια και τα πόδια τους Κοινωνικοσυναισθηματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 3 έως 6 Μηνών Βαβίζουν («μπα-μπα») Τους αρέσει να παίζουν Γουργουρίζουν και βγάζουν τσιρίδες Χαμογελάνε αντιδρώντας σε ερεθίσματα Αντιδρούν σε λεκτικά ερεθίσματα Τους αρέσει η κοινωνική αλληλεπίδραση Χαζεύουν το στόμα σας όταν κινείται Περιεργάζονται πρόσωπα Αντιδρούν σε εμπειρίες που διεγείρουν τις αισθήσεις τους Νοητική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 3 έως 6 Μηνών Αντιλαμβάνονται πως οι άνθρωποι και τα πράγματα έχουν ονόματα («Μαμά») Αναπτύσσουν τη μνήμη τους Αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους Αρχίζουν να κατανοούν την έννοια της σειράς και περιμένουν τη δική τους

Μωρά από 6 έως 9 Μηνών Σωματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 6 έως 9 Μηνών Τσουγκρίζουν αντικείμενα μεταξύ τους Σηκώνονται στα τέσσερα και κουνιούνται μπρος-πίσω Πετάγονται προς τα μπροστά ή αρχίζουν να μπουσουλάνε Απλώνουν με ακρίβεια το χέρι για να πιάσουν αντικείμενα Τραβούν αντικείμενα προς το μέρος τους Κάθονται με μικρή υποστήριξη Κοινωνικοσυναισθηματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 6 έως 9 Μηνών Θέλουν να τα παίρνετε και να τα κρατάτε αγκαλιά Συνδυάζουν συλλαβές και παράγουν ήχους με τα χείλη και τη γλώσσα Δείχνουν αντικείμενα Θέλουν να αγγίζουν τα πάντα Παράγουν πολλούς και διάφορους ήχους Τους αρέσουν τα παιδικά τραγουδάκια Παράγουν δισύλλαβους ήχους Τους αρέσει να κοιτάζουν το πρόσωπό τους στον καθρέφτη Τους αρέσει να ρίχνουν επίτηδες πράγματα Τους αρέσει να ακούνε ήχους διαφόρων εντάσεων και τόνων Τους αρέσει ο γρήγορος και ο αργός ρυθμός Αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους ήχους που παράγει το σώμα Νοητική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 6 έως 9 Μηνών Μαθαίνουν πώς ονομάζονται τα διάφορα μέλη του σώματος Αναλύουν τι πρέπει να κάνουν με ένα παιχνίδι Περιεργάζονται αντικείμενα Κατανοούν τη μονιμότητα (σταθερότητα) του αντικειμένου

Μωρά από 9 έως 12 Μηνών Σωματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 9 έως 12 Μηνών Μπορούν να μπουσουλάνε χωρίς να ακουμπάνε την κοιλίτσα τους στο πάτωμα Τινάζουν, κλοτσάνε και κουνάνε τα πόδια τους Τους αρέσει να βάζουν αντικείμενα μέσα σε κουτιά Πιάνουν αντικείμενα με λαβή τανάλιας (με τον αντίχειρα και τον δείκτη) Έχουν καλό συντονισμό χεριού/δαχτύλων Μεταφέρουν αντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο, και το αντίστροφο Τους αρέσει να αγγίζουν πράγματα με διαφορετική υφή Τους αρέσει να κυλάνε τη μπάλα Χτυπάνε παλαμάκια ή κάνουν «γεια» με τα χέρια, αν παρακινηθούν Βαδίζουν με βοήθεια Κοινωνικοσυναισθηματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 9 έως 12 Μηνών Λένε «όχι» και κουνάνε το κεφάλι Τους αρέσει να κοιτάζουν βιβλία μαζί σας Αντιγράφουν και μιμούνται ό,τι κάνετε Τους αρέσει να τραγουδάνε Γελάνε όταν κάτι είναι αστείο Λένε πολλές λέξεις Νοητική Ανάπτυξη Τα Μωρά από 9 έως 12 Μηνών Λένε «μαμά» και «μπαμπά» στο σωστό άτομο Κατανοούν το νόημα των λέξεων μιας πρότασης από τα συμφραζόμενα

Ακολουθούν απλές οδηγίες Αναγνωρίζουν εικόνες σε βιβλία ή περιοδικά Αρχίζουν να κατανοούν την έννοια της αιτίας και του αποτελέσματος Καταλαβαίνουν τη σημασία των λέξεων που ακούνε Τους αρέσει να προσποιούνται Κατανοούν το νόημα των σημάτων που έχουν μάθει Ανταποκρίνονται σε οικείες ερωτήσεις, με ενέργειες ή λόγια 9 8

Κεφάλαιο 1 Για μωρά από τη γέννηση έως 3 μηνών Σωματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Κρατάνε την κουδουνίστρα Ανασηκώνουν το κεφάλι και το στήθος, όταν ξαπλώνουν μπρούμυτα Ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους m ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΙΑ ΜΩΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΩΣ 3 ΜΗΝΩΝ Τεντώνουν τα άκρα τους σε πλήρη έκταση Επιζητούν τα οπτικά ερεθίσματα Βλέπουν αντικείμενα σε απόσταση 2 εκ. περίπου Κοινωνικοσ υναισθηματική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Αρχίζουν να ανταποκρίνονται σε οικείες φωνές Εστιάζουν το βλέμμα σε αντικείμενα ή πρόσωπα ανθρώπων Νοητική Ανάπτυξη Τα Μωρά από τη Γέννηση έως 3 Μηνών Ανακαλύπτουν τα χέρια και τα πόδια τους Τους αρέσει να ψηλαφίζουν πράγματα με διαφορετική υφή Αναγνωρίζουν οικεία πρόσωπα και γνώριμες μυρωδιές Αντιδρούν και ηρεμούν σε πολλά είδη ήχων Χαμογελάνε όταν βλέπουν πρόσωπα Τους αρέσει η επαφή στο δέρμα τους, είτε με ανθρώπους είτε με αντικείμενα Αντιλαμβάνονται την αριστερή και την δεξιά πλευρά τους Αρχίζουν να συνδέουν ήχους με την πηγή τους Ξεχωρίζουν διαφορετικές φωνές, χροιές και τόνους

Παιχνίδια και Εμπειρίες που θα Βοηθήσουν το Μωρό σας να Αναπτύξει τις Σωματικές του Δεξιότητες Απαλοί Ήχοι Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών κρατάνε την κουδουνίστρα. Βρείτε κάποια παιχνίδια που κάνουν απαλό ήχο, όταν τα κινείτε. Πηγαίνετε κοντά στο μωρό σας και κουνήστε ή κινήστε το παιχνίδι έτσι ώστε να κάνει απαλό ήχο. Ο ήχος θα τραβήξει την προσοχή του μωρού σας στο παιχνίδι και ίσως απλώσει τα χέρια του για να πιάσει το αντικείμενο. Αν του βάλετε το παιχνίδι μέσα στην παλάμη, μπορεί να το σφίξει. Πάνω στη Μπάλα Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών ανασηκώνουν το κεφάλι και το στήθος, όταν ξαπλώνουν μπρούμυτα. Καθίστε μπροστά από μία μεγάλη φουσκωτή μπάλα. Κρατώντας καλά το μωρό σας, ξαπλώστε το μπρούμυτα πάνω στη μπάλα με το προσωπάκι του προς εσάς ώστε να μπορέσει να ανασηκώσει το κεφάλι και το στήθος του. Εξακολουθώντας να το κρατάτε καλά, κυλήστε αργά τη μπάλα μπρος και πίσω για μερικά εκατοστά. Μπορείτε να εμπλουτίσετε την εμπειρία του μωρού σας, κάνοντας αστείους ήχους. Η κίνηση της μπάλας θα χαλαρώσει το μωρό σας, που του αρέσει να σας κοιτάει στο πρόσωπο ενώ κάνετε αστείους ήχους. 22

Από τη γέννηση έως 3 μηνών Αεροπλανάκι Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών ανασηκώνουν το κεφάλι και το στήθος, όταν ξαπλώνουν μπρούμυτα. Τα παιχνίδια τύπου αεροπλανάκι διεγείρουν τα τμήματα του εγκεφάλου που ευθύνονται για το αίσθημα της ισορροπίας. Εφόσον το μωρό σας στηρίζει μόνο του το κεφαλάκι του, οι μύες του λαιμού είναι αρκετά δυνατοί και μπορείτε να παίξετε το αεροπλανάκι, που αρέσει πολύ στα μωρά. Οι κινήσεις σας πρέπει να είναι απαλές και συγκρατημένες ώστε να προστατεύεται η πλάτη και το κεφάλι του μωρού σας. Πείτε του: «Το αεροπλανάκι πάει ψηλά, κι ύστερα πάλι χαμηλά». Όταν λέτε «το αεροπλανάκι πάει ψηλά», σηκώστε το μωρό σας ψηλά στον αέρα και, όταν λέτε «κι ύστερα πάλι χαμηλά», κατεβάστε το μωρό πάνω στο στήθος σας. Κούνα την Κουδουνίστρα! Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους. Κινήστε αργά την κουδουνίστρα από αριστερά προς τα δεξιά ώστε το μωρό σας να την ακολουθήσει με τα μάτια του. Προσέξτε εάν το μωρό σας σταματήσει να ακολουθεί την κουδουνίστρα, όταν φτάσετε στο κέντρο. Αν το μωρό σας σταματήσει να κοιτάζει την κουδουνίστρα, κουνήστε την σιγά μέχρι να στρέψει και πάλι την προσοχή του πάνω της και ύστερα συνεχίστε να την κινείτε προς τα δεξιά. Όταν το μωρό σας χρησιμοποιεί τα μάτια του για να εστιάσει σε ένα αντικείμενο που περνάει τη μέση γραμμή του σώματος, αυτό βοηθάει την αποτελεσματική καλωδίωση του εγκεφάλου του και τη σύνδεση του δεξιού με το αριστερό ημισφαίριο. 23

Χρατς Χρουτς Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους. Παίξτε αυτό το παιχνίδι με το μωρό σας, κουνώντας αργά τα δάχτυλα μπροστά από τα μάτια του. Πείτε «χρατς χρουτς» καθώς ανοιγοκλείνετε τα δάχτυλα και τα κινείτε δεξιά-αριστερά. Επαναλάβετε τρεις φορές τα λόγια κι έπειτα δώστε στο μωρό σας ένα γλυκό φιλάκι. Φωτεινή Ακτίνα Αναπτυξιακό ορόσημο: Τα μωρά μέχρι 3 μηνών ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους. Καθίστε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο μαζί με το μωρό σας και ανάψτε έναν φακό φωτίζοντας ένα αντικείμενο μέσα στο δωμάτιο. Τραγουδήστε το αγαπημένο τραγουδάκι του μωρού σας, μετακινώντας αργά τη φωτεινή δέσμη στον ρυθμό του τραγουδιού. Το παιχνίδι αυτό αναπτύσσει την ικανότητα του μωρού σας να παρακολουθεί κινούμενα αντικείμενα. 24 mm