Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία Αυτό οφείλεται πρώτα στη σημαντική συνεισφορά στις διαδικασίες της κατασκευής χαρτών πολλών επιστημών Διάλεξη 4 ΧΑΡΤΕΣ -DATUMs καθώς επίσης και στην χρησιμοποίηση αυτών από συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων, γεγονός που τους δίνει μεγάλο βάρος ως μέσο επικοινωνίας μεταξύ πολλών επιστημόνων. Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία Αρκετοί ορισμοί έχουν δοθεί με στόχο τον προσδιορισμό της έννοιας της λέξης χαρτογραφία. Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία: Στα πλαίσια αυτά αποδεκτοί σήμερα ορισμοί είναι και οι εξής: Χαρτογραφία είναι η μεταφορά ή η μετάδοση (και όχι μόνο η κατασκευή) της πληροφορίας που έχει γεωγραφική (χωρική) δά διάσταση μέσω χαρτών (Kraak and Ormeling,1996). Μέχρι τα τέλη περίπου της δεκαετίας 1950 η χαρτογραφία θεωρείτο απλά ως η τέχνη της κατασκευής χαρτών. Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία Χωρίς να παραβλέπεται ότι το τελευταίο αποτελεί βασικό αντικείμενο της χαρτογραφίας σήμερα αποδίδεται περισσότερο ευρύς προσδιορισμός. Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία : Στα πλαίσια αυτά αποδεκτοί σήμερα ορισμοί είναι και οι εξής: Χαρτογραφία είναι η οργάνωση, η παρουσίαση, η επικοινωνία και η χρήση γεωπληροφοριών σε γραφική, ψηφιακή, ή και ως βιβλίο ββλί - κείμενο, μορφή. Μπορεί να περιλάβει όλα τα στάδια από την προετοιμασία των δεδομένων μέχρι την κατασκευή χαρτών και όλων των προϊόντων που περιέχουν γεωγραφικές πληροφορίες (Taylor, 1991). 1
Εισαγωγή ορισμοί Χαρτογραφία: Στα πλαίσια αυτά αποδεκτοί σήμερα ορισμοί είναι και οι εξής: Ο άνθρωπος έχει περιορισμένες δυνατότητες να παρατηρεί άμεσα όλα τα φαινόμενα που τον ενδιαφέρουν όσον αφορά την ικανότητα της οπτικής του αντίληψης και μόνο. Η χαρτογραφία περιλαμβάνει το σύνολο των θεωριών και μεθόδων αυτών που είναι αναγκαίες για τη συλλογή, επεξεργασία και ταξινόμηση των χωρικών πληροφοριών με τελικό σκοπό την απόδοσή τους σε μορφή χάρτη. Η χαρτογραφία συνεργάζεται στενά και με άλλες επιστήμες όπως η Γεωδαισία η Φωτογραμμετρία, η Τηλεπισκόπιση, η Γεωγραφία, η Στατιστική, κλπ., κυρίως στα θέματα και στις μεθοδολογίες συλλογής και επεξεργασίας των γεωγραφικών πληροφοριών (ΕΜΠ, 1988). Παράλληλα η οπτική αντίληψη βοηθάει στο να αποκτηθεί σαφής εμπεριστατωμένη και αντικειμενική κατανόηση των πληροφοριών και των ερεθισμάτων του χώρου με τρόπο μοναδικό που δεν επιτυγχάνεται με άλλους τρόπους π.χ. προφορικό ή γραπτό λόγο. Πολλοί ορισμοί έχουν δοθεί για τον επιστημονικό προσδιορισμό του όρου Χάρτης. Ανάμεσα σ αυτούς είναι: Χάρτης είναι ένα γραφικό μοντέλο της γεωγραφικής προσέγγισης της πραγματικότητας. Χάρτης είναι η αναπαράσταση ή περιληπτική παρουσίαση της γεωγραφικής πραγματικότητας. Είναι ένα εργαλείο για να παρουσιαστεί η γεωγραφική πληροφορία. Αν κοιτάξουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει παρατηρούμε ότι τα διάφορα φαινόμενα καλύπτουν τόσο μεγάλη έκταση και η μελέτη τους απαιτεί μία συνολική εποπτεία που μπορεί να αποκτηθεί μόνο με την παρατήρηση της απεικόνισής τους σε σμίκρυνση. Η ύπαρξη χαρτών εξυπηρετεί αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Μέσα απ αυτό το πρίσμα χαρτογραφία είναι η επιστήμη που ασχολείται: με την απεικόνιση σε σμίκρυνση περιοχών του περιβάλλοντα χώρου, με την απόδοση φαινομένων σε τέτοια μορφή που να διευκολύνει την παρατήρηση αλλά και την διάδοση σχέσεων και ιδεών που εκδηλώνονται στο δι-διάστατο ή τρισδιάστατο χώρο (ΕΜΠ, 1988). Πολλοί ορισμοί έχουν δοθεί για τον επιστημονικό προσδιορισμό του όρου Χάρτης. Ανάμεσα σ αυτούς είναι: Χάρτης είναι μια συμβατική εικόνα, συνήθως σε επίπεδη επιφάνεια, συγκεκριμένων ή αφηρημένων φαινομένων, τα οποία μπορούν όμως να τοποθετηθούν στο χώρο. Χάρτης είναι η γραφική αναπαράσταση της μορφής του φυσικού και ανθρωπογενούς χώρου, των φαινομένων που αναφέρονται σ αυτό το χώρο και των χωρικών τους αλληλοσυσχετίσεων (Νάκος και Φιλιππακοπούλου, 1993). Αν κοιτάξουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει παρατηρούμε ότι τα διάφορα φαινόμενα καλύπτουν τόσο μεγάλη έκταση και η μελέτη τους απαιτεί μία συνολική εποπτεία που μπορεί να αποκτηθεί μόνο με την παρατήρηση της απεικόνισής τους σε σμίκρυνση. Η ύπαρξη χαρτών εξυπηρετεί αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Μέσα απ αυτό το πρίσμα χαρτογραφία είναι η επιστήμη που ασχολείται: με την απεικόνιση σε σμίκρυνση περιοχών του περιβάλλοντα χώρου, με την απόδοση φαινομένων σε τέτοια μορφή που να διευκολύνει την παρατήρηση αλλά και την διάδοση σχέσεων και ιδεών που εκδηλώνονται στο δι-διάστατο ή τρισδιάστατο χώρο (ΕΜΠ, 1988). 2
Ο χάρτης O κλασικός χάρτινος χάρτης προκύπτει από την προβολή της φυσικής επιφάνειας του εδάφους και των επικείμενων λεπτομερειών πάνω σε ένα επίπεδο με τη βοήθεια του κατάλληλου προβολικού συστήματος Ο ηλεκτρονικός χάρτης που απεικονίζεται στην οθόνη του Η/Υ είναι ένας απλής μορφής εικονικός χάρτης που προκύπτει από επεξεργασία πραγματικών μετρήσεων υπαίθρου ή ψηφιοποίηση του πραγματικού χάρτη και στη συνέχεια μετασχηματίζεται με τον κατάλληλο μετασχηματισμό από το σύστημα αναφοράς του πραγματικού χάρτη στο σύστημα αναφοράς της οθόνης Οι χάρτες προϊόν της επιστήμης της Χαρτογραφίας, είναι μια οπτική μέθοδος μετάδοσης της πληροφορίας και αποτελούν το τέταρτο βασικό μέσο επικοινωνίας μαζί με τον προφορικό, το γραπτό λόγο και τα Μαθηματικά. Επειδή είναι αδύνατη η απεικόνιση ολόκληρης ή και μέρους της επιφάνειας της Γης, όπου εμφανίζονται τα διάφορα γεωγραφικά φαινόμενα, να γίνει σε φυσικό μέγεθος, ένας χάρτης κατασκευάζεται με κάποια σμίκρυνση ή αλλιώς κατασκευάζεται υπό κλίμακα. Ο χάρτης ως υπόβαθρο των ΓΣΠ Tα ΓΣΠ βασίζονται στη διαχείριση πληροφοριών που έχουν άμεση σχέση με το γεωγραφικό χώρο, περιέχουν δηλαδή δεδομένα με γεωγραφική ταυτότητα. Θα πρέπει συνεπώς να λειτουργούν με υπόβαθρο ένα αναλυτικό περιβάλλον που επιτρέπει τον χωρικό ή γεωγραφικό εντοπισμό Αυτό το περιβάλλον είναι ο χάρτης Ο χάρτης Κάθε χάρτης συντάσσεται με βάση ένα σύστημα αναφοράς, ως προς το οποίο κάθε γραφική οντότητα χαρακτηρίζεται ή περιγράφεται από συντεταγμένες Xάρτες: διαφορετικών κλιμάκων τυπωμένοι σε χαρτί ηλεκτρονικοί χάρτες (πρόγραμμα Η/Υ) βάσεις χαρτογραφικών δεδομένων με τα αναλυτικά στοιχεία του χάρτη σε κατάλληλο format Ο χάρτης Η σύγχρονη τεχνολογία με τη χρήση Η/Υεπιτρέπει τη σύνταξη και άλλων μορφών «εικονικών» (virtual) χαρτών και παραγώγων, όπως απεικόνιση του αναγλύφου του εδάφους με τη βοήθεια ψηφιακών μοντέλων (Digital Terrain Model, DTM), στερεοσκοπικές απεικονίσεις στο χώρο μετά από επεξεργασία κ.λπ. H κλίμακα του χάρτη Η κλίμακα του χάρτη που χρησιμοποιείται έχει άμεση σχέση με τη λεπτομέρεια και την ακρίβεια απεικόνισης των διαφόρων γραφικών στοιχείων που είναι σχεδιασμένα σε αυτόν Ως κλίμακα ενός χάρτη ορίζεται η σταθερή σχέση που υπάρχει μεταξύ των γραμμών του σχεδίου και των ομολόγων με αυτές γραμμών του εδάφους, δηλαδή ο λόγος ομοιότητας ανάμεσα στην εικόνα και το εικονιζόμενο 3
H κλίμακα του χάρτη Η κλίμακα παριστάνεται με ένα κλάσμα που έχει αριθμητή τη μονάδα (1) και παρονομαστή έναν αριθμό, συνήθως πολλαπλάσιο ή δύναμη του 10 (για χώρες που έχουν ως μονάδα μήκους το μέτρο (m)) Κ =1 / α (1) H κλίμακα του χάρτη Η δημιουργία χαρτών μεγαλυτέρων κλιμάκων αφενός μεν αυξάνει τα σφάλματα του αρχικού χάρτη και αφετέρου δεν βελτιώνει τη λεπτομέρεια απεικόνισης, καθώς ο χάρτης σε μεγαλύτερες κλίμακες υστερεί σημαντικά σε λεπτομέρεια απεικόνισης Ο τύπος (1) σημαίνει ότι 1(μία) μονάδα μήκους στο χάρτη αντιστοιχεί με α μονάδες μήκους στην πραγματικότητα ή με άλλα λόγια ότι η πραγματικότητα έχει σμικρυνθεί α φορές. π.χ. 1:5000 Mια κλίμακα γίνεται τόσο μικρότερη, όσο αυξάνεται ο παρονομαστής του κλάσματος και τόσο μεγαλύτερη, όσο αυτός μειώνεται H κλίμακα του χάρτη Αυτό που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα κατά τη χρησιμοποίηση ενός χάρτινου χάρτη σε ένα ΓΣΠ είναι το γεγονός ότι η κλίμακα του αρχικού χάρτη καθορίζει κατά απόλυτο τρόπο την ακρίβεια κάθε παραγώγου χαρτογραφικού προϊόντος. H κλίμακα του χάρτη Έτσι, ένας χάρτης κλίμακας 1:5000 που προήλθε από δεδομένα ψηφιοποίησης χάρτη κλίμακας 1:20.000 απεικονίζει την έκταση που περιέχει σε μεγαλύτερο μέγεθος, αλλά με λεπτομέρεια και ακρίβεια που δεν παύει να είναι εκείνη της κλίμακας 1:20.000 H κλίμακα του χάρτη Η δημιουργία χαρτών μικροτέρων κλιμάκων από αυτήν του χάρτινου χάρτη μπορεί να είναι επιτρεπτή, γιατί με τη σμίκρυνση γίνεται γενίκευση των λεπτομερειών Εκτός από την κλίμακα που είναι ένα από τα βασικά στοιχεία του χάρτη υπάρχει και η Γραφική Κλίμακα. Η Γραφική κλίμακα είναι ένας γραφικός τρόπος απόδοσης της κλίμακας που συνίσταται από παράλληλες γραμμές βαθμονομημένες σε μονάδες αποστάσεων στο έδαφος. Ουσιαστικά δηλαδή αντιστοιχεί, μέσω της αριθμητικής κλίμακας, τα εκατοστά του χάρτη σε πραγματικό μήκος. Η γραφική κλίμακα αντιπροσωπεύει γραφικά δηλαδή την γραμμική σμίκρυνση. 4
Διάκριση γεωγραφικών φαινομένων ως προς την ιεράρχησή τους Αναλόγως με την ιεράρχηση τους τα γεωγραφικά φαινόμενα κατατάσσονται σε τρεις (3) κλίμακες: Ονομαστική κλίμακα (ανάλογα με την ποιοτική διαφοροποίηση). Κλίμακα τάξης (ανάλογα με την λεκτική ποσοτική και ποιοτική ιεράρχηση). Κλίμακα διαστήματος (ανάλογα με την αριθμητική ποσοτική ιεράρχηση). Οποιοδήποτε φαινόμενο είτε αυτό είναι συγκεκριμένο π.χ. σιδηροδρομική γραμμή, τριγωνομετρικό σημείο, δενδροκαλλιέργεια, είτε είναι αφηρημένο π.χ. πυκνότητα πληθυσμού, θρήσκευμα, κατηγορίες απασχόλησης, πολιτικές προτιμήσεις, το οποίο αναφέρεται σε συγκεκριμένη θέση αποτελεί γεωγραφικό φαινόμενο. Διάκριση γεωγραφικών φαινομένων ως προς την ιεράρχησή τους Αναλόγως με την ιεράρχηση τους τα γεωγραφικά φαινόμενα κατατάσσονται σε τρεις (3) κλίμακες: Ονομαστική κλίμακα (ανάλογα με την ποιοτική διαφοροποίηση). Τα γεωγραφικά φαινόμενα κατατάσσονται ως προς τις διαστάσεις τους και ως προς την ιεράρχησή τους. Κλίμακα τάξης (ανάλογα με την λεκτική ποσοτική και ποιοτική ιεράρχηση). Κλίμακα διαστήματος (ανάλογα με την αριθμητική ποσοτική ιεράρχηση). Διάκριση γεωγραφικών φαινομένων ως προς τις διαστάσεις τους ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΣΗΜΕΙΑΚΑ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΑ Αναλόγως με τις διαστάσεις τους τα γεωγραφικά φαινόμενα διακρίνονται σε: Ονομαστική Κλίμακα Πόλη, εκκλησία, αεροδρόμιο Δρόμος, ακτογραμμή Οι κατηγορίες χρήσεων γης Δάσος, βιομηχανική ζώνη Σημειακά Κλίμακα Τάξης Μεγάλη πόλη, πρωτεύουσα νομού Κύρια λεωφόρος, βασική οδική αρτηρία Εκτάσεις μέτριας, κακής, κλπ. Παραγωγής Μεγάλο δάσος, μεγάλη βιομηχανική ζώνη Γραμμικά Επιφανειακά Κλίμακα Διαστήματος Πληθυσμός (αρ. κατοίκων), υψομετρικό σημείο Κυκλοφοριακός φόρτος (αυτοκ. ανά ώρα) Ετήσια παραγωγή (τόνοι) Όγκος ξυλείας (κυβικά μέτρα), βιομηχανική παραγωγή Τρισδιάστατα ή Ογκομετρικά Πολυδιάστατα ή Δυναμικά 5
Οπτικές Μεταβλητές Σχήμα Μέγεθος Ένταση Απόχρωση (χρώμα). Η γνώμη του ανθρώπου για το σχήμα και το μέγεθος της γης προέρχεται από: γεωδαιτικές μετρήσεις και αστρονομικές μεθόδους. Το μαθηματικό μοντέλο που μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικά τη γη είναι ένα ελλειψοειδές εκ περιστροφής πεπλατυσμένο κατά τους πόλους. Η μαθηματική Χαρτογραφία σαν κλάδος της Χαρτογραφίας ασχολείται με το μαθηματικό κατασκευαστικό μέρος του χάρτη και κυρίως με την μελέτη των χαρτογραφικών απεικονίσεων και προβολών. Η πιο απλή μαθηματική επιφάνεια που προσεγγίζει -δυστυχώς όχι με μεγάλη ακρίβειατο σχήμα της γης είναι η σφαίρα. Η πιο γνωστή μέθοδος αναφοράς της θέσης ενός σημείου πάνω στην επιφάνεια της γης είναι η μέθοδος των γεωγραφικών συντεταγμένων. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες είναι το γεωγραφικό πλάτος φ, και το γεωγραφικό μήκος λ. Είναι γωνιακά μεγέθη και αποτελούν το ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ. Η Μαθηματική Χαρτογραφία έχει: θεωρητικό μέρος που ασχολείται με τη διερεύνηση των μεθόδων με τη χρήση των οποίων η επιφάνεια της γης μπορεί να απεικονισθεί στο επίπεδο και πρακτικό μέρος που περιλαμβάνει υπολογισμούς μετρήσεις και τρόπους κατασκευής μιας απεικόνισης που αποτελεί το υπόβαθρο του χάρτη. Βασική αρχή των GIS είναι ότι τα επίπεδα που χρησιμοποιούνται μαζί πρέπει να ευθυγραμμίζονται χωρικά. Προφανή λάθη μπορούν να προκύψουν εάν δεν ισχύει αυτό. Για να γίνει αυτό πρέπει όλα τα επίπεδα να έχουν κοινό χωρικό σύστημα αναφοράς. 6
Σχεδίαση χαρτών σε ενιαίο χαρτογραφικό σύστημα Οι χάρτες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ψηφιακού υποβάθρου στα ΓΣΠ μπορεί να αναφέρονται σε διαφορετικά γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ή Datum και προβολικά συστήματα Το γεωειδές Εάν η Γη αποτελούνταν από ένα ομογενές υγρό που βρίσκεται σε ηρεμία, τότε η γήϊνη επιφάνεια θα είχε τη μορφή ενός ελλειψοειδούς εκ περιστροφής γύρω από το μικρό του άξονα Τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ή Datum Καθορίζουν το σχήμα και το μέγεθος της Γης. Το γεωειδές Θεωρούμε τη μέση στάθμη της θάλασσας (ΜΣΘ) να προεκτείνεται κάτω από την ξηρά και να περικλείει ολόκληρη τη Γη. Η επιφάνεια αυτή ονομάζεται γεωειδές (Geoid) και είναι επιφάνεια πολύπλοκη, την οποία δεν μπορούμε να αναπαραστήσουμε με κάποιες απλές μαθηματικές εκφράσεις Η προβολή του σημείου πάνω στην επιφάνεια ορίζεται από τις συντεταγμένες του που αναφέρονται σε ένα καθορισμένο σύστημα αξόνων Τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ή Datum Μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες διαφορετικά Datum για τη γήινη σφαίρα ή τοπικά σε διάφορα κράτη Το γεωειδές Για τον προσδιορισμό του γεωειδούς χρησιμοποιούνται γεωδαιτικές μετρήσεις, μετρήσεις GPS, μετρήσεις του πεδίου της γήϊνης βαρύτητας και αστρονομικές παρατηρήσεις. Σήμερα τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς μπορεί να είναι από επίπεδες επιφάνειες για μικρής έκτασης τοπογραφικές εργασίες μέχρι σύνθετα συστήματα που καλύπτουν ολόκληρη τη Γη και περιγράφουν το μέγεθος και τη μορφή της Η ΜΣΘ της θάλασσας δεν είναι μία σταθερή επιφάνεια, αλλά μεταβάλλεται υπό την επίδραση διαφόρων γεωδυναμικών και μη παραγόντων, προσδιορίζεται δε με μακροχρόνιες μετρήσεις με τη βοήθεια ειδικών οργάνων, των παλιρροιογράφων 7
Το γεωειδές Πάνω στο γεωειδές προβάλλονται κατά τη διεύθυνση της κατακορύφου (νήμα της στάθμης, διεύθυνση της βαρύτητας) τα διάφορα σημεία που βρίσκονται πάνω στη φυσική επιφάνεια της Γης, ενώ η κατακόρυφη απόσταση ενός σημείου από αυτό αποτελεί το απόλυτο υψόμετρο του σημείου που ονομάζεται και ορθομετρικό υψόμετρο Η Αν θεωρήσουμε τη γη σαν μια σφαίρα έχουμε τους ακόλουθους ορισμούς για το γεωγραφικό πλάτος και μήκος. Το γήινο ελλειψοειδές Επειδή το γεωειδές δεν ανήκει σε καμιά από τις γνωστές μαθηματικές επιφάνειες, αντικαθίσταται για υπολογισμούς από ένα οριζόντιο επίπεδο (για περιορισμένα τμήματα της γήϊνης επιφάνειας), από τη γήϊνη σφαίρα (για μεγαλύτερα τμήματα της γήϊνης επιφάνειας, όταν το επιτρέπει η απαιτούμενη ακρίβεια) ή από ένα ελλειψοειδές εκ περιστροφής που είναι πεπλατυσμένο στους πόλους, έχει για κέντρο το κέντρο μάζας της Γης και άξονα περιστροφής που συμπίπτει περίπου με τον άξονα περιστροφής της Γης ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ (λ) Γεωγραφικό μήκος ενός σημείου Ρ στην επιφάνεια της γης είναι ή γωνία που σχηματίζει το επίπεδο ενός αυθαίρετα επιλεγμένου μέγιστου κύκλου που περιέχει τον άξονα περιστροφής της γης, με το επίπεδο που περιέχει τον άξονα περιστροφής και το σημείο. Αυτό το ελλειψοειδές λέγεται γήϊνο ελλειψοειδές ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ (λ) Η γωνία αυτή μετριέται στο μέγιστο κύκλο το επίπεδο του οποίου είναι κάθετο στον άξονα περιστροφής της γης και λέγεται ισημερινός της γης, ενώ οι μέγιστοι κύκλοι τα επίπεδα των οποίων περιέχουν τον άξονα περιστροφής και προφανώς είναι κάθετοι στον ισημερινό λέγονται μεσημβρινοί της γήινης σφαίρας. 8
Το μήκος λ ενός σημείου P πάνω στην επιφάνεια του γήϊνου ελλειψοειδούς είναι η δίεδρη γωνία που σχηματίζεται από το μηδενικό μεσημβρινό επίπεδο (ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΣ) και το αντίστοιχο μεσημβρινό επίπεδο που διέρχεται από το Ρ. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ (λ) Το γεωγραφικό μήκος μεταβάλλεται από 0 180 μοίρες Aνατολικά οπότε προσημαίνεται θετικά και από 0 180 μοίρες Δυτικά οπότε προσημαίνεται αρνητικά. Από τους μεσημβρινούς ο αυθαίρετα επιλεγμένος από τον οποίο μετριέται η συντεταγμένη λ ονομάζεται μηδενικός μεσημβρινός ή μεσημβρινός αναφοράς (μεσημβρινός GREENWICH). Οι τιμές του λ μεταβάλλονται από 0 (στον μεσημβρινό αφετηρίας) ως 360 με φορά προς ανατολάς (East, E). Το λ μετράται και με φορά προς δυσμάς (West, W) λ = + 22(ή 22 Ε) και λ = + 338 (ή 338 Ε ή 22 W). ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ (λ) Το γεωγραφικό μήκος χαρακτηρίζεται Ανατολικό Α (East E) ή Δυτικό Δ (West W) ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το σημείο (με βάση το Greenwich) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ (φ) Αν θεωρήσουμε σημείο Ρ στην επιφάνεια της γης γεωγραφικό πλάτος του είναι η γωνία που σχηματίζει το επίπεδο του ισημερινού με την ακτίνα από το κέντρο της σφαίρας στο σημείο Ρ και η οποία μετριέται πάνω στο μεσημβρινό που περνάει από το Ρ. 9
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ (φ) Το γεωγραφικό πλάτος χαρακτηρίζεται Βόρειο Β (North N) ή Νότιο Ν (South S) ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το σημείο. Το γεωγραφικό πλάτος (φ) μεταβάλλεται από 0 90 μοίρες Βόρεια και από 0 90 μοίρες Νότια. Στους υπολογισμούς όπου υπεισέρχεται το γεωγραφικό πλάτος παίρνει θετικό πρόσημο (+) όταν είναι Βόρειο και αρνητικό πρόσημο ( ) όταν είναι Νότιο. Βασική αρχή των GIS είναι ότι τα επίπεδα που χρησιμοποιούνται μαζί πρέπει να ευθυγραμμίζονται χωρικά. Προφανή λάθη μπορούν να προκύψουν εάν δεν ισχύει αυτό. Για ευθυγραμμιστούν σωστά, πρέπει να τα μετατρέψουμε για να έχουν ΈΝΑ κοινό χωρικό σύστημα αναφοράς. Γεωαναφορά Όλα τα χωρικά δεδομένα σε ένα ΓΣΠ είναι γεωαναφερμένα. Η γεωαναφορά αναφέρεται στη θέση ενός στοιχείου στο χώρο όπως αυτή ορίζεται από ένα γνωστό σύστημα αναφοράς συντεταγμένων. Γεωαναφορά Η γεωαναφορά αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο θέσεις στο χάρτη σχετίζονται με θέσεις στην επιφάνεια της γης. Η γεωαναφορά απαιτεί πολλά στοιχεία: Μια λογική για την αναφορά σε θέσεις στην επιφάνεια της γης ένα θέμα του πεδίου της Γεωδαισίας. Μια συγκεκριμένη εφαρμογή αυτής της λογικής, γνωστή και ως Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ή Datum ένα θέμα του πεδίου της Τοπογραφίας. Μια λογική για την αναφορά των θέσεων στις αντίστοιχες θέσεις γραφικών ένα θέμα του πεδίου της Χαρτογραφίας. Μια εφαρμογή αυτής της λογικής, γνωστή και ως δομή δεδομένων ένα θέμα του λογισμικού ΓΣΠ. 10
Γεωαναφορά Οι χάρτες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ψηφιακού υποβάθρου στα ΓΣΠ μπορεί να αναφέρονται σε διαφορετικά γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ή Datum και προβολικά συστήματα. Για περιοχές ακτίνας μέχρι 100 Κm, η γη θεωρείται σφαιρική (μέση ακτίνα της γης R = 6371 Km) Τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ή Datum καθορίζουν το σχήμα και το μέγεθος της Γης. Γεωαναφορά Η προβολή του σημείου πάνω στην επιφάνεια ορίζεται από τις συντεταγμένες του που αναφέρονται σε ένα καθορισμένο σύστημα αξόνων. Για περιοχές ακτίνας μεγαλύτερες από 100 Κm εφαρμόζεται το ελλειψοειδές (επιλογή έτσι ώστε οι διαφορές μεταξύ γεωειδούς και ελλειψοειδούς να είναι οι ελάχιστες) Μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες διαφορετικά Datum για τη γήινη σφαίρα ή τοπικά σε διάφορα κράτη. Σήμερα τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς μπορεί να είναι από επίπεδες επιφάνειες για μικρής έκτασης τοπογραφικές εργασίες μέχρι σύνθετα συστήματα που καλύπτουν ολόκληρη τη Γη και περιγράφουν το μέγεθος και τη μορφή της. Για περιοχές ακτίνας μέχρι 10 Κm, η γη θεωρείται επίπεδη (επιλέγεται ένα επίπεδο που εφάπτεται στο κέντρο της περιοχής μελέτης) 11
Καλύτερα προσαρμοζόμενο ελλειψοειδές Με διάφορες μετρήσεις τελική επιδίωξη είναι ο υπολογισμός ενός ελλειψοειδούς εκ περιστροφής τέτοιου, ώστε οι αποκλίσεις του γεωειδούς από αυτό να γίνονται ελάχιστες για την ιδιαίτερη περιοχή. Ετσι χρησιμοποιούνται τοπικά από διάφορες χώρες διαφορετικά ελλειψοειδή αναφοράς, αυτά που προσαρμόζονται καλύτερα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Κάθε τοπικά καλύτερα προσαρμοζόμενο ελλειψοειδές αποτελεί μέρος του αντίστοιχου γεωδαιτικού συστήματος αναφοράς (DATUM) Προβολικό σύστημα ονομάζεται ένα σύστημα που επιτρέπει την απεικόνιση του ελλειψοειδούς σε ένα επίπεδο. Το σύστημα αυτό ορίζεται από μια σειρά συναρτήσεων, που μεταξύ άλλων πληροφοριών, παρέχουν και το βαθμό παραμόρφωσης των σχημάτων όταν απεικονίζονται στο ελλειψοειδές. Έτσι, κάθε σημείο του ελλειψοειδούς αντιστοιχεί σε ένα σημείο του επιπέδου και αντίστροφα. Η μαθηματική σχέση που συνδέει τα σημεία στο ελλειψοειδές με τα σημεία στο επίπεδο του χάρτη, χρησιμοποιείται για την μετατροπή από γεωγραφικές σε καρτεσιανές συντεταγμένες και αντίστροφα. Τοπικά γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς Προβολικά συστήματα Ενα τοπικό γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς ορίζεται από τα παρακάτω στοιχεία: Το ελλειψοειδές εκ περιστροφής με όλα τα μαθηματικά στοιχεία που το ορίζουν Ένα γνωστό σημείο το οποίο καλείται αφετηρία του συστήματος αναφοράς ή θεμελιώδες ή βασικό σημείο του συστήματος αναφοράς Τις συνιστώσες της απόκλισης της κατακορύφου και το υψόμετρο του γεωειδούς (ξ, η, Ν) στο θεμελιώδες σημείο του συστήματος αναφοράς Τη συνθήκη ότι ο μικρός άξονας του ελλειψοειδούς είναι παράλληλος με τον άξονα περιστροφής της Γης Ένα κατάλληλο προβολικό σύστημα Τις συντεταγμένες των τριγωνομετρικών σημείων του κρατικού δικτύου με τα αντίστοιχα ορθομετρικά υψόμετρα Οταν η πρώτη επιφάνεια είναι το ελλειψοειδές αναφοράς, τότε η προβολή πάνω σε ένα επίπεδο παράγει ένα χάρτη που ονομάζεται γεωδαιτικός Οταν η πρώτη επιφάνεια είναι η σφαιρική Γη, τότε παράγεται ένας χάρτης που λέγεται γεωγραφικός Προβολικά συστήματα 12
Για να ορισθεί και να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά ένα προβολικό σύστημα χρειάζονται, A) μαθηματικές σχέσεις που να συνδέουν αμφιμονοσήμαντα τις θέσεις σημείων στο ελλειψοειδές με αυτές που τους αντιστοιχούν στο επίπεδο. B) μαθηματικές σχέσεις που να παρέχουν τον βαθμό παραμόρφωσης των μεγεθών επί του ελλειψοειδούς. Οι προβολές που διατηρούν κάποια από τα παραπάνω μεγέθη (δηλ. δεν τα παραμορφώνουν) έχουν και ιδιαίτερο όνομα ανάλογα με το ποια χαρακτηριστικά διατηρούν. Πιο συγκεκριμένα: Μια ισαπέχουσα προβολή διατηρεί ανέπαφες τις διαστάσεις, και πιο συγκεκριμένα τις αποστάσεις από κάποια σημεία. Μια σύμμορφη προβολή διατηρεί την μορφή (δηλ. τις γωνίες) των σχημάτων. Μια ισοδύναμη προβολή διατηρεί το εμβαδόν των σχημάτων. Για αυτόν τον λόγο, η διαδικασία απεικόνισης (δηλ. η συνάρτηση) του ελλειψοειδούς στο επίπεδο πρέπει να παρέχει πληροφορία για το πόσο παραμορφώνονται τα μεγέθη (διαστάσεις, γωνίες και εμβαδόν) ενός σχήματος στο ελλειψοειδές όταν απεικονίζεται στο επίπεδο. Μια προβολή χρησιμοποιεί μια γεωμετρική επιφάνεια, η οποία οφείλει να είναι αναπτυκτή. Αναλόγως του είδους της επιφάνειας που χρησιμοποιείται, μια προβολή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως: Κυλινδρική, όταν η επιφάνεια προβολής είναι ένας κύλινδρος Αζιμουθιακή ή επίπεδη, όταν η επιφάνεια προβολής είναι ένα επίπεδο Κωνική, όταν η επιφάνεια προβολής είναι ένας κώνος. Μια προβολή μπορεί να παραμορφώνει όλες ή μερικές από τις ιδιότητες ενός σχήματος του ελλειψοειδούς (διαστάσεις, μορφή και εμβαδά). Το σίγουρο είναι ότι τουλάχιστον ένα από τα παραπάνω μεγέθη θα παραμορφωθεί κατά την εφαρμογή της προβολής. 13
Σχεδίαση χαρτών σε ενιαίο χαρτογραφικό σύστημα Σε περίπτωση που το πρωτότυπο διαθέσιμο χαρτογραφικό υλικό αποτελείται από χάρτες διαφορετικών γεωδαιτικών ή/και προβολικών συστημάτων, τότε είναι απαραίτητο, αφού επιλεγεί το σύστημα αναφοράς του ΓΣΠ, να γίνουν μετασχηματισμοί όλων των χαρτογραφικών δεδομένων που δεν αναφέρονται σε αυτό έτσι, ώστε το τελικό ψηφιακό υπόβαθρο του ΓΣΠ να είναι ενιαίο. Κάθε μετασχηματισμός συντεταγμένων, ανάλογα και με τον αλγόριθμο που χρησιμοποιείται, εισάγει ένα σφάλμα στο τελικό αποτέλεσμα, το οποίο θα πρέπει να συνεκτιμηθεί κατά τα επόμενα στάδια της εργασίας Προβολικά συστήματα Μετασχηματισμοί των χαρτογραφικών δεδομένων Προβολικά συστήματα Προβολικά συστήματα Η χρήση διαφορετικών προβολικών συστημάτων μπορεί να προκαλέσει παραμορφώσεις στο χάρτη 14
Προβολικά Συστήματα βασικές έννοιες σφαίρα, σφαιροειδές, ελλειψοειδές γεωειδές γεωγραφικές συντεταγμένες γεωγραφικό μήκος (λ) γεωγραφικό πλάτος (φ) "1ος" μεσημβρινος (Greenwich) (λ=0) Ισημερινός (φ=0) λ φ Μεσημβρινός σημείου Χ Το Σύστημα Προβολής UTM Το προβολικό σύστημα το οποίο έχει καθιερωθεί και χρησιμοποιείται διεθνώς (εκτός από τις πολικές περιοχές) είναι η Εγκάρσια Μερκατορική των 6 μοιρών, πιό γνωστή ως UTM (Universal Transverse Mercator). Από τη «σφαίρα» στο επίπεδο γεωγραφικές καρτεσιανές συντεταγμένες Κυλινδρικές Το Σύστημα Προβολής UTM ΠΡΟΒΟΛΕΣ ισαπέχουσες σύμμορφες ισοδύναμες Αζιμουθιακές ή επίπεδες Κωνικές Πρόκειται για ένα σύστημα, που βασίζεται σε επάλληλες προβολές 60 κατακόρυφων ζωνών της γήινης επιφάνειας, πλάτους 6 μοιρών η κάθε μία, πάνω σε ένα επίπεδο. Οι ζώνες αυτές είναι αριθμημένες από το 1 έως το 60. Στη συνέχεια, κάθε ζώνη χωρίζεται οριζόντια ανά 8º γεωγραφικού πλάτους, µε τελικό αποτέλεσµα όλη η γη να έχει ουσιαστικά χωριστεί σε τµήµατα. Τα προβολικά συστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα είναι : 1. η αζιμουθιακή ισαπέχουσα προβολή του ΗΑΤΤ, 2. τα δύο συστήματα Εγκάρσιας Μερκατορικής Προβολής (ΤΜ3 και UTM) και 3. το τρίτο και πλέον πρόσφατο σύστημα Εγκάρσιας Μερκατορικής Προβολής (ΕΓΣΑ'87). Το Σύστημα Προβολής UTM Κάθε μία από τις ζώνες αυτές έχει έναν κεντρικό μεσημβρινό, ο οποίος αναπαρίσταται στο χάρτη ως ευθεία. Οι υπόλοιποι μεσημβρινοί είναι καμπύλες (μεταβλητής καμπυλότητας) που συγκλίνουν προς τους πόλους. Στις ζώνες 34 και 35, που καλύπτουν την Ελλάδα, κεντρικοί μεσημβρινοί είναι ο 21ος και ο 27ος. 15
Προβολικά συστήματα -UTM Το (παλιό) Ελληνικό Datum και η προβολή ΗΑΤΤ Το Παλιό Ελληνικό DATUM βασίζεται στο ελλειψοειδές αναφοράς του Bessel και ήταν το πλέον διαδεδομένο στον ελλαδικό χώρο. Οι επίπεδες συντεταγμένες X, Y των διαφόρων σημείων του εκφράζονται στην ισαπέχουσα αζιμουθιακή ζμ προβολή Hatt. Ο ελλαδικός χώρος, όπως απεικονίζεται στο ελλειψοειδές του Bessel, χωρίζεται σε σφαιροειδή τραπέζια πλευρών 30 x30 κατά φ και λ (περίπου 55 km x 45 km), το καθένα από τα οποία έχει ένα κέντρο. Μετά την απεικόνιση Hatt τα σφαιροειδή αυτά τραπέζια απεικονίζονται σε 132 φύλλα χάρτη (τα λεγόμενα μεγάλα φύλλα) κλίμακας 1:100.000. Προβολικά συστήματα -UTM Το (παλιό) Ελληνικό Datum Ο πολύ μεγάλος αριθμός φύλλων χάρτη σε προβολή Hatt, ενώ παρέχει ικανοποιητική ακρίβεια για την εκτέλεση γεωδαιτικών υπολογισμών σε μικρές περιοχές (όσο κοντύτερα στο κέντρο ενός φύλλου χάρτη βρισκόμαστε, τόσο μεγαλύτερη είναι η ακρίβεια), δεν επαρκεί για την ενιαία χαρτογράφηση της χώρας Στο παλιό Ελληνικό DATUM και την προβολή Hatt βασίζονται οι χάρτες της Τοπογραφικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας (διανομές αγροκτημάτων, αναδασμοί) και η σύνταξη ορισμένων χαρτών από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Η Τ.Υ.Υ.Γ. χρησιμοποιεί και υποδιαιρέσεις ενός μεγάλου φύλλου χάρτη, τα λεγόμενα μικρά φύλλα χάρτη που έχουν πλευρές 6 x6. Κάθε μεγάλο φύλλο υποδιαιρείται σε 25 μικρά Γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς και προβολικά συστήματα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται σήμερα διάφορα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς σε συνδυασμό με διάφορα προβολικά συστήματα. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια: το (παλιό) Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ή (παλιό) Ελληνικό Datum (GRD) το Ευρωπαϊκό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς (ED 50) το Νέο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ή Νέο Ελληνικό DATUM (δεν χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα) Τα τελευταία χρόνια υπολογίσθηκε το Νέο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87) συμβατό με τα παγκόσμια γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς WGS 84 και BTS. Το (παλιό) Ελληνικό Datum και η προβολή ΤΜ3 Το παλιό Ελληνικό DATUM βασίζεται στο ελλειψοειδές αναφοράς του Bessel, στο οποίο όμως οι επίπεδες συντεταγμένες εκφράζονται στο σύστημα της Εγκάρσιας Μερκατορικής Προβολής 3 (ΤΜ3). Το σύστημα αυτό έχει μόνο τρεις ζώνες και έτσι τρία μόνο ανεξάρτητα συστήματα συντεταγμένων, οπότε πλεονεκτεί σημαντικά έναντι των 132 διαφορετικών συστημάτων της προβολής Hatt 16
Το (παλιό) Ελληνικό Datum και η προβολή ΤΜ3 Το σύστημα αυτό εφαρμόσθηκε από το Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος ρβ για τις ανάγκες της Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ) από το 1982 μέχρι την αποδοχή του νέου ελληνικού συστήματος αναφοράς ΕΓΣΑ 87 Το Νέο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87) Το ΕΓΣΑ 87 ορίσθηκε με βάση τα πλέον πρόσφατα γεωδαιτικά στοιχεία και παρέχει ένα ενιαίο και μοναδικό σύστημα συντεταγμένων για όλο τον ελλαδικό χώρο Παρέχει δυνατότητα ενιαίας αναλυτικής έκφρασης των κάθε είδους πληροφοριών που σχετίζονται με το χώρο για όλη την Ελλάδα, χωρίς μετασχηματισμούς Δίνει τη δυνατότητα άμεσης εφαρμογής του δορυφορικού συστήματος εντοπισμού θέσης GPS, αφού είναι απόλυτα συμβατό με το Παγκόσμιο Σύστημα WGS 84 που χρησιμοποιείται από το GPS Έχει την ίδια κλίμακα και προσανατολισμό με το Παγκόσμιο Σύστημα Αναφοράς ITRF, το Ευρωπαϊκό EUREF και το σύστημα WGS 84 του GPS Χρησιμοποιείται για όλες τις νέες γεωδαιτικές εργασίες που γίνονται στην Ελλάδα Το Νέο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87) Το Νέο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς του 1987 (ΕΓΣΑ 87) χρησιμοποιεί το ελλειψοειδές GRS 80 και τοποθετήθηκε με παράλληλη μετάθεση ως προς το Παγκόσμιο Σύστημα BTS 87 έτσι, ώστε να προσαρμόζεται ρμ καλύτερα στο γεωειδές που καλύπτει τον ηπειρωτικό χώρο της Ελλάδος. Ως προβολικό σύστημα εδώ χρησιμοποιείται η Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή σε μια ζώνη με κεντρικό μεσημβρινό λ 24, συντελεστή κλίμακας κατά μήκος του κεντρικού μεσημβρινού ίσο με 0.9996 και προσθετική σταθερά 500.000 m στις τετμημένες. Τοπογραφικοί χάρτες βασικές έννοιες Χαρτογραφικός κάναβος Τετραγωνισμός HATT Πηγές χαρτογραφικού υλικού για τον ελλαδικό χώρο Τετραγωνισμός ΕΓΣΑ 87 5 km 5 km Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (Γ.Υ.Σ.) και (οι χάρτες της Γ.Υ.Σ. αποτελούν το υπόβαθρο και άλλων χαρτών που συντάσσονται από άλλες υπηρεσίες φορείς) Χάρτες μικρής κλίμακας, σειρά χαρτών γενικής χρήσης κλίμακας 1:50.000 από αεροφωτογραφίες, αρκετά φύλλα χάρτη σε ψηφιακή μορφή. Χάρτες κλίμακας 1:5.000 από αεροφωτογραφίες, ορισμένοι και σε ψηφιακή μορφή. Δεν καλύπτονται αρκετές ορεινές κυρίως περιοχές. Τα δεδομένα σύνταξης των χαρτών έχουν ηλικία τουλάχιστον δέκα ετών Συντεταγμένες ΕΓΣΑ 87 Συντεταγμένες ED 50 Υδρογραφική Υπηρεσία Πολεμικού Ναυτικού (Υ.Υ.Π.Ν.) Υδρογραφικοί χάρτες και χάρτες λιμανιών, χάρτες καθορισμού αιγιαλού Συντεταγμένες HATT 17
Πηγές χαρτογραφικού υλικού για τον ελλαδικό χώρο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (Διεύθυνση Κτηματογραφήσεων και Απαλλοτρίωσεων) Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (Διεύθυνση Πολεοδομίας) Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) Χάρτες σε μεγάλες κλίμακες από τοπογραφήσεις και κτηματογραφήσεις οικισμών (ΕΠΑ) και πράξεις εφαρμογής ρυμοτομικών σχεδίων Χάρτες ρυμοτομικών σχεδίων και πράξεων τακτοποιήσεως οικοπέδων και αναλογισμού σε μεγάλες κλίμακες, χάρτες απαλλοτριώσεων για έκτέλεση δημοσίων έργων σε διάφορες κλίμακες Φύλλα χάρτη σε κλίμακα 1:200.000 και 1:5000 Πηγές χαρτογραφικού υλικού για τον ελλαδικό χώρο Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.) Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεως Ελλάδας (Ο.Κ.Χ.Ε.) Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α.) Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας Χάρτες και τοπογραφικά διαγράμματα ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου για όλη την Ελλάδα σε διάφορες κλίμακες Χάρτες μεγάλης κλίμακας (συνήθως 1:1000) για αστικές περιοχές και κλίμακας 1:5000 για τις αγροτικές περιοχές από όλες τις κτηματογραφήσεις για το Εθνικό Κτηματολόγιο Χάρτες αεροδρομίων σε μεσαίες και μεγάλες κλίμακες, χάρτες αεροδιαδρόμων σε μικρές κλίμακες Χάρτες δικτύων σε διάφορες κλίμακες, μερικές φορές σε ψηφιακή μορφή Πηγές χαρτογραφικού υλικού για τον ελλαδικό χώρο Τοπογραφική Υπηρεσία Υπουργείου Γεωργίας Υπουργείο Γεωργίας Χάρτες διανομών και αναδασμών αγροκτημάτων σε όλη την Ελλάδα κλίμακας 1:5000 και χάρτες ρυμοτομικών σχεδίων αγροτικών οικισμών σε μεγάλες κλίμακες (συνήθως 1:1000 και 1:500) Χάρτες δασών και δασικών περιοχών για όλη την Ελλάδα σε μικρές κλίμακες Περιφέρειες, νομαρχιακή και τοπική αυτοδιοίκηση Διάφοροι χάρτες από αποτυπωσεις και ψηφιοποιήσεις, μερικοί σε ψηφιακή μορφή από πιλοτικές εφαρμογές ΓΣΠ 18