Ambasciata d'italia Dal volume Cipro Italia A/R Architettura di Emma Tagliacollo Il progetto della mostra di Architettura cipriota ha origine da una serie di interrogativi che nascono dal ruolo che ricopre l architetto nella società in cui opera. Come vivono, dunque, l architettura gli architetti ciprioti? Quali sono le domande che essi stessi si pongono in questo momento storico di riflessione che investe sia lo star system, sia i piccoli professionisti? Quanto la Scuola di architettura italiana ha influito sulla progettazione e sulle realizzazioni architettoniche? Quali sono le peculiarità dell architettura cipriota? Esiste un legame tra l architettura tradizionale e quella contemporanea? E, se esiste, qual è il ruolo della tradizione costruttiva nell architettura contemporanea? Queste questioni, che sono solo le prime emerse e messe sul "tavolo" della mostra, sono stati i temi propulsori che hanno anche guidato la scelta degli elaborati qui presentati. Siamo coscienti che probabilmente queste prime domande scalfiscono in maniera superficiale la densità di stratificazione che ha in sé l'architettura cipriota, ma è solo un inizio. Questa sezione della mostra Cipro Italia A/R. Architettura Arte Design ha anche il proposito di investigare i rapporti culturali intercorsi nel tempo tra l Italia e Cipro, sia attraverso l indagine sulla ricerca operativa di alcuni architetti, maestri dell architettura moderna cipriota, che hanno influenzato il disegno della forma della città, sia tramite la presentazione di progetti attuali in opera. L indagine si è così mossa tra Cipro e l Italia, con le testimonianze degli architetti ciprioti che hanno studiato nelle facoltà italiane tra le quali Milano, Firenze e Roma -, contribuendo talvolta, in patria, a una moderna interpretazione dell architettura tradizionale. Scoprire Cipro significa entrare nel cuore del mediterraneo, ma non solo. A Cipro scorre costantemente l'immagine di un fiume sotterraneo con un carattere di internazionalità. Tale corrente ha origine dal fatto che molti ciprioti si sono formati al di fuori della patria. È questo un valore aggiunto alla creatività di una terra che, nella società contemporanea, porta un suo modo di pensare e progettare moderno. L interpretazione degli stilemi compositivi dell architettura di Cipro, e della capitale in maniera particolare, sono studiati e presentati nel loro stretto rapporto con il territorio, mediato attraverso la figura di quegli architetti che, con la scelta di studiare nelle Facoltà italiane, hanno creato con la propria persona e il proprio lavoro un legame intellettuale indissolubile tra queste due nazioni. Da alcuni progetti, le opere destinate alla collettività, emerge una nuova monumentalità declinata con proporzioni umane, seguendo le qualità dell'architettura storica, del genius loci, di quella «realtà concreta che l'uomo affronta nella vita quotidiana». L'introspezione dell'architettura e l'attenzione per la sua emanazione verso lo spazio aperto sono qualità che si richiamano, non solo al mediterraneo, ma alla casa storica romana e all'abitazione italiana, dove le geometrie si compenetrano saldandosi nel progetto. La sapienza nell utilizzare la tecnologia senza mai dimenticare il rapporto con l'uomo denota attenzione per la relazione tra architettura e paesaggio, come pure tra paesaggio e uomo, che vivono di concerto in un unicum inscindibile. In tutti questi progetti l'elemento della razionalità diventa aggettivo qualificativo del sostantivo architettura.
La tradizione è qui interpretata, sporcata, rivissuta attraverso l'esperienza matura di tutti gli architetti che ci hanno regalato una nuova moderna forma per stare nel mondo, grazie al loro viaggio di andata e ritorno da una parte all'altra del Mediterraneo, portando con sé altre tradizioni e reinventando con coraggio, intelligenza e passione il mestiere di architetto.
The project for the Architecture section of the exhibition in Cyprus originates from a series of questions that stem from the role that the architect holds in the society in which he works. So, how do Cypriot architects experience architecture? Which questions are they asking themselves at this historic moment of reflection that is assailing both the star system and small professionals? To what extent has the Italian school of architecture influenced architectonic designing and construction? What are the peculiarities of Cypriot architecture? Is there a link between traditional and contemporary architecture? If so, what role does constructing tradition have in contemporary architecture? These questions, just the first to emerge and be put on the exhibition s platter, have been the propelling themes that have also guided the choice for the elaborations presented here. We are aware that these questions probably only touch the surface considering the density of layers in the Cypriot architecture, but it is simply a starting point. This section of the Cipro Italia A/R. Architettura Arte Design exhibition also aims to investigate the cultural relationship between Italy and Cyprus through the ages, both by carrying out a study on the practical research of some architects, masters of modern Cypriot architecture, who have had an influence on the design of the city s form, and by presenting current projects at work. So, the investigation moved between Cyprus and Italy, with accounts from Cypriot architects who completed their studies in Italian faculties including Milan, Florence and Rome - at times contributing to a modern interpretation of traditional architecture in their homeland. To discover Cyprus means to enter the heart of the Mediterranean but not only that. In Cyprus there is a constant image of a river below the surface that has the trait of internationality. This current of thought originates from the fact that many Cypriots have received their training outside of the country. This brings added value to the creativity of a land that, in contemporary society, has its own way of modern thinking and designing. The interpretation of stylistic methods of composition in Cyprus architecture, and in particular the capital, is studied and presented with its close relationship to the land, through those architects who, having chosen to study in Italian faculties, have created, through their own personality and work, an indissoluble intellectual bond between the two countries. From some of the designs, works destined for the collectivity, a new monumentality inflected by human proportions emerges, following the qualities of historic architecture, of genius loci, of that «concrete reality that man faces in his daily life». The introspection of architecture and the attention to its emanation towards the open space are qualities that take reference, not only from the Mediterranean but also from the historic Roman house and the Italian home, where the structures permeate each other and tie themselves up in the design. The know-how in using technology without ever forgetting the relationship with man denotes an attention to the relationship between architecture and landscape, as too between landscape and man, who live in concert in an inseparable unicum. In all these designs the element of rationality becomes the qualifying adjective to the architecture noun. Here tradition is interpreted, muddied and relived through the mature experience of all these architects who have given us a new modern model for being in the world, thanks to their return trip from one part of the Mediterranean to another, bringing with them other traditions and reinventing the work of the architect with courage, intelligence and passion.
Το σχέδιο της έκθεσης για την κυπριακή αρχιτεκτονική γεννήθηκε από µια σειρά ερωτηµάτων που απορρέουν από τον ρόλο που διαδραµατίζει ο αρχιτέκτονας στην κοινωνία στην οποία ενεργεί. Πώς βιώνουν, λοιπόν, την αρχιτεκτονική οι Κύπριοι αρχιτέκτονες; Ποιες είναι οι ερωτήσεις που οι ίδιοι θέτουν στους εαυτούς τους; Σε ποιο βαθµό η ιταλική αρχιτεκτονική σχολή επέδρασε στον σχεδιασµό και την υλοποίηση αρχιτεκτονικών σχεδίων; Ποια είναι τα ιδιαίτερα γνωρίσµατα της κυπριακής αρχιτεκτονικής; Υπάρχει σύνδεση µεταξύ παραδοσιακής και σύγχρονης αρχιτεκτονικής; Εάν ναι, τότε ποιος είναι ο ρόλος της οικοδοµικής παράδοσης στη σύγχρονη αρχιτεκτονική; Αυτά τα ερωτήµατα, που δεν είναι παρά τα πρώτα από τα πολλά που προέκυψαν και συζητήθηκαν στα πλαίσια της έκθεσης, λειτούργησαν ως κινητήριος µοχλός για την επιλογή των έργων που παρουσιάζονται εδώ. Γνωρίζουµε ότι πιθανώς αυτά τα πρώτα ερωτήµατα αγγίζουν µόνο επιφανειακά την πυκνότητα της διαστρωµάτωσης που εσωκλείει η κυπριακή αρχιτεκτονική, αλλά έπεται και συνέχεια. Το συγκεκριµένο τµήµα της έκθεσης «Κύπρος-Ιταλία µετ επιστροφής. Αρχιτεκτονική, Τέχνη, Design» έχει επίσης ως σκοπό τη διερεύνηση των πολιτιστικών δεσµών µεταξύ της Ιταλίας και της Κύπρου, µέσω της διερεύνησης του έργου ορισµένων δασκάλων της σύγχρονης κυπριακής αρχιτεκτονικής, που επηρέασαν το σχέδιο της αστικής δοµής, αλλά και µέσω της παρουσίασης επίκαιρων έργων σε εξέλιξη. Η έρευνα συνεπώς διεξήχθη ανάµεσα στην Κύπρο και την Ιταλία, µέσα από τις µαρτυρίες των Κύπριων αρχιτεκτόνων που σπούδασαν στα ιταλικά πανεπιστήµια µεταξύ άλλων, του Μιλάνου, της Φλωρεντίας και της Ρώµης και που όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους συνέβαλαν στη σύγχρονη ερµηνεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Η ανακάλυψη της Κύπρου ταυτίζεται µε την είσοδο στην καρδιά της Μεσογείου, αλλά όχι µόνο. Στην Κύπρο ρέει συνεχώς η εικόνα ενός υπόγειου ποταµού διεθνούς χαρακτήρα. Το ρεύµα αυτό πηγάζει από το γεγονός ότι πολλοί Κύπριοι σπούδασαν εκτός των συνόρων της πατρίδας τους. Και αυτή είναι µια αξία που προστίθεται στη δηµιουργικότητα µιας χώρας που, στη σύγχρονη κοινωνία, φέρει τον δικό της τρόπο σκέψης και σχεδιασµού του µοντέρνου. Οι ιδιαιτερότητες της κυπριακής αρχιτεκτονικής, ειδικά της Λευκωσίας, µελετώνται και παρουσιάζονται στο πλαίσιο της στενής σχέσης µε τη γη της, όπου µεσολαβούν και εκείνοι οι αρχιτέκτονες που, µε την επιλογή τους να σπουδάσουν στις Σχολές της Ιταλίας, δηµιούργησαν µε τον χαρακτήρα τους και το έργο τους έναν άρρηκτο πνευµατικό δεσµό µεταξύ των δύο χωρών. Από ορισµένα σχέδια (εκείνα των έργων που προορίζονται για κοινή χρήση) αναδύεται ένα νέο µνηµειώδες γνώρισµα µε ανθρώπινες αναλογίες, που ακολουθεί τις ιδιότητες της ιστορικής αρχιτεκτονικής, του πνεύµατος του τόπου (genius loci), εκείνης της «χειροπιαστής πραγµατικότητας που ο άνθρωπος αντιµετωπίζει στην καθηµερινότητά του». Η ενδοσκόπηση της αρχιτεκτονικής και η προσήλωση στη σχέση της µε τον έξω χώρο είναι ιδιότητες που παραπέµπουν όχι µόνο στη Μεσόγειο, αλλά και στην ιστορική ρωµαϊκή κατοικία και το ιταλικό σπίτι, όπου οι γεωµετρίες διαπερνούν η µία την άλλη και ενώνονται στο έργο. Η σοφία στη χρήση της τεχνολογίας χωρίς να ξεχνιέται η σχέση µε τον άνθρωπο δηλώνει προσήλωση στη σχέση µεταξύ αρχιτεκτονικής και τοπίου, όπως και µεταξύ τοπίου και ανθρώπου, που συµβιώνουν σε ένα αδιαίρετο µοναδικό κύτταρο. Σε όλα αυτά τα έργα το στοιχείο του ρασιοναλισµού αποτελεί επιθετικό προσδιορισµό του ουσιαστικού αρχιτεκτονική.
Η παράδοση εδώ ερµηνεύεται, λερώνεται, βιώνεται ξανά µέσω της ώριµης εµπειρίας όλων των αρχιτεκτόνων που µας χάρισαν µια νέα, σύγχρονη µορφή του κατοικείν, χάρη στο δικό τους ταξίδι µετ επιστροφής από τη µια πλευρά της Μεσογείου στην άλλη, µεταφέροντας µαζί άλλες παραδόσεις και εφευρίσκοντας ξανά µε τόλµη, ευφυΐα και πάθος το επάγγελµα του αρχιτέκτονα.