"Τεχνική Υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ" ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ "Τεχνική Υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ" ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Τεύχος Β ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΚΑΙ Υ ΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2001

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ i ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΕΥΧΟΣ Β ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Γ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ i ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ix ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ xii ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ Χ 1 5.1 Γενικά χαρακτηριστικά του Άξονα X 1 5.2 Φυσικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα X 3 5.2.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά 3 5.2.2 Λειτουργικά χαρακτηριστικά 9 5.2.2.1 Ταχύτητα Χρόνοι διαδροµής 10 5.2.2.2 Κυκλοφορία 11 5.2.2.3 Συντήρηση 12 5.2.2.4 Ασφάλεια 13 5.3 Φυσικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του οδικού Άξονα X 16 5.3.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά 16 5.3.2 Λειτουργικά χαρακτηριστικά 21 5.3.2.1 Συντήρηση 22 5.3.2.2 Κυκλοφορία 23

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ ii 5.3.2.3 Σταθµοί διοδίων 24 5.3.2.4 Οδική ασφάλεια 25 5.3.2.5 Τµήµατα του οδικού Άξονα Χ που αντιµετωπίζουν τα σηµαντικότερα προβλήµατα 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΕΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΟΡΕΙΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ AΞΟΝΑ Χ 31 6.1 Γενικά 31 6.2 Σιδηροδροµικός Άξονας 31 6.3 Οδικός Άξονας 43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΟΡΟΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΞΟΝΑ Χ 54 7.1 Γενικά 54 7.1.1 Γενικοί όροι εκπόνησης νέων µελετών 54 7.1.2 Ειδικοί όροι εκπόνησης νέων µελετών 55 7.2 Μελέτες Έργων Οδοποιίας 56 7.2.1 Απαραίτητες εργασίες για την εκπόνηση µελέτης οδοποιίας 56 7.2.2 Αντικείµενο εργασιών 57 7.2.2.1 Γεωµετρικός σχεδιασµός 57 7.2.2.2 Τοπογραφικά 59 7.2.2.3 Κτηµατολόγιο 59 7.2.2.4 Υδραυλικά 59 7.2.2.5 Γεωλογική/ Γεωτεχνική Μελέτη 60 7.2.2.6 Τεχνικά Έργα 62 7.2.2.7 Σήραγγες 62 7.2.2.8 Περιβαλλοντικά 63 7.2.2.9 Μελέτες Ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων και φωτισµού 64

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ iii 7.2.2.10 Σύνταξη Τευχών ηµοπράτησης 64 7.2.3 Τεχνικά στοιχεία µελέτης 65 7.2.3.1 Τοπογραφικές εργασίες 65 7.2.3.2 Οδοποιία 65 7.2.3.3 Τεχνικά Έργα 66 7.2.3.4 Εκθέσεις 67 7.2.4 Υποβλητέα στοιχεία µελέτης 67 7.2.4.1 Υποβλητέα στοιχεία µελετών οδικών έργων 68 7.2.4.2 Υποβλητέα στοιχεία µελετών αποχέτευσης αποστράγγισης 71 7.2.4.3 Υποβλητέα στοιχεία µελετών τεχνικών έργων Γέφυρες 83 7.3 Μελέτες Σιδηροδροµικών Έργων 88 7.3.1 Απαραίτητες εργασίες για την εκπόνηση µελέτης σιδηροδροµικών έργων 88 7.3.2 Τοπογραφικές µελέτες 89 7.3.3 Συγκοινωνιακές µελέτες 89 7.3.3.1 Στοιχεία χάραξης 89 7.3.3.2 Μελέτες χάραξης 90 7.3.4 Υδραυλικές Μελέτες 90 7.3.5 Μελέτες Τεχνικών Έργων 95 7.3.5.1 Βασικές αρχές µελέτης και κατασκευής για έργα Πολιτικού Μηχανικού υπό σιδηροδροµικά φορτία (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, κλπ.) 95 7.3.5.2 Τυπικές διατοµές και λεπτοµέρειες καταστρώµατος σιδηροδροµικών γεφυρών 96 7.3.5.3 Λεπτοµέρειες κατασκευής για έργα Πολιτικού Μηχανικού υπό σιδηροδροµικά 96 7.3.5.4 Ελάχιστες απαιτήσεις σιδηρού οπλισµού οχετών 96 7.3.5.5 Επικαλύψεις οπλισµού, αποστάσεις µεταξύ ράβδων και τενόντων και ελάχιστη διάµετρος καµπύλωσης ράβδων οπλισµού 97 7.3.5.6 Τυπικές διατοµές σιδηροδροµικών σηράγγων ανάλογα µε την ταχύτητα µελέτης 97 7.3.5.7 Ελάχιστες απαιτήσεις σιδηρού οπλισµού υπογείων σηράγγων και σηράγγων ανοικτής εκσκαφής και επανεπίχωσης Cut & Cover 97 7.3.5.8 Ελάχιστες απαιτήσεις στεγάνωσης υπογείων σηράγγων 97 7.3.5.9 Ώθηση γαιών από σιδηροδροµικά φορτία κυκλοφορίας 97 7.3.5.10 Τυπικές λεπτοµέρειες καναλιών καλωδίων και θέσεις ιστών ηλεκτροκίνησης 97 7.3.6 Μελέτες έργων πρασίνου 97

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ iv 7.4 Πηγές Βιβλιογραφία 98 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ Χ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΙΑΦΟΡΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 100 8.1 Γενικά 100 8.2 ιευρωπαϊκά δίκτυα µεταφορών 100 8.3 Σιδηροδροµικό δίκτυο 102 8.3.1 Βασικές αρχές πολιτικής 103 8.3.2 Γενικές αρχές προς υιοθέτηση 104 8.3.3 Γενικές διατάξεις βάσει της Οδηγίας 2001/16/ΕΚ 106 8.3.4 Τεχνικές προδιαγραφές για το σιδηρόδροµο και τις συνδυασµένες µεταφορές 115 8.3.4.1 Απαιτήσεις για επαρκή παροχή υπηρεσιών διεθνών συνδυασµένων µεταφορών 117 8.3.4.2 Παράµετροι λειτουργίας τρένων 117 8.3.4.3 Προδιαγραφές για σιδηροδροµικές γραµµές 118 8.3.4.4 Ελάχιστες απαιτήσεις για επαρκή παροχή υπηρεσιών διεθνών συνδυασµένων µεταφορών 124 8.3.4.5 Ελάχιστες απαιτήσεις για ενδιάµεσους σταθµούς 125 8.3.4.6 Σχολιασµός των υφιστάµενων παραµέτρων υποδοµής στις χώρες του Άξονα Χ 127 8.4 Οδικός άξονας 135 8.4.1 Τεχνικές προδιαγραφές και παράµετροι διαλειτουργικότητας 136 8.4.4.1 Γεωµετρικά χαρακτηριστικά Γενικά 136 8.4.1.2 Ταχύτητα µελέτης και µέγιστη επιτρεπόµενη ταχύτητα 136 8.4.1.3 Κατακόρυφη και οριζόντια σήµανση 137 8.4.1.4 Σταθµοί διοδίων 138 8.4.1.5 Συνοριακοί σταθµοί 138 8.5 Πηγές - Βιβλιογραφία 139

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ v ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ 141 9.1 Γενικά 141 9.2 Χρηµατοδοτικές δραστηριότητες στη Ν.Α. Ευρώπη 143 9.3 Περιφερειακά µεταφορικά προγράµµατα 144 9.4 Σηµεία-κλειδιά για τη διαχείριση έργων υποδοµής από διεθνείς χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς. 145 9.5 Χρηµατοδότηση έργων στον τοµέα των µεταφορών από διεθνείς οργανισµούς 146 9.5.1 Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) 147 9.5.2 Παγκόσµια Τράπεζα και IFC (Μεταφορές) 147 9.5.3 Black Sea Trade and Development Bank (Παρευξείνια Τράπεζα Εµπορίου και 148 Ανάπτυξης) 9.5.4 Instrument for Structural Policies for Pre-accession (ISPA) 148 9.5.5 European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη 149 9.6 Έργα υποδοµών ανά χώρα 149 9.7 Περιφερειακά έργα 154 9.8 Οδηγίες αίτησης χρηµατοδότησης 155 9.8.1 Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ETEπ) 155 9.8.1.1 Η ΕΤΕπ και τα διευρωπαϊκά δίκτυα µεταφορών 155 9.8.1.2 Οδηγίες σχεδίου πρότασης 156 9.8.1.3 Αξιολόγηση του έργου 157 9.8.1.4 Global Loans 158 9.8.1.5 Υποβολή αίτησης 159 9.8.1.6 Πληροφορίες επικοινωνίας 159

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ vi 9.8.2 Instrument for Structural Policies for Pre-Accession (ISPA) 160 9.8.2.1 Ποιες µελέτες προτιµώνται 160 9.8.2.2 Γενικά Κριτήρια 160 9.8.2.3 Κριτήρια Χρηµατοδότησης 161 9.8.2.4 Μελέτες 162 9.8.2.5 Επικοινωνία 162 9.8.3 European Bank for Reconstruction and Development Ενηµέρωση για χρηµατοδότηση του ιδιωτικού τοµέα 163 9.8.3.1 Εισαγωγή 163 9.8.3.2 Μέρος 1: Ενηµέρωση επί του Έργου και της Λειτουργίας του 163 9.8.3.3 Μέρος 2: Οικονοµική Ενηµέρωση 167 9.8.3.4 Μέρος 3: Ενηµέρωση επί του Περιβάλλοντος και των Κανονισµών 171 9.8.3.5 Επικοινωνία 172 9.8.4 Black Sea Trade and Development Bank 174 9.8.4.1 Αρχικά Στάδια Ενηµέρωσης ως προς τα Προτεινόµενα Σχέδια Χρηµατοδότησης Έργων 174 9.8.4.2 Ο Κύκλος Έργου BSTDB 175 9.8.4.3 Επικοινωνία 176 9.8.5 IFC Μεταφορές 178 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟΥ Ι ΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ 182 10.1 Γενικά 182 10.2 Η ανάγκη για ιδιωτική συµµετοχή Γενικές κατευθύνσεις 183 10.3 Οι συνεργασίες τύπου PPP στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη 186 10.4 Συµπεράσµατα 188 10.5 Πηγές Βιβλιογραφία 190

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ vii KΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ο ΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 191 11.1 Γενικά 191 11.2 Οδικοί ιασυνοριακοί σταθµοί 192 11.3 ιασυνοριακοί σιδηροδροµικοί σταθµοί 197 11.4 Καθυστερήσεις 199 11.5 Γενικές Πληροφορίες ως προς τους ιασυνοριακούς σταθµούς και τα Τελωνεία 200 11.6 Γενικά Συνήθη Προβλήµατα 200 11.7 Εµπόδια για την ελεύθερη πρόσβαση στον Άξονα Χ 202 11.8 Εφαρµογή Λύσεων 204 11.8.1 Το Πρόγραµµα TTFSE που χρηµατοδοτείται από την Παγκόσµια Τράπεζα 204 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΟΥΣΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 211 12.1 Γενικά 211 12.2 εύτερη συνάντηση της ιευθύνουσας Επιτροπής για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 211 12.3 Τρίτη συνάντηση της ιευθύνουσας Επιτροπής για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 211 12.4 Εγκατάσταση µόνιµης δοµής υποστήριξης της ιευθύνουσας Επιτροπής 213 ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 215

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ viii ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΕΥΧΟΣ Α (Α4) Παράρτηµα Ι: Σύµβαση του ερευνητικού έργου (Παράρτηµα: Πρόγραµµα Εργασίας Τεχνικής Γραµµατείας Χρονοδιάγραµµα) Παράρτηµα ΙΙ: Ερωτηµατολόγια (οδικός και σιδηροδροµικός τοµέας) Παράρτηµα ΙΙΙ: Φυλλάδιο Τεχνικής Γραµµατείας της 15 ης Μαρτίου 2001 Παράρτηµα IV: Πρότυπα (φόρµες) της Βάσης εδοµένων για τον οδικό Άξονα Χ Παράρτηµα V: Πρότυπα (φόρµες) της Βάσης εδοµένων για τον σιδηροδροµικό Άξονα Χ Παράρτηµα VΙΙΙ: Σκαριφήµατα συνοριακών σταθµών ΤΕΥΧΟΣ Β (Α3) Παράρτηµα VI: Παράρτηµα VII: Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών του οδικού Άξονα Χ Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών του σιδηροδροµικού Άξονα Χ

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ ix ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο Πίνακας 5.1: Χωρική περιγραφή του Άξονα Χ 2 Πίνακας 5.2: Φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ στο σύνολό του 3 Πίνακας 5.3: Γενική περιγραφή φυσικών χαρακτηριστικών του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα ή κλάδο και ανά χώρα 5 Πίνακας 5.4: Φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα 8 Πίνακας 5.5: Ταχύτητα και χρόνοι διαδροµής κατά µήκος των τµηµάτων του σιδηροδροµικού Άξονα X 11 Πίνακας 5.6: Κυκλοφορία εµπορικών και επιβατηγών τρένων κατά µήκος των τµηµάτων του σιδηροδροµιού Άξονα Χ 14 Πίνακας 5.7: Συντήρηση των τµηµάτων του σιδηροδροµικού Άξονα X 15 Πίνακας 5.8: Ασφάλεια κατά µήκος του σιδηροδροµικού Άξονα X 16 Πίνακας 5.9: Κατηγορίες οδών στο σύνολο του οδικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 17 Πίνακας 5.10: Γενική περιγραφή των φυσικών χαρακτηριστικών του οδικού Άξονα Χ κατά χώρα 18 Πίνακας 5.11: Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ως προς το ανά χώρα συνολικό µήκος του οδικού Άξονα Χ 20 Πίνακας 5.12: Συντήρηση τµηµάτων του οδικού Άξονα Χ 23 Πίνακας 5.13: Ετήσια Μέση Ηµερήσια Κυκλοφορία (Ε.Μ.Η.Κ.) κατά µήκος των τµηµάτων του οδικού Άξονα Χ 26 Πίνακας 5.14: Σύνθεση κυκλοφορίας κατά µήκος των τµηµάτων του οδικού Άξονα Χ 27 Πίνακας 5.15: Σταθµοί διοδίων και κόµιστρα κατά µήκος των τµηµάτων του οδικού Άξονα Χ 28 Πίνακας 5.16: Οδική ασφάλεια κατά µήκος των τµηµάτων του Άξονα Χ 29

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ x ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο Πίνακας 6.1: Γενική περιγραφή του σιδηροδροµικού Άξονα Χ κατά χώρα Φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης 33 Πίνακας 6.2: Φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης του σιδηροδροµικού Άξονα Χ στο σύνολό του 36 Πίνακας 6.3: Κύρια φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα 37 Πίνακας 6.4: Γενική περιγραφή του οδικού Άξονα Χ κατά χώρα Φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης 45 Πίνακας 6.5: Φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης του οδικού Άξονα Χ στο σύνολό του 48 Πίνακας 6.6: Φυσικά χαρακτηριστικά και προοπτική εξέλιξης του οδικού Άξονα Χ ανά χώρα 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο Πίνακας 8.1: Χώρες που υπέγραψαν τις Συµφωνίες AGC και AGTC 116 Πίνακας 8.2: Παράµετροι λειτουργίας τρένων για το δίκτυο συνδυασµένων µεταφορών 117 Πίνακας 8.3: Παράµετροι υποδοµής για το δίκτυο σηµαντικών διεθνών γραµµών µεταφορών (AGC) 119 Πίνακας 8.4: Παράµετροι υποδοµής για το δίκτυο σηµαντικών διεθνών γραµµών συνδυασµένων µεταφορών (AGTC) 120 Πίνακας 8.5: Βραχυπρόθεσµοι στόχοι για τις παραµέτρους υποδοµής για το δίκτυο σηµαντικών διεθνών γραµµών µεταφορών (AGC) 1993 121 Πίνακας 8.6: Αποτελέσµατα της έρευνας για τις προδιαγραφές και τις παραµέτρους που ορίζουν οι συµφωνίες AGC και AGTC στις χώρες του Άξονα Χ 129 Πίνακας 8.7: Αποτελέσµατα της έρευνας για τις προδιαγραφές και τις παραµέτρους που ορίζουν οι συµφωνίες AGC και AGTC στις χώρες του Άξονα Χ (Τερµατικοί σταθµοί) 133 Πίνακας 8.8: Αποτελέσµατα της έρευνας για τις προδιαγραφές και τις παραµέτρους που ορίζουν οι συµφωνίες AGC και AGTC στις χώρες του Άξονα Χ (Συνοριακοί σταθµοί) 134 Πίνακας 8.9: Εύρος τιµών ταχύτητας µελέτης για διεθνείς οδούς 137

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ xi ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο Πίνακας 9.1: Τρέχοντα έργα στον τοµέα των µεταφορών χρηµατοδοτούµενα από διεθνείς οργανισµούς (IFIs) 144 Πίνακας 9.2: Έργα ανά τοµέα χρηµατοδοτούµενα από την EBRD 150 Πίνακας 9.3: Ενδεικτικός πίνακας καταµερισµού κόστους 168 Πίνακας 9.4: Υπόδειγµα ανάλυσης πηγών και πόρων 170 KΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ο Πίνακας 11.1: Ενδεικτικά έξοδα ανά συµµετέχουσα, στον Άξονα Χ, χώρα 204

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ xii ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ιάγραµµα 5.1: ιάγραµµα 5.2: ιάγραµµα 5.3: ιάγραµµα 5.4: ιάγραµµα 5.5: ιάγραµµα 5.6: ιάγραµµα 5.7: ιάγραµµα 5.8: Τύπος σιδηροδροµικής γραµµής στο σύνολο του σιδηροδροµικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 4 Τύπος συστήµατος κίνησης στο σύνολο του σιδηροδροµικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 4 Τύπος σιδηροδροµικής γραµµής κατά µήκος του Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα και κλάδο 6 Τύπος χρησιµοποιούµενου συστήµατος κίνησης του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα και κλάδο 7 Κύρια φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα 9 Κατηγορίες οδών στο σύνολο του οδικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 17 Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ανά κύριο τµήµα και κλάδο του οδικού Άξονα Χ 19 Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ως προς το ανά χώρα συνολικό µήκος του οδικού Άξονα Χ 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ιάγραµµα 6.1: ιάγραµµα 6.2: ιάγραµµα 6.3: ιάγραµµα 6.4: Φυσικά χαρακτηριστικά του υφιστάµενου σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά τµήµα του (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 39 Προβλεπόµενα φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά τµήµα του (Κυρίως άξονας και κλάδοι) το έτος 2010 40 Προβλεπόµενα φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά τµήµα του (Κυρίως άξονας και κλάδοι) µετά το έτος 2010 41 Φυσικά χαρακτηριστικά του υφιστάµενου σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα 42

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ xiii ιάγραµµα 6.5: Προβλεπόµενα φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα το έτος 2010 42 ιάγραµµα 6.6: Προβλεπόµενα φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα µετά το έτος 2010 43 ιάγραµµα 6.7: Υφιστάµενη σύνθεση κατηγορίας οδών του οδικού Άξονα Χ ανά τµήµα του (Κυρίως άξονας και κλάδοι) 50 ιάγραµµα 6.8: Προβλεπόµενη σύνθεση κατηγορίας οδών του Άξονα Χ ανά τµήµα του (Κυρίως άξονας και κλάδοι) το έτος 2005 51 ιάγραµµα 6.9: Κατηγορίες οδών του υφιστάµενου Άξονα Χ ανά χώρα 52 ιάγραµµα 6.10: Κατηγορίες οδών του Άξονα Χ το έτος 2005 ανά χώρα 53 KΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ο ιάγραµµα 11.1: Συνοριακός σταθµός «Eύζωνοι» 194 ιάγραµµα 11.2: Συνοριακός σταθµός Bogorodica 195 ιάγραµµα 11.3: Κυκλοφοριακές ροές στον συνοριακό σταθµό «Εύζωνοι» 195

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ xiv ΜΕΡΟΣ Γ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ Χ 5.1 Γενικά χαρακτηριστικά του Άξονα X Ο Άξονας Χ είναι ένας από τους Πανευρωπαϊκούς Άξονες, οι οποίοι ορίστηκαν κατά τη διάρκεια της τρίτης διάσκεψης για τις Πανευρωπαϊκές Μεταφορές στο Ελσίνκι το 1997. Ο Πανευρωπαϊκός αυτός Άξονας συνδέει µε διάφορα µεταφορικά µέσα (multimodal) την Αυστρία, τη Σλοβενία, την Κροατία, τη Γιουγκοσλαβία, την Π.Γ..Μ. και την Ελλάδα. Αποτελείται από έναν κύριο άξονα και τέσσερις επιµέρους κλάδους ως εξής: Κυρίως άξονας: Σάλσµπουργκ (Αυστρία) Λουµπλιάνα (Σλοβενία) Ζάγκρεµπ (Κροατία) Βελιγράδι (Γιουγκοσλαβία) Σκόπια (Π.Γ..Μ.) Θεσσαλονίκη (Ελλάδα). Κλάδος Α: Γκρατς (Αυστρία) Μάριµπορ (Σλοβενία) Ζάγκρεµπ (Κροατία). Κλάδος B: Βουδαπέστη (Ουγγαρία) Νόβι Σαντ (Γιουγκοσλαβία) Βελιγράδι (Γιουγκοσλαβία). Κλάδος C: Νις (Γιουγκοσλαβία) Σόφια (Βουλγαρία), ο οποίος προεκτείνεται έως την Τουρκία µέσω του Άξονα IV. Κλάδος D: Βέλες (Π.Γ..Μ.) Μπίτολα (Π.Γ..Μ.) Φλώρινα (Ελλάδα), ο οποίος προεκτείνεται µέσω Κοζάνης (Εγνατία οδός) έως την Ηγουµενίτσα. Ο οδικός και σιδηροδροµικός Άξονας Χ, καθ όλο το µήκος του προσεγγίζει σηµαντικό αριθµό διεθνών αερολιµένων (δώδεκα στο σύνολο) και λιµανιών (τρία ποτάµια και ένα θαλάσσιο) και ταυτόχρονα έχει απόληξη στον σηµαντικότατο ως προς τη γεωγραφική του θέση και το επίπεδο εξυπηρέτησης που παρέχει λιµένα της Θεσσαλονίκης. Έτσι, ο Άξονας Χ καθίσταται οδός σύνδεσης της Ευρώπης µε την Ασία και την Αφρική δια της συνέχειάς του µε εναέρια ή πλωτά µέσα, ενώ υπό συνθήκες αποτελεί την οικονοµικότερη σε χρόνο και κόστος οδό εξυπηρέτησης της διεθνούς επιβατικής και εµπορευµατικής κίνησης που προέρχεται από την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η χωρική περιγραφή του Άξονα, συµπεριλαµβανοµένων και των κλάδων, κατά µεταφορικό µέσο δίδεται στον Πίνακα 5.1.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 2 Πίνακας 5.1: Χωρική περιγραφή του Άξονα Χ Concerned countries Austria, Bulgaria, Croatia, F.R. Yugoslavia, F.Y.R.O.M., Greece, Hungary, Slovenia Transport modes Railways, roads, aviation, navigation Approx length: Railways 2528,21km Roads 2299,52km Ports Thessaloniki (Sea port), Νovi Sad (River port), Belgrade (River port), Budapest (River port) Airports Graz, Maribor, Budapest, Sofia, Salzburg, Ljubljana (2), Zagreb, Belgrade, Nis, Skopje, Thessaloniki Alignment Salzburg Ljubljana Zagreb Belgrade Nis Skopje Veles Thessaloniki Main Axis Railway Salzburg Villach Jesenice Ljubljana Zidani Most Dobova Zagreb Novska Vincovci Belgrade Nis Skopje Veles Thessaloniki Roads Salzburg Villach Karavanke Ljubljana Bic Krska Ves Obrezje Zagreb Belgrade Nis Skopje Gradsko Thessaloniki Branch A (from Graz) Railway Graz Sentilj Maribor Zidani Most Roads Graz Sentilj Ptuj Gruskovje Zagreb Branch B (from Budapest) Railway Budapest Kunszentmiklos Tass Kelebia Novi Sad Belgrade Roads Budapest Szeged Kelebia Subotica Novi Sad Belgrade Branch C (to Sofia) Railway Nis Dimitrovgrad Kalotina Sofia Roads Nis Dimitrovgrad Sofia Branch D (to Florina via Egnatia) Railway Veles Bitola Florina Roads Gradsko Bitola Florina Όπως έχει ήδη αναφερθεί στο πρώτο κεφάλαιο, για την αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης του Πανευρωπαϊκού Άξονα Χ ακολουθήθηκε ένα σχέδιο δράσης µε κύριες συνιστώσες την έρευνα µέσω ερωτηµατολογίων και τις επί τόπου επισκέψεις για πραγµατογνωµοσύνη σε όλα τα τµήµατα του Άξονα Χ. Η ανάλυση και ερµηνεία των συλλεγεισών πληροφοριών παρουσιάζεται υπό µορφή πινάκων, διαγραµµάτων και χαρτών. Υπογραµµίζεται ότι, τα δεδοµένα που αφορούν τόσο τον σιδηροδροµικό όσο και τον οδικό Άξονα Χ και παρατίθενται στο κεφάλαιο αυτό έχουν προκύψει από τα ερωτηµατολόγια που εστάλησαν στους Εταίρους από την Τεχνική Γραµµατεία και συµπληρώθηκαν από τους

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 3 αρµόδιους φορείς των κρατών εταίρων του Άξονα Χ. Συνεπώς, η όποια ανακρίβεια ή ατέλειά τους οφείλεται σε ελλιπή, ασαφή ή ανακριβή στοιχεία που δόθηκαν στην Τεχνική Γραµµατεία. Παρόλα τα πρακτικά προβλήµατα που τίθενται στη συλλογή και επεξεργασία αξιόπιστων δεδοµένων, αποτελεί πεποίθηση της Τεχνικής Γραµµατείας ότι µε την ολοκλήρωση του έργου της µπορεί να αποδώσει πιστά την υφιστάµενη κατάσταση και την προβλεπόµενη προδιαγραφόµενη εξέλιξη του Άξονα, όπως διεξοδικά περιγράφεται στο τρέχον και στο επόµενο κεφάλαια. 5.2 Φυσικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα X 5.2.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά Όσον αφορά στη σιδηροδροµική υποδοµή του Άξονα Χ, στους πίνακες και τα διαγράµµατα που ακολουθούν δίδονται τα φυσικά χαρακτηριστικά του Άξονα στην υφιστάµενη µορφή του. Η αναφορά στα τµήµατα του Άξονα γίνεται από το σύνολό του µέχρι και σε επίπεδο χώρας, για τον κυρίως άξονα ή τους κλάδους. Στον Πίνακα 5.2 και στα διαγράµµατα που τον συνοδεύουν ( ιάγραµµα 5.1 και ιάγραµµα 5.2) περιγράφεται ο Άξονας Χ στο σύνολό του. Όπως προκύπτει από την έρευνα που διεξήγαγε η Τεχνική Γραµµατεία, για το σύνολο του Άξονα (κύριο τµήµα και κλάδοι του), το 64,2% (1622,71km) του συνολικού µήκους του (2528,21km) είναι µονής σιδηροδροµικής γραµµής, ενώ το 35,8% (905,5km) διπλής σιδηροδροµικής γραµµής. Σε τµήµα 2244,49km (88,7%) χρησιµοποιείται το ηλεκτρικό ρεύµα ως κινητήρια δύναµη, ενώ σε τµήµα 283,72km (11,3%) χρησιµοποιείται το πετρέλαιο. Όσον αφορά στο επίπεδο συντήρησης, ο Άξονας συντηρείται ικανοποιητικά σε ποσοστό 11,2%, µέτρια σε ποσοστό 63,8%, ενώ σε ποσοστό 13,4% του συνόλου του δεν συντηρείται ικανοποιητικά. Για το 11,2% του Άξονα δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες ως προς τη συντήρηση. Πίνακας 5.2: Φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ στο σύνολό του MAIN AXIS & BRANCHES PERCENTAGE LENGTH (km) (2528,21km) (%) Single track 1622,71 64,2 Double track 905,5 35,8 Electrified 2244,49 88,7 Diesel 283,72 11,3

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 4 Type of track along Rail Corridor X (Main axis and branches) Double track 36% Single track 64% ιάγραµµα 5.1: Τύπος σιδηροδροµικής γραµµής στο σύνολο του σιδηροδροµικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) Type of traction system along Rail Corridor X (Main axis and branches) Diesel traction system 11% Electric traction system 89% ιάγραµµα 5.2: Τύπος συστήµατος κίνησης στο σύνολο του σιδηροδροµικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) Στη συνέχεια ακολουθεί ο Πίνακας 5.3 που παρουσιάζει συγκεντρωτικά τα φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα, κλάδο και χώρα. Αναλυτικότερα, οι πληροφορίες που δίδει ο εν λόγω πίνακας είναι: Προσδιορισµός τµήµατος αναφοράς (σύνολο Άξονα, χώρα, κύριο τµήµα του Άξονα ή κλάδος του) και µήκος του. Στοιχεία υπάρχουσας κατάστασης του Άξονα, για το υπό εξέταση τµήµα του (µονή ή διπλή σιδηροδροµική γραµµή και κινητήρια δύναµη ηλεκτρικό ρεύµα ή πετρέλαιο), δίνοντας το µήκος και το ποσοστό που αντιστοιχεί στο τµήµα αυτό.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 5 Πίνακας 5.3: Γενική περιγραφή φυσικών χαρακτηριστικών του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα ή κλάδο και ανά χώρα Country/ Section Length (km) Characteristics (Existing situation) Austria 263,382 Salzburg Villach Rosenbach 15,7% single 84,3% double track 217,364 (Austrian/Slovenian border) Electrified Branch A: Graz Spiefeld 64% single 36% double track 46,018 (Austrian/Slovenian border) Electrified Slovenia 294,01 Jesenice (Austrian/ Slovenian border) Ljubljana Zidani Most Dobova (Slovenian/ Croatian border) 185.741 34,4% single 65,6% double track Electrified High maintenance 15,2% single 84,8% double track Branch A: (Austrian/ Slovenian border) Sentilji Maribor Pragersko Zidani Most 108.269 Electrified High maintenance Croatia 433,471 Savski Marof (Slovenian/ Croatian border) 46,2% single 53,8% double track Zagreb Novska Vinkovci Tovarnik 433,471 Electrified except 15,7% destroyed during the war (Croatian/ Yugoslavian border) Alternative Medium maintenance route: Zagreb Dugo Selo Novska Hungary 156 Branch B: Budapest Kunszentmiklos Kiskunhalas Kelebia (Hungarian/ Yugoslavian border) 156 95% single 5% double track Electrified Low maintenance Yugoslavia 866,9 Tovarnik (Yugoslavian/ Croatian border) Sid Beograd Nis Presevo (Yugoslavian/ F.Y.R.O.M. border) 613.4 59,7% single 40,3% double track Electrified Medium maintenance 97,6% Single track Branch B: Subotica (Yugoslavian/ Hungarian border) Novi Sad Beograd 149,6 Electrified Medium maintenance Single track alignment Branch C: Nis Dimitrovgrad (Yugoslavian/ Bulgarian border) 103,9 Diesel Medium maintenance Bulgaria 57,1 86% single 14% double track Branch C: Kalotina (Bulgarian / Yugoslavian border) Dragoman Sofia 57,1 25,9% diesel 74,1% electrified Medium maintenance F.Y.R.O.M. 361,747 Tabanovce (F.Y.R.O.M./ Yugoslavian border) Single track alignment Skopje Veles Gevgelija (F.Y.R.O.M./ Greek border) 215,718 Electrified Medium maintenance Single track alignment Branch D: Veles Bitola - Kremenica (F.Y.R.O.M./ Greek border) 146,029 Diesel 88,5% medium maintenance 11,5% low maintenance

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 6 Country/ Section Length (km) Characteristics (Existing situation) Greece 95,6 Single track alignment Idomeni (Greek/ F.Y.R.O.M. border) Thessaloniki 76,6 Electrified Low maintenance Branch D: Mesonision (Greek/ F.Y.R.O.M. border) Florina 19 Single track alignment * n.a.: not available Στο ιάγραµµα 5.3 παρουσιάζεται ο τύπος της σιδηροδροµικής γραµµής (µονή ή διπλή) που συνθέτουν τον υφιστάµενο κυρίως Άξονα Χ και τους κλάδους του. Ο κυρίως Άξονας αποτελείται από ίσο σχεδόν ποσοστό µονών και διπλών σιδηροδροµικών γραµµών. Στον κλάδο Α το ποσοστό διπλών σιδηροδροµικών γραµµών υπερισχύει των µονών, ενώ οι κλάδοι B και C αποτελούνται ως επί το πλείστο από µονές σιδηροδροµικές γραµµές. Επίσης, στο ιάγραµµα 5.4 παρουσιάζεται ο τύπος του κινητήριου συστήµατος (ηλεκτρικό ή ντίζελ) που χρησιµοποιείται στα τµήµατα που συνθέτουν τον υφιστάµενο κυρίως Άξονα Χ και τους κλάδους του. Όπως διαπιστώνεται, ο κυρίως Άξονας αποτελείται σε µεγάλο ποσοστό από ηλεκτροκίνητες γραµµές, όπως επίσης και οι κλάδοι A και B. Αντίθετα, οι κλάδοι C και D αποτελούνται από ντιζελοκίνητες γραµµές. Type of track along the Rail Corridor X (Main part or branch) 2000 1800 1600 Length (km) 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Length Single track Double track MAIN AXIS BRANCH A BRANCH B BRANCH C BRANCH D Main part or branch ιάγραµµα 5.3: Τύπος σιδηροδροµικής γραµµής κατά µήκος του Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα και κλάδο

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 7 Type of traction system along the Rail Corridor X (main part or branch) 2000 1800 1600 Length (km) 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Length Electrified Diesel MAIN AXIS BRANCH A BRANCH B BRANCH C Main part or branch BRANCH D ιάγραµµα 5.4: Τύπος χρησιµοποιούµενου συστήµατος κίνησης του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα και κλάδο Εποπτικότερη εικόνα για την κατάσταση του Άξονα Χ στις συµµετέχουσες χώρες µπορεί να αποκοµιστεί από το ιάγραµµα 5.5 που σχηµατοποιεί την πληροφορία, η οποία περιγράφεται στον Πίνακα 5.4 που ακολουθεί. Ο Πίνακας 5.4 αναφέρεται σε κύρια φυσικά χαρακτηριστικά αξιολόγησης του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα, µε την προϋπόθεση ότι οι παράµετροι «διαθέσιµες γραµµές» και «χρησιµοποιούµενο κινητήριο σύστηµα», αποτελούν πρωτογενή δεδοµένα αλλά και απλά κριτήρια αξιολόγησης των τµηµάτων. Συγκεκριµένα, οι πληροφορίες που δίδει ο εν λόγω πίνακας είναι: Προσδιορισµός τµήµατος αναφοράς (χώρα) και µήκος του. Στοιχεία υπάρχουσας κατάστασης του Άξονα, για το υπό εξέταση τµήµα του (διπλή σιδηροδροµική γραµµή και ηλεκτροδοτούµενη σιδηροδροµική γραµµή), δίνοντας το µήκος και το ποσοστό που αντιστοιχεί στο τµήµα αυτό.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 8 Πίνακας 5.4: Φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα Country Feature Length (km) Percentage (%) Total Length 263,4 AUSTRIA Double track 199,8 75,8 Electrified 263,4 100 Total Length 294 SLOVENIA Double track 213,7 72,6 Electrified 294 100 Total Length 433,5 CROATIA Double track 233,3 53,8 Electrified 357,6 82,5 Total Length 866,9 F.R. YUGOSLAVIA Double track 250,8 29 Electrified 763,0 88 Total Length 156 HUNGARY Double track 7,8 5 Electrified 156 100 Total Length 56,8 BULGARIA Double track 8 14 Electrified 48,8 86 Total Length 361,7 F.Y.R.O.M. Double track - - Electrified 215,7 59,7 Total Length 96 GREECE Double track - - Electrified 77 81,2 Συγκεκριµένα, η ποιότητα του σιδηροδροµικού τµήµατος του Άξονα, ως προς την προσφερόµενη υποδοµή και σύµφωνα µε τα απλά κριτήρια που προαναφέρθηκαν, θεωρείται υψηλή στην Αυστρία και τη Σλοβενία, και χαµηλότερη στην Κροατία, την Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα. Αντίθετα, η υποδοµή στην Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και την Π.Γ..Μ. µπορεί να χαρακτηριστεί εκ πρώτης όψεως ως µη ικανοποιητική. Σηµειώνεται βέβαια ότι τα συµπεράσµατα αυτά υπόκεινται σε αµφισβήτηση αν εξεταστούν στοιχεία όπως η ζήτηση και η αντίστοιχη ανάγκη για υποδοµές. Πάντως, µε γνώµονα την οµοιογενοποίηση του Άξονα στο σύνολό του, θεωρείται σηµαντική η εξασφάλιση διπλής και ηλεκτροκίνητης σιδηροδροµικής γραµµής καθ όλο το µήκος του.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 9 1000 900 Main physical characteristics along the Rail Corridor X per country Length (km) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Total Length Existing double track AUSTRIA SLOVENIA CROATIA F.R. YUGOSLAVIA HUNGARY BULGARIA F.Y.R.O.M. GREECE Electrified line Country ιάγραµµα 5.5: Κύρια φυσικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα 5.2.2 Λειτουργικά χαρακτηριστικά Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ παρουσιάζονται υπό µορφή πινάκων. Συγκεκριµένα, οι λειτουργικές παράµετροι που καλύφθηκαν από την έρευνα που διεξήγαγε η Τεχνική Γραµµατεία συνίστανται στην ταχύτητα, τους χρόνους διαδροµής, την κυκλοφορία, τη συντήρηση και την ασφάλεια. Σηµειώνεται ότι, όπως ήδη έχει αναφερθεί, το µεγαλύτερο µέρος της πληροφορίας για τα εν λόγω χαρακτηριστικά προήλθε από ειδικά ερωτήµατα που τέθηκαν στους αρµοδίους των συµµετεχουσών χωρών κατά την έρευνα ερωτηµατολογίου. Επιπλέον επισηµαίνεται ότι, οι πίνακες αυτοί δεν αποτελούν παρά µια σύνοψη της αναλυτικής και καταχωρηµένης στη Βάση εδοµένων πληροφορίας. Για το λόγο αυτό, η πληροφορία που περιέχεται στους πίνακες αναφέρεται στο συνολικό τµήµα του σιδηροδροµικού Άξονα Χ ανά χώρα, και εποµένως οι πίνακες δεν αποδίδουν αναλυτική πληροφορία σε επίπεδο επιµέρους τµήµατος ανά χώρα. Τέτοιου είδους αναλυτική πληροφορία µπορεί να αναζητηθεί και να προκύψει εύκολα από τη Βάση εδοµένων που περιγράφηκε στο 2ο κεφάλαιο. Τα δεδοµένα που αφορούν στα λειτουργικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα X αποτελούν προϊόν της έρευνας ερωτηµατολογίου, των επισκέψεων, συναντήσεων και

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 10 πραγµατογνωµοσυνών που πραγµατοποίησαν µέλη της Τεχνικής Γραµµατείας στις διάφορες χώρες. Στην εν λόγω έρευνα, πρέπει να σηµειωθεί ότι, η πληροφορία που αναζητήθηκε ήταν εξαντλητική, και εξ αιτίας του γεγονότος αυτού κάποια δεδοµένα ήταν διαθέσιµα στις χώρες του Άξονα Χ. Εποµένως, η αξιοποιήσιµη πληροφορία για τα λειτουργικά χαρακτηριστικά υπόκειται σε περιορισµούς γενίκευσης ασφαλών συµπερασµάτων για το σύνολο του Άξονα Χ. Σε κάθε περίπτωση όµως, η λεπτοµερής παράλληλη θεώρηση των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών, όπως περιέχονται στη Βάση εδοµένων της Τεχνικής Γραµµατείας, µπορεί να αποδώσει τελικά την πλέον ακριβή, αξιόπιστη και επίκαιρη εικόνα της υφιστάµενης κατάστασης του σιδηροδροµικού Άξονα και των προοπτικών που προκύπτουν. Τα γενικά σχόλια όσον αφορά στα λειτουργικά χαρακτηριστικά του σιδηροδροµικού Άξονα Χ παρουσιάζονται στη σειρά πινάκων (Πίνακες 5.5 5.8) που ακολουθεί: 5.2.2.1 Ταχύτητα Χρόνοι διαδροµής Η µέγιστη ταχύτητα λειτουργίας (km/h) κυµαίνεται µεταξύ 30 και 160km/h. Όσον αφορά στους χρόνους διαδροµής για διεθνή επιβατικά τρένα (σε λεπτά) η χαµηλότερη τιµή είναι 82 λεπτά και αφορά στην Ελλάδα (κυρίως άξονας), ενώ η µέγιστη τιµή είναι 613 λεπτά και αφορά στη Γιουγκοσλαβία (κυρίως άξονας). Για τα διεθνή εµπορικά τρένα οι χρόνοι διαδροµής είναι: 100 λεπτά (ελάχιστη τιµή) στη Σλοβενία (κλάδος A) και 581 λεπτά (µέγιστη τιµή) στη Γιουγκοσλαβία (κυρίως άξονας). Είναι προφανές ότι οι χρόνοι διαδροµής εξαρτώνται αναλογικά από το µήκος του Άξονα X στην κάθε χώρα, και εποµένως οι υψηλές τιµές στους χρόνους διαδροµής δεν αντανακλούν απαραίτητα χαµηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. Στον Πίνακα 5.5 που ακολουθεί παρουσιάζεται η εν λόγω πληροφορία.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 11 Πίνακας 5.5: Ταχύτητα και χρόνοι διαδροµής κατά µήκος των τµηµάτων του σιδηροδροµικού Άξονα X Main part or Country Branch Running time Running time Commercial Maximum Commercial for for speed permitted speed freight international international passenger speed (km/h) trains (km/h) passenger freight trains trains (km/h) trains (min) (min) AUSTRIA MAIN PART n.a.* n.a. n.a. n.a. n.a. AUSTRIA BRANCH A n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. SLOVENIA MAIN PART 100 (145 for tilting trains) 39,8-64,9 54,5-87,1 157 170 SLOVENIA BRANCH A 80-120 62,5-65,9 65,9-93,7 90 100 CROATIA MAIN PART 60-160 34,3-69,7 44,1-100,7 258 365 HUNGARY BRANCH B 80 30 58,2 168 300 F.R. YUGOSLAVIA MAIN PART 50-120 39,1-74,68 35,68-71,62 613 581 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH B 100 33,37-38,19 46,75-68,52 140 263 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH C 100 32,28-50,27 44,53-54,68 93 141 BULGARIA BRANCH C 100 22 40 90 120 F.Y.R.O.M. MAIN PART 100 31 51 265 420 F.Y.R.O.M. BRANCH D 30-100 31 51 n.a. n.a. GREECE MAIN PART 120 42 60 82 115 GREECE BRANCH D n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. * n.a.: not available 5.2.2.2 Κυκλοφορία Εµπορικά τρένα Ο αριθµός διεθνών εµπορικών τρένων που διέρχονται καθηµερινά από τις χώρες του Άξονα Χ διαφέρει, όπως είναι φυσικό, ανά χώρα. Ο µικρότερος αριθµός τρένων (6) αναφέρεται στην Π.Γ..Μ. (κυρίως άξονας), ενώ ο µέγιστος (42) στη Σλοβενία (κλάδος A). Ο αριθµός εθνικών εµπορικών τρένων επίσης διαφέρει ανά χώρα. Ο µικρότερος αριθµός τρένων (0) αναφέρεται στην Ελλάδα (κυρίως άξονας) ενώ ο µέγιστος (32) στην Π.Γ..Μ. (κυρίως άξονας). Ο αριθµός µετρήσεων και διαθέσιµων δεδοµένων της ετήσιας κυκλοφορίας για εµπορευµατικά φορτία κυµαίνεται µεταξύ 0-4 (µέγιστος αριθµός ετών µετρήσεως σε Σλοβενία και Κροατία). Πληροφορία για το µεταφερθέν ετήσιο φορτίο (σε τόνους tns.) κατά την περίοδο 1996-2000 παρείχαν η Σλοβενία, η Κροατία και η Ουγγαρία (µόνο για το

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 12 1999), η Γιουγκοσλαβία (µόνο για το 1996 και 2000), η Π.Γ..Μ. και η Ελλάδα (µόνο για το 1999). Μέγιστο φορτίο (7.113.900tns) καταγράφηκε στη Σλοβενία (κυρίως άξονας, 1997). Ελάχιστο φορτίο (588.000tns) καταγράφηκε στη Γιουγκοσλαβία (κλάδος C, 1996). Στον Πίνακα 5.6 παρατίθενται οι πληροφορίες ανά χώρα και κλάδο του Άξονα Χ. Επιβατηγά τρένα Ο αριθµός διεθνών επιβατηγών εµπορικών τρένων που διέρχονται καθηµερινά από τις χώρες του Άξονα Χ διαφέρει, όπως είναι φυσικό, ανά χώρα. Ο µικρότερος αριθµός τρένων (2) αναφέρεται στην Π.Γ..Μ. (κλάδος D) και στην Ελλάδα, ενώ ο µέγιστος (28) στην Κροατία (κυρίως άξονας). Ο αριθµός εθνικών επιβατηγών τρένων επίσης διαφέρει ανά χώρα. Ο µικρότερος αριθµός τρένων (0) αναφέρεται στην Ελλάδα (κυρίως άξονας), ενώ ο µέγιστος (128) στην Κροατία (κυρίως άξονας). Οι µετρήσεις και τα διαθέσιµα δεδοµένα της ετήσιας κυκλοφορίας για επιβατική κίνηση είναι σχετικά πρόσφατα (1999 2000). Μέγιστη ετήσια επιβατική κίνηση (3.940.000 επιβάτες) καταγράφηκε στη Γιουγκοσλαβία (κυρίως κλάδος, 2000), αλλά σ αυτήν περιλαµβάνονται και η επιβατική κίνηση στο Βελιγράδι. Ελάχιστη επιβατική κίνηση καταγράφηκε στην Ελλάδα (54.000 κυρίως άξονας). Στον Πίνακα 5.6 παρατίθενται αναλυτικά οι πληροφορίες ανά χώρα και κλάδο του Άξονα Χ. 5.2.2.3 Συντήρηση Το έτος πιο πρόσφατης ανανέωσης ποικίλει σηµαντικά ανάµεσα στις χώρες του Άξονα Χ. Μερικά σιδηροδροµικά τµήµατα σε Σλοβενία, Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία (κυρίως άξονας και κλάδος Α) ανανεώθηκαν µεταξύ 1997-2000. Άλλα σε Κροατία, Βουλγαρία, Π.Γ..Μ. και Γιουγκοσλαβία (κλάδος Β) ανανεώθηκαν µεταξύ των δεκαετιών 70 και 90. Τέλος, τα Ουγγρικά σιδηροδροµικά τµήµατα του κλάδου Β του Άξονα δεν ανανεώθηκαν παρά το 1965. Πάντως δεν µπορεί να εξαχθεί γενικό συµπέρασµα για τις διαδικασίες συντήρησης κατά µήκος του Άξονα, γιατί αυτές διαφέρουν από χώρα σε χώρα, όπως επίσης διαφέρει και το κριτήριο χαρακτηρισµού του επιπέδου συντήρησης της υφιστάµενης κατάστασης των τµηµάτων. Σε µεγάλο ποσοστό κατά τις διαδικασίες συντήρησης οι χώρες του Άξονα χρησιµοποιούν µηχανικά (αυτοµατοποιηµένα) µέσα. Βάσει της πληροφορίας που παραχωρήθηκε το επίπεδο συντήρησης θεωρείται υψηλό στη Σλοβενία, µέτριο σε Κροατία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία και Π.Γ..Μ. (όπου συναντώνται και τµήµατα µε χαµηλό επίπεδο συντήρησης), και χαµηλό σε Ουγγαρία και Ελλάδα. Η πληροφορία που περιγράφηκε ανωτέρω παρουσιάζεται στον Πίνακα 5.7.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 13 5.2.2.4 Ασφάλεια Ο αριθµός των ετών για τα οποία υπάρχει διαθέσιµη πληροφορία σχετικά µε ατυχήµατα στις χώρες του Άξονα Χ που παραχώρησαν δεδοµένα (Σλοβενία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Π.Γ..M., Ελλάδα) είναι πέντε (5) πλην της Βουλγαρίας όπου είναι τέσσερα (4). Τα δεδοµένα που διατέθηκαν αφορούν στα έτη 1995 (ή 1996) 1999 και παρατίθενται στον Πίνακα 5.8. Σηµειώνεται ότι, περαιτέρω ανάλυση των δεδοµένων, της διάκρισης σε ελαφρούς και σοβαρούς τραυµατισµούς και επίσης της εξέτασης του αριθµού θανάτων περιλαµβάνεται στη λεπτοµερή Βάση εδοµένων της Τεχνικής Γραµµατείας. Ο µέγιστος αριθµός ατυχηµάτων είναι 293 και καταγράφηκε στυν Ουγγαρία (κλάδος B). Βέβαια, στη Γιουγκοσλαβία σηµειώνονται δύο υψηλά πλήθη ατυχηµάτων (1522 στον κυρίως άξονα και 422 στον κλάδο Β) αλλά αυτά είναι διογκωµένα λόγω των ατυχηµάτων σε αστικές περιοχές. Ο ελάχιστος αριθµός ατυχηµάτων είναι 22 και καταγράφηκε στην Ελλάδα (κυρίως άξονας). Όσον αφορά σε δείκτες ατυχηµάτων (ατυχήµατα ανά χιλιόµετρο) όλες οι τιµές είναι µικρότερες της µονάδας (1). Η µέγιστη τιµή που παρατηρήθηκε είναι 0,493 ατυχήµατα ανά χιλιόµετρο και αφορά στη Βουλγαρία (κλάδος C). Η ελάχιστη παρατηρούµενη τιµή είναι 0,057 ατυχήµατα ανά χιλιόµετρο και αφορά στην Ελλάδα (κυρίως άξονας) και Π.Γ..Μ. (κυρίως άξονας).

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 14 Πίνακας 5.6: Κυκλοφορία εµπορικών και επιβατηγών τρένων κατά µήκος των τµηµάτων του σιδηροδροµιού Άξονα Χ Main part or Country Branch AUSTRIA MAIN PART AUSTRIA BRANCH A SLOVENIA MAIN PART SLOVENIA BRANCH A Domestic freight trains per day Total freight trains per day Annual freight carried (tn) 1990 Freight trains Passenger trains Annual Annual freight freight carried carried (tn) 1996 (tn) 1997 Annual Annual freight freight carried carried (tn) 1998 (tn) 1999 Annual freight carried (tn) 2000 Domestic passenger trains per day Total passenger trains per day Year of passenger traffic count Annual number of passengers n.a.* n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. International freight trains per day International passenger trains per day 12-42 6-18 18-60 n.a. 1394500-1639900- 1674700-6455100 7113900 6932100 20-28 2-16 22-44 n.a. 2852700-3305900- 2927600-5572200 6327000 6127900 1668100-256200-513100 n.a. 8-18 18-59 26-76 1999 6445500 (at border stations) 3293400-86441 n.a. 6-8 2-70 8-76 1999 5796600 (at border stations) CROATIA MAIN PART 0-12 6-19 5-31 n.a. 591243-607375- 972139-934333- 1819340 1700231 1801728 1905623 n.a. 0-28 4-128 16-142 1999 458735-2300000 HUNGARY BRANCH B n.a. n.a. 11,8 n.a. n.a. n.a. n.a. 905287 n.a. 5,9 28,4 34,3 n.a. 1167700 F.R. 2960000-1210000- MAIN PART 4-14 2-8 10-22 n.a. n.a. n.a. n.a. YUGOSLAVIA 7400000 3485000 2-22 8-54 12-76 2000 2280000-3940000 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH B 8 4 12 3614000 2000000 n.a. n.a. n.a. 2500000 6 28 34 2000 1900000 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH C 8 2 10 2500000 588000 n.a. n.a. n.a. 1800000 4 10 14 2000 1318000 BULGARIA BRANCH C n.a. n.a. 29 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. 37 n.a. 1527000 F.Y.R.O.M. MAIN PART 6 32 38 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. 8 34 42 1999 1662000 F.Y.R.O.M. BRANCH D GREECE MAIN PART GREECE BRANCH D * n.a.: not available n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. 2 n.a. n.a. n.a. n.a. 30 0 30 n.a. n.a. n.a. n.a. 2800000 n.a. 2 0 2 n.a. 54000 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 15 Πίνακας 5.7: Συντήρηση των τµηµάτων του σιδηροδροµικού Άξονα X Number Country Main part or Year of last Type of last Level of of Maintenance procedures Branch renewal renewal maintenance sections AUSTRIA MAIN PART 3 n.a. n.a. n.a. n.a. AUSTRIA BRANCH A 1 n.a. n.a. n.a. n.a. Replacement of superstructure Main overhaul SLOVENIA MAIN PART 3 1997-2000 materials and local upgrading of High of line section substructure Replacement of superstructure Main overhaul SLOVENIA BRANCH A 3 1976-2000 materials and local upgrading of High of line section substructure Using of tamping machines and occasional replacement of worn sleepers, rails and fastenings. CROATIA MAIN PART 8 1975-1990 New material Regular geometry measurements with track geometry measuring vehicle Plasser EM 120 Medium Reconstruction/ Substructure Track is maintained by HUNGARY BRANCH B 1 1965 fastening and Low automatic system total change of superstructure Mechanical maintenance- F.R. MAIN PART 5 1974-2000 Capital YUGOSLAVIA overhaul- Mechanized Low/Medium Ballast cleaning Capital F.R. BRANCH B 1 1991 overhaul - YUGOSLAVIA Ballast cleaning Mechanized Medium F.R. YUGOSLAVIA BRANCH C 1 1997 Ballast cleaning Mechanized Medium BULGARIA BRANCH C 1 1990 n.a. Ordinary inspection and interventions (deforestation etc.) according to the funds or Medium reduction of speed. F.Y.R.O.M. MAIN PART 5 1984 Capital overhaul 90% mechanical/ 10% manual Medium F.Y.R.O.M. BRANCH D 2 1991 n.a. With machines & manually Low/ Medium Using mechanical means such as Ballast GREECE MAIN PART 1 2000 stabilizators, machines for the Low replacing cleaning of the ballast, etc. GREECE BRANCH D 1 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.: not available

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 16 Πίνακας 5.8: Ασφάλεια κατά µήκος του σιδηροδροµικού Άξονα X Main part or Number of Country Branch sections Number of annual periods of accidents registration Period of Number of Accidents/ accidents accidents km AUSTRIA MAIN PART 3 0 n.a.* n.a. n.a. AUSTRIA BRANCH A 1 0 n.a. n.a. n.a. SLOVENIA MAIN PART 3 5 1995-1999 49 0,0527 SLOVENIA BRANCH A 3 5 1995-1999 48 0,089 CROATIA MAIN PART 8 4 1996-1999 186 0,429 HUNGARY BRANCH B 1 5 1995-1999 293 0,376 F.R. YUGOSLAVIA MAIN PART 5 5 1995-1999 1522** 0,496 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH B 1 5 1995-1999 422** 0,564 F.R. YUGOSLAVIA BRANCH C 1 5 1995-1999 75** 0,144 BULGARIA BRANCH C 1 4 1996-1999 112 0,490 F.Y.R.O.M. MAIN PART 5 5 1995-1999 62 0,057 F.Y.R.O.M. BRANCH D 2 5 n.a. n.a. n.a. GREECE MAIN PART 1 5 1995-1999 22 0,057 GREECE BRANCH D 1 n.a. n.a. n.a. n.a. *n.a.: not available ** Including accident in urban areas 5.3 Φυσικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του οδικού Άξονα X 5.3.1 Φυσικά Χαρακτηριστικά Όσον αφορά στην οδική υποδοµή του Άξονα Χ, και αντίστοιχα µε την περιγραφή του σιδηροδροµικού Άξονα Χ, στους πίνακες και τα διαγράµµατα που ακολουθούν δίδονται τα φυσικά χαρακτηριστικά του Άξονα στην υφιστάµενη µορφή του. Η αναφορά στα τµήµατα του Άξονα γίνεται από το σύνολό του µέχρι και σε επίπεδο χώρας, στον κυρίως άξονα και κατά κλάδο. Στον Πίνακα 5.9 και στο ιάγραµµα 5.6 περιγράφεται ο Άξονας Χ στο σύνολό του. Όπως προκύπτει από την έρευνα που διεξήγαγε η Τεχνική Γραµµατεία, για το σύνολο του Άξονα µήκους 2299,523km (κύριο τµήµα και κλάδοι του), 53,8% (1238,52km) του Άξονα είναι αυτοκινητόδροµος (4 και άνω λωρίδες κυκλοφορίας µε διαχωριστικό στηθαίο), το 40,3% (925,90km) του Άξονα είναι οδός ταχείας κίνησης µε 3 λωρίδες κυκλοφορίας και διαχωριστικό στηθαίο ή οδός ταχείας κίνησης µε 2 λωρίδες κυκλοφορίας, ενώ το 5,9% (135,1km) του Άξονα είναι κύρια οδός µε 2 λωρίδες κυκλοφορίας.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 17 Πίνακας 5.9: Κατηγορίες οδών στο σύνολο του οδικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) MAIN AXIS & BRANCHES (2299,523km) LENGTH (km) PERCENTAGE (%) Single carriageway 1061,003 46,2 Multi-lane motorway (4 lanes or more) 1238,52 53,8 Main road 135,1 6,0 Road categories along Road Corridor X (Main axis and branches) Main road 6% Higway (2 or 3 lanes per direction) 40% Multi-lane motorway (4 or more lanes per direction) 54% ιάγραµµα 5.6: Κατηγορίες οδών στο σύνολο του οδικού Άξονα Χ (Κυρίως άξονας και κλάδοι) Ακολουθεί ο Πίνακας 5.10 που παρουσιάζει συγκεντρωτικά τα φυσικά χαρακτηριστικά του οδικού Άξονα Χ ανά κύριο τµήµα, κλάδο και χώρα. Αναλυτικότερα, οι πληροφορίες που δίδει ο εν λόγω πίνακας είναι: Προσδιορισµός τµήµατος αναφοράς (σύνολο Άξονα, χώρα, κύριο τµήµα του Άξονα ή κλάδος του) και µήκος του. Στοιχεία υπάρχουσας κατάστασης του Άξονα, για το υπό εξέταση τµήµα του (οδός δύο λωρίδων κυκλοφορίας ή αυτοκινητόδροµος τεσσάρων ή περισσότερων λωρίδων κυκλοφορίας), δίνοντας το µήκος και το ποσοστό που αντιστοιχεί στο τµήµα αυτό.

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 18 Πίνακας 5.10: Γενική περιγραφή των φυσικών χαρακτηριστικών του οδικού Άξονα Χ κατά χώρα Country/ Section Length (km) Characteristics (Existing situation) Austria 232 Salzburg Villach Karavanke (Austrian/ Slovenian border) 187 Motorway Branch A: Graz Spiefeld (Austrian/ Slovenian border) 45 Motorway Slovenia 239,3 Jesenice (Austrian/ Slovenian border) Kranj Ljubljana Motorway 85,7km (47,1%) 182,1 Visnja Gora (Slovenian/ Croatian border) Highway 96,4km (52,9%) Branch A: (Austrian/ Slovenian border) Sentilji Maribor Motorway 11,2km (19,6%) 57,2 Gruskovje (Slovenian/ Croatian border) Highway 46km (80,4%) Croatia 364,73 Obrezje (Slovenian/ Croatian border) Zagreb Novska Motorway 237km (78,1%) 303,56 Lipovac (Croatian/ Yugoslavian border) Highway 66,56km (21,9%) Motorway 33,24km (54,3%) Branch A: Gruskovje (Slovenian/ Croatian border) Zagreb 61,17 Highway 27,93km (45,7%) Hungary 167 Branch B: Budapest Kecskernet Kiskunfelegyhaza Szeged Motorway 97km (58,1%) 167 Roske (Hungarian/ Yugoslavian border) Main road 70km (41,9%) Yugoslavia 789,259 Motorway 372,523km Tovarnik (Batrovci: Yugoslavian/ Croatian border) Beograd (75,3%) 494,51 Nis Sopot (Yugoslavian/ F.Y.R.O.M. border) Highway 121,987km (24,7%) Branch B: Subotica (Yugoslavian/ Hungarian border) Novi Sad Beograd 185,926 Highway Branch C: Nis Dimitrovgrad (Yugoslavian/ Bulgarian border) 108,823 Motorway 4,706km (4,3%) Highway 104,117km (95,7%) Bulgaria 82,95 Branch C: Kalotina (Bulgarian / Yugoslavian border) Highway 32,85km (39,6%) 82,95 Dragoman Sofia Main road 50,1km (60,4%) F.Y.R.O.M. 332,284 Tabanovce (F.Y.R.O.M./ Yugoslavian border) Skopje Veles Motorway 120,151km (58%) 207,234 Bogorodica (F.Y.R.O.M./ Greek border) Highway 87,083km (42%) Branch D: Veles Bitola - Medzitlija (F.Y.R.O.M./ Greek border) 125,05 Highway Greece 92 Idomeni (Greek/ F.Y.R.O.M. border) Thessaloniki 77 Motorway 45km (41,6%) Highway 32km (58,4%) Branch D: Mesonision (Greek/ F.Y.R.O.M. border) Florina 15 Main road * n.a.: not available

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 19 Στο ιάγραµµα 5.7 παρουσιάζονται οι κατηγορίες οδών που συνθέτουν τον υφιστάµενο κυρίως Άξονα Χ και τους κλάδους του. Ο κυρίως Άξονας αποτελείται σε µεγάλο ποσοστό από αυτοκινητόδροµους τεσσάρων ή και περισσότερων λωρίδων. Ο κλάδος Α αποτελείται από ίσο σχεδόν ποσοστό αυτοκινητοδρόµων και οδών υψηλής ταχύτητας. Οι κλάδοι B και C αποτελούνται σε µεγαλύτερο ποσοστό από οδούς υψηλής ταχύτητας παρά από αυτοκινητόδροµους και σε µικρό ποσοστό από κύριες οδούς δύο λωρίδων. Τέλος ο κλάδος D αποτελείται από οδούς ταχείας κυκλοφορίας (µε οριακή ωστόσο γεωµετρία) και σε µικρό ποσοστό από κύριες οδούς δύο λωρίδων. Σηµειώνεται ότι, για τον κλάδο D οι πληροφορίες που παρείχαν οι αρµόδιοι της Π.Γ..Μ. κάνουν λόγο για οδούς υψηλής ταχύτητας, που η πραγµατογνοµωσύνη µελών της Τεχνικής Γραµµατείας κατέγραψε ως κύριες οδούς. Εποµένως, αν η κατασκευή των εν λόγω τµηµάτων θεωρείται, βάσει των αρµοδίων, σύµφωνη µε τις προδιαγραφές οδών υψηλής ταχύτητας, αυτή κατά τους εµπειρογνόµωνες της Τεχνικής Γραµµατείας κρίνεται ως κακής γεωµετρίας. 1600 Road categories along the Road Corridor X (Main part or branch) 1400 Length (km) 1200 1000 800 600 400 Length Motorway Highway Main road 200 0 MAIN AXIS BRANCH A BRANCH B Main part or branch BRANCH C BRANCH D ιάγραµµα 5.7: Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ανά κύριο τµήµα και κλάδο του οδικού Άξονα Χ Εποπτικότερη εικόνα για την κατάσταση του Άξονα Χ στις συµµετέχουσες χώρες µπορεί να αποκοµιστεί από το ιάγραµµα 5.8 που σχηµατοποιεί την πληροφορία που περιγράφεται στον Πίνακα 5.11 που ακολουθεί. Ο Πίνακας 5.12 αναφέρεται σε κύρια φυσικά χαρακτηριστικά αξιολόγησης του οδικού Άξονα Χ ανά χώρα, µε την προϋπόθεση ότι η παράµετρος «κατηγορία οδού», αποτελεί πρωτογενές δεδοµένο αλλά και απλό κριτήριο

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 20 αξιολόγησης των τµηµάτων. Συγκεκριµένα, οι πληροφορίες που δίδει ο εν λόγω πίνακας είναι: Προσδιορισµός τµήµατος αναφοράς (χώρα) και µήκος του. Στοιχεία υπάρχουσας κατάστασης του Άξονα, για το υπό εξέταση τµήµα του (αυτοκινητόδροµος τεσσάρων ή περισσότερων λωρίδων κυκλοφορίας), δίνοντας το µήκος και το ποσοστό που αντιστοιχεί στο τµήµα αυτό. Πίνακας 5.11: Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ως προς το ανά χώρα συνολικό µήκος του οδικού Άξονα Χ Country Feature Length Percentage (km) (%) AUSTRIA Total length 232 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 232 100 SLOVENIA Total length 239,3 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 107,6 45 CROATIA Total length 364,7 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 270,2 74,1 F.R. YUGOSLAVIA Total length 789,3 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 377,2 47,8 HUNGARY Total length 167 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 97 58,1 BULGARIA Total length 83 Multi-lane motorway ( 4 lanes) - - F.Y.R.O.M. Total length 332 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 120,2 36,1 GREECE Total length 92 Multi-lane motorway ( 4 lanes) 32 34,7

Τεχνική υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ 21 900 Multilane motorways (4 or more lanes per direction) along Road Corridor X per country Length (km) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 AUSTRIA SLOVENIA CROATIA F.R. YUGOSLAVIA HUNGARY BULGARIA F.Y.R.O.M. GREECE Total length Multi-lane motorway (4 or more lanes per direction) Country ιάγραµµα 5.8: Ποσοστό αυτοκινητοδρόµων πολλαπλών λωρίδων (άνω των τεσσάρων) ως προς το ανά χώρα συνολικό µήκος του οδικού Άξονα Χ Συγκεκριµένα, η ποιότητα του οδικού τµήµατος του Άξονα, ως προς την προσφερόµενη υποδοµή και σύµφωνα µε το απλό κριτήριο της ύπαρξης αυτοκινητοδρόµων µε τέσσερις ή και περισσότερες λωρίδες, θεωρείται υψηλή στην Αυστρία και την Κροατία, και χαµηλότερη στη Σλοβενία, την Γιουγκοσλαβία και την Ουγγαρία. Αντίθετα, η υποδοµή στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Π.Γ..Μ. µπορεί να χαρακτηριστεί εκ πρώτης όψεως ως µη ικανοποιητική. Σηµειώνεται βέβαια ότι τα συµπεράσµατα αυτά υπόκεινται σε στάθµιση αν εξεταστούν στοιχεία, όπως η ζήτηση και η συνεπαγόµενη αντίστοιχη ανάγκη για υποδοµές υψηλών γεωµετρικών χαρακτηριστικών. Πάντως, µε γνώµονα την οµογενοποίηση του Άξονα στο σύνολό του, θεωρείται στρατηγικής σηµασίας η υλοποίηση ικανοποιητικής ποιότητας αυτοκινητοδρόµων κατά µήκος του, και ειδικά κατά µήκος του κυρίως άξονα, ιδίως µετά την προοδευτική οµαλοποίηση της γεωπολιτικής κατάστασης στα δυτικά Βαλκάνια. 5.3.2 Λειτουργικά χαρακτηριστικά Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του οδικού Άξονα Χ παρουσιάζονται υπό µορφή πινάκων. Συγκεκριµένα, οι λειτουργικές παράµετροι που καλύφθηκαν από την έρευνα που διεξήγαγε η Τεχνική Γραµµατεία συνίστανται στη συντήρηση, την κυκλοφορία, τα διόδια και την ασφάλεια. Σηµειώνεται ότι, όπως ήδη έχει αναφερθεί, το µέγιστο µέρος της πληροφορίας για τα εν λόγω χαρακτηριστικά προήλθε από ειδικά ερωτήµατα που τέθηκαν στους αρµοδίους των συµµετεχουσών χωρών κατά την έρευνα ερωτηµατολογίου. Επιπλέον υπενθυµίζεται ότι,