Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 22 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 14367/16 SOC 704 EMPL 483 ECOFIN 1038 EDUC 376 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο σε εθνικό επίπεδο Ενόψει της συνόδου του Συμβουλίου (EPSCO) στις 8 Δεκεμβρίου 2016, επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες σημείωμα της Επιτροπής Απασχόλησης, στο οποίο περιγράφονται τα βασικά μηνύματα που προκύπτουν από την πολυμερή επανεξέταση για τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο σε εθνικό επίπεδο. 14367/16 ΓΒ/γομ/ΙΑ 1
Βασικά μηνύματα για την επιτυχή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις εθνικές διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου Στις 24 Οκτωβρίου 2016, η Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) πραγματοποίησε την πρώτη επισκόπηση πολυμερούς εποπτείας, δίνοντας έμφαση στη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις εθνικές διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η επισκόπηση αυτή έλαβε ως αφετηρία τη δεύτερη παράγραφο της κατευθυντήριας γραμμής 7, η οποία διατυπώνεται ως εξής: «Ευθυγραμμιζόμενα με τις εθνικές πρακτικές, και στηρίζοντας τη βελτιωμένη λειτουργία και αποτελεσματικότητα του κοινωνικού διαλόγου σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εμπλέκουν εθνικά κοινοβούλια και κοινωνικούς εταίρους στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των σχετικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών 1.» Από την επισκόπηση αυτή προέκυψαν τα ακόλουθα κύρια μηνύματα, τα οποία αποτελούν ένα βήμα προόδου για τη δέουσα συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στo Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και στα οποία συμφωνούν να βασισθούν η Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) και οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι. 1. Η έκκληση προς τα κράτη μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την ενεργή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές, όπως περιγράφεται στην κατευθυντήρια γραμμή 7 για την απασχόληση, τονίστηκε επίσης στην κοινή δήλωση του Ιουνίου 2016 με τίτλο «Νέο ξεκίνημα για τον κοινωνικό διάλογο» παραπέμποντας στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 2016. 2. Μολονότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν πολύ διαφορετικές παραδόσεις και πρότυπα κοινωνικού διαλόγου, ένας κατάλληλος θεσμικός χώρος και πλαίσιο ευνοούν γενικά τον αποτελεσματικό κοινωνικό διάλογο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ο χρόνος είναι σημαντικός επίσης: ένας επιτυχής κοινωνικός διάλογος δεν μπορεί να δημιουργηθεί σε μια νύχτα. Επί του παρόντος, το επίπεδο και η ποιότητα/οι επιπτώσεις/η αποτελεσματικότητα της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των χωρών. 1 Απόφαση (EΕ) αριθ. 2015/1848 του Συμβουλίου, της 5ης Οκτωβρίου 2015, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών (ΕΕ L 268/32 της 15.10.2015). Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών το 2015 διατηρήθηκαν για το 2016 (ΕΕ L 280 της 18.10.2016, σ. 30). 14367/16 ΓΒ/γομ/ΙΑ 2
3. Ο κοινωνικός διάλογος που λειτουργεί γενικά ικανοποιητικά σε εθνικό επίπεδο, καθώς και κάποια μορφή θεσμικού πλαισίου (το οποίο ενδέχεται να περιλαμβάνει νομικές διατάξεις), αποτελούν προϋποθέσεις για την επιτυχή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και τις συγκεκριμένες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις ως τμήμα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ακόμη και σε χώρες με καλά εδραιωμένα πρότυπα κοινωνικού διαλόγου, οι υφιστάμενοι μηχανισμοί ενδέχεται να πρέπει να συμπληρωθούν για να αντιμετωπιστούν οι ιδιαιτερότητες των διαδικασιών του Εξαμήνου ή ακόμα και των εργασιών της ΕΕ ευρύτερα: είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένα επιτυχημένα πρότυπα κοινωνικού διαλόγου άπτονται ευρέος φάσματος εργασιών της ΕΕ, ιδιαίτερα στον τομέα της απασχόλησης και τον κοινωνικό τομέα, και δεν περιορίζονται στο Εξάμηνο 2. 4. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι προσεγγίσεις αναζήτησης λύσεων και το αίσθημα κοινής ευθύνης για δίκαιες και αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις ή πολιτικές μεταξύ των εταίρων και με την κυβέρνηση συντελούν σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, και στην εξασφάλιση αισθήματος οικειοποίησης για τους συμμετέχοντες. Αυτό ευνοεί επίσης την επιτυχή υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων πολιτικής. 5. Το χρονοδιάγραμμα των διαδικασιών του Εξαμήνου θέτει προκλήσεις για τις διαδικασίες συντονισμού σε εθνικό επίπεδο, με σύντομες προθεσμίες για την πραγματοποίηση διαβούλευσης που συχνά θεωρούνται από τους κοινωνικούς εταίρους ως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αποτελεσματική συμμετοχή. Η συχνή παροχή πληροφοριών και η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους καθ όλη τη διάρκεια του έτους, πολύ πριν από τις βασικές ημερομηνίες του χρονοδιαγράμματος του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών με πολλούς τρόπους, μεταξύ άλλων εξασφαλίζοντας ότι όλα τα μέρη κατανοούν τις διαδικασίες οι οποίες μπορούν, ενίοτε, να θεωρηθούν πολύπλοκες, ότι οι προτάσεις για ειδικές ανά χώρα συστάσεις είναι αποτέλεσμα μιας πλέον μακροχρόνιας προπαρασκευαστικής διαδικασίας που αρχίζει με την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, και ότι τα μέρη έχουν γενικά επίγνωση των εκατέρωθεν απόψεων πριν από τα διάφορα στάδια του Εξαμήνου. Η συμμετοχή των εθνικών οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων στις ευρωπαϊκές οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων έχει ζωτική σημασία για την ενίσχυση αυτής της κατανόησης, ωστόσο αυτό απαιτεί επαρκή χρόνο προκειμένου να διαβιβάζονται οι πληροφορίες και να λαμβάνεται ενημέρωση σε κάθε επίπεδο. 2 Ενδιαφέροντα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη διοργάνωση τακτικών συνεδριάσεων για την προετοιμασία ή την ενημέρωση από το Συμβούλιο EPSCO ή τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Απασχόλησης (EMCO)/της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας (SPC). 14367/16 ΓΒ/γομ/ΙΑ 3
6. Τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) εξακολουθούν να αποτελούν το βασικό εθνικό έγγραφο εντός της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (αν και θα ήταν σκόπιμο να επανεξετασθούν ο ρόλος και το χρονοδιάγραμμά τους). Ωστόσο, είναι σαφής η επιθυμία των κοινωνικών εταίρων να συμμετέχουν με ολοκληρωμένο τρόπο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Στο πλαίσιο αυτό, οι κοινωνικοί εταίροι δεν επιθυμούν να συνεισφέρουν, και να γνωμοδοτούν, μόνο για τα κεφάλαια που αφορούν την απασχόληση και τις κοινωνικές υποθέσεις 3, παρόλο που από τη φύση τους χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Οι κοινωνικοί εταίροι εξετάζουν μια σαφή και διαφανή διαδικασία για τη συζήτηση και τη σύνταξη των ΕΠΜ που να αρχίζει πολύ πριν από την προθεσμία του Απριλίου ως προϋπόθεση για μια τέτοια συμμετοχή. 7. Οι κοινωνικοί εταίροι εξέφρασαν την επιθυμία να ενημερώνονται περισσότερο, μετά την λήψη των αποφάσεων στο πλαίσιο του Εξαμήνου, για τον αντίκτυπο της συμβολής τους, προκειμένου να κατανοούν για ποιο λόγο επελέγησαν συγκεκριμένες πολιτικές λύσεις. Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η ενθάρρυνση κοινών συνεισφορών από τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς η πείρα δείχνει ότι οι συνεισφορές αυτές μπορεί να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό, τι μεμονωμένες συνεισφορές. 8. Σε πολλές χώρες οι κοινωνικοί εταίροι αντιμετωπίζουν προκλήσεις από άποψη ικανότητας. Αυτές μπορεί να οφείλονται σε ιστορικούς λόγους που δεν μπορούν να επιλυθούν εύκολα ή στη φθίνουσα τάση συμμετοχής ή σε οικονομικούς περιορισμούς. Ωστόσο, οι προκλήσεις αυτές μπορεί επίσης να οφείλονται στην έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης ή την απουσία θεσμικού και νομικού πλαισίου που αναγνωρίζει τη νομιμότητά τους, διευκρινίζει τον ρόλο τους, και αφήνει επαρκή περιθώρια για συλλογικές διαπραγματεύσεις. Θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι ενέργειες για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, η δε μεγαλύτερη συμμετοχή των ευρωπαϊκών οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων θα μπορούσε να είναι θετική, ενώ θα πρέπει να αποσαφηνιστούν περαιτέρω οι δυνατότητες ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και χρηματοδότησης από τα κράτη μέλη (μεταξύ άλλων μέσω του ΕΚΤ) για να μπορέσουν οι κοινωνικοί εταίροι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αφορούν τις ικανότητες. 9. Μολονότι η EMCO και οι κοινωνικοί εταίροι αναγνωρίζουν την προστιθέμενη αξία των ευρέων διαδικασιών διαβούλευσης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών, τονίζουν ότι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι κοινωνικοί εταίροι στην αγορά εργασίας σε πολλά κράτη μέλη μπορεί να είναι αρκετά συγκεκριμένος. 3 Το χρονοδιάγραμμα των διαδικασιών σχετικά με τα προγράμματα σύγκλισης θα μπορούσε να βελτιωθεί από αυτή την άποψη. 14367/16 ΓΒ/γομ/ΙΑ 4
10. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τη βελτίωση του κοινωνικού διαλόγου σχετικά με θέματα της ΕΕ, ιδίως στο πλαίσιο της νέας αρχής για τον κοινωνικό διάλογο, έχει σημειωθεί και αναγνωριστεί από τους κοινωνικούς εταίρους και τα κράτη μέλη. Οι συνεδριάσεις με τους κοινωνικούς εταίρους σε εθνικό επίπεδο και οι εργασίες των υπαλλήλων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ειδικότερα, εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους κύκλους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Κατά τη διάρκεια της εκάστοτε επισκόπησης, τα κράτη μέλη εξέφρασαν ενδιαφέρον να συμμετέχουν πιο ενεργά στις εργασίες αυτές. 14367/16 ΓΒ/γομ/ΙΑ 5