ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ 74-19 Αμοιβή για την παροχή «Υπηρεσιών συμβούλου σε θέματα πολεοδομικά και χωροταξικά» Οι ανατεθείσες υπηρεσίες υπάγονται στην έννοια των τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, καθόσον αφορούν στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 παρ. 3 περ. 6 περ. β του ν. 4412/2016, και συνιστούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας σε συγκεκριμένο αντικείμενο με ταυτόχρονη υποβολή προτάσεων, με στόχο την επέμβαση σε ήδη συνταχθείσες (ΓΠΣ) ή προς κατάρτιση (ΕΧΣ, ΤΧΣ) μελέτες. Το γεγονός δε ότι ως CPV χρησιμοποιήθηκε από τον Δήμο κωδικός που αντιστοιχεί σε «υπηρεσίες συμβούλου», που δεν περιλαμβάνονται στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Γ του ν. 4412/2016, δεν ασκεί επιρροή, διότι από την αναλυτική τεχνική περιγραφή του αντικειμένου της σύμβασης, τα παραδοτέα και το επιστημονικό προσωπικό που πρόκειται να απασχοληθεί στο πλαίσιο αυτής, προκύπτει ότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες εμπίπτουν στην έννοια των ανωτέρω υπηρεσιών. Συνακόλουθα, της απευθείας ανάθεσης των επίμαχων υπηρεσιών έπρεπε να προηγηθεί η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016, ήτοι η διεξαγωγή κλήρωσης.
2 Εντούτοις, λαμβανομένου υπόψη ότι η διάκριση μεταξύ των υπηρεσιών συμβούλου και των λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών παρίσταται δυσχερής, η εσφαλμένη ως άνω υπαγωγή από τα όργανα του Δήμου Α δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης των παρατεθεισών διατάξεων, αλλά από συγγνωστή πλάνη, καθόσον πεπλανημένα αυτά υπέλαβαν ότι επρόκειτο για ανάθεση γενικών υπηρεσιών συμβούλου και ότι, συνεπώς, ήταν δυνατή η ανάθεσή τους χωρίς την τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016. Κατ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει. Δείτε το πλήρες κείμενο ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ 74-19 Αποτελούμενο από την Πρόεδρό του, Ελένη Λυκεσά, Σύμβουλο, και τους Παναγιώτη Παππίδα και Ιωάννη Νταλαχάνη (εισηγητή), Παρέδρους. Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνήλθε στις 11 Φεβρουαρίου 2019 για να αποφανθεί αν πρέπει να θεωρηθεί το 1078Β, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Α. Σκέφθηκε κατά το νόμο 1. Με την από 28.12.2018 έκθεση του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Α ζητείται να αρθεί η διαφωνία μεταξύ αυτού, βάσει της / 14.12.2018 πράξης επιστροφής, και του Δήμου Α ( /19.12.2018 έγγραφο επανυποβολής), για
3 τη θεώρηση του ανωτέρω χρηματικού εντάλματος, ποσού 2.467,60 ευρώ, που αφορά στην καταβολή αμοιβής για την παροχή «Υπηρεσιών συμβούλου σε θέματα πολεοδομικά και χωροταξικά». Κατά τον Επίτροπο το αντικείμενο της σύμβασης αφορούσε σε υπηρεσίες εκπόνησης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών και, ως εκ τούτου, μη νομίμως δεν εφαρμόστηκε το άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 και διενέργεια κλήρωσης για την ανάδειξη του αναδόχου. 2. Στο άρθρο 2 του ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες και )» (Α 147) ορίζεται ότι «1. Για τους σκοπούς του παρόντος εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί: 1. ( ) 9. α) ως "δημόσιες συμβάσεις εκπόνησης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών" νοούνται αυτές με αντικείμενο την εκπόνηση μελετών και την παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών κατά την έννοια των στοιχείων α και β, αντίστοιχα, της περίπτωσης 6 της παραγράφου 3, σύμφωνα με το Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ ( ) ως "δημόσιες συμβάσεις γενικών υπηρεσιών" νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, πλην των αναφερομένων στην υποπερίπτωση α της παρούσας περίπτωσης, συμπεριλαμβανομένων των συμβουλευτικών υπηρεσιών, που ως τέτοιες νοούνται εκείνες που, έχουν ως αντικείμενο το σχεδιασμό, προγραμματισμό, οργάνωση, διαχείριση, παρακολούθηση, έλεγχο και αξιολόγηση επιχειρησιακών και αναπτυξιακών προγραμμάτων και δράσεων σε όλους τους τομείς της οικονομίας, καθώς και σε οριζόντιου χαρακτήρα παρεμβάσεις, την υποστήριξη της υλοποίησης τους με τη μεταφορά της απαραίτητης σχετικής τεχνογνωσίας, καθώς και την παροχή εξωγενών υπηρεσιών (outsourcing) υλοποίησης των ανωτέρω προγραμμάτων και δράσεων. Στις συμβουλευτικές υπηρεσίες υπάγονται ιδίως οι οικονομικές μελέτες, οι κοινωνικές μελέτες, οι μελέτες οργάνωσης και επιχειρησιακής έρευνας, οι περιβαλλοντικές μελέτες, καθώς και οι μελέτες συστημάτων πληροφορικής, εκτός εάν σχετίζονται με έργο κατά την έννοια
4 της επιστημονικών υπηρεσιών κατά την έννοια της υποπερίπτωσης α της παρούσας περίπτωσης. ( ) 2. ( ) 3. 1. ( ) 6. ( ) α) "Μελέτη" είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή έργου ή στην επέμβαση σε έργο ή αφορά στον σχεδιασμό και την απεικόνιση έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου ( ) β) "Τεχνικές Υπηρεσίες" και "λοιπές συναφείς επιστημονικές υπηρεσίες" είναι οι υπηρεσίες που συνίστανται στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, που προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά είτε σε συνάρτηση με ορισμένο γεγονός της παραγωγικής διαδικασίας. Οι τεχνικές υπηρεσίες μπορούν να έχουν ως αντικείμενο, ιδίως: α) τη σύνταξη των τευχών δημοσίου διαγωνισμού ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας, β) τον έλεγχο και την επίβλεψη έργου ή μελέτης και γ) την υποστήριξη της αναθέτουσας αρχής στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργου, ( )». Περαιτέρω, στο άρθρο 118 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι «1. Προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης επιτρέπεται όταν η εκτιμώ-μενη αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ. 2. Η απευθείας ανάθεση διενεργείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες της αναθέτουσας αρχής ( ) 5. Για τις δημόσιες συμβάσεις έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, η κάθε αναθέτουσα αρχή προκειμένου να προβεί στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης της παραγράφου 1 δημοσιεύει, μία φορά κατ έτος και για διάστημα είκοσι ημερών, πρόσκληση για την κατάρτιση καταλόγων ενδιαφερομένων ανά κατηγορίες έργων/μελετών ( ) Στους καταλόγους εγγράφονται τουλάχιστον τρεις (3) ενδιαφερόμενοι ( ) Για την επιλογή του αναδόχου διενεργείται δημόσια
5 ηλεκτρονική κλήρωση ( ) μεταξύ αυτών που περιλαμβάνονται στον ανωτέρω κατάλογο. Η σύμβαση υπογράφεται με τον ανάδοχο που αναδεικνύεται με τη διαδικασία της ηλεκτρονικής κλήρωσης. Για την υπογραφή της σύμβασης απαιτείται σχετική αναγγελία του αποτελέσματος της ηλεκτρονικής κλήρωσης και των στοιχείων της σύμβασης (ποσά σύμβασης, ανάδοχος κλπ.), η οποία αποστέλλεται προς δημοσίευση στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. ( ) Με βάση την παρούσα διάταξη μπορούν να ανατεθούν από κάθε αναθέτουσα αρχή κατ έτος, μία ή περισσότερες συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού μέχρι ποσοστού δέκα τοις εκατό (10%) των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής κατ` έτος, για ανάθεση συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών, αντίστοιχα. Συμβάσεις που συνάπτονται κατά παράβαση των διατάξεων της περίπτωσης αυτής είναι άκυρες και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα. ( )». Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα: Ως «μελέτη» ορίζεται το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής έρευνας σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή έργου ή στην επέμβαση σε έργο ή αφορά στον σχεδιασμό και την απεικόνιση έργου και αναφέρεται στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών, κατά τρόπο ώστε να μην εξαντλείται στην καταγραφή δεδομένων, αλλά, μέσω της επεξεργασίας και της επιστημονικής ανάλυσής τους, να προβαίνει στη διατύπωση συμπερασμάτων ή στην υποβολή προτάσεων (πρβλ. Πράξη 212/2015 VII Τμ., Πράξεις 151/2016, 116/ 2018 ΚΠΕΔ στο VII Τμ.). Τους κανόνες ανάθεσης των συμβάσεων εκπόνησης μελετών, μεταξύ των οποίων και η διαδικασία κλήρωσης του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016, ακολουθούν και οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Αντίθετα, οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή όλων των λοιπών υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων των συμβουλευτικών υπηρεσιών, που δε σχετίζονται με την εκπόνηση μελετών και την παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, ακολουθούν τους
6 κανόνες ανάθεσης των συμβάσεων παροχής λοιπών γενικών υπηρεσιών (πρβλ. Πράξ. 284/2017, 169/2017 ΚΠΕΔ στο VII Τμ.). 3. Στην κρινόμενη υπόθεση προκύπτουν τα εξής: Με τη /25.9.2018 απόφαση του Δημάρχου Αγρινίου ανατέθηκε απευθείας η παροχή υπηρεσιών συμβούλου σε θέματα πολεοδομικά και χωροταξικά, έναντι ποσού 24.676,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), στην εταιρεία με την επωνυμία «Α Κ Γ Τ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ» και υπεγράφη η /27.9.2018 σύμβαση. Όπως προκύπτει από τη σύμβαση και την.../20.6.2018 μελέτη της Διεύθυνσης Υπηρεσίας Δόμησης και Πολεοδομικού Σχεδιασμού του Δήμου Α, το αντικείμενο των ανωτέρω υπηρεσιών, το οποίο ανατίθεται ως «δημόσια σύμβαση γενικών υπηρεσιών» κατά το άρθρο 2 παρ. 9 περ. β του ν. 4412/2016, συνίσταται στην υποστήριξη του Δήμου επί χωροταξικών και πολεοδομικών θεμάτων και ειδικότερα α) στη συνδρομή του συμβούλου σε επίπεδο επιστημονικό και διεκπεραιωτικό στην τροποποίηση του εγκεκριμένου (με την /27.12.2012 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Π Δυτικής Ε και Ι, ΦΕΚ 14 ΑΑΠ) Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Δ.Ε. Α, με τη διατύπωση απόψεων, επιστημονικών συμβουλών και εναλλακτικών χειρισμών για την αποτελεσματικότερη επίλυση των σχετικών ζητημάτων, με την υποστήριξη διαύλου επικοινωνίας με το αρμόδιο υπουργείο και την περιφερειακή διοίκηση και με την υποστήριξη της αρμόδιας υπηρεσίας του Δήμου στις διαδικασίες κατάρτισης, δημοσιότητας και έγκρισης της τροποποίησης, λόγω εκ παραδρομής μη απεικόνισης στους οικείους χάρτες χώρων υφιστάμενων ή προοριζόμενων για κοινωφελείς και κοινόχρηστες χρήσεις, αδυναμίας διαχείρισης λόγω εσφαλμένης διατύπωσης στο ΓΠΣ εντοπισμένων χρήσεων στην εκτός σχεδίου περιοχή της Δ.Ε. και λόγω καθορισμού Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης που δημιουργεί δεσμεύσεις κατά περίπτωση δυσμενέστερες σε σχέση με τα προβλεπόμενα στις εγκεκριμένες πολεοδομικές μελέτες και β) στην υποστήριξη του Δήμου ως προς την τεκμηρίωση της σκοπιμότητας και αιτιολόγηση της αναγκαιότητας για την εκπόνηση Ειδικού Χωρικού Σχεδίου, κατ εφαρμογή του ν. 4447/2016 «Χωρικός σχεδιασμός - Βιώσιμη
7 ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (Α 241), για την περιοχή της λίμνης Τριχωνίδας, διευρευνώντας παράλληλα τις εναλλακτικές ως προς τον φορέα εκκίνησης της διαδικασίας, ενώ, περαιτέρω, θα διερευνηθεί η δυνατότητα εκπόνησης Τοπικού Χωρικού Σχεδίου για τη λοιπή περιοχή του Δήμου και, εναλλακτικά, στο σύνολο του Δήμου, συμπληρωματικά δε στον έλεγχο των προεκτιμήσεων αμοιβών για τις ανωτέρω τρεις μελέτες και την περιγραφή του τεχνικού αντικειμένου για την ανάθεση και υλοποίησή τους. Επίσης περιγράφονται αναλυτικά τα επτά (7) παραδοτέα της σύμβασης, γίνεται ανάλυση της αμοιβής της αναδόχου και προβλέπεται η υποστήριξη του Δήμου από επιστημονικό προσωπικό της εταιρείας (χωροτάκτη πολεοδόμο μηχανικό και αρχιτέκτονα μηχανικό) για συνολική διάρκεια οκτώ μηνών (8) μηνών. Για την καταβολή της αμοιβής της αναδόχου μετά την παραλαβή του πρώτου (Α1) παραδοτέου εξεδόθη το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. 4. Με τα δεδομένα αυτά, οι ανατεθείσες υπηρεσίες υπάγονται στην έννοια των τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, καθόσον αφορούν στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 παρ. 3 περ. 6 περ. β του ν. 4412/2016, και συνιστούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας σε συγκεκριμένο αντικείμενο με ταυτόχρονη υποβολή προτάσεων, με στόχο την επέμβαση σε ήδη συνταχθείσες (ΓΠΣ) ή προς κατάρτιση (ΕΧΣ, ΤΧΣ) μελέτες. Το γεγονός δε ότι ως CPV χρησιμοποιήθηκε από τον Δήμο κωδικός που αντιστοιχεί σε «υπηρεσίες συμβούλου», που δεν περιλαμβάνονται στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Γ του ν. 4412/2016, δεν ασκεί επιρροή, διότι από την αναλυτική τεχνική περιγραφή του αντικειμένου της σύμβασης, τα παραδοτέα και το επιστημονικό προσωπικό που πρόκειται να απασχοληθεί στο πλαίσιο αυτής, προκύπτει ότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες εμπίπτουν στην έννοια των ανωτέρω υπηρεσιών. Συνακόλουθα, της απευθείας ανάθεσης των επίμαχων
8 υπηρεσιών έπρεπε να προηγηθεί η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016, ήτοι η διεξαγωγή κλήρωσης. Εντούτοις, λαμβανομένου υπόψη ότι η διάκριση μεταξύ των υπηρεσιών συμβούλου και των λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών παρίσταται δυσχερής, η εσφαλμένη ως άνω υπαγωγή από τα όργανα του Δήμου Α δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης των παρατεθεισών διατάξεων, αλλά από συγγνωστή πλάνη, καθόσον πεπλανημένα αυτά υπέλαβαν ότι επρόκειτο για ανάθεση γενικών υπηρεσιών συμβούλου και ότι, συνεπώς, ήταν δυνατή η ανάθεσή τους χωρίς την τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016. 5. Κατ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι το 18 οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Α, ποσού 2.467,60 ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΠΑΡΕΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΑΛΑΧΑΝΗΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ