ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος Θ. Κ. Παπαχρίστου... VII Πρόλογος συγγραφέα...ix Συντομογραφίες... ΧΙΧ 1. Εισαγωγή στο αντικείμενο της μελέτης...1 Ι. Ο χρόνος στο δίκαιο της συγγένειας...1 ΙΙ. Ειδικότερα οι προθεσμίες στο δίκαιο της συγγένειας...2 ΙΙΙ. Η εφαρμογή των γενικών διατάξεων (ΑΚ 240-246) στις προθεσμίες του δικαίου της συγγένειας...3 1. Η έναρξη της προθεσμίας...4 2. Η λήξη της προθεσμίας...5 α) Προθεσμίες που προσδιορίζονται κατά μήνες...7 β) Προθεσμίες που προσδιορίζονται κατά χρόνια...7 Κεφάλαιο Πρώτο Προθεσμίες υπό ευρεία έννοια στο δίκαιο της συγγένειας 2. Η προθεσμία της ίδρυσης πατρότητας λόγω καταγωγής από γάμο...10 Ι. Η έναρξη της προθεσμίας...12 ΙΙ. Η λήξη της προθεσμίας...13 1. Η λήξη του πρώτου τμήματος της προθεσμίας...13 2. Η αφετηρία του δεύτερου τμήματος της προθεσμίας...14 3. Ειδικότερα η περίπτωση της αφάνειας...14 4. Η λήξη του δεύτερου τμήματος της προθεσμίας...15 ΙΙΙ. Η παράταση της προθεσμίας...16 IV. Η σύντμηση της προθεσμίας...17 1. Η σύντμηση της προθεσμίας λόγω τέλεσης νέου γάμου...17 2. Η σύντμηση της προθεσμίας λόγω γέννησης δεύτερου τέκνου...18 3. Ο χρόνος ως προϋπόθεση ίδρυσης της πατρότητας στη μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση...19 Ι. Το πρόβλημα της προθεσμίας του τεκμηρίου καταγωγής από γάμο στην μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση...19 ΙΙ. Η παράταση της προθεσμίας του τεκμηρίου καταγωγής από γάμο στην μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση...19
ΙΙΙ. Η νέα προθεσμία της ΑΚ 1457 2...20 1. Η έναρξη της νέας προθεσμίας...21 2. Η λήξη της νέας προθεσμίας...22 3. Η παράταση της νέας προθεσμίας...23 IV. Η εφαρμογή της προθεσμίας στη μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση μετά τον θάνατο της γυναίκας...24 Κεφάλαιο Δεύτερο Προθεσμίες υπό στενή έννοια στο δίκαιο της συγγένειας 4. ιακρίσεις των προθεσμιών υπό στενή έννοια σύμφωνα με τη διδασκαλία του Κων/νου Σημαντήρα...27 5. Κτητικές ή δημιουργικές προθεσμίες στο δίκαιο της υιοθεσίας...32 Ι. Ποιος μπορεί να υιοθετηθεί...33 1. Η ανηλικότητα ως κατ αρχήν προϋπόθεση του επιτρεπτού της υιοθεσίας...34 α) Η ενηλικίωση ως ανώτατο όριο ηλικίας του υιοθετουμένου...34 β) Το κατώτατο όριο ηλικίας του υιοθετουμένου...34 γ) Υπολογισμός του κατώτατου ορίου ηλικίας του υιοθετουμένου...35 2. Οι χρονικές προϋποθέσεις της συναίνεσης του ανηλίκου για την υιοθεσία ανηλίκου...36 ΙΙ. Ποιος μπορεί να υιοθετήσει...37 1. Ανώτατο και κατώτατο όριο ηλικίας του υιοθετούντος...37 α) Υπολογισμός του κατώτατου ορίου ηλικίας...39 β) Υπολογισμός του ανώτατου ορίου ηλικίας...40 2. Ανώτατο και κατώτατο όριο διαφοράς ηλικίας μεταξύ υιοθετούντος και υιοθετουμένου...40 α) Υπολογισμός του κατώτατου ορίου διαφοράς ηλικίας...41 β) Υπολογισμός του ανώτατου ορίου διαφοράς ηλικίας...41 ΙΙΙ. Οι χρονικές προϋποθέσεις λύσης της υιοθεσίας...42 1. Οι χρονικές προϋποθέσεις της μονομερούς δικαστικής λύσης της υιοθεσίας...42 α) Το απρόθεσμο του δικαιώματος μονομερούς δικαστικής λύσης της υιοθεσίας...43 β) Το κατώτατο όριο ηλικίας του ανηλίκου που ασκεί το δικαίωμα μονομερούς δικαστικής λύσης της υιοθεσίας...45 2. Οι χρονικές προϋποθέσεις της συναινετικής λύσης της υιοθεσίας...45 α) Ενηλικίωση του θετού τέκνου...45 β) Ελάχιστη διάρκεια της υιοθεσίας...46 XII
γ) Χρονικές προϋποθέσεις των δηλώσεων για τη συναινετική λύση της υιοθεσίας...47 6. Οι αποσβεστικές προθεσμίες για την ανατροπή της συγγένειας...48 Ι. ΑΚ 1464 2: Η μητρότητα...49 1. Το κατ αρχήν απρόθεσμο δικαίωμα αναγνώρισης της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας μητρότητας που θεμελιώνεται στον τοκετό...49 2. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής του τεκμηρίου μητρότητας...51 α) Η έναρξη της προθεσμίας...55 β) Η λήξη της προθεσμίας...56 (αα) Ο υπολογισμός της προθεσμίας...56 (ββ) Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για την παραγραφή...57 (i) Η αναστολή της προθεσμίας...58 (ii) Η διακοπή της προθεσμίας...62 (iii) Μη εφαρμογή των ΑΚ 248 και ΑΚ 261...63 ΙΙ. ΑΚ 1470: Οι προθεσμίες προσβολής του τεκμηρίου πατρότητας λόγω καταγωγής από γάμο...64 1. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής του τεκμηρίου πατρότητας από τον σύζυγο της μητέρας...65 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...65 β) Η έναρξη της προθεσμίας...69 γ) Η λήξη της προθεσμίας...72 (αα) Ο υπολογισμός της προθεσμίας...72 (ββ) Ειδικότερα το πρόβλημα της διάρκειας και οι συνέπειες της αναστολής της προθεσμίας...74 2. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής του τεκμηρίου πατρότητας από τον πατέρα ή τη μητέρα του συζύγου...76 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...76 β) Η έναρξη της προθεσμίας...78 γ) Ο υπολογισμός και η λήξη της προθεσμίας...79 3. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής της πατρότητας από το τέκνο...81 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...81 β) Η έναρξη της προθεσμίας...83 γ) Η λήξη της προθεσμίας...84 4. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής της πατρότητας από τη μητέρα...85 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...85 β) Η έναρξη της προθεσμίας...88 XIII
γ) Η λήξη της προθεσμίας...89 (αα) Ο υπολογισμός της προθεσμίας...89 (ββ) Η ειδική αναστολή της προθεσμίας...90 5. Η προθεσμία άσκησης του διαπλαστικού δικαιώματος ανατροπής της πατρότητας από τον βιολογικό πατέρα...95 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...95 β) Η έναρξη της προθεσμίας...100 γ) Η λήξη της προθεσμίας...101 6. Η άσκηση του διαπλαστικού δικαιώματος από τον νόμιμο αντιπρόσωπο... 102 7. Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για την παραγραφή στις αποσβεστικές προθεσμίες της ΑΚ 1470...106 α) Η αναστολή των αποσβεστικών προθεσμιών...107 (αα) Αναστολή λόγω ανώτερης βίας...107 (ββ) Αναστολή λόγω δόλου του εναγόμενου...108 (γγ) Αναστολή υπέρ των προσώπων που δεν έχουν ικανότητα να παραστούν στο δικαστήριο (ΑΚ 258)...109 (δδ) Η διάρκεια και οι συνέπειες της αναστολής...110 β) Η διακοπή των αποσβεστικών προθεσμιών...112 (αα) ιακοπή εφόσον απαιτείται προπαρασκευαστική διαδικασία...112 (ββ) ιακοπή λόγω άσκησης της αγωγής, παραίτησης από την αγωγή ή απόρριψης της αγωγής για λόγους μη ουσιαστικούς...112 (γ) Μη εφαρμογή των ΑΚ 248, ΑΚ 251, ΑΚ 256 και ΑΚ 273...113 8. ιαχρονικό δίκαιο...114 ΙΙΙ. ΑΚ 1478: Οι προθεσμίες προσβολής της εκούσιας αναγνώρισης της πατρότητας...116 1. Η προβλεπόμενη στην ΑΚ 1478 ενιαία αποσβεστική προθεσμία...118 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...118 β) Η έναρξη της προθεσμίας...123 γ) Η λήξη της προθεσμίας...127 (αα) Ο υπολογισμός της προθεσμίας...127 (ββ) Ειδικότερα το πρόβλημα της διάρκειας και οι συνέπειες της αναστολής της αποσβεστικής προθεσμίας...129 2. Η ειδικότερη ρύθμιση της προθεσμίας που ισχύει για το τέκνο που κατά την αναγνώριση ήταν ανήλικο...132 α) Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...132 β) Η έναρξη της προθεσμίας...134 γ) Η λήξη της προθεσμίας...135 3. Η άσκηση του διαπλαστικού δικαιώματος από τον νόμιμο αντιπρόσωπο... 136 4. Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για την παραγραφή στις αποσβεστικές προθεσμίες της ΑΚ 1478...139 XIV
α) Η αναστολή των αποσβεστικών προθεσμιών...140 (αα) Αναστολή λόγω ανώτερης βίας...140 (ββ) Αναστολή λόγω δόλου του εναγόμενου...141 (γγ) Αναστολή υπέρ των προσώπων που δεν έχουν ικανότητα να παραστούν στο δικαστήριο (ΑΚ 258)...142 (δδ) Η διάρκεια και οι συνέπειες της αναστολής...144 β) Η διακοπή των αποσβεστικών προθεσμιών...147 (αα) ιακοπή εφόσον απαιτείται προπαρασκευαστική διαδικασία...147 (ββ) ιακοπή λόγω άσκησης της αγωγής, παραίτησης από την αγωγή ή απόρριψης της αγωγής για λόγους μη ουσιαστικούς...147 γ) Μη εφαρμογή των ΑΚ 248, ΑΚ 251, ΑΚ 256 και ΑΚ 273...148 5. ιαχρονικό δίκαιο...149 7. Οι αποσβεστικές προθεσμίες για τη θεμελίωση της συγγένειας...149 Ι. Η προθεσμία άσκησης της αγωγής αναγνώρισης της πατρότητας από τη μητέρα...151 1. Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...151 2. Η έναρξη της προθεσμίας...154 3. Η λήξη της προθεσμίας...156 α) Ο υπολογισμός της προθεσμίας...156 β) Η ειδική αναστολή της προθεσμίας...157 ΙΙ. Η προθεσμία άσκησης της αγωγής αναγνώρισης της πατρότητας από το τέκνο...165 1. Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...165 2. Η έναρξη της προθεσμίας...168 3. Η λήξη της προθεσμίας...169 ΙΙΙ. Η προθεσμία άσκησης της αγωγής αναγνώρισης της πατρότητας από τον πατέρα ή τους γονείς του πατέρα...170 1. Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...170 2. Η έναρξη της προθεσμίας...173 3. Η λήξη της προθεσμίας...175 IV. Η άσκηση της αγωγής για την αναγνώριση της πατρότητας από τον νόμιμο αντιπρόσωπο του δικαιούχου...176 V. Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για την παραγραφή στις αποσβεστικές προθεσμίες της ΑΚ 1483...181 1. Η αναστολή των αποσβεστικών προθεσμιών...181 α) Αναστολή λόγω ανώτερης βίας...182 β) Αναστολή λόγω δόλου του εναγόμενου...182 γ) Αναστολή υπέρ των προσώπων που δεν έχουν ικανότητα να παραστούν στο δικαστήριο (ΑΚ 258)...183 XV
δ) Η διάρκεια και οι συνέπειες της αναστολής...184 2. Η διακοπή των αποσβεστικών προθεσμιών...186 α) ιακοπή εφόσον απαιτείται προπαρασκευαστική διαδικασία...186 β) ιακοπή λόγω άσκησης της αγωγής, παραίτησης από την αγωγή ή απόρριψης της αγωγής για λόγους μη ουσιαστικούς...186 3. Μη εφαρμογή των ΑΚ 248, ΑΚ 251 και ΑΚ 256...188 VΙ. ιαχρονικό δίκαιο...189 Κεφάλαιο Τρίτο Προς διεύρυνση των αποσβεστικών προθεσμιών του δικαίου της συγγένειας 8. Η αναλογική εφαρμογή της ΑΚ 1483 2 εδ. αã στην προθεσμία της ΑΚ 1483 1 εδ. βã...193 Ι. Το αμετάκλητο της απόφασης, που ανατρέπει το τεκμήριο καταγωγής από γάμο, ως αφετηρία της αποσβεστικής προθεσμίας για την άσκηση από το τέκνο της αγωγής για την αναγνώριση της πατρότητας...194 ΙΙ. Το αμετάκλητο της απόφασης, που προσβάλλει την εκούσια αναγνώριση, ως αφετηρία της αποσβεστικής προθεσμίας για την άσκηση από το τέκνο της αγωγής για την αναγνώριση της πατρότητας...197 ΙΙΙ. Το αμετάκλητο της απόφασης, που ακυρώνει την εκούσια αναγνώριση λόγω ελαττωμάτων της βούλησης, ως αφετηρία της αποσβεστικής προθεσμίας για την άσκηση από το τέκνο της αγωγής για την αναγνώριση της πατρότητας...198 9. Η διεύρυνση των προθεσμιών προσβολής της εκούσιας αναγνώρισης...200 Ι. Η αποσβεστική προθεσμία ακυρώσεως της ελαττωματικής δηλώσεως βουλήσεως στην εκούσια αναγνώριση...202 1. Οι νομοθετικές αξιολογήσεις...202 2. Η έναρξη της προθεσμίας...203 3. Η λήξη της προθεσμίας...207 ΙΙ. Η ενεργητική νομιμοποίηση του βιολογικού πατέρα να προσβάλει την εκούσια αναγνώριση και το ζήτημα της αποσβεστικής προθεσμίας...209 10. Η γνώση της βιολογικής αλήθειας, αφετηρία των αποσβεστικών προθεσμιών του δικαίου της συγγένειας...213 Ι. Οι αποσβεστικές προθεσμίες στις οποίες τίθεται το ζήτημα της γνώσης...213 ΙΙ. Η νομολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου ικαιωμάτων του Ανθρώπου...217 1. Η απόφαση «Shofman v Russia»...218 2. Η απόφαση «Phinikaridou v Cyprus»...222 ΙΙΙ. Η συνέπειες στην ελληνική έννομη τάξη της νομολογίας του Ε Α σε σχέση με τις αποσβεστικές προθεσμίες του δικαίου της συγγένειας...228 XVI
1. Η διαπίστωση του κενού...229 2. Η πλήρωση του κενού...238 11. Συμπέρασμα...243 Βιβλιογραφία...247 Αλφαβητικό ευρετήριο...257 XVII