ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 31.01.2002 C(2002) 197 Θέµα: Κρατική ενίσχυση αριθ. N 317/2001 Ελλάδα Οικονοµική ενίσχυση προς τους γεωργούς των οποίων η γεωργική παραγωγή, η ιχθυοπαραγωγή, τα αποθηκευµένα γεωργικά προϊόντα και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές ζηµιώθηκαν από τις δυσµενείς καιρικές συνθήκες από τον Ιούλιο έως το εκέµβριο του 2002 (σχέδιο κοινής απόφασης των Υπουργών Γεωργίας και Οικονοµικών). Κύριε Υπουργέ, Με επιστολή της στις 24 Απριλίου 2001, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 26 Απριλίου 2001, η Μόνιµη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση κοινοποίησε τα εν λόγω µέτρα στην Επιτροπή δυνάµει του άρθρου 88 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Με τις επιστολές της της 10ης Σεπτεµβρίου 2001, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 14 Σεπτεµβρίου 2001, και της 30ής Νοεµβρίου 2001, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 4 εκεµβρίου 2001, η Μόνιµη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κοινοποίησε στην Επιτροπή τις πληροφορίες που ζητήθηκαν από τις ελληνικές αρχές µε τις επιστολές της 22ας Ιουνίου 2001 και της 18ης Οκτωβρίου 2001. Έχω την τιµή να σας ενηµερώσω ότι η Επιτροπή αποφάσισε να µην προβάλει αντιρρήσεις σε σχέση µε το εν λόγω καθεστώς. Για να πάρει αυτή την απόφαση η Επιτροπή έλαβε υπόψη της τα εξής: Περιγραφή Το προαναφερόµενο σχέδιο απόφασης προβλέπει τη χορήγηση ενισχύσεων στους αγρότες: Son Excellence Monsieur Giorgos PAPANDREOU Ministre des Affaires étrangères Vas. Sofias 5 GR - 10671 ATHENES Rue de la Loi 200, B - 1049 Bruxelles/Wetstraat 200, B - 1049 Brussel - Βέλγιο Τηλέφωνο: κέντρο 32 (0) 2 299.11.11. Τηλέτυπο: COMEU B 21877. Τηλεγραφική ιεύθυνση: COMEUR Brussels.
1. των νοµών ανατολικής Αττικής και Ηρακλείου των οποίων η παραγωγή αµπελιών ζηµιώθηκε από την ξηρασία και τις υψηλές θερµοκρασίες κατά το 2000, 2. του νοµού Ευβοίας των οποίων η παραγωγή δέντρων φιστικιάς ζηµιώθηκε από την ξηρασία και τις υψηλές θερµοκρασίες κατά τους µήνες Ιούλιο και Αύγουστο 2000, 3. των νοµών Θεσσαλονίκης και Κερκύρας των οποίων τα αποθηκευµένα γεωργικά προϊόντα και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές ζηµιώθηκαν από τις πληµµύρες κατά το µήνα Οκτώβριο 2000 (Θεσσαλονίκη) και τους µήνες Οκτώβριο - Νοέµβριο 2000 (Κέρκυρα), 4. των νοµών Λευκάδας, Χανίων και Ρεθύµνου των οποίων τα αποθηκευµένα γεωργικά προϊόντα και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές ζηµιώθηκαν από τις βροχοπτώσεις, τις πληµµύρες και την ανεµοθύελλα κατά τους µήνες Νοέµβριο και εκέµβριο 2000, 5. των νοµών Καστοριάς, Κοζάνης και ράµας των οποίων η παραγωγή φασολιών ζηµιώθηκε από τις υψηλές θερµοκρασίες κατά τους µήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο 2000, 6. του νοµού Λάρισας των οποίων η παραγωγή δέντρων καστανιάς ζηµιώθηκε από την ξηρασία κατά το καλοκαίρι του 2000 και από τους θερµούς νότιους ανέµους που επικράτησαν το πρώτο δεκαήµερο του Σεπτεµβρίου 2000, βαµβακιού, ζαχαροτεύτλων, πατάτας, φασολιών, µηδικής, αραβοσίτου, βιοµηχανικής τοµάτας και αρδευόµενων δέντρων ελιάς ζηµιώθηκε από την έλλειψη αρδευτικού νερού λόγω παρατεταµένης ξηρασίας και υψηλής θερµοκρασίας το καλοκαίρι του 2000, και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές ζηµιώθηκαν από τις βροχοπτώσεις, τις πληµµύρες και την ανεµοθύελλα κατά το µήνα Οκτώβριο 2000, 7. του νοµού Πιερίας των οποίων η παραγωγή δέντρων καστανιάς ζηµιώθηκε από την ξηρασία και τις υψηλές θερµοκρασίες κατά το χρονικό διάστηµα Μαΐου Σεπτεµβρίου 2000 και η παραγωγή αποθηκευµένου καπνού σε καπνοξηραντήρια από την ανεµοθύελλα το Σεπτέµβριο 2000, 8. του νοµού Σερρών των οποίων η ιχθυοπαραγωγή ζηµιώθηκε λόγω της µείωσης της παροχής νερού εξαιτίας της παρατεταµένης ανοµβρίας, η παραγωγή πατάτας από λειψυδρία λόγω της ανοµβρίας και η παραγωγή αραβοσίτου από την ανοµβρία και από τις υψηλές θερµοκρασίες κατά τους µήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστου, 9. του νοµού Χαλκιδικής των οποίων τα αποθηκευµένα γεωργικά προϊόντα και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές και ο καπνός που βρισκόταν σε ξηραντήρια ζηµιώθηκαν από την ανεµοθύελλα στις 16 Αυγούστου 2000 και από τις βροχοπτώσεις και τις πληµµύρες κατά το µήνα Οκτώβριο 2000, 10. των νοµών Αιτωλοακαρνανίας και Χανίων των οποίων η παραγωγή ελαιοδέντρων ζηµιώθηκε από την παρατεταµένη ανοµβρία το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2000, 2
11. του νοµού Θεσσαλονίκης των οποίων τα σκάφη και τα αλιευτικά εργαλεία των αλιέων της λίµνης Βόλβης ζηµιώθηκαν από τις βροχοπτώσεις και τις πληµµύρες κατά το µήνα Οκτώβριο του 2000, 12. του νοµού Θεσπρωτίας των οποίων τα αποθηκευµένα γεωργικά προϊόντα και οι αποθηκευµένες ζωοτροφές καθώς και η ιχθυοπαραγωγή ζηµιώθηκαν από την ανεµοθύελλα, τις βροχοπτώσεις και τις πληµµύρες κατά τους µήνες Οκτώβριο, Νοέµβριο και εκέµβριο 2000. ικαιούχοι των ενισχύσεων είναι όσοι έχουν ως κύρια απασχόληση τη γεωργία καθώς και ορισµένες άλλες κατηγορίες προσώπων, οι οποίες προβλέπονται από την απόφαση αριθ. 93/Θ/14.1.99 του Υπουργείου Γεωργίας, όπως αυτή τροποποιήθηκε µε τις αποφάσεις αριθ. 358/Θ/6.3.00 και 120/Θ/20.2.01, και πληρούν και τις λοιπές προϋποθέσεις οι οποίες προβλέπονται από αυτήν, των οποίων το ποσοστό της ζηµιάς ανά δραστηριότητα υπερβαίνει το 30%. Το ποσοστό της ζηµιάς θα υπολογιστεί µε τη σύγκριση της µειωµένης παραγωγής του έτους που συνέβη το γεγονός και του µέσου όρου της παραγωγής των τριών προηγούµενων ετών, ή των τεσσάρων προηγούµενων ετών για την περίπτωση των ελαιοδέντρων. Το ύψος της οικονοµικής ενίσχυσης ανέρχεται στο 30% της αξίας της απωλεσθείσας παραγωγής ενώ για τα αποθηκευµένα προϊόντα και τις αποθηκευµένες ζωοτροφές ανέρχεται στο 50% της µέσης τιµής παραγωγού κατά το έτος 2000. Οι δικαιούχοι των προαναφερόµενων ενισχύσεων θα προσδιοριστούν από τις διευθύνσεις γεωργίας ή αγροτικής ανάπτυξης µε βάση τα στοιχεία εξατοµίκευσης των ζηµιών. Οι ενταγµένοι στο πρόγραµµα αγρότες υποχρεούνται να αποδέχονται ανεπιφύλακτα τους σχετικούς ελέγχους των αρµόδιων οργάνων των νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων, του Υπουργείου Γεωργίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαφορετικά θα αποκλείονται από τις ενισχύσεις. Οι χορηγηθείσες ενισχύσεις θα καλυφθούν από µία πίστωση ύψους 3 500 000 000 ΡΧ η οποία θα βαρύνει το ΚΑ 2111 του τακτικού προϋπολογισµού του Υπουργείου Γεωργίας για τα έτη 2001 και 2002 κατά 2 000 000 000 ΡΧ και κατά 1 500 000 000 ΡΧ αντίστοιχα. Από την παραπάνω πίστωση το ποσό των 50 000 000 ΡΧ θα αφορά δαπάνη των περιφερειακών υπηρεσιών του Υπουργείου Γεωργίας για την προµήθεια γραφικών, για την εκτύπωση του απαραίτητου υλικού, για την αµοιβή ιδιωτών που έχουν οριστεί ως µέλη των επιτροπών εξατοµίκευσης των ζηµιών και για τη διαπίστωση της αποκατάστασης των ζηµιών καθώς και τις λοιπές δαπάνες που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση του προγράµµατος. 3
Εξαιρούνται των ενισχύσεων οι παραγωγοί που έλαβαν ή θα λάβουν οικονοµικές ενισχύσεις για τις προαναφερόµενες ζηµιές από άλλο φορέα του δηµοσίου (ΕΛΓΑ κλπ.). Η διάρκεια του προγράµµατος είναι διετής. Αξιολόγηση Σύµφωνα µε το άρθρο 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης είναι ασυµβίβαστες µε την κοινή αγορά, στο βαθµό που επηρεάζουν τις συναλλαγές ανάµεσα στα κράτη µέλη, οι ενισχύσεις που χορηγούνται από τα κράτη ή µε κρατικούς πόρους υπό οποιαδήποτε µορφή και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό µέσω της ευνοϊκής µεταχείρισης ορισµένων επιχειρήσεων ή ορισµένων κλάδων παραγωγής. Το εν λόγω µέτρο αντιστοιχεί σ αυτόν τον ορισµό κατά την έννοια ότι επηρεάζει ορισµένους κλάδους παραγωγής και µπορεί να επηρεάσει τις συναλλαγές λαµβανοµένης υπόψη της θέσης που κατέχει η Ελλάδα στους εν λόγω κλάδους παραγωγής (το 1998 π.χ. η Ελλάδα παρήγαγε το 8% των κοινοτικών λαχανικών). Εντούτοις, στις περιπτώσεις που προβλέπεται από το άρθρο 87 παράγραφοι 2 και 3 της Συνθήκης ορισµένα µέτρα µπορούν να θεωρηθούν, κατ εξαίρεση, ως συµβιβάσιµα µε την κοινή αγορά. Στην προκειµένη περίπτωση οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι οι ζηµιές στις καλλιέργειες προκλήθηκαν λόγω των δυσµενών καιρικών συνθηκών, δηλαδή οφείλονται σε στοιχεία τα οποία δικαιολογούν την εξαίρεση που προβλέπεται από το άρθρο 87 παράγραφος 2 σηµείο β) της Συνθήκης. υνάµει του σηµείου 11.3 των κατευθυντήριων γραµµών της Κοινότητας που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις στο γεωργικό τοµέα (στο εξής «οι κατευθυντήριες γραµµές») 1 τα µετεωρολογικά φαινόµενα όπως είναι ο παγετός, το χαλάζι, ο πάγος, η βροχή ή η ξηρασία δεν µπορούν να θεωρηθούν ως θεοµηνίες κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 2 στοιχείο β) της συνθήκης, εάν δεν πληρούνται ορισµένοι όροι. Ο πρώτος από αυτούς τους όρους είναι ότι το ύψος της ζηµιάς θα πρέπει να ανέρχεται στο 20% της κανονικής παραγωγής στις µειονεκτικές περιοχές και στο 30% στις υπόλοιπες περιοχές. Στη συγκεκριµένη περίπτωση η Επιτροπή επισηµαίνει ότι οι µόνοι που δικαιούνται ενίσχυση είναι αυτοί που υπέστησαν ζηµιά τουλάχιστον 30% ανά δραστηριότητα. Σύµφωνα µε τις πληροφορίες που διέθεσαν οι ελληνικές αρχές αυτά τα ποσοστά ζηµιών ελέγχονται από τις επιτροπές αξιολόγησης, οι οποίες συγκρίνουν τις δηλώσεις των ζηµιών µε το µέσο όρο της παραγωγής κατά τα τρία χρόνια που προηγήθηκαν του έτους κατά το οποίο επικράτησαν οι δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Η Επιτροπή επισηµαίνει ότι, όσον αφορά τις εν λόγω καλλιέργειες, τα έτη που λαµβάνονται υπόψη είναι εκείνα κατά τα οποία δεν χορηγήθηκε καµιά αποζηµίωση για ανάλογη φυσική καταστροφή στην ίδια περιοχή. Με βάση αυτές τις πληροφορίες η Επιτροπή θεωρεί ότι τηρήθηκαν τα προαναφερόµενα όρια όσον αφορά τις ζηµιές και ότι είναι κατάλληλη η µέθοδος υπολογισµού των. 1 ΕΕ C 28 της 12.8.2000, σ. 17. 4
Όσον αφορά την ειδική περίπτωση των ζωοτροφών και των αποθηκευµένων γεωργικών προϊόντων στο νοµό Χανίων (βλέπε σηµείο 4 της περιγραφής), οι ελληνικές αρχές διευκρίνισαν στις συµπληρωµατικές πληροφορίες που διέθεσαν ότι τα εν λόγω αποθέµατα είχαν αγοραστεί και προορίζονταν για τη διατροφή των ζώων και δεν είχαν παραχθεί εντός των γεωργικών εκµεταλλεύσεων. Η Επιτροπή κρίνει ότι εάν η ζηµιά αντιπροσωπεύει το 20% του κόστους αυτών των αποθεµάτων στις µειονεκτικές περιοχές και το 30% στις άλλες περιοχές µπορεί να χορηγηθεί αποζηµίωση. Ένας άλλος όρος που πρέπει να πληρούται για να µπορέσει να γίνει η εξαίρεση που προβλέπεται στο άρθρο 87 παράγραφος 2 στοιχείο β) είναι να µην γίνεται υπερκάλυψη των ζηµιών που οφείλονται σε δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Για το λόγο αυτό η Επιτροπή επισηµαίνει ότι το ποσό της οικονοµικής ενίσχυσης θα ανέρχεται στο 30% της αξίας της χαµένης παραγωγής (ή στο 50% της µέσης τιµής παραγωγής κατά το 2000 για τα αποθηκευµένα προϊόντα), δηλαδή θα είναι σαφώς χαµηλότερη από το 100% που θα µπορούσε να χορηγηθεί. Εποµένως δεν υπάρχει κίνδυνος υπερκάλυψης των ζηµιών. Η Επιτροπή επισηµαίνει επίσης ότι µετά την εξέταση του φακέλου οι ελληνικές αρχές απεφάσισαν να αποσύρουν από τον κατάλογο των ζηµιών αυτές που προκλήθηκαν στα γεωργικά προϊόντα και στις ζωοτροφές που ήταν αποθηκευµένες στους νοµούς Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Λευκάδας, Ρεθύµνου, Πιερίας και Χαλκιδικής (καπνός), λόγω του περιορισµένου µεγέθους τους. Τέλος, η Επιτροπή λαµβάνει υπόψη της την πρόθεση των ελληνικών αρχών να ενσωµατώσουν στους κανόνες εφαρµογής του σχεδίου της εν λόγω απόφασης ρήτρες σύµφωνα µε τις οποίες: - θα αποκλείονται από την ενίσχυση όσοι θα λαµβάνουν άµεσα ή έµµεσα κάποια ενίσχυση από έναν άλλο δηµόσιο οργανισµό, - σε περίπτωση που είναι ασφαλισµένη η παραγωγή, δεν θα καταβληθεί ολόκληρη ενίσχυση εκτός εάν µαζί µε το ποσό της αποζηµίωσης από την ασφάλεια δεν υπερκαλύπτει τη ζηµιά, (σε αντίθετη περίπτωση η ενίσχυση θα µειωθεί σε τρόπο ώστε να αποφευχθεί η υπερκάλυψη), - το κόστος στο οποίο δεν υπεβλήθη ο δικαιούχος εξαιτίας της ζηµιάς που προκλήθηκε στις καλλιέργειες (µη πραγµατοποίηση της συγκοµιδής κλπ.) θα ληφθεί υπόψη κατά τον υπολογισµό της ενίσχυσης. Λαµβανοµένων υπόψη όλων αυτών των στοιχείων και των διευκρινίσεων µπορεί να θεωρηθεί ότι πληρούνται οι όροι του σηµείου 11.3 των κατευθυντήριων γραµµών και ότι η εν λόγω ενίσχυση, λαµβανοµένου υπόψη του πεδίου εφαρµογής της, µπορεί να υπαχθεί στις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 87 παράγραφος 2 στοιχείο β) της Συνθήκης ως ενίσχυση για την επανόρθωση ζηµιών που προκαλούνται από θεοµηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα. 5
Απόφαση Με βάση την προηγηθείσα ανάλυση η Επιτροπή κρίνει ότι η εν λόγω ενίσχυση είναι συµβιβάσιµη µε την κοινή αγορά. Στην περίπτωση που η παρούσα επιστολή περιλαµβάνει εµπιστευτικά στοιχεία τα οποία δεν πρέπει να γίνουν γνωστά σε τρίτους, παρακαλείσθε να ενηµερώσετε την Επιτροπή εντός δεκαπέντε εργάσιµων ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει µία αιτιολογηµένη αίτηση προς το σκοπό εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, θα θεωρήσει ότι συµφωνείτε να ανακοινωθεί σε τρίτους και να δηµοσιευτεί ολόκληρο το κείµενο της επιστολής στη γλώσσα του πρωτοτύπου στην ακόλουθη διεύθυνση του ιαδικτύου http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids/. Η αίτηση αυτή θα πρέπει να αποσταλεί µε συστηµένη επιστολή ή µε φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: Commission européenne Direction générale de l agriculture Direction B.2. Rue de la Loi, 200 B-1049 BRUXELLES Φαξ (32 2 2962151) Μετά τιµής, Για την Επιτροπή Franz FISCHLER Μέλος της Επιτροπής 6