ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ. Βρυξέλλες, C(2012) 3017 final

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, C(2012) 3017 final Θέμα: Κρατική ενίσχυση αριθ. SA (N 427/2010) Ελλάδα Ενισχύσεις για την αποκατάσταση ζημιών που προκλήθηκαν στις υδατοκαλλιέργειες από συγκεκριμένα δυσμενή καιρικά φαινόμενα το 2006 Κύριε Υπουργέ, 1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1) Με επιστολή τους από 17 Δεκεμβρίου 2008, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή το προαναφερόμενο καθεστώς ενισχύσεων. Η Επιτροπή παρέλαβε την κοινοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2010 και την έχει πρωτοκολλήσει με στοιχεία SA (ex N 427/2010). Με επιστολές της από 22 Νοεμβρίου 2010, 23 Μαΐου 2011, 8 Σεπτεμβρίου 2011 και 27 Οκτωβρίου 2011, η Επιτροπή ζήτησε πρόσθετες πληροφορίες, οι δε ελληνικές αρχές απάντησαν με επιστολές τους οι οποίες πρωτοκολλήθηκαν στις 23 Μαρτίου 2011, στις 8 Ιουλίου 2011, στις 7 Οκτωβρίου 2011 και στις 9 Φεβρουαρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ (2) Οι ελληνικές αρχές έχουν κοινοποιήσει στην Επιτροπή σχέδιο κοινής απόφασης των υπουργών Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης, με την οποία θεσπίζεται καθεστώς ενισχύσεων το οποίο αποσκοπεί στην αποζημίωση επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας για ζημιές που προκλήθηκαν από συγκεκριμένα δυσμενή καιρικά φαινόμενα που σημειώθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου 2006 και Δεκεμβρίου 2006 σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. (3) Τον Αύγουστο του 2006 τα υψηλά επίπεδα βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με μεγάλη ραγδαιότητα και μακρά διάρκεια προκάλεσαν πλημμύρες στο νομό Ιωαννίνων. Η υπερχείλιση ποταμού και η επακολουθήσασα εισαγωγή μεγάλης ποσότητας φερτών υλικών στις δεξαμενές πεστροφοκαλλιέργειας οδήγησαν σε μαζική απώλεια του ζωικού κεφαλαίου. Κύριο Σταύρο Δήμα Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 (4) Η αιφνίδια πτώση των θερμοκρασιών και ο παγετός τον Ιανουάριο και τον Νοέμβριο του 2006 προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στις υδατοκαλλιέργειες των λιμνοθαλασσών που ευρίσκονται στους νομούς Άρτας (25 έως 28 Ιανουαρίου 2006), Καβάλας (24 έως 28 Ιανουαρίου 2006), Πρέβεζας (23 έως 27 Ιανουαρίου 2006), Ξάνθης (23 έως 25 Ιανουαρίου 2006), Ροδόπης (20 έως 29 Ιανουαρίου 2006), Αιτωλοακαρνανίας (25 έως 26 Ιανουαρίου, 5 Νοεμβρίου 2006). Το στρώμα πάγου, σε συνδυασμό με το μικρό βάθος των λιμνοθαλασσών, προκάλεσε το μαζικό θάνατο ψαριών (κυρίως τσιπούρας). Επιπλέον, ισχυροί άνεμοι κατέστρεψαν υποδομές υδατοκαλλιέργειας. Σύμφωνα με τις εθνικές αρχές, ο παγετός και οι ανεμοθύελλες συνιστούν συγκεκριμένα δυσμενή καιρικά φαινόμενα κατά την έννοια του σημείου 4.4, τρίτη περίπτωση, των κατευθυντηρίων γραμμών για την εξέταση των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (εφεξής «οι κατευθυντήριες γραμμές») 1. (5) Σκοπός του εδώ εξεταζόμενου προγράμματος ενισχύσεων είναι να καλυφθούν οι απώλειες παραγωγής ιχθυοκαλλιεργειών ή συναφών μέσων παραγωγής και να αποκατασταθούν οι ζημίες σε εγκαταστάσεις και κτίρια. Το πρόγραμμα ενισχύσεων αποκλείει τις ζημίες σε σκάφη και στον εξοπλισμό τους, καθώς και τις ζημιές που προκλήθηκαν στο γόνο. (6) Σύμφωνα με το σχέδιο υπουργικής απόφασης, επιλέξιμες προς ενίσχυση είναι μόνον οι επιχειρήσεις και οι συνεταιρισμοί των οποίων η μείωση του κύκλου εργασιών λόγω των καιρικών φαινομένων έφθασε ένα κατώτατο όριο 30 % του μέσου ετήσιου κύκλου εργασιών κατά τα τελευταία τρία χρόνια πριν την επέλευση της ζημιάς. (7) Ενίσχυση για ζημιές στην αλιευτική παραγωγή μπορούν να χορηγούνται το πολύ μέχρι το 50 % της αξίας της απωλεσθείσας παραγωγής. Όσον αφορά τις ζημιές σε κτίρια και εγκαταστάσεις, μπορεί να χορηγείται ενίσχυση με ανώτατο συντελεστή το 70 % της δαπάνης ανακατασκευής, επισκευής ή αντικατάστασης της ζημιάς, της δαπάνης μειούμενης ανάλογα με την παλαιότητα. (8) Ο συνολικός προϋπολογισμός που διατίθεται για το καθεστώς αυτό ανέρχεται σε ευρώ, με ανώτατο ανά δικαιούχο ποσό ενίσχυσης τα ευρώ για το πάγιο κεφάλαιο και τα ευρώ για κάθε άλλη ζημιά. Ποσά ενίσχυσης μικρότερα των 15 ευρώ ανά δικαιούχο δεν χορηγούνται. Η ενίσχυση θα χορηγείται υπό τη μορφή κατ αποκοπή ποσού άμεσης επιχορήγησης. Ο εκτιμώμενος αριθμός δικαιούχων είναι μεταξύ 501 και Δεν είναι επιλέξιμες προς ενίσχυση εκμεταλλεύσεις οι οποίες έχουν υποχρέωση επιστροφής χρημάτων από άλλη ενίσχυση, η οποία κρίθηκε ως ασυμβίβαστη με την εσωτερική αγορά. 1 ΕΕ C 84 της , σ

3 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ (9) Πρέπει να προσδιοριστεί κατά πόσον το μέτρο μπορεί να θεωρηθεί ως κρατική ενίσχυση και, εάν ναι, κατά πόσον αυτή είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης (10) Το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι «ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές». Το μέτρο που κοινοποιήθηκε καταλογίζεται στο ελληνικό Δημόσιο. (11) Βάσει του εξεταζόμενου προγράμματος ενισχύσεων, ενισχύσεις χορηγούνται σε επιχειρήσεις υδατοκαλλιέργειας εγκατεστημένες στην Ελλάδα. Τα προϊόντα των εταιρειών προορίζονται προς πώληση στην εσωτερική αγορά της ΕΕ. Δεδομένου ότι υφίσταται σημαντικό διασυνοριακό εμπόριο προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και ότι η Ελλάδα είναι σημαντικός παραγωγός, εισαγωγέας και εξαγωγέας, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η κατ αυτόν τον τρόπο χορηγούμενη ενίσχυση απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό δια της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους και ότι είναι ικανή να επηρεάσει τις μεταξύ των κρατών μελών συναλλαγές Νομιμότητα του μέτρου (12) Οι ελληνικές αρχές, κοινοποιώντας το μέτρο αυτό πριν το θέσουν σε ισχύ, έχουν εκπληρώσει την υποχρέωση την οποία υπέχουν δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ Το συμβιβάσιμο του μέτρου ενίσχυσης (13) Δεδομένου ότι η ενίσχυση θα είναι προς όφελος των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας, πρέπει να αξιολογηθεί υπό το πρίσμα των κατευθυντηρίων γραμμών για την εξέταση των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. (14) Στο σημείο 4.4, τέταρτη περίπτωση, των εν λόγω κατευθυντηρίων προβλέπεται ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν όλα τα δυσμενή καιρικά φαινόμενα θεομηνίες ή έκτακτα γεγονότα. Ωστόσο, εάν ορισμένο φαινόμενο μπορεί να χαρακτηρισθεί ως δυσμενές καιρικό φαινόμενο και εάν το επίπεδο των ζημιών που προκλήθηκαν από το συγκεκριμένο γεγονός φθάνει το κατώτατο όριο του 30 % του μέσου ετήσιου κύκλου εργασιών της υπόψη επιχείρησης κατά τα προηγούμενα τρία έτη, οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για την κάλυψη τέτοιων ζημιών μπορεί να θεωρηθεί ότι συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά Ύπαρξη συγκεκριμένων δυσμενών καιρικών συνθηκών (15) Οι ελληνικές αρχές κατέθεσαν λεπτομερή περιγραφή της πλημμύρας στο νομό Ιωαννίνων καθώς και εκθέσεις επιθεωρήσεων αναφορικά με την έκταση των ζημιών που προκλήθηκαν. 3

4 (16) Σχετικά με την ανεμοθύελλα και τον παγετό που σημειώθηκαν στους νομούς Άρτας, Καβάλας, Πρέβεζας, Ξάνθης, Ροδόπης και Αιτωλοακαρνανίας, οι εθνικές αρχές υπέβαλαν τεχνικές εκθέσεις που εξέδωσε το εθνικό μετεωρολογικό κέντρο συνοδευόμενες από λεπτομερή περιγραφή των φαινομένων. Οι ελληνικές αρχές έχουν καταθέσει αποδείξεις του ότι από τις ζημιές προέκυψε μαζικός θάνατος ψαριών στις λιμνοθάλασσες όπως και καταστροφή στις υποδομές ιχθυοκαλλιέργειας. (17) Με βάση τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία, η Επιτροπή θεωρεί ότι τα φαινόμενα από τα οποία προήλθαν οι ζημιές μπορούν να θεωρηθούν τουλάχιστον ως συγκεκριμένες δυσμενείς καιρικές συνθήκες κατά την έννοια του σημείου 4.4, τέταρτη περίπτωση, των κατευθυντηρίων γραμμών για την αλιεία. Υπό τις συνθήκες αυτές περιττεύει η εκτίμηση του κατά πόσον τα φαινόμενα αυτά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως θεομηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 2 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ, καθώς οι ελληνικές αρχές αποφάσισαν ρητά ότι, ανεξάρτητα από τη φύση των φαινομένων (πλημμύρα, ανεμοθύελλα ή παγετός), προκειμένου να χορηγηθεί ενίσχυση, το ύψος των ζημιών που προκάλεσαν τα εν λόγω φαινόμενα πρέπει να φτάνει το κατώφλι του 30 % του μέσου όρου κύκλου εργασιών των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων κατά τα προηγούμενα τρία έτη. (18) Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης υπό σημείωση ότι το εν λόγω καθεστώς ενισχύσεων είναι συναφές με ένα καθεστώς ενισχύσεων για τα ίδια φαινόμενα, σχετικά με ζημιές στον τομέα της γεωργίας, το οποίο ενέκρινε η Επιτροπή στις με στοιχεία N 414/ Μηχανισμός αποκατάστασης των ζημιών (19) Οι κατευθυντήριες γραμμές για την αλιεία προβλέπουν ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπεραποζημίωση και, προς τούτο, η αποζημίωση πρέπει να υπολογίζεται σε επίπεδο μεμονωμένου δικαιούχου. Κατά την έννοια αυτή, όπως εξετάζεται στο σημείο 7 της παρούσας, οι αρχές έχουν προβλέψει ένα μέγιστο συντελεστή αποζημίωσης. Ενίσχυση για ζημιές στην αλιευτική παραγωγή μπορούν να χορηγούνται το πολύ μέχρι το 50 % της αξίας της απωλεσθείσας παραγωγής. Όσον αφορά τις ζημιές σε κτίρια και εγκαταστάσεις, μπορεί να χορηγείται ενίσχυση με ανώτατο συντελεστή το 70 % της δαπάνης ανακατασκευής, επισκευής ή αντικατάστασης της ζημιάς, της δαπάνης μειούμενης ανάλογα με την παλαιότητα. (20) Στο σημείο 4.4 ορίζεται ότι «( ) πρέπει να αφαιρούνται τα ποσά που λαμβάνονται στο πλαίσιο ασφαλιστικού συστήματος ή οι συνήθεις επιχειρηματικές δαπάνες που δεν επιβάρυναν τον δικαιούχο» και ότι «ζημίες που μπορούν να καλυφθούν από σύνηθες εμπορικό ασφαλιστικό συμβόλαιο ή που αντιπροσωπεύουν συνήθη επιχειρηματικό κίνδυνο, δεν είναι επιλέξιμες για ενίσχυση». Το σχέδιο κοινής υπουργικής απόφασης, ευθυγραμμιζόμενο με τη διάταξη αυτή, ορίζει ότι τα ποσά που εισπράχθηκαν από ασφαλιστικές επιχειρήσεις αφαιρούνται από το ποσό της ενίσχυσης. Ομοίως, οι δικαιούχοι οφείλουν να έχουν λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα αποφυγής ή περιορισμού των ζημιών. 4

5 Προθεσμία κοινοποίησης (21) Σύμφωνα με το σημείο 4.4 των κατευθυντηρίων γραμμών για την αλιεία, τα μέτρα ενίσχυσης που υπάγονται στο σημείο αυτό πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή εντός ενός έτους από το γεγονός με το οποίο σχετίζονται. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ακόμη και αν η κοινοποίηση ατυχώς καθυστέρησε από τις 30 Δεκεμβρίου 2008 έως τις 5 Οκτωβρίου 2010, το εν λόγω καθεστώς ενισχύσεων υπέρ επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας θα έπρεπε οπωσδήποτε να είχε κοινοποιηθεί εντός του Το σκεπτικό που διέπει το επιχείρημα αυτό είναι ότι πρέπει να εξασφαλίζεται η ύπαρξη πραγματικής συνάφειας μεταξύ της ζημιάς και της ενίσχυσης και ότι η ενίσχυση αντιστοιχεί σε αντιστάθμιση ζημιάς και όχι σε ενίσχυση λειτουργικού χαρακτήρα. (22) Ως προς αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν καθεστώς ενίσχυσης για τα ίδια φαινόμενα που συνέβησαν σε γεωργικές επιχειρήσεις ήδη το 2007, καθεστώς το οποίο ενέκρινε η Επιτροπή μέσω της απόφασης N 414/2007. Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης ότι το παρόν μέτρο κρατικής ενίσχυσης υπέρ επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας περιλαμβάνει αυστηρές εγγυήσεις για την απαγόρευση της ενίσχυσης λειτουργικού χαρακτήρα. Οι ελληνικές αρχές έχουν προβλέψει αυστηρούς όρους όσον αφορά τους δικαιούχους και τη χορήγηση της ενίσχυσης. (23) Ειδικότερα, το καθεστώς αυτό ορίζει ότι μπορούν να τύχουν αποκατάστασης μόνον οι ζημιές οι οποίες έχουν αναγγελθεί εντός 48 ωρών από την επέλευση του ζημιογόνου αιτίου. Σε περίπτωση παράλειψης της αναγγελίας ζημιάς εντός της προθεσμίας αυτής, αποκλείεται η ένταξή της στο πρόγραμμα κρατικών ενισχύσεων. Οι δικαιούχοι οφείλουν επίσης να αποδεικνύουν την πραγματικότητα των δαπανών υποβάλλοντας τα πρωτότυπα εξοφληθέντων τιμολογίων αγοράς υλικού αποκατάστασης των ζημιών, δελτίων αποστολής υλικού, τιμολογίων παροχής υπηρεσιών. Σύμφωνα με το σχέδιο υπουργικής απόφασης, οι αρχές προχωρούν σε εσωτερικούς και εξωτερικούς ελέγχους (διοικητικός, διασταυρώσεις στοιχείων, έλεγχοι πληρωμών, επιτόπιοι έλεγχοι) και σε περίπτωση που διαπιστωθούν παρατυπίες είναι δυνατή η ανάκληση της ενίσχυσης. Σχετικά με τους δικαιούχους, το πρόγραμμα ενισχύσεων προβλέπει ότι σε περίπτωση μεταβολών στο πρόσωπο του ασκούντος την εκμετάλλευση, δικαιούχος της ενίσχυσης θα είναι αυτός που λειτουργούσε την εκμετάλλευση την ημέρα που προκλήθηκε η ζημιά Το συμβιβάσιμο με την κοινή αλιευτική πολιτική (24) Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν ότι, σύμφωνα με το σημείο 3.1 των κατευθυντηρίων γραμμών για την αλιεία, η χορήγηση της ενίσχυσης θα τελεί υπό τον όρο της συμμόρφωσης του δικαιούχου με την κοινή πολιτική στον τομέα της αλιείας («Αποκλείονται των οικονομικών ενισχύσεων οι αλιείς που δεν τηρούν τα αναγραφόμενα στη σχετική με την αλιεία νομοθεσία»). 5

6 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (25) Η Επιτροπή λυπάται γιατί οι ελληνικές αρχές δεν κοινοποίησαν την ενίσχυση εμπρόθεσμα, αποφάσισε όμως σχετικά να θεωρήσει την ενίσχυση συμβατή με τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (26) Εάν η παρούσα επιστολή περιέχει εμπιστευτικές πληροφορίες που δεν πρέπει να κοινολογηθούν σε τρίτους, παρακαλείσθε να ενημερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός 15 εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει σχετική αιτιολογημένη αίτηση εντός της προθεσμίας αυτής, θα θεωρηθεί ότι συμφωνείτε όσον αφορά την κοινολόγηση σε τρίτους και τη δημοσίευση ολόκληρου του κειμένου της επιστολής, στη γλώσσα του αυθεντικού κειμένου, στον εξής δικτυακό τόπο: (27) Η αίτησή σας θα πρέπει να σταλεί με συστημένη επιστολή ή με φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: European Commission Directorate General for Maritime Affairs and Fisheries DG MARE F4 (Legal Matters) 1049 Brussels (Φαξ: ) Με εκτίμηση, Για την Επιτροπή Μαρία ΔΑΜΑΝΑΚΗ Μέλος της Επιτροπής 6