Ζ επίδξαζε παξαγόλησλ «θιεηδηώλ» ηεο γλώζεο ζηελ απόδνζε ηνπ έξγνπ: Ζ πεξίπησζε ηνπ Διιεληθνύ θαηαζθεπαζηηθνύ θιάδνπ.

Σ.Δ.Η ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ Ζ επίδξαζε παξαγόλησλ «θιεηδηώλ» ηεο γλώζεο ζηελ απόδνζε ηνπ έξγνπ: Ζ πεξίπησζε ηνπ Διιεληθνύ θαηαζθεπαζηηθνύ θιάδνπ. Γεσξγηάδνπ Υξηζηίλα ΚΑΒΑΛΑ 2012 ΔΠΗΒΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: Γεψξγηνο Θεξίνπ

ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 2

Δπραξηζηίεο Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία απνηειεί ηελ επηζθξάγηζε ηεο κέρξη ηψξα πνξείαο κνπ ζην Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Καβάιαο θαη ζεκαηνδνηεί ηελ έλαξμε κηαο θαηλνχξγηαο πεξηφδνπ, γη απηφ θαη αηζζάλνκαη ηελ αλάγθε λα αλαγλσξίζσ ηε ζπκβνιή θάπνησλ αλζξψπσλ ζηε πνξεία απηή. Θα ζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο θ. Γεψξγην Θεξίνπ θπξίσο γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε, θαη ηελ ππνκνλή πνπ έθαλε θαηά ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. Όπσο επίζεο θαη γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα θαη θαζνδήγεζε ηνπ, γηα ηελ επίιπζε δηαθφξσλ ζεκάησλ. Σέινο, θαη πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιινλ, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηά κνπ θαη ηδηαίηεξα ηνπο γνλείο κνπ, Διεπζέξην θαη Μέλε, νη νπνίνη ζηήξημαλ ηηο ζπνπδέο κνπ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, θξνληίδνληαο γηα ηελ θαιχηεξε δπλαηή κφξθσζε κνπ. Ζ αγάπε ηνπο θαη ε ζηήξημή ηνπο κε βνήζεζε λα θηάζσ εδψ ζήκεξα θαη είλαη απηά πνπ κνπ δίλνπλ ηε δχλακε λα θπλεγήζσ ηα φλεηξά κνπ. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 3

''Η γλώζε είλαη δεκηνπξγόο ηεο επηπρίαο'' Πιάηωλ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 4

Π Η Ν Α Κ Α Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Χ Ν ΠΔΡΗΛΖΦΖ...9 ΔΗΑΓΧΓΖ...10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ...13 1.1 Γηαηχπσζε ησλ Βαζηθψλ Δλλνηψλ θαη ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο...13 1.2 Γεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο γλψζεο...15 1.2.1 Γηαζηάζεηο Γεκηνπξγίαο Γλψζεο Ρεηή θαη Άξξεηε Γλψζε...16 1.3 πείξα Γλψζεο...21 1.4 ηξαηεγηθέο Γηαρείξηζεο Γλψζεο...23 1.5 Γηαρείξηζε γλψζεο...24 1.6 Γηαρείξηζε έξγνπ...27 1.6.1 Ζ ηζηνξία ηεο Γηαρείξηζεο Έξγνπ...29 1.7 Ο Καηαζθεπαζηηθφο ηνκέαο ζηελ Διιάδα ηνπ 21 νπ αηψλα...30 1.8 Ζ Γηαρείξηζε γλψζεο σο αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα...32 1.9 Δθαξκνγή ηεο Γηαρείξηζεο γλψζεο ζηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ...38 1.10 Ζ επίδξαζε ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο ζηελ απφδνζε...42 1.11 Αλαθεθαιαίσζε..44 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΣΟ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ...45 2.1 Δηζαγσγή..45 2.2 Δκπεηξηθή έξεπλα...46 2.3 Δλλνηνινγηθφ πιαίζην θαη ππνζέζεηο ηεο έξεπλαο...52 2.3.1 Πεξηγξαθή ησλ εξεπλεηηθψλ κεηαβιεηψλ.52 2.3.2 Γηακφξθσζε ησλ εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ...57 2.3.3 ρέζε Γηαρείξηζεο γλψζεο θαη Απφδνζεο ηνπ έξγνπ.61 2.4 Αλαθεθαιαίσζε...63 ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 5

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ...64 3.1 Δηζαγσγή...64 3.2 Υαξαθηεξηζκφο ηεο έξεπλαο...65 3.3 Ο πιεζπζκφο ηεο έξεπλαο...66 3.4 Μέηξεζε ησλ εξεπλεηηθψλ παξαγφλησλ...67 3.5 πιινγή δεδνκέλσλ....69 3.6 Έιεγρνο εγθπξφηεηαο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ...70 3.7 Αλαθεθαιαίσζε...73 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΚΑΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ..74 4.1 Δηζαγσγή....74 4.2 Απνηειέζκαηα πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο..75 4.3 Έιεγρνο ησλ εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ...75 4.4 πκπεξάζκαηα...77 4.5 Πξαθηηθέο επηπηψζεηο ηεο έξεπλαο γηα ηηο επηρεηξήζεηο...80 4.6 Πεξηνξηζκνί ηεο κειέηεο 81 4.7 Καηεπζχλζεηο γηα κειινληηθή έξεπλα 81 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ...83 ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 6

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ...95 Παξάξηεκα 1: Δξσηεκαηνιφγην...96 Παξάξηεκα 2: Απνηειέζκαηα πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο...103 Παξάξηεκα 3: Απνηειέζκαηα ηεξαξρηθήο παιηλδξφκεζεο...105 ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 7

Δ Τ Ρ Δ Σ Ζ Ρ Η Ο Π Η Ν Α Κ Χ Ν Πίλαθαο 1: Έιεγρνο ηεο κνλνδηάζηαηεο θχζεο θαη ηεο αμηνπηζηίαο...71 Πίλαθαο 2: Μέζνη φξνη θαη ηππηθέο απνθιίζεηο..75 Πίλαθαο 3: Απνηειέζκαηα ηεο ηεξαξρηθήο παιηλδξφκεζεο. 77 Δ Τ Ρ Δ Σ Ζ Ρ Η Ο Υ Δ Γ Η Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Σ Χ Ν ΥΔΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.1: Δλλνηνινγηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο...62 ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 8

Π Δ Ρ Η Λ Ζ Φ Ζ Σα ηειεπηαία ρξφληα, ππήξμαλ εθηελείο ζπδεηήζεηο ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο (ΓΓ) σο βαζηθφ θιεηδί επηηπρίαο ησλ ζχγρξνλσλ νξγαληζκψλ. ηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ, ε αλάγθε γηα θαηλνηνκία, αιιαγή, θαη δηαρείξηζε δεηεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα έξγα φπσο νη θαζπζηεξήζεηο, ε ππέξβαζε ηνπ θφζηνπο θαη ε απνηπρία παξάδνζεο, απαηηνχλ ηελ απνηειεζκαηηθή αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ηεο γλψζεο. Ζ παξνχζα κειέηε έρεη σο ζηφρν ηε δηεξεχλεζε πξαθηηθψλ θαη πνιηηηθψλ πνπ είλαη έληνλα ζπλπθαζκέλεο κε ηε Γηαρείξηζε Γλψζεο θαη ηελ επίδξαζε ηνπο ζηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ. ηα πιαίζηα απηά, πξνηείλεηαη έλα ελλνηνινγηθφ κνληέιν πνπ κειεηά εκπεηξηθά ηε ζρέζε αλάκεζα ζε παξάγνληεο «θιεηδηά» ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο θαη ζηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ. Σν ζπγθεθξηκέλν Δλλνηνινγηθφ Πιαίζην ειέγρζεθε κε ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ, ζε δείγκα 106 ειιεληθψλ θαηαζθεπαζηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Ζ επεμεξγαζία ησλ εκπεηξηθψλ δεδνκέλσλ πνπ αληιήζεθαλ έγηλε κε ηε ρξήζε ηεξαξρηθήο παιηλδξφκεζεο (hierarchical moderated regression). Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απνθαιχπηνπλ φηη νη παξάγνληεο ηεο «Σερλνινγίαο ηεο Πιεξνθνξίαο», ηεο «πλεξγαζίαο» θαη ηεο «Δκπηζηνζχλεο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο» αζθνχλ ζεκαληηθή ζεηηθή επίδξαζε ζηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ. Σέινο, ε παξνχζα κειέηε ζπδεηά ηα απνηειέζκαηα, ζπλνςίδεη ηνπο δηάθνξνπο πεξηνξηζκνχο ηεο έξεπλαο θαη πξνηείλεη θαηεπζχλζεηο γηα κειινληηθή έξεπλα. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 9

Δ Η Α Γ Χ Γ Ζ ηελ απγή ηνπ 21 νπ αηψλα εηζεξρφκαζηε ζε κηα επνρή φπνπ νη παξαδνζηαθνί ππιψλεο ηεο νηθνλνκηθήο δχλακεο δελ απνηεινχλ ηνπο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο επηηπρίαο γηα κηα επηρείξεζε (Μέληδαο, 2000). ηε ζεκεξηλή επνρή ην θπξηφηεξν πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη ε γλψζε. ηνπο θφιπνπο ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ ηνκέα είλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα θαηλνηνκία θαη βειηίσζε θαη απαηηείηαη ε νπζηαζηηθή αλάπηπμε θαη ρξήζε ηεο γλψζεο ηνπ έξγνπ αιιά θαη ε εθαξκνγή ηεο δηαρείξηζεο γλψζεο (Kamara et al., 2002). ε έλαλ θφζκν, φπνπ ην κφλν βέβαην είλαη ε αβεβαηφηεηα, ε κνλαδηθή ζίγνπξε πεγή δηαηήξεζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζε κηα επηρείξεζε είλαη ε γλψζε. Ηδηαίηεξα, ζηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ, ε εχξεζε θαηλνηνκηψλ κε ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζεο απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε (Kamara et al., 2002). Όπσο ππνζηεξίδεηαη νη θαηαζθεπέο είλαη κηα πνιχ ζχλζεηε δηεπηζηεκνληθή δξαζηεξηφηεηα θαη απαηηείηαη ε ελζσκάησζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο δηαρείξηζεο ησλ δηαδηθαζηψλ φζνλ αθνξά ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο γλψζεηο ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ (Venters et al., 2000).Ζ επηρείξεζε πνπ ζα θαηαθέξεη λα κάζεη γξήγνξα θαη ζηε ζπλέρεηα λα αθνκνηψζεη ηηο αιιαγέο είλαη απηή πνπ ζα απνδψζεη θαιχηεξα ζην ζπλερψο κεηαβαιιφκελν πεξηβάιινλ (Wiig, 1997). Απηή αθξηβψο ε κεγάιε ζηξαηεγηθή ζεκαζία ηεο «Γηαρείξηζεο Γλψζεο» θαη ε άκεζε επίδξαζή ηεο ζηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ απνηέιεζε πεδίν απηήο ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο. Ζ παξνχζα κειέηε απνζθνπεί λα δηεξεπλήζεη ηελ επίδξαζε πνπ έρνπλ ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε «Γηαρείξηζε Γλψζεο», ζηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ ζηελ Διιάδα, θαη παξάιιεια λα παξάζρεη ηελ αλαγθαία πιεξνθφξεζε ζηνπο ππεχζπλνπο γηα ηε δηαδηθαζία ηεο ιήςεο απνθάζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα απαληεζεί ην εξψηεκα: Τπάξρεη ζεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζηνπο παξάγνληεο πνπ απαξηίδνπλ ηε «Γηαρείξηζε Γλψζεο» θαη ζηελ «Απφδνζε Έξγνπ» ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ θιάδν; Σν εξψηεκα απηφ, δηαηππψλεηαη κε ηελ κνξθή εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ, θαη δίλεηαη απάληεζε κε ηελ δεκηνπξγία θαη ηνλ έιεγρν ελφο ελλνηνινγηθνχ πιαηζίνπ, ην νπνίν ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 10

ειέγρεη ηελ επίδξαζε αλάκεζα ζηνπο παξαπάλσ εξεπλεηηθνχο παξάγνληεο. Γηα ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ, ηα νπνία ζπγθεληξψζεθαλ κε ηελ ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ, ρξεζηκνπνηήζεθε εηδηθή επηζηεκνληθή κεζνδνινγία θαη εθαξκφζηεθαλ πνζνηηθέο εξεπλεηηθέο ηερληθέο. ην πιαίζην απηφ, ε παξνχζα έξεπλα κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο «επηζηεκνληθή» (scientific) θαη εηδηθφηεξα σο «εθαξκνζκέλε επηρεηξεκαηηθή έξεπλα» (applied business research). Πεδίν έξεπλαο ηεο παξνχζαο κειέηεο απνηειεί ν ειιεληθφο θαηαζθεπαζηηθφο θιάδνο. Σν εξσηεκαηνιφγην, πνπ δεκηνπξγήζεθε εηδηθά γηα ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα, απεζηάιε ζε ηπραία επηιεγείζεο ειιεληθέο θαηαζθεπαζηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ εδξεχνπλ ζηηο πεξηνρέο ηεο Aλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο αξρέο ηνπ Οθησβξίνπ εψο ηέιε Ηαλνπαξίνπ θαηά ηα έηε 2011-2012. Δζηάιεζαλ ζπλνιηθά 264 εξσηεκαηνιφγηα, ελψ επέζηξεςαλ ζπκπιεξσκέλα 106. Ζ αλαινγία αληαπφθξηζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πνζνζηνχ ζεσξείηαη ηθαλνπνηεηηθή ην δείγκα κπνξεί λα ζεσξεζεί αληηπξνζσπεπηηθφ. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα ειέγρζεθε ζρνιαζηηθά σο πξνο ηελ εγθπξφηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηεο δνκήο ηνπ. Γηα ηνλ έιεγρν ηνπ ζπλφινπ ησλ εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε κέζνδνο ηεο ηεξαξρηθήο παιηλδξφκεζεο (hierarchical moderated regression). Σν ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο αλάιπζεο είλαη ην SPSS 19.0. Σα εκπεηξηθά απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απνδεηθλχνπλ φηη βαζηθνί παξάγνληεο ηεο δηαρείξηζεο γλψζεο, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε ζπλεξγαζία, ε εκπηζηνζχλε θαη ε ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ. Δπηπιένλ, απνδεηθλχεηαη φηη νη παξαπάλσ ηξεηο παξάγνληεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηε δηαρείξηζε γλψζεο δξνπλ εληζρπηηθά ζηε ζρέζε πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηε δηαρείξηζε γλψζεο θαη ζηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 11

Οη ζθνπνί θαη νη ζηφρνη ηεο εξγαζίαο πινπνηνχληαη κέζα απφ ηελ παξνπζίαζε ησλ ηεζζάξσλ θεθαιαίσλ ηεο. Σν πξψην απφ απηά απνηειεί ην ζεσξεηηθφ κέξνο ηεο εξγαζίαο θαη ηα ππφινηπα ηξία ην εξεπλεηηθφ εκπεηξηθφ κέξνο. ην πξψην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα ζεκεία ηεο βηβιηνγξαθίαο πνπ αθνξνχλ ηε ζεκαληηθφηεηα ηεο δηαρείξηζεο γλψζεο ζηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ. Μέζα απφ ηελ παξνπζίαζε απηψλ ησλ ζεκείσλ, γίλεηαη πξνζπάζεηα πεξηγξαθήο ηεο θχζεο ησλ κεηαβιεηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζακε ζηελ έξεπλα ηελ νπνία δηεμάγακε. ην δεχηεξν θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη ε παξνπζίαζε ηνπ ελλνηνινγηθνχ πιαηζίνπ ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ε δηαηχπσζε ησλ ππνζέζεσλ πνπ δεκηνπξγήζακε γηα λα πεξηγξάςνπκε ηηο ζρέζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη αλάκεζα ζηηο εξεπλεηηθέο κεηαβιεηέο. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζνχλ νη εξεπλεηηθνί ζθνπνί θαη ζηφρνη. Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλεηαη αλαθνξά ζην δείγκα ηεο έξεπλαο, ζηνλ ηξφπν κέηξεζεο ησλ εξεπλεηηθψλ κεηαβιεηψλ, ζηηο κεζφδνπο πνπ αθνινπζήζεθαλ γηα ηε ζπιινγή ησλ εκπεηξηθψλ δεδνκέλσλ, ελψ, ηέινο, γίλεηαη αλαιπηηθή αλαθνξά ζηνλ έιεγρν ηεο εγθπξφηεηαο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Σέινο, ζην ηέηαξην θεθάιαην, αθνινπζεί ε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ θαη ε εμαγσγή ησλ απνηειεζκάησλ κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο έξεπλαο, φπσο απηνί θαζνξίζηεθαλ ζην εηζαγσγηθφ ηεο θνκκάηη θαη ζπγθεθξηκελνπνηήζεθαλ ζην δεχηεξν ηεο θεθάιαην. Δπηπιένλ, παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, νη πεξηνξηζκνί ηεο θαη πηζαλέο επηινγέο γηα κειινληηθή έξεπλα. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 12

Κ Δ Φ Α Λ Α Η Ο 1 Β Η Β Λ Η Ο Γ Ρ Α Φ Η Κ Ζ Α Ν Α Κ Ο Π Ζ Ζ 1.1 Γηαηύπσζε ησλ Βαζηθώλ Δλλνηώλ θαη ηεο Γηαρείξηζεο Γλώζεο Γεδνκέλα-Γλώζε-Πιεξνθνξία: Ζ έλλνηα ηεο πιεξνθνξίαο έρεη απνθηήζεη κεγάιε ζεκαζία ζηελ ζεκεξηλή ςεθηαθή επνρή. Ζ θαιή πιεξνθνξία απφ κφλε ηεο είλαη κία θελή έλλνηα, ε νπνία αλ κείλεη αλεθκεηάιιεπηε δελ εμππεξεηεί θαλέλαλ θαη ηίπνηα. Ζ πιεξνθνξία γίλεηαη φκσο εμαηξεηηθά ελδηαθέξνπζα, εάλ κέζσ κηαο θαηάιιειεο επεμεξγαζίαο εμάγνπκε απφ απηή πνιπδηάζηαηε θαη ζπλδπαζηηθή γλψζε, ε νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε θάπνην ή θάπνηα καζεκαηηθά ή ελλνηνινγηθά κνληέια θαη θαλφλεο, δεκηνπξγεί ην θαηλφκελν ηνπ ζπκπεξαζκνχ θαη ηεο ινγηθήο ιήςεο απφθαζεο (decision reasoning) (Νηθνιφπνπινο, 2009). Ζ πιεξνθνξία είλαη ην ελδηάκεζν ζηάδην κεηαμχ δεδνκέλσλ θαη γλψζεο. Λφγσ ηνπ ζπλήζσο κεγάινπ φγθνπ ηνπο, ηα δεδνκέλα απηνχζηα, δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ. ηελ επεμεξγαζκέλε ηνπο κνξθή φκσο, πρ. ζε αζξνίζκαηα, κέζνπο φξνπο, δείθηεο θαη γξαθήκαηα, δίλνπλ ηελ πιεξνθνξία. Δλεξγνπνηνχλ δειαδή ηνλ ιήπηε ζε δξάζε. H γλώζε, φκσο, είλαη βαζχηεξε απφ αλαθνξέο κε ζρεδηαγξάκκαηα θαη ζπγθεληξσηηθνχο πίλαθεο. Δίλαη πην νπζηαζηηθή απφ αζξνίζκαηα θαη κέζνπο φξνπο. Ζ επεμεξγαζία ηεο πιεξνθνξίαο πξέπεη λα αθνινπζήζεη πην δηαδξαζηηθή πνξεία. Θα πξέπεη λα αζρνιεζεί ν ιήπηεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη λα ηελ θαηαλνήζεη ζε έλα ζπλνιηθφ πιαίζην. Να ηελ ζθεθηεί. Να βάιεη ην κπαιφ ηνπ λα δνπιέςεη. Να ηελ ζπλδέζεη κε πξνεγνχκελεο ζρεηηθέο εκπεηξίεο θαη ζηα ζσζηά ή ιαλζαζκέλα απνηειέζκαηα πνπ απηέο νδήγεζαλ ηφηε. Να ζπλδέζεη πιεξνθνξίεο απφ άιια ηκήκαηα απφ ην εζσηεξηθφ φζν θαη ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ, λα πξνζζέζεη ηελ γλψκε θαη άιισλ εηαίξσλ (πειαηψλπξνκεζεπηψλ-ζπλεξγαηψλ) θαη λα πξάμεη ηηο θαηάιιειεο ελέξγεηεο σο πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπ (Κνληνλάηζεο, 2010). ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 13

Αμίδεη, ινηπφλ λα ζεκεηψζνπκε φηη νη έλλνηεο ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο πνιχ ζπρλά ζπγρένληαη κεηαμχ ηνπο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθά. Τπάξρεη φκσο ζαθήο δηαθνξά κεηαμχ ηνπο. Οη πεξηζζφηεξνη ζπγγξαθείο ζπκθσλνχλ φηη ε πιεξνθνξία είλαη ην κέζν γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο γλψζεο. «Ζ πιεξνθνξία είλαη αγαζφ ηθαλφ λα απνθέξεη γλψζε, θαη ε πιεξνθνξία πνπ κεηαθέξεη έλα ζήκα είλαη φηη κπνξνχκε λα κάζνπκε απφ απηφ. Ζ γλψζε ηαπηίδεηαη κε θάπνηα πεπνίζεζε πνπ έρεη παξαρζεί απφ ηελ πιεξνθνξία» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). χκθσλα κε ηνπο δπηηθνχο θηιφζνθνπο, «γλψζε είλαη κηα αηηηνινγεκέλε νξζή πίζηε» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). Πξφθεηηαη γηα κηα έλλνηα πνπ γηα πξψηε θνξά εηζήγαγε ν Πιάησλαο ζηα έξγα ηνπ. Απηφο ν νξηζκφο ηεο γλψζεο αθήλεη φκσο έλα πεξηζψξην ιάζνπο, ηελ πεξίπησζε πνπ ε αηηηνινγεκέλε πίζηε ηειηθά απνδεηρζεί ιάζνο. Έηζη πνιινί δπηηθνί θηιφζνθνη έςαρλαλ γηα κηα κέζνδν πνπ ζα ηνπο επέηξεπε λα θηάζνπλ ζηελ απφιπηε αιήζεηα ηεο γλψζεο. θνπφο ηνπο ήηαλ λα αλαθαιχςνπλ ηελ «ζεκειηψδε γλψζε» απηή πνπ δελ ρξεηάδεηαη λα απνδεηρζεί. Τπάξρνπλ πιένλ δχν ζρνιέο ζηελ δπηηθή θηινζνθία. Ζ πξψηε ζρνιή, ηνπ νξζνινγηζκνχ, ππνζηεξίδεη φηη ε γλψζε δελ είλαη πξντφλ αηζζεηεξηαθήο εκπεηξίαο αιιά ππάξρεη θάπνηα εθ ησλ πξνηέξσλ γλψζε πνπ δελ ρξεηάδεηαη λα αηηηνινγεζεί κε βάζε ηηο «αηζζεηεξηαθέο εκπεηξίεο». Ζ δεχηεξε ζρνιή, απηή ηνπ εκπεηξηζκνχ, ππνζηεξίδεη φηη δελ ππάξρεη εθ ησλ πξνηέξσλ γλψζε θαη φηη ε κφλε πεγή γλψζεο είλαη ε αηζζεηεξηαθή εκπεηξία. Οη Nonaka θαη Takeouchi (1995), ππνζηεξίδνπλ ηνλ νξηζκφ ηεο γλψζεο σο «αηηηνινγεκέλεο αιεζήο πεπνίζεζεο». Οη έλλνηεο ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο πνιχ ζπρλά ζπγρένληαη κεηαμχ ηνπο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθά. Τπάξρεη φκσο ζαθήο δηαθνξά κεηαμχ ηνπο. Οη πεξηζζφηεξνη ζπγγξαθείο ζπκθσλνχλ φηη ε πιεξνθνξία είλαη ην κέζν γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο γλψζεο. «Ζ πιεξνθνξία είλαη αγαζφ ηθαλφ λα απνθέξεη γλψζε, θαη ε πιεξνθνξία πνπ κεηαθέξεη έλα ζήκα είλαη φηη κπνξνχκε λα κάζνπκε απφ απηφ. Ζ γλψζε ηαπηίδεηαη κε θάπνηα πεπνίζεζε πνπ έρεη παξαρζεί απφ ηελ πιεξνθνξία» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 14

ην αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν θηλνχληαη νη επηρεηξήζεηο παξαηεξνχκε φηη εκθαλίδνληαη δπν θαηλνηφκνη φξνη. Δθαξκφδνληαο ηνπο νη επηρεηξήζεηο γίλνληαη ηδηαίηεξα επέιηθηεο θαη εππξνζάξκνζηεο κε απνηέιεζκα λα βειηηψλνληαη ζπλερψο. πλαληνχκε, ινηπφλ ηνπο φξνπο, απηφλ ηνπ Οξγαληζκνύ Μάζεζεο (Learning Organization) θαη ηεο Οξγαλσζηαθήο καζεζεο (Organizational Learning). Ζ έλλνηα «Learning Organization» εκθαλίζηεθε γχξσ ζην 1990. «Ζ ηδέα πίζσ απφ ηνλ φξν είλαη φηη νη επηρεηξήζεηο δελ ζα επηβηψζνπλ νχηε ζα αλαπηπρζνχλ αλ δελ απνθηήζνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα πξνζαξκφδνληαη ζε έλα φιν θαη πην απξφβιεπην κέιινλ» (He-Chuan, 2003). Ο φξνο πεξηγξάθεη κηα νξγάλσζε ε νπνία βξίζθεηαη ζε δηαδηθαζία κάζεζεο. (He- Chuan, 2003). Οη Morris et al. (1993) έρνπλ δψζεη έλαλ νξηζκφ ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν learning organization είλαη ε νξγάλσζε ε νπνία δηεπθνιχλεη ηελ κάζεζε ησλ κειψλ ηεο θαη ε νπνία ζπλερψο κεηακνξθψλεηαη. Ο Marquardt επεθηείλεη ηνλ νξηζκφ ιέγνληαο φηη πξφθεηηαη γηα ηελ νξγάλσζε ε νπνία καζαίλεη κε δπλακηζκφ θαη ζπιινγηθά θαη ζπλερψο κεηακνξθψλεη ηνλ εαπηφ ηεο ψζηε λα βειηηψλεη ζπλερψο ηελ απφθηεζε, δηαρείξηζε θαη ρξήζε ηεο γλψζεο πξνο φθεινο ηεο εηαηξηθήο επηηπρίαο (Κσλζηαληηλίδεο, 2009). Με ηνλ φξν Οξγαλσζηαθή κάζεζε (Organizational learning) ελλννχκε ηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο νπνίαο ε Οξγάλσζε απνθηά γλψζε. (He-Chuan, 2003). 1.2 Γεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο γλώζεο Γηα λα θαηαλνεζεί θαιχηεξα ν φξνο ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο ζα πξέπεη πξψηα λα εξκελεπηεί ν φξνο ηεο δεκηνπξγίαο ηεο νξγαλσζηαθήο γλψζεο. Με ηνλ φξν «δεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο γλψζεο» ελλννχκε ηελ ηθαλφηεηα ηεο επηρείξεζεο σο ζπλφινπ λα δεκηνπξγεί λέα γλψζε, λα ηελ κεηαδίδεη ζην ζχλνιν ηεο νξγάλσζεο θαη λα ηελ ελζσκαηψλεη ζηα πξντφληα, ηηο ππεξεζίεο θαη ηα ζπζηήκαηα ηεο. (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). Οη Nonaka θαη Takeouchi ζεσξνχλ φηη ην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ηαπσληθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ ηηο θάλεη λα ζπκκεηέρνπλ επηηπρεκέλα ζην παηρλίδη ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ είλαη φηη έρνπλ ηηο δεμηφηεηεο θαη έρνπλ εηδηθεπηεί ζηελ δεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο γλψζεο. Θεσξνχλ φηη απηφ είλαη ην θιεηδί γηα ηνλ ηδηαίηεξν ηξφπν θαηλνηνκίαο πνπ παξνπζηάδνπλ, θαη θαηαθέξλνπλ λα επηδεηθλχνπλ ζπλερείο βαζκηαίεο θαηλνηνκίεο δηαηεξψληαο παξάιιεια κηα ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία. Ζ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 15

νξγαλσζηαθή γλψζε ησλ ηαπσληθψλ επηρεηξήζεσλ μεθηλάεη απφ ην εμσηεξηθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Οη ηαπσληθέο επηρεηξήζεηο ζηξέθνληαη ζηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο, ηνπο πειάηεο ηνπο, ηνπο δηαλνκείο, αθφκα θαη ηνπο αληαγσληζηέο ηνπο. Ζ γλψζε πνπ καδεχεηαη απφ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ κνηξάδεηαη ζε φιε ηελ επηρείξεζε, απνζεθεχεηαη ζηελ βάζε γλψζεο ηεο θαη ρξεζηκνπνηείηαη απφ απηνχο πνπ αλαπηχζζνπλ λέεο ηερλνινγίεο θαη πξντφληα. Έηζη δεκηνπξγείηαη ε νξγαλσζηαθή γλψζε πνπ κε ηελ ζεηξά ηεο βνεζάεη ηελ θαηλνηνκία θαη απηή δίλεη ζηελ επηρείξεζε αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα (Κσλζηαληηλίδεο, 2009). 1.2.1 Γηαζηάζεηο Γεκηνπξγίαο Γλώζεο. Ρεηή θαη Άξξεηε Γλώζε Τπάξρνπλ δχν δηαζηάζεηο δεκηνπξγίαο ηεο γλψζεο: a) ε νληνινγηθή δηάζηαζε b) ε επηζηεκνινγηθή δηάζηαζε χκθσλα κε ηελ νληνινγηθή δηάζηαζε ε γλψζε δεκηνπξγείηαη κφλν απφ ηα άηνκα. Ζ νξγάλσζε δελ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη γλψζε παξά κφλν κέζσ ησλ αηφκσλ. Άξα ζα πξέπεη λα θξνληίδεη λα παξέρεη ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο πνπ λα βνεζνχλ ηα δεκηνπξγηθά άηνκα λα δεκηνπξγνχλ γλψζε ε νπνία έπεηηα ζα γίλεηαη θηήκα ηεο νξγάλσζεο. Γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο επηζηεκνινγηθήο δηάζηαζεο ζηεξίρζεθαλ ζηελ δηάθξηζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο ηνπ Michael Polanyi (1966 απφ Nonaka θαη Takeouchi, 1966). ην ζεκείν απηφ θξίλεηαη αλαγθαίν λα δψζνπκε ηνλ νξηζκφ δπν (2) ζεκαληηθψλ φξσλ πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Ο πξώηνο νξηζκόο είλαη ηεο άξξεηεο γλώζεο ν νπνίνο αλαθέξεηαη ζηε γλψζε πνπ είλαη ελζσκαησκέλε ζε πξνζσπηθή εκπεηξία φπσο πξνζσπηθή άπνςε ή ζπιινγηζκφ. Ζ άξξεηε γλψζε πεξηιακβάλεη ην έλζηηθην, ηε δηφξαζε, θαη ηηο ηθαλφηεηεο πνπ είλαη ζε κεγάιν βαζκφ πξνζσπηθέο θαη δχζθνια κνξθνπνηνχληαη, κε απνηέιεζκα λα είλαη δχζθνιν λα κεηαδνζνχλ ζε άιια άηνκα. Ζ άξξεηε γλψζε είλαη επίζεο βαζηά ξηδσκέλε ζηελ πξνζσπηθή αθνζίσζε ελφο αηφκνπ ζε έλα αληηθείκελν ή ηνκέα φπσο κία ηέρλε ή έλα επάγγεικα, κία ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία ή έλα πξντφλ, ή νη δξαζηεξηφηεηεο κίαο νκάδαο ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 16

εξγαζίαο. Με άιια ιφγηα ε άξξεηε γλψζε είλαη βαζηά ελζσκαησκέλε ζηα ζπκθξαδφκελα θαη ην γεληθφηεξν πιαίζην ζεψξεζεο, π.ρ. ζηελ αηνκηθή άπνςε θαη θαληαζία γηα ην θφζκν θαη ζηηο αηνκηθέο εκπεηξίεο, πνπ έρνπλ πξνέιζεη απφ πξνεγνχκελε απνθηεζείζα γλψζε. Απφ ηελ άιιε πιεπξά νθείινπκε λα ηνλίζνπκε ηελ έλλνηα ηεο ξεηήο γλώζεο. Ρεηή αλαθέξεηαη ωο ε γλψζε πνπ έρεη αξζξσζεί ζε δνκεκέλε γιψζζα θαη πνπ κπνξεί λα κεηαδνζεί εχθνια κεηαμχ αηφκσλ. Μπνξεί λα εθθξαζζεί κε επηζηεκνληθνχο ηχπνπο, θσδηθνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο ή κε πιήζνο άιισλ κνξθψλ. Απνηειείηαη απφ ηξία ζπζηαηηθά: ηε γιψζζα, ηελ πιεξνθνξία θαη ην κέζν κεηαθνξάο. Ζ γιψζζα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θσδηθνπνίεζε θαη έθθξαζε ηεο πιεξνθνξίαο. Ζ πιεξνθνξία είλαη θσδηθνπνηεκέλε εθθξαζκέλε γλψζε. Δίλαη δπλακηθή γλψζε, ε νπνία δεκηνπξγείηαη φηαλ ε πιεξνθνξία ζπλδπάδεηαη κε ζπγθεθξηκέλεο θαηαζηάζεηο θαη αλζξψπηλε εκπεηξία. Σν κέζν κεηαθνξάο είλαη ηθαλφ λα ελζσκαηψζεη θσδηθνπνηεκέλε γλψζε θαη λα απνζεθεχζεη, δηαηεξήζεη θαη κεηαθέξεη γλψζε ζην ρψξν θαη ρξφλν αλεμάξηεηα απφ ηνπο αλζξψπηλνπο δεκηνπξγνχο ηεο (Nonaka θαη Takeuchi, 1995). ηελ άξξεηε γλψζε κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε δχν δηαζηάζεηο: ηελ Σερληθή δηάζηαζε. Ζ δηάζηαζε απηή εθθξάδεη ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο ηθαλφηεηεο πνπ έρεη θάπνην άηνκν θαη ηηο νπνίεο νλνκάδνπκε ηερλνγλσζία. Δίλαη ε γλψζε πνπ έρεη έλαο ηερλίηεο χζηεξα απφ ρξφληα δνπιεηάο αιιά δελ κπνξεί λα ηελ εθθξάζεη κε ιφγηα. ηελ Γλσζηηθή δηάζηαζε. Ζ δηάζηαζε απηή εκπεξηέρεη δηαλνεηηθά κνληέια, πεπνηζήζεηο θαη αληηιήςεηο νη νπνίεο είλαη βαζηά κέζα ζην κπαιφ καο θαη ζεσξνχληαη πιένλ δεδνκέλεο. χκθσλα κε ηελ επηζηεκνινγηθή δηάζηαζε ηεο γλψζεο ππάξρεη ε ξεηή θαη ε άξξεηε γλψζε. Μεηαμχ απηψλ ησλ δχν (2) γλψζεσλ ππάξρεη κηα ζπλερήο αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο ε νπνία είλαη «ην θιεηδί ηεο δπλακηθήο δεκηνπξγίαο ηεο γλψζεο ζηηο επηρεηξήζεηο» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). «Ζ δεκηνπξγία νξγαλσζηαθήο γλψζεο είλαη κηα ζπεηξνεηδήο δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ζπληειείηαη αδηάθνπα ε παξαπάλσ αιιειεπίδξαζε». Οη Nonaka θαη Takeouchi ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ δπηηθή θηινζνθία πνπ ππνζηεξίδεη φηη ην άηνκν είλαη ν θχξηνο θνξέαο πνπ θαηέρεη θαη ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 17

επεμεξγάδεηαη ηελ γλψζε, ππνζηεξίδνπλ φηη ην άηνκν αιιειεπηδξά κε ηελ νξγάλσζε κέζσ ηεο γλψζεο. Θεσξνχλ φηη ε δεκηνπξγία ηεο γλψζεο ιακβάλεη ρψξα ζε ηξία επίπεδα: o αηνκηθφ επίπεδν o νκαδηθφ επίπεδν o νξγαλσζηαθφ επίπεδν Ζ δεκηνπξγία ηεο νξγαλσζηαθήο γλψζεο πεξηζηξέθεηαη γχξσ απφ δχν άμνλεο. Σηο κνξθέο ηεο αιιειεπίδξαζεο ηεο γλψζεο θαη ηα επίπεδα δεκηνπξγίαο ηεο γλψζεο. Έηζη έρνπκε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο θαη κεηαμχ αηφκνπ θαη νξγάλσζεο. Απφ απηήλ ηελ αιιειεπίδξαζε πξνθχπηνπλ ηέζζεξηο θχξηεο δηαδηθαζίεο κεηαηξνπήο ηεο γλψζεο. Καη νη ηέζζεξηο δηαδηθαζίεο καδί είλαη απηέο πνπ ζηελ νπζία δεκηνπξγνχλ ηελ γλψζε. Οη ηέζζεξηο δηαδηθαζίεο κεηαηξνπήο ηεο γλψζεο είλαη: 1. απφ άξξεηε ζε άξξεηε. (θνηλσληθνπνίεζε) 2. απφ άξξεηε ζε ξεηή. (εμσηεξίθεπζε) 3. απφ ξεηή ζε ξεηή. (ζπλδπαζκφο) 4. απφ ξεηή ζε άξξεηε. (εζσηεξίθεπζε) ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 18

Άξξεηε Γλώζε ζε Ρεηή Γλώζε 1. Άξξεηε ζε άξξεηε γλώζε. Κνηλσληθνπνίεζε. Ζ άξξεηε γλψζε κπνξεί λα κεηαδνζεί παξφηη δελ κπνξεί λα δηαηππσζεί γισζζηθά. Ζ άξξεηε γλψζε ζηελ νπζία δελ κεηαδίδεηαη γισζζηθά αιιά «κέζσ ηεο παξαηήξεζεο, ηεο κίκεζεο θαη ηεο πξαθηηθήο. Σν θιεηδί γηα ηελ απφθηεζε άξξεηεο γλψζεο είλαη ε εκπεηξία». Κνηλσληθνπνίεζε κπνξνχκε λα έρνπκε ζε κηα νκάδα πνπ ζπδεηάεη γηα έλα ζέκα θαη αληαιιάζεη ηδέεο, γλψκεο θαη εκπεηξίεο. Παξάδεηγκα νη «θαηαζθελψζεηο παξαγσγήο ηδεψλ» ηεο Honda. Κνηλσληθνπνίεζε έρνπκε επίζεο φηαλ έλαο καζεηεπφκελνο δνπιεχεη δίπια ζε έλαλ ηερλίηε. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε γλψζε κεηαθέξεηαη κέζσ ηεο παξαηήξεζεο, ηεο κίκεζεο θαη ηεο πξαθηηθήο εμάζθεζεο. Δπίζεο ε ζπλερήο επηθνηλσλία κε πειάηεο θαη ε κεηαθνξά εκπεηξηψλ θαη ηδεψλ είλαη πεξίπησζε θνηλσληθνπνίεζεο. 2. Άξξεηε ζε ξεηή γλώζε. Δμσηεξίθεπζε. Δμσηεξίθεπζε είλαη «δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ε άξξεηε γλψζε δηαηππψλεηαη κε ξεηέο έλλνηεο». Όπσο ιέλε νη Nonaka θαη Takeouchi, πξφθεηηαη γηα ηελ «πεκπηνπζία ηεο δηαδηθαζίαο δεκηνπξγίαο γλψζεο». Ζ άξξεηε γλψζε γίλεηαη ξεηή θπξίσο κε ηελ ρξήζε κεηαθνξψλ, αλαινγηψλ, ελλνηψλ ή κνληέισλ. Ζ εμσηεξίθεπζε πξνθαιείηαη θπξίσο απφ ηνλ δηάινγν θαη εκθαλίδεηαη θαηά ηελ δηαδηθαζία ζχιιεςεο λέσλ ηδεψλ. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 19

ηελ δεκηνπξγία λέσλ πξντφλησλ πνιιέο θνξέο δίλνληαη απφ θάπνηνλ νη έλλνηεο πνπ ζέινπκε λα πεξηγξάθνπλ ην λέν πξντφλ. Σηο έλλνηεο απηέο φηαλ δελ κπνξνχκε λα ηηο εθθξάζνπκε θαιά ηφηε πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνχκε κεηαθνξέο. Απηέο πξνθαινχλ έλα δηάινγν θαη κηα ηξηβή κέζα απφ ηα νπνία ζπληειείηαη ε εμσηεξίθεπζε. Γηα φινπο ηνπο ζπγγξαθείο απηφο ν ηχπνο κεηαηξνπήο γλψζεο είλαη ν πην ζεκαληηθφο. Απνηειεί ην θιεηδί ζηελ δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο γλψζεο γηαηί απφ ηελ άξξεηε γλψζε δεκηνπξγνχληαη λέεο ξεηέο έλλνηεο. Ο θαιχηεξνο ηξφπνο γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο άξξεηεο γλψζεο ζε ξεηή είλαη, φπσο είπακε θαη παξαπάλσ, κε ηελ ρξήζε κεηαθνξψλ, αλαινγηψλ θαη κνληέισλ (Nisbet, 1969). «Οη κεηαθνξέο δεκηνπξγνχλ πξσηφηππεο εξκελείεο ηεο εκπεηξίαο, δηφηη θαινχλ ηνλ αθξναηή λα δεη έλα πξάγκα σο θάηη άιιν θαη δεκηνπξγνχλ λένπο ηξφπνπο βίσζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο» (Donnellon, Grey, Bougon, 1986). Δπίζεο «επεηδή ε κεηαθνξά είλαη δχν ζθέςεηο δηαθνξεηηθψλ πξαγκάησλ πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ κία κνλαδηθή ιέμε ή θξάζε, ηεο νπνίαο ην λφεκα είλαη απνηέιεζκα ηεο κεηαμχ ηνπο αιιειεπίδξαζεο» (Richards, 1936) «κπνξνχκε ζπλερψο λα ζπζρεηίδνπκε έλλνηεο πνπ είλαη εληειψο απνκαθξπζκέλεο ζην κπαιφ καο, λα ζπζρεηίδνπκε αθφκα θαη αθεξεκέλεο θαη ζπγθεθξηκέλεο έλλνηεο». «Έηζη πνιχ ζπρλά νδεγνχκαζηε ζηελ αλαθάιπςε ελφο λένπ λνήκαηνο ή αθφκε θαη ζηελ δηακφξθσζε ελφο λένπ πξνηχπνπ» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). Καη απφ ηελ ζηηγκή πνπ δεκηνπξγνχληαη πιένλ ξεηέο ηδέεο απηέο κπνξνχλ λα κνληεινπνηεζνχλ. 3. Ρεηή ζε ξεηή. πλδπαζκφο. ε απηφ ην ζηάδην γίλεηαη αληαιιαγή ξεηψλ ηδεψλ θαη γλψζεο απφ έλα άηνκν ζε έλα άιιν άηνκν ή νκάδα. Ζ αληαιιαγή ηδεψλ θαη γλψζεο γίλεηαη κε ηνπο γλσζηνχο ηξφπνπο ησλ ζπλαληήζεσλ, ηειεθσληθψλ ζπλνκηιηψλ, ηεο αληαιιαγήο εγγξάθσλ ή email αθφκα θαη κέζσ ειεθηξνληθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ. Έηζη ε γλψζε κεηαθέξεηαη ζε λέα άηνκα. Αιιά εθηφο απηνχ, κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί λέα γλψζε θαη «κέζσ ηεο αλαδηάηαμεο ηεο ππάξρνπζαο πιεξνθνξίαο κέζσ δηαινγήο, πξνζζήθεο, ζπλδπαζκνχ θαη θαηεγνξηνπνίεζεο ηεο ξεηήο γλψζεο» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). ηηο επηρεηξήζεηο, πνιχ θξίζηκν ξφιν ζηελ δεκηνπξγία λέσλ ηδεψλ παίδνπλ ηα κεζαία ζηειέρε. Σα αλψηεξα ζηειέρε ζπλήζσο δίλνπλ κηα θαηεχζπλζε θαη έλα φξακα. Σα κεζαία ζηειέρε κέζσ ηνπ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 20

ζπλδπαζκνχ ηεο θσδηθνπνηεκέλεο γλψζεο πνπ ππάξρεη ζηελ επηρείξεζε, δεκηνπξγνχλ λέα γλψζε. 4. Ρεηή ζε άξξεηε. Δζσηεξίθεπζε. ην ζηάδην ηεο εζσηεξίθεπζεο ε ξεηή γλψζε ελζσκαηψλεηαη ζηελ άξξεηε γλψζε. Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ε γλψζε πνπ απνθηάηαη απφ ηα άιια ηξία είδε κεηαηξνπήο γλψζεο «εζσηεξηθεχεηαη ζηηο βάζεηο ηεο άξξεηεο γλψζεο κε ηελ κνξθή θνηλψλ λνεηηθψλ κνληέισλ ή ηερλνγλσζίαο» (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). Σα άηνκα εζσηεξηθεχνπλ ηηο εκπεηξίεο πνπ απνθηνχλ θαη απηέο γίλνληαη πιένλ ηερλνγλσζία θαη κπνξνχλ πιένλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο άξξεηε γλψζε. Απηφ πνπ βνεζάεη πνιχ ζηελ δηαδηθαζία εζσηεξίθεπζεο είλαη ε δηαηχπσζε ηεο γλψζεο είηε πξνθνξηθά, είηε κε δηαγξάκκαηα ζε έγγξαθα ή κε πξνθνξηθέο ηζηνξίεο. Ζ απνηχπσζε ηεο γλψζεο ζε έγγξαθα ή ειεθηξνληθά κέζα βνεζάεη επηπιένλ ζηελ κεηάδνζε ηεο γλψζεο θαη ζε άιια άηνκα κε ην λα κπνξνχλ απηά λα βηψζνπλ έκκεζα ηηο εκπεηξίεο άιισλ αηφκσλ. Αιιά εζσηεξίθεπζε κπνξνχκε λα έρνπκε θαη ρσξίο λα μαλαβηψζεη θαλείο ηηο εκπεηξίεο άιισλ αηφκσλ. Αλ δηαβάδνληαο κηα ηζηνξία έλα άηνκν ληψζεη ηελ νπζία ηεο ηζηνξίαο ηφηε ε εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε άξξεην λνεηηθφ κνληέιν. 1.3 πείξα Γλώζεο Ζ γλψζε παξάγεηαη απφ ηελ ζπλερή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο. Ζ αιιειεπίδξαζε απηή είλαη ζπλερήο θαη δπλακηθή. ε θάζε είδνο κεηαηξνπήο γλψζεο παξάγεηαη δηαθνξεηηθφ είδνο γλψζεο φπσο βιέπνπκε θαη ζην παξαθάησ ζρεδηάγξακκα, θαη ην θάζε είδνο γλψζεο ππξνδνηεί κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο. ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 21

Πεξηερόκελα γλώζεο πνπ δεκηνπξγνύληαη από ηα ηέζζεξα είδε κεηαηξνπήο γλώζεο. (Nonaka θαη Takeouchi, 1995) Ζ θνηλσληθνπνίεζε παξάγεη ηελ ζπγθιίλνπζα γλψζε. Πξφθεηηαη γηα δεκηνπξγία θνηλψλ λνεηηθψλ κνληέισλ θαη δεμηνηήησλ. Ζ εμσηεξίθεπζε καο δίλεη ελλνηνινγηθή γλψζε. Ζ γλψζε απηή είλαη ηεθκεξησκέλε πιένλ γλψζε. Ο ζπλδπαζκφο καο δίλεη ηελ ζπζηεκηθή γλψζε, ζηελ νπζία γίλεηαη δεκηνπξγία πξνηχπσλ θαη λέσλ ηερλνινγηψλ, ελψ ζηελ εζσηεξίθεπζε παξάγεη ιεηηνπξγηθή γλψζε φπνπ ε ξεηή γλψζε κεηαθξάδεηαη μαλά ζε άξξεηε. Ζ ζπείξα γλψζεο εθθξάδεηαη απφ ηελ ξεηή θαη άξξεηε γλψζε θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ξεηήο θαη άξξεηεο γλψζεο ζε επίπεδν πξψηα αηνκηθφ κεηά νκαδηθφ θαη ηέινο νξγαλσζηαθφ κε απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή νξγαλσζηαθήο γλψζεο. (Nonaka θαη Takeouchi, 1995). ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 22

1.4 ηξαηεγηθέο Γηαρείξηζεο Γλώζεο Ο Hansen (1993) αλαγλσξίδεη δχν ζηξαηεγηθέο: 1. Δμαηνκίθεπζε ηεο γλψζεο (Personalization of Knowledge). 2. Κσδηθνπνίεζε ηεο γλψζεο (Codification of Knowledge). Ζ ζηξαηεγηθή ηεο Κσδηθνπνίεζεο εζηηάδεη ζηελ θσδηθνπνίεζε θαη θαηαγξαθή ηεο γλψζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε ηνπ ηχπνπ «απφ ηνλ άλζξσπν ζην έγγξαθν». Ζ γλψζε αληιείηαη απφ ην άηνκν πνπ ηελ δεκηνχξγεζε, γίλεηαη αλεμάξηεηε απφ απηφ θαη επαλαρξεζηκνπνηείηαη. Οη νξγαλψζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απηήλ ηελ ζηξαηεγηθή επελδχνπλ πάξα πνιχ ζηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξηθήο. Έηζη κπνξνχλ πνιιά άηνκα λα αλαδεηήζνπλ θαη λα αλαθηήζνπλ γλψζε ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα έξζνπλ ζε επαθή κε ην άηνκν πνπ ηελ δεκηνχξγεζε. Ζ γλψζε είλαη απνζεθεπκέλε ζε έγγξαθα, εγρεηξίδηα, βάζεηο γλψζεο θαη άιια κέζα. Αληίζεηα, ε ζηξαηεγηθή ηεο θσδηθνπνίεζεο βαζίδεηαη ζηνλ δηάινγν κεηαμχ ησλ αηφκσλ θαη φρη ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. Ζ γλψζε κεηαθέξεηαη κέζσ ζπδεηήζεσλ κεηαμχ κεκνλσκέλσλ αηφκσλ αιιά θαη κε ζπγθεληξψζεηο ηχπνπ «θαηαηγηζκνχ ηδεψλ» (brainstorming sessions). Πξφθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε «απφ άηνκν ζε άηνκν» φπνπ φκσο ε γλψζε δελ κεηαδίδεηαη κφλν πξφζσπν κε πξφζσπν αιιά θαη κέζσ ειεθηξνληθήο ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 23

επηθνηλσλίαο ρηίδνληαο έηζη έλα δίθηπν αηφκσλ (Κσλζηαληηληδεο, 2009). Ο Merono- Cerdan (2007) ππνγξακκίδεη φηη νη νξγαλψζεηο δελ πξέπεη λα πινπνηήζνπλ θαη λα δηαπξέςνπλ θαη ζηηο δχν ηερλνινγίεο, αιιά πξέπεη λα εθαξκφζνπλ ηελ κηα ζηξαηεγηθή θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ άιιε γηα λα ππνζηεξίμεη ηελ πξψηε. 1.5 Γηαρείξηζε γλώζεο Ζ έλλνηα ηεο Γηαρείξηζεο Γλψζεο ζεσξείηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, αθφκε φκσο δελ έρεη ζπκθσλεζεί έλαο θνηλά απνδεθηφο νξηζκφο. Πνιινί ζεσξεηηθνί αλαιπηέο ηνπ κάλαηδκελη ζεσξνχλ φηη ε θξάζε "δηαρείξηζε γλψζεο" απνηειεί νμχκσξν ζρήκα, ζην βαζκφ πνπ είλαη εμαηξεηηθά δχζθνιε (αλ φρη αδχλαηε) ε εθαξκνγή ηερληθψλ θαη ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο ζε θάηη πνπ δελ είλαη ρεηξνπηαζηφ θαη βξίζθεηαη θπξίσο ζηε γλψζε πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη (Hedlund, 1994). Γελ ππάξρεη ζαθήο νξηζκφο ηνπ ηη απνηειεί γλψζε, δελ ππάξρεη έλαο θαζνιηθφο νξηζκφο γηα ην ηη είλαη ε δηαρείξηζε γλψζεο. Γηα ην ιφγν απηφ είλαη θαιχηεξν λα ζθεθηφκαζηε ηε δηαρείξηζε γλψζεο ζηε γεληθφηεξε έλλνηά ηεο. Μία πξνζέγγηζε είλαη λα ζεσξεζεί σο δηαρείξηζε γλψζεο ε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία νξγαληζκνί γελλνχλ αμία απφ ηνπο δηαλνεηηθνχο θαη γλσζηηθνχο πφξνπο ηνπο. πλήζσο ε αμία απφ απηνχο ηνπο πφξνπο εκπεξηέρεη θαη δηακνίξαζε ηεο γλψζεο κεηαμχ νκάδσλ αλζξψπσλ, παξαξηεκάησλ ηνπ νξγαληζκνχ ή ζπλεηαίξσλ, ζε κία πξνζπάζεηα αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Ζ δηαρείξηζε γλψζεο πνιιέο θνξέο δηεπθνιχλεηαη απφ ηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο (Κνθθηλίδεο et al., 2007). Καηά ηνλ νξηζκφ πνπ δίλεη ην American Productivity and Quality Center, δηαρείξηζε γλψζεο είλαη «ε αλάπηπμε εζσηεξηθψλ δηαδηθαζηψλ, κέζα ζε έλα νξγαληζκφ, κε ζθνπφ ηελ αλαγλψξηζε, ζπγθέληξσζε, νξγάλσζε, δηάρπζε θαη αμηνπνίεζε ηεο γλψζεο, ε νπνία κπνξεί λα εληζρχζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη θαη επέθηαζε ην αληαγσληζηηθφ ηνπ πιενλέθηεκα» (Partner Grant Thornton Consulting, 2006). Καηά ηνλ Drucker, ε γλψζε απνηειεί πιένλ, ηνλ Βαζηθφ πφξν (Key Resource) γηα ηελ ζηξαηησηηθή δχλακε ελφο έζλνπο, θαζψο θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή δχλακε ηνπ, ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ - ΧΡΙΣΙΝΑ Ε. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ Page 24