ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ-ΚΡΗΤΗΣ. ΠΡΑΤΣΙΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ» Θεσσαλονίκη, 2008

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ.» ΠΡΑΤΣΙΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ Τριμελής Επιτροπή: Αλεξανδρής Κωνσταντίνος, Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. Τζέτζης Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α Α.Π.Θ. Κώστας Γεώργιος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, 2008 1

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ.» ΠΡΑΤΣΙΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ Τριμελής Επιτροπή: Αλεξανδρής Κωνσταντίνος, Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. Τζέτζης Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α Α.Π.Θ. Κώστας Γεώργιος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, 2008 2

Ευχαριστίες Ευχαριστώ τον επιβλέποντα καθηγητή μου Δρ.Αλεξανδρή Κωνταντίνο, Λέκτορα του Τ.Ε.Φ.Α.Α του Α.Π.Θ., για την βοήθεια που μου παρείχε στην εκπόνηση της μεταπτυχιακής μου εργασίας. Επίσης την Μπαλάσκα Παναγιώτα, Msc πτυχιούχος του Τ.Ε.Φ.Α.Α του Α.Π.Θ. για την πολύτιμη βοήθεια και χρόνο της. 3

Αφιερώνω αυτή μου την εργασία στους πολυτιμότερους της ζωής μου, τους γονείς μου. 4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα έρευνα είχε ως στόχο τη διερεύνηση της προσκόλλησης των τουριστών στο άθλημα των υποβρυχίων καταδύσεων καθώς και τα κίνητρα τους για επίσκεψη στην Ελλάδα, τη διάθεση επανάληψης αυτής τους της επίσκεψης στην Ελλάδα και τη ποιότητα υπηρεσιών των καταδυτικών κέντρων. Στην έρευνα συμμετείχαν 181 τουρίστες, πιστοποιημένοι υποβρύχιοι δύτες (63% άνδρες, 37%γυναίκες), οι οποίοι είχαν πραγματοποιήσει καταδύσεις στην ίδια καταδυτική περιοχή Αγ.Νικολάου-Ελούντας, Κρήτης. Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο σταθμισμένο και έγκυρο (Alexandris et al 2002, Filo, Funk and Alexandris, 2008,Williams, and Roggenbuck,1989,Bansala, Eiselt, 2004). Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p>.05) σε διαστάσεις της «προσκόλλησης» όσον αφορά τη πρόβλεψη της «πρόθεσης για επανάληψη της επίσκεψης στην Ελλάδα». Η διάσταση της «απλής προσκόλλησης», της «συναισθηματικής προσκόλλησης», της «προσκόλλησης έκφρασης» και της «προσκόλλησης σημαντικότητας», είχαν στατιστικά σημαντική συνεισφορά στην «πρόθεση για επανάληψη της επίσκεψης στην Ελλάδα». Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στο «φύλο» και στη διάσταση «προσκόλληση έκφρασης», με τις γυναίκες να σημειώνουν υψηλότερο σκορ από ότι τους άντρες. Βρέθηκαν ακόμα στατιστικά σημαντικές διαφορές (p>.05) στις διαστάσεις των κινήτρων, «κίνητρα γνωριμίας» και «κίνητρα εξερεύνησης» όσον αφορά την «πρόθεση για επανάληψη της επίσκεψης στην Ελλάδα». Στην εργασία αυτή τονίζεται η ανάγκη για παγκόσμια προώθηση των υποβρύχιων καταδύσεων στην Ελλάδα με σκοπό την ενίσχυση του γενικού τουρισμού και προώθηση του αθλητικού τουρισμού στην Ελλάδα. Λέξεις κλειδιά: Προσκόλληση, Κίνητρα, Αθλητικός τουρισμός, Τουρισμός αθλητικών καταδύσεων 5

ABSTRACT The present study aimed to investigate the attachment of the tourists with the sport of scuba diving as well as the motivations of the tourists to visit Greece for their holidays, the matter of repeating their visit in Greece and also the quality of services. One hundred eighty one tourists that they are scuba divers participated in this research (63% men, 37% women), and they had made scuba divings at the same scuba diving area of Ag.Nicolaos-Elounda at Crete. For the research has been used a valid questionnaire (Alexandris et al 2002, Filo, Funk and Alexandris, 2008,Williams, and Roggenbuck,1989,Bansala, Eiselt, 2004). The results saw that the factors of motivations of visiting Greece had statistical significant differences (p>.05) in relation to the matter of repeating their visit in Greece. As far as the dimensions of attachments is concerned, they had statistical significant differences (p>.05) at the «simple attachment», the «attachment of feelings», the «self expression attachment» and the «attachment of importance», in relation to the matter of repeating their visit in Greece. The results saw statistical significant differences (p>.05) in the sex in relation to the dimension of «self expression attachment», with the women reporting higher score than the men. As far as the dimensions of motivations is concerned had been found statistical significant differences (p>.05) at «motivations to meet» and at «motivations to explore» in relation to the matter of repeating their visit in Greece. In this work is highly marked the necessity of worldwide promotion of scuba diving in Greece pointing the reinforcement of general tourism and the promotion of sport tourism in Greece. Key words: Attachment, Motivations, Sports tourism, Scuba diving tourism 6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή..σελ.8. Ανασκόπηση βιβλιογραφίας... σελ.9. Ο τουρισμός στη Κρήτη σελ.9. Αθλητικός Τουρισμός... σελ.12. Προσκόλληση.σελ.18. Κίνητρα επίσκεψης τουριστικών προορισμών..σελ.22. Ποιότητα υπηρεσιών.σελ.26. Καταδυτικός τουρισμός....σελ.28. Σκοπός της Έρευνας. σελ.39. Στόχοι της Έρευνας...σελ.39. Οριοθέτηση της Έρευνας...σελ.40. Περιορισμοί Έρευνας.σελ.40. Ερευνητικές υποθέσεις..σελ.41. Μηδενικές υποθέσεις...σελ.41. Εναλλακτικές υποθέσεις...σελ.42. Μεθοδολογία....σελ.42. Δείγμα.... σελ.42. Ερωτηματολόγια...σελ.43. Στατιστική Ανάλυση σελ.45. Αποτελέσματα..σελ.46. Συζήτηση-Προτάσεις.. σελ.60. Συμπεράσματα.σελ.73. Βιβλιογραφία σελ.75. Παράρτημα σελ.81. Ερωτηματολόγιο σελ.85. Πίνακας υποθαλάσσιας ζωής της Κρήτης.σελ.88. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7

Ο αθλητικός τουρισμός είναι ένας σύγχρονος και σχετικά νέος τομέας, ο οποίος διαθέτει πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Παγκοσμίως, μία από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες τουριστικές αγορές είναι ο αθλητικός τουρισμός. (Bull & Weed,1999, Gratton & Taylor, 2000, Jago, Chalip, Brown,Mules, & Ali, 2003). Αποτελεί την ενεργητική και παθητική ανάμιξη σε αθλητικές δραστηριότητες όπου η συμμετοχή είναι τυχαία ή οργανωμένη και γίνεται για επαγγελματικούς ή μη λόγους με προϋπόθεση τη μετακίνηση μακριά από τον τόπο διαμονής και εργασίας. Ο καταδυτικός τουρισμός ανήκει στον αθλητικό τουρισμό. Είναι ο τουρισμός που καταφτάνει σε ένα τόπο με σκοπό την ενασχόληση με το άθλημα των υποβρυχίων καταδύσεων. Ο καταδυτικός τουρισμός της Ελλάδος δεν είναι γνωστός σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν γνωρίζει ακόμα την δημοσιοποίηση που της αξίζει αν και η χώρα μας είναι περιτριγυρισμένη από θάλασσα και διαθέτει πλούσια υποθαλάσσια ζωή, ιδανικά χαρακτηριστικά για υποβρύχιες καταδύσεις,. Γενικότερα το άθλημα των καταδύσεων δεν το οικειοποιούνται αρκετοί στην Ελλάδα. Όσοι όμως αποφασίζουν να ασχοληθούν με το άθλημα αυτό «προσκολλούνται» σε αυτό. Η προσκόλληση είναι ένα φαινόμενο που υποδηλώνει την συναισθηματική κυρίως σύνδεση με μία δραστηριότητα (sport attachment). Η εργασία αυτή έγινε στην Ελούντα και τον Αγ.Νικόλαο Λασιθίου Κρήτης. Μία κατεξοχήν τουριστική περιοχή. Γενικότερα η Κρήτη διαθέτει πολλά καταδυτικά κέντρα και όμορφες καταδυτικές περιοχές. Κάποιες από τις έννοιες που θα εξεταστούν στην εργασία αυτή είναι η προσκόλληση πάνω στο άθλημα των υποβρύχιων καταδύσεων, τα κίνητρα των τουριστών να επιλέξουν την Ελλάδα για να ασχοληθούν με τις υποβρύχιες καταδύσεις στις διακοπές τους, το προφίλ των τουριστών που συμμετέχουν στο άθλημα των υποβρυχίων καταδύσεων, καθώς και η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών σε καταδυτικά κέντρα του Αγίου Νικολάου Κρήτης. Η Κρήτη έχει από Απρίλιο ως Οκτώβριο, μεγάλο αριθμό επισκεπτών από κάθε μέρος του κόσμου. Πολλοί από αυτούς είναι επαναλαμβανόμενοι τουρίστες που επισκέπτονται συστηματικά τη χώρα μας. Μία ακόμα έννοια που εξετάζετε στην εργασία αυτή είναι η πρόθεσή τους για επανάληψη της επίσκεψης στην Ελλάδα και η γενικότερη ικανοποίησή τους από την επίσκεψη στη χώρα μας. Η έρευνα αυτή μπορεί να βοηθήσει στην σωστή διαχείριση των κινήτρων που ωθούν τους τουρίστες να επιλέξουν την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό, με 8

σκοπό να δοθεί έμφαση στη διάθεση τους για επανάληψη της επίσκεψής τους στη χώρα μας. Επίσης η βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών στα αθλητικά κέντρα υποβρύχιων καταδύσεων καθώς και η καλύτερη και μαζικότερη οργάνωση και ανάπτυξη από πλευράς κρατικής μέριμνας προκύπτουν ως επακόλουθα της έρευνας. Ακόμα δίνει τη δυνατότητα για περαιτέρω έρευνα στην προσκόλληση πάνω στο άθλημα των υποβρυχίων καταδύσεων, στον τουρισμό υποβρύχιων καταδύσεων στην Ελλάδα καθώς και στο προφίλ των τουριστών που ασχολούνται με τις υποβρύχιες καταδύσεις. Τέλος, τονίζεται η ανάγκη για μία καλύτερη προώθηση της πλούσιας υποβρύχιας ζωής του τόπου μας, με σκοπό την έλευση υποβρύχιων δυτών και άρα αθλητικών τουριστών στην περιοχή του Αγίου Νικολάου, Κρήτης. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Ο τουρισμός στη Κρήτη: Κρήτη, στη μέση της Μεσογείου, σημείο συνάντησης τριών ηπείρων Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής. Μιλώντας και γράφοντας για την Κρήτη, καταλαβαίνεις πολύ συχνά, πόσο αδύνατο ή δύσκολο είναι να περιγράψεις τον μοναδικό αυτό τόπο με τα άπειρα στοιχεία ιστορίας, πολιτισμού, ομορφιάς. Περιγράφοντας την Κρήτη η Ούλαφ Πάλμε δήλωσε: «δε χωρεί μέσα σε ένα βιβλίο ούτε σε ένα ή πολλά άρθρα. Δε μπορείς να τη γνωρίσεις μέσα από περιγραφές. Μπορείς μονάχα να τη ζήσεις και να τη χαρείς». Η έντονη τουριστική ανάπτυξη έρχεται αρκετά μετά το τέλος του Β Παγκόσμιου πολέμου, δημιουργώντας σταδιακά τον κεντρικό στυλοβάτη της κρητικής οικονομίας. Αυτός ο τόπος όμως, πιο έντονα παρά ποτέ, τα τελευταία 15 με 20 χρόνια προσφέρει πλήρως και σε οργανωμένη πλέον μορφή, αυτές τις ομορφιές του σε χιλιάδες τουρίστες που επιθυμούν να την επισκεφτούν. Η Μεγαλόνησος, είναι από τους πιο αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς μιας και συνδυάζει βουνό και θάλασσα, με μεγάλη ποικιλία στο ανάγλυφό της και ποικιλία στη χλωρίδα και στη πανίδα. Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο του Παγκόσμιου Οργανισμού τουρισμού John G. Bridges, πρακτικά κάθε χώρα στον κόσμο βλέπει τώρα τον τουρισμό σαν ένα σημαντικό παράγοντα εθνικής ευημερίας. Η διεθνής πρακτική έχει αποδείξει ότι για πολλά κράτη και ιδιαίτερα για τα αναπτυσσόμενα, ο τουρισμός αναμφίβολα αποτελεί αν όχι την αξιολογότερη, 9

σίγουρα μία από τις αξιολογότερες πηγές που αποφέρουν συνάλλαγμα. Ο τουρισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που προκύπτει από τη δράση και την αντίδραση των τουριστών, των επιχειρήσεων, της κοινωνίας υποδοχής και των νόμων που ισχύουν μεταξύ αυτών. Η Κρήτη ζει από τον τουρισμό. Ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων του νησιού απασχολείται εποχιακά, δουλεύει και ευημερεί χάριν του τουρισμού. Σε αυτό το νησί ο τουρισμός είναι μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα που κατέχει την κυρίαρχη θέση στον τριτογενή τομέα. Η Κρήτη, από τότε που εμφανίστηκε στην τουριστική αγορά, αποδείχθηκε μια αξιόλογη περιοχή υποδοχής του τουριστικού ρεύματος και γρήγορα καθιερώθηκε ως παραδοσιακός προορισμός οργανωμένου μαζικού τουρισμού. Είναι σε θέση να αναπτύξει ποιοτικό τουρισμό και να ανταποκριθεί στην αναπτυσσόμενη ζήτηση για πολιτικά τουριστικά προϊόντα συνδυάζοντας τις πολιτιστικές της ευαισθησίες και τον οικονομικό δυναμισμό του τουρισμού. Μέσα σ' αυτό, το πλαίσιο μπορούν να αναπτυχθούν νέες μορφές τουρισμού, όπως: εκπαιδευτικός τουρισμός, μοναστηριακός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός, αθλητικός τουρισμός, αγροτικός τουρισμός, πολιτισμικός τουρισμός, εσωτερικός τουρισμός κ.α. (http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=777&itemid =85) Γενικότερα η Ελλάδα είναι σημαντικός τουριστικός προορισμός παγκοσμίως,17η χώρα σε αφίξεις, 27η σε εισπράξεις: σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 2000. (http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=777&itemid =85) Την Ελλάδα επισκέπτονται σε μεγαλύτερο ποσοστό γυναίκες από ότι άνδρες τουρίστες. Στο σύνολό τους οι τουρίστες είναι ηλικίας από 25 έως 44 ετών, και το μεγαλύτερο ποσοστό τουριστών διαμένει από 4 έως 7 ημέρες. Τους μήνες Μάιο και Ιούνιο του 2007 το μεγαλύτερο ποσοστό έκτακτων αφίξεων (charter) ήταν στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, με δεύτερο στο αεροδρόμιο της Ρόδου και τρίτο στο αεροδρόμιο της Κέρκυρας. Την Κρήτη φαίνεται να προτιμούν πρώτοι οι Γερμανοί, οι Άγγλοι δεύτεροι και οι Γάλλοι τρίτοι με τους Ολλανδούς να ακολουθούν, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες που έγιναν ως τον Ιούνιο του 2007. Οι Γάλλοι φαίνεται να είναι δεύτεροι ως τον Μάιο και από τον Σεπτέμβριο και έπειτα, ενώ οι Άγγλοι έρχονται στη τρίτη θέση και οι Ολλανδοί είναι σταθερά στη τέταρτη θέση. Κατά το μήνα Ιούνιο παρατηρείται μία πτώση αφίξεων Γάλλων στην Κρήτη ενώ ο 10

αριθμός αφίξεων των Άγγλων τον ίδιο μήνα τους κατατάσσει στη δεύτερη θέση.(www.statistics.gr) Το κλίμα και οι καιρικές συνθήκες είναι ιδανικές για όσους επιθυμούν να κάνουν τις διακοπές τους στη Κρήτη. Ο ήλιος και η καλοκαιρία είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες για τους οποίους επιλέγουν την Κρήτη (βλέπε παρακάτω πίνακα.1.). Αλλά και οι ελάχιστες βροχοπτώσεις, όπως αποδεικνύονται από έρευνες που έγιναν στη πόλη του Αγ.Νικολάου, με μέσο όρο βροχόπτωσης 2,35%, κατά τους μήνες Μάιο έως Οκτώβριο σύμφωνα με το παρακάτω πίνακα, προσδίδουν έναν ακόμη λόγο για να επιλέξουν οι τουρίστες την Κρήτη. ΜΗΝΕΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΩΡΩΝ ΗΛΙΟΦΑΝΕΙΑΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΗΜΕΡΩΝ ΒΡΟΧΗΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 109,1 14,0 73 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 125,7 11,2 72 ΜΑΡΤΙΟΣ 181,7 8,0 70 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 228,2 5,6 66 ΜΑΙΟΣ 310,3 3,4 64 ΙΟΥΝΙΟΣ 346,1 1,2 62 ΙΟΥΛΙΟΣ 379,3 0,2 62 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 349,2 1,4 66 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 236,7 1,4 66 ΟΚΤΩΜΒΡΙΟΣ 201,3 6,5 70 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 168,2 7,9 72 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 118,7 12,3 72 Πίνακας.1.Ετήσια αναφορά ηλιοφάνειας, βροχοπτώσεων και υγρασίας στον Αγ. Νικόλαο, Κρήτης. Περιτριγυρισμένη από θάλασσα η Κρήτη προσφέρει και μεγάλη ποικιλία παραλιών και δυνατότητα ενασχόλησης με θαλάσσια αθλήματα (σκι, ιστιοσανίδα, ιστιοπλοΐα, υποβρύχιες καταδύσεις..). Τα ψηλά βουνά και οι απότομες πλαγιές για τους λάτρεις των βουνών, είναι ιδανικές για πεζοπορία και αναρρίχηση. Όλα αυτά και ο πλέον ανεπτυγμένος τουρισμός έχει κάνει την Κρήτη να είναι ο νούμερο ένα τουριστικός προορισμός της Ελλάδας για τους τουρίστες του εξωτερικού. Στο νομό Λασιθίου, κρύβεται μία από τις πιο κοσμοπολίτικες και ακριβές περιοχές του κόσμου: η Ελούντα. Το πολυτελέστερο παραθεριστικό κέντρο της Ελλάδος. Από κάθε μέρος του κόσμου η Ελούντα κάθε χρόνο φιλοξενεί διάσημες προσωπικότητες και όχι μόνο. Η ομορφιά της περιοχής σε συνδυασμό με την άριστη ξενοδοχειακή υποδομή της, την καθιστούν ένα από τους πιο περιζήτητους τουριστικούς προορισμούς. Οι λεγόμενες τουριστικές μονάδες, θέρετρα (resort hotels) και όλα τα συμπεριλαμβανόμενα κέντρα, πρακτορεία δραστηριοτήτων ανοικτού χώρου και προγράμματα μάρκετινγκ σε αθλητικά κέντρα (Costa and 11

Glinia, 2004) είναι υπαρκτά στην περιοχή αυτή και υποδηλώνουν την μεγάλη τουριστική ανάπτυξη που γνωρίζει ο τόπος αυτός. Στην περιοχή αυτή γίνετε και η συγκεκριμένη έρευνα της εργασίας αυτής. Αθλητικός τουρισμός: Ένας από τους λόγους που ταξιδεύουν οι τουρίστες, είναι για να γνωρίσουν τα αξιοθέατα του τόπου που επισκέπτονται. Οι λέξεις τουρισμός και αξιοθέατα όμως δεν έχουν για όλους την ίδια σημασία. Για κάποιους σημαίνει έναν ποταμό όπου μπορούν να κάνουν ράφτινγκ, μία παραλία με ρεύματα αέρος όπου μπορούν να κάνουν ιστιοσανίδα, μία θάλασσα με πλούσια υποβρύχια ζωή για υποβρύχια κατάδυση, ένα απόκρημνο σημείο όπου μπορούν να κάνουν αναρρίχηση, ένα βουνό όπου μπορούν να κάνουν ορειβασία ή χιονοδρομία, η δυνατότητα να ενοικιάσουν ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος με το οποίο θα περιηγηθούν τα νησιά της χώρας. Για αυτούς, υπάρχουν εξειδικευμένα τουριστικά γραφεία που συνεργάζονται με συναφείς ιδιωτικές εταιρείες, στελεχωμένες από άτομα με ανάλογες εμπειρίες, τα οποία διοργανώνουν εκδρομές περιπέτειας για το κοινό(γιάννης Αυθίνος, 1998). Οι κάτοικοι των Ευρωπαϊκών κυρίως κρατών, αφιερώνουν αρκετό χρόνο στην ατομική τους υγεία και κατά κανόνα στην άθληση. Ορισμένες ομάδες ατόμων από αυτά τα κράτη, επιλέγουν τον τόπο των διακοπών τους με μοναδικό κριτήριο ένα από τα αγαπημένα τους αθλήματα. Αυτές λοιπόν οι ομάδες ατόμων συγκροτούν μια ειδική κατηγορία τουριστών, τους αθλητικούς τουρίστες. Τα αθλήματα στα οποία επιδίδονται πραγματοποιούνται είτε σε θαλάσσιες περιοχές, είτε σε ορεινούς ή σε ημιορεινούς όγκους. Σε ό,τι αφορά τα αθλήματα που γίνονται στη θάλασσα, οι ενδιαφερόμενοι επιδίδονται στην ιστιοσανίδα, την ιστιοπλοΐα, το θαλάσσιο σκι, τις υποβρύχιες καταδύσεις, κ.ά. Για παράδειγμα στην Αττική, η περιοχή του Σχοινιά έλκει μεγάλο αριθμό επισκεπτών οι οποίοι επιδίδονται στην ιστιοσανίδα.(ντούβας,2000) Παγκοσμίως, μία από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες τουριστικές αγορές είναι ο αθλητικός τουρισμός. (Bull & Weed,1999, Gratton & Taylor, 2000, Jago, Chalip, Brown,Mules, & Ali, 2003). Οι δεσμοί ανάμεσα στον αθλητισμό και τον τουρισμό έχουν επεκταθεί αξιοσημείωτα και έχουν ορισθεί πιο ξεκάθαρα, μέσα στα τελευταία χρόνια. (Gibson, 1998, Standeven & DeKnop, 1999, Higham, Hinch,2002). Περίπου την ίδια χρονική περίοδο και συγκεκριμένα μετά το 1970 12

άρχισε να γίνεται χρήση του όρου αθλητικός τουρισμός με σκοπό να περιγραφεί η ειδική μορφή τουρισμού που συνδυάζει και την αθλητική δραστηριότητα. Ο αθλητικός τουρισμός θεωρείται σύγχρονο φαινόμενο σε αντίθεση με τη διαχρονικά στενή σχέση μεταξύ αθλητισμού και τουρισμού. Ο λόγος είναι ότι μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να αντιμετωπίζεται ως αυτόφωτο κομμάτι της τουριστικής και της αθλητικής βιομηχανίας. Ο αθλητικός τουρισμός, από τους περισσοτέρους συγγραφείς ορίζεται ως όλες τις μορφές ενεργητικής και παθητικής ανάμιξης σε αθλητικές δραστηριότητες όπου η συμμετοχή είναι τυχαία ή οργανωμένη και γίνεται για επαγγελματικούς ή μη λόγους με προϋπόθεση τη μετακίνηση μακριά από τον τόπο διαμονής και εργασίας. (http://www.etelescope.gr/gr/cat07/art07_021015.htm ) Οι Standeven and De Knop (1999) ορίζουν τον αθλητικό τουρισμό με τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν τα οποία είναι: η ενεργητική και παθητική ανάμειξη με αθλητική δραστηριότητα, η συμμετοχή σε τυχαία ή οργανωμένη δραστηριότητα, οι εμπειρίες για μη εμπορικούς ή επαγγελματικούς/εμπορικούς λόγους, και τα ταξίδια αναψυχής μακριά από το σπίτι και την εργασία. Η θεωρία αυτή είναι και η πιο διαδεδομένη και η πιο ευρέως αποδεκτή. Ο αθλητικός τουρισμός είναι σύμφωνα με τον Gibson, 1998, αυτός που βγάζει τους ανθρώπους έξω από το σπίτι για κάποιο χρονικό διάστημα, για να συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες, για να παρακολουθήσουν αυτές τις φυσικές δραστηριότητες ή για να παραστούν σε θεάματα που συνδέονται με φυσικές δραστηριότητες. Χώρισε επίσης τον αθλητικό τουρισμό σε 3 κατηγορίες βασισμένο σε συγκεκριμένες συμπεριφορές: (α) τον ενεργό αθλητικό τουρισμό, (β) το αθλητικό τουρισμό θεάματος και (γ) το νοσταλγικό αθλητικό τουρισμό. Ο ίδιος το 2003 με τους συνεργάτες του επισήμανε ότι αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι αποκλειστικός και πως περαιτέρω έρευνες χρειάζονται να γίνουν σε σχέση με την εξέταση των κινήτρων με περισσότερες κατηγορίες-ομάδες. Η British Tourist Authority και το English Tourist Board υποστηρίζουν ότι έως και 20% των τουριστικών ταξιδιών έχουν ως πρωταρχικό σκοπό τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, ενώ μέχρι και το 50% των διακοπών περιλαμβάνουν περιστασιακή συμμετοχή σε αθλήματα. (http://www.traveldailynews.gr/pdf/epth3/loukasntouvas.pdf) Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες μορφές αθλητικού τουρισμού που μπορούν να χωριστούν ως εξής: 13

1. Προπονητικός Τουρισμός: Περιλαμβάνει την επαγγελματική - ερασιτεχνική ομάδα και τον αθλητή που ταξιδεύει για να συμμετέχει σε ειδικά προγράμματα προετοιμασίας/αποθεραπείας, σε προπονητικά κέντρα, διαμένοντας σε εξοπλισμένα καταλύματα (ενσωματωμένα ή ανεξάρτητα), με γυμναστήρια, χώρους ευεξίας (=«spa»), ειδικά γεύματα και προσωπικό. 2. Τουρισμός Αθλητικών Διοργανώσεων: Περιλαμβάνει, α) τον τουρίστα που ταξιδεύει για να παρακολουθήσει ως θεατής αθλητικούς αγώνες, με τουλάχιστον μία διανυκτέρευση στον προορισμό διεξαγωγής του αγώνα, συνδυάζοντας χρονικά τις αθλητικές διοργανώσεις με τις διακοπές του, β) την ομάδα ή αθλητή που ταξιδεύει για να λάβει μέρος σε αθλητικούς αγώνες, μόνο στην περίπτωση που παρατείνει την διαμονή του για τουλάχιστον μία διανυκτέρευση - στον προορισμό διεξαγωγής του αγώνα - πέρα από τις καθαρά αθλητικές υποχρεώσεις, καταναλώνοντας τουριστικές υπηρεσίες. 3. Τουρισμός Αθλητικών Δραστηριοτήτων: Περιλαμβάνει τον τουρίστα που ταξιδεύει για να βιώσει την εμπειρία - επαγγελματικά παρεχόμενων - αθλητικών δραστηριοτήτων (ανταγωνιστικών και μη), που λαμβάνουν χώρα, α) σε φυσικά τοπία (π.χ. διαδρομές σε οικολογικά μονοπάτια, ποτάμια, βουνοκορφές), σε συνδυασμό με ήπια διαμορφωμένες εγκαταστάσεις (π.χ. βάσεις εξοπλισμού, παραδοσιακά καταλύματα, χιονοδρομικά κέντρα), β) σε αστικά τοπία (π.χ. μαραθώνιοι πόλεων, ποδηλατικοί γύροι). 4. Τουρισμός Αθλητικής Αναψυχής: Περιλαμβάνει τον τουρίστα που ταξιδεύει για να απολαύσει τις διακοπές του, βελτιώνοντας παράλληλα την φυσική του κατάσταση και επιλέγει εκείνα τα ξενοδοχεία που: α) παρέχουν ειδικά ψυχαγωγικά αθλητικά προγράμματα, υπηρεσίες και εξοπλισμό (animation, γυμναστήρια, spa, γήπεδα), β) είναι κοντά σε θεματικά πάρκα και οργανωμένες παραλίες. ( http://www.traveldailynews.gr/makeof.asp?central_id=1319&permanent_id= 2) Oι αθλητικοί τουρίστες ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με τον αθλητισμό, έχουν ανάγκη χρήσης ακριβού εξοπλισμού (π.χ. γκολφ, καταδύσεις, ορειβασία, ιστιοπλοΐα, ποδηλασία), παρακολουθούν αθλητικούς αγώνες συστηματικά και τους αρέσουν τα ταξίδια, δίνουν βαρύτητα στην ποιότητα των παρερχομένων υπηρεσιών, προσέχουν την φυσική τους κατάσταση την υγεία και 14

τη διατροφή τους. Πρόκειται για τουρίστες με μεσαίο - υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.(τερζάκης 2004) Η διαφορά του αθλητικού τουρίστα με τους υπόλοιπους τουρίστες που διαμένουν στα ίδιου τύπου ξενοδοχεία, είναι η συστηματική, καθημερινή του (και όχι περιστασιακή) ενασχόληση και χρήση με τις αθλητικές δραστηριότητες και υπηρεσίες. (http://www.traveldailynews.gr/makeof.asp?central_id=1319&permanent_id=2) Είναι φανερό ότι ο αθλητικός τουρισμός αποτελεί ένα ιδιαίτερα σύνθετο και ευρύ φαινόμενο. Για την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού υπάρχει η ανάγκη για διευρυμένη υψηλής ποιότητας υποδομή σε διάφορους τομείς υποστήριξης, οι οποίοι είναι το φυσικό περιβάλλον, οι υπηρεσίες, η διασκέδαση, οι μεταφορές, το τεχνητό περιβάλλον, η στέγαση, η πολιτιστική κληρονομιά, οι οργανισμοί και οι κατασκευασμένες διευκολύνσεις. (http://www.etelescope.gr/gr/cat07/art07_021015.htm) Αθλητικός τουρισμός, εξηγεί ο Τερζάκης, είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία προσφέρει πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλους ανεξαιρέτως τους παράγοντες που συμμετέχουν στην πραγματοποίηση μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων. Μέχρι το 2011, τα έσοδα από τα ταξίδια και τον τουρισμό αναμένεται να αποτελούν το 10% του Παγκόσμιου Εγχώριου Προϊόντος. Οι οικονομίες των πόλεων, των περιοχών, ακόμη και των χωρών σε όλο τον κόσμο, δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα αθλητικά δρώμενα και πολλές φορές επιδιώκουν να γίνονται οι επίσημοι υποστηρικτές των δρώμενων, καθώς τα έσοδα για μια πόλη, η οποία οργανώνει και φιλοξενεί μια αθλητική διοργάνωση είναι τεράστια και απορρέουν από τα χιλιάδες άτομα που παρακολουθούν τις εκδηλώσεις. Σε πολλές χώρες μέχρι και το 25% των εσόδων του τουριστικού κλάδου προέρχεται από τον αθλητικό τουρισμό. (http://www.neo.gr/modules.php?name=news&file=article&sid=5145, http://www.epikaira.com/site/article.php?epik_category=2&articleid=1536) Η συγκρότηση του σύγχρονου εθνικού κράτους με την πανσπερμία των θεσμών του, αλλά και την αντίστοιχη οργάνωση της διεθνούς κοινότητας ταυτόχρονα στην εποχή της «παγκοσμιοποίησης» που διανύουμε, έχουν αναγάγει ορισμένους θεσμούς- όπως τον τουρισμό και τον αθλητισμό- σε μείζονες μαζικούς θεσμούς.(γλυνιά, Λύτρας, Μάρας. 2004) Ο Τερζάκης απαριθμεί τα οφέλη, που προκύπτουν από εφαρμογή προγραμμάτων Αθλητικού Τουρισμού: 15

Έσοδα από τη μετακίνηση, διαμονή, διατροφή, προπόνηση, αγορές, περιήγηση και κάθε κατανάλωση προϊόντων / υπηρεσιών. Αναβάθμιση τουριστική στις περιοχές προορισμούς και στις κοινωνίες υποδοχής. Προτροπή των κατοίκων για μεγαλύτερη συμμετοχή στα αθλητικά δρώμενα που πραγματοποιούνται στην περιοχή τους. Διεθνή προβολή και θετική εικόνα της περιοχής φιλοξενίας προγραμμάτων / αγώνων Αθλητικού Τουρισμού. Παρέχει δυνατότητες απασχόλησης. Δημιουργεί προσφορά ξένων συναλλαγών. Συμβάλλει στην αύξηση του τουριστικού Α.Ε.Π. Αναπτύσσει την υποδομή που θα βοηθήσει στην αναζωογόνηση του τοπικού εμπορίου και της βιοτεχνίας. Μπορεί να αναπτυχθεί βασισμένη στο τοπικό δυναμικό και στις υπάρχουσες φυσικές συνθήκες. Βοηθά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Συμπληρώνει άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Διευρύνει τους εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς ορίζοντες και βελτιώνει το συναίσθημα της αυτοπεποίθησης. Βελτιώνει την ποιότητα ζωής που συνδέεται με αυξημένο εισόδημα. Δικαιολογεί τη διατήρηση και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Βοηθά στην υπέρβαση δυσκολιών επικοινωνίας και στην άρση ρατσιστικών, πολιτικών και θρησκευτικών διαφορών. (http://www.neo.gr/modules.php?name=news&file=article&sid=5145) Υπάρχουν χώρες που πρωτοστατούν στην ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού βλέποντας όλα τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν από αυτόν. Το μοντέλο του Καναδά, προωθεί ως πρωταρχικό λόγο επένδυσης, την προαγωγή της υγείας με την παράλληλη κινητοποίηση της κοινωνίας για ένα πιο ενεργητικό τρόπο ζωής. Από την στιγμή που κατανόησαν οι Καναδοί τα οφέλη του αθλητικού τουρισμού γενικότερα, ακολουθούν μια κοινή στρατηγική με μακροχρόνιους στόχους. Σε αυτό βοηθάει η καλά οργανωμένη δομή του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι Καναδοί διδάσκουν ότι ο μόνος τρόπος για την επιτυχία, είναι ο σωστός τρόπος. Δηλαδή, έχουν περάσει το μήνυμα στους κατοίκους ότι η ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού είναι εναρμονισμένη με την ατομική βελτίωση 16

της ποιότητας ζωής, που έχει άμεση ανταπόκριση στην βελτίωση της περιοχής τους. Έτσι, προωθείται συνολικά η αύξηση της ενασχόλησης των κατοίκων με αθλητικές δραστηριότητες και παράλληλα, η ικανοποίησή τους από την φιλοξενία μεγάλων και μικρότερων αθλητικών διοργανώσεων. Στις Η.Π.Α. το άμεσο οικονομικό όφελος των εμπλεκόμενων εταιριών, είναι η κύρια αιτία για την προσοχή στον Αθλητικό Τουρισμό. Το οικονομικό σύστημα ανάπτυξης όλης της χώρας, προωθεί τον αθλητισμό ως ένα ανταγωνιστικό προϊόν της αγοράς, το οποίο σε συνδυασμό με τον τουρισμό δημιουργούν ένα εκπληκτικό μείγμα. Περισσότερο βάρος δίνουν στον εσωτερικό αθλητικό τουρισμό παρά στον εισερχόμενο. Στην Ισπανία ο Αθλητικός Τουρισμός προέκυψε από την επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων το 1992 και συνδέθηκε με την προαποφασισμένη επιθετική πολιτική ανάπτυξης του τουρισμού. Επιλέχθηκε η μορφοποίηση ολόκληρων προορισμών σε «αθλοτουριστικούς», κατόπιν αποφάσεως και της τοπικής κοινότητας, με αποτέλεσμα την αύξηση των αφίξεων και των κερδών. Η Αυστραλία είχε την ανάγκη τοποθέτησής της στον χάρτη του τουρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και παράλληλα έψαχνε το επιχείρημα να μειώσει το μειονέκτημα της μεγάλης απόστασης. Έτσι, επενδύει στον αθλητικό τουρισμό σκοπεύοντας στον επαναλαμβανόμενο τουρίστα, κυρίως από την δεξαμενή των χωρών της Κοινοπολιτείας. Οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες τουριστικά χώρες όπως η Ινδία, η Νότιος Αφρική, η Κίνα, αλλά και άλλες μικρότερες χώρες, χρησιμοποιούν τον αθλητικό τουρισμό για να ενδυναμώσουν την αποτελεσματικότητα της προωθητικής τουριστικής τους καμπάνιας. Επιπλέον, αισθάνονται ότι πρέπει και αυτές να ακολουθήσουν το ρεύμα, τη μόδα, τις νέες μορφές τουρισμού, ώστε να αντιμετωπίζονται ως σύγχρονες χώρες. (Γκουτζιούπας, 2007http://www.traveldailynews.gr/makeof.asp?central_id=1337&permanent_id=2) Η ιδιαίτερη κινητικότητα που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας και που αφορά θέματα αθλητικού τουρισμού, βασίζεται στο γεγονός ότι γίνεται αντιληπτό ολοένα και περισσότερο πως η ανάπτυξή του, όπως άλλωστε και η ανάπτυξη άλλων εναλλακτικών μορφών τουρισμού, είναι δυνατόν να συμβάλλει στην προσπάθεια επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου. (http://www.traveldailynews.gr/pdf/epth3/loukasntouvas.pdf) Η εποχικότητα είναι ένα φαινόμενο που αφορούσε και αφορά ξεχωριστά και τον αθλητισμό και τον 17

τουρισμό. Κυρίως υπαίθριες δραστηριότητες όπως το σκι και οι υποβρύχιες καταδύσεις πλήττονται εξαιτίας «φυσικών» παραγόντων, από τον περιορισμό της εποχικότητας. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου συνήθως συνδυάζεται με την εποχικότητα. Είναι έννοιες που πολλοί ερευνητές έχουν ασχοληθεί. (Allcock 1989, BarOn 1975, Edgell 1990, Go 1990,Jefferson & Lickorish, 1988, Hartman 1986, Higham, Hinch 2002, Hinch &Hickey 1997, Houser & Snepenger, 1990, Laws 1991, Lockwood & Guerrier, 1990, Poon 1993, Robinson 1979, Snepenger & Whelihan & Chon, 1991) Προσκόλληση σε αθλητικές δραστηριότητες (Sports attachment): Σχετικά με την αθλητική προσκόλληση (sports attachment) εξετάζετε στην έρευνα αυτή η «προσκόλληση σε περιοχές» (place attachment) και σε «αναψυχικές περιοχές» (recreational place attachment) από τις οποίες θα παρουσιαστούν παρακάτω χρήσιμα στοιχεία για τη μελέτη που θα ακολουθήσουμε στην έρευνά μας. Οι έρευνες που έχουν γίνει και αφορούν τη προσκόλληση σε μία περιοχή (place attachment) επικεντρώνονται σε θεωρητικές και εμπειρικές έρευνες. Οι περισσότερες από τις θεωρίες κάνουν προσπάθεια να περιγράψουν σε βαθμίδες τα ανθρώπινα αισθήματα, συγκρινόμενα με συγκεκριμένο περιβάλλον/χώρο. Στην έρευνά τους για την προσκόλληση αυτή, οι, Low and Altman (1992) θεωρούν ότι υπάρχουν πολλά σημαντικά στοιχεία που κρύβονται μέσα στην έννοια της προσκόλλησης σε έναν τόπο. Πρώτα από όλα οι περισσότερες αναλύσεις που αφορούν το δεσμό του ανθρώπου με μια τοποθεσία δείχνουν ότι τα συναισθήματα, οι αισθήσεις και η στοργή είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της θεωρίας. Επίσης η συμπεριφορά και η συγκέντρωση στα αισθήματα, τη στοργή και τα αισθήματα είναι άμεσα συνδεδεμένα με συγκεκριμένες περιοχές και ρυθμίσεις οι οποίες μπορούν να ποικίλλουν με διαφορετικούς τρόπους-τη κλίμακα ή το μέγεθος του σκοπού, το χειροπιαστό εναντίον του συμβολικού, το γνώριμο και γεμάτο εμπειρίες εναντίον του άγνωστου. Αν και σύμφωνα με την βιβλιογραφία της περιβαλλοντικής ψυχολογίας η προσκόλληση αφορά κυρίως την προσκόλληση ατομικά ενός ανθρώπου με μία περιοχή, οι κοινωνιολόγοι οι ανθρωπολόγοι και οι επιστήμονες που ασχολούνται με την ανθρωπογεωγραφία σημειώνουν ότι τα ζευγάρια, οι οικογένειες, τα μέλη της 18

κοινωνίας ακόμα και ολόκληροι πολιτισμοί πολλές φορές μοιράζονται συγκεντρωτικά την προσκόλληση σε μία περιοχή. Άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι η προσκόλληση σε περιοχές μπορεί να οφείλεται σε άλλους ανθρώπους-στην οικογένεια, σε φίλους, στην κοινωνία και ακόμα και σε πολιτισμούς. Με αυτή τη λογική, οι κοινωνικές σχέσεις που μια περιοχή σημειώνει μπορεί να είναι το επίκεντρο μίας ανεξάρτητης προσκόλλησης. Τελικά οι Low and Altman σημείωσαν ότι η προσκόλληση σε μία περιοχή είναι ένα θέμα εποχιακών μεταβολών (π.χ. διακύμανσης, κυκλικής..). Αυτή η πολυπλοκότητα σε συνδυασμό με τη ποικιλία των θεωρητικών προσεγγίσεων έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη πολλών ανάλογων θεωριών. Έτσι συμπεριλαμβάνεται η προσκόλληση της κοινωνίας (Kasarda & Janowitz, 1974),η αίσθηση μίας περιοχής (Hay, 1998), η αναγνώριση μιας περιοχής (Proshansky, 1978) η εξάρτηση με την περιοχή (Stokols & Shumaker,1981), και η καταγωγή (Hummon, 1992). Γενικά όμως η προσκόλληση σε μία περιοχή εστιάζεται στο φαινόμενο του δεσίματος με την περιοχή. Αν και πολλοί όροι χρησιμοποιήθηκαν για την επεξήγηση αυτού του φαινόμενου, οι περισσότερες τελικά θεωρίες σημειώνουν ότι είναι κυρίως τα αισθήματα, τα συναισθήματα και η στοργή.(low & Altman, 1992). Οι Stokols and Shumaker (1981) σημειώνουν ότι μια περιοχή μπορεί να θεωρηθεί σημαντική σε κάποιον άνθρωπο εξαιτίας της λειτουργικής της αξίας. Σε περιοχές με αναψυχικές δραστηριότητες ο χρήστης μπορεί να αποκτήσει ένα είδος εξάρτησης με αυτές εξαιτίας της μοναδικής ικανότητας τους να κάνει χρήση των επιθυμητών του εμπειριών. Σε περιοχές αναψυχής, η εκτίμηση του περιβάλλοντος/περιοχής είναι ανεξάρτητη από την περιοχή που κάποιος προσκολλάτε για συγκεκριμένες δραστηριότητες ή είναι αξιόλογη γιατί είναι σημαντική για συναισθηματικούς, συμβολικούς λόγους ή και για τα δύο. (Moore & Graefe, 1994). Οι Moore and Graefe χρησιμοποίησαν το παράδειγμα ενός πεζοπόρου στο White Mountains του New England, ο οποίος ίσως είναι προσκολλημένος με την περιοχή επειδή διαθέτει τους γκρεμούς και τις δυσκολίες τις οποίες αυτός ή αυτή προτιμά ενώ για παράδειγμα κάποιος άλλος μπορεί να είναι προσκολημμένος στην ίδια περιοχή εξαιτίας νοσταλγικών αναμνήσεων που έχει από αυτόν/αυτήν ή την οικογένειά του/της.(kyle, Graefe, Manning,2005) Οι Hwang, Lee, Chen το 2003,έκαναν μια προσπάθεια να ερευνήσουν και να αποδείξουν την ικανοποίηση των πελατών ενός πάρκου αναψυχής σε σχέση με 19