Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr
Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Αυτό το μάθημα συνήθως διδάσκεται από τον κύριο Τριάρχου. Όμως αυτό το εξάμηνο λείπει με εκπαιδευτική άδεια.
Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Το μάθημα αυτό μελετά τις θεμελιώδεις αρχές της επιστήμης καθώς και την επιστήμη του εγκεφάλου. Μαζί θα μελετήσουμε περισσότερο θέματα σχετικά με τη μεθοδολογία στις κοινωνικές επιστήμες. Επομένως αυτό το εξάμηνο, θα μιλήσουμε για κάποια θέματα μεθοδολογίας και κάποια θέματα της επιστήμης του εγκεφάλου.
Ποιος είναι ο σκοπός του μαθήματος; Ο φοιτητής/ φοιτήτρια να αποκτήσει γνώσεις για τις ποιοτικές και τις ποσοτικές ερευνητικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται στις κοινωνικές επιστήμες. Και όπως είπα πριν, κάποιες διαλέξεις θα εστιάσουν στο εγκέφαλο.
Ποιος είναι ο σκοπός του μαθήματος; Ο σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στην θεωρία και πράξη της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Το μάθημα θα εστιάσει στην κοινωνική έρευνα στο χώρο της ειδικής αγωγής και της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης
Η θεματολογία του μαθήματος: Ο ερευνητής ως δάσκαλος Επιστήμες, οριακές επιστήμες και ψευδοεπιστήμες Επιστήμη και ιδεολογία Ο ανθρώπινος εγκέφαλος: πώς μαθαίνουμε Μάθηση μέσω της επίλυσης προβλημάτων (PBL) Η επιστήμη και ο σκοπός της ζωής Η αλήθεια και τα στοιχήματα της στατιστικής Εξέλιξη, νόηση και νόημα στην ανθρώπινη ζωή Έμπνευση, φαντασία και τέχνη στην αναζήτηση της αλήθειας Τα στάδια της επιστημονικής έρευνας Δειγματοληψία Συνεντεύξεις Ποιοτικές ερευνητικές μέθοδοι Ποσοτικές ερευνητικές μέθοδο Η συγγραφή μια επιστημονικής εργασίας
Προτεινόμενη βιβλιογραφία: Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - Colin Robson Υλικό που θα υπάρχει στο compus Μέθοδοι αξιολόγησης: 100% Εξετάσεις (Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών) Η εργασία δεν είναι υποχρεωτική. Όλες οι πληροφορίες βρίσκονται στο COMPUS.
Βοήθεια Αν έχετε ερωτήσεις σχετικά με το υλικό των μαθημάτων, μπορείτε να στείλετε email στο antmont@uom.gr
Βοήθεια Στο μάθημα θα συμμετάσχουν και οι παρακάτω υποψήφιοι διδάκτορες: Ανδρούτσου Δέσποινα (desp.adam@gmail.com) Γεωργαντά Κατερίνα (katerina.georganta@gmail.com) Δουλουγέρη Καρολίνα (karolina.doulougeri@gmail.com) Κουτσοκλένης Θανάσης (koutsoklenis@yahoo.gr)
Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση βασίζεται στην προϋπόθεση ότι: Α) Δεν έχει γίνει καμιά προηγούμενη δουλειά για το θέμα Β) Η γνώση συσσωρεύεται και μαθαίνει από τη δουλειά των άλλων Γ) Το να επαναλαμβάνεις προηγούμενες δουλειές είναι καλό πράγμα Δ) Τίποτα από τα παραπάνω
Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση βασίζεται στην προϋπόθεση ότι Α) Δεν έχει γίνει καμιά προηγούμενη δουλειά για το θέμα Β) Η γνώση συσσωρεύεται και μαθαίνει από τη δουλειά των άλλων Γ) Το να επαναλαμβάνεις προηγούμενες δουλειές είναι καλό πράγμα Δ) Τίποτα από τα παραπάνω
Ποιος είμαι; Το όνομά μου είναι Anthony Montgomery και είμαι Οργανωτικός Ψυχολόγος. Είμαι Ιρλανδός, αλλά έχω εργαστεί ως ψυχολόγος στην Ιρλανδία, τη Βρετανία, την Ολλανδία, τη Μέση Ανατολή και εδώ και κάποια χρόνια στην Ελλάδα.
Βασικές αρχές Αρχικά, πρέπει να κατανοήσουμε τις λέξεις κλειδιά ή την ορολογία που χρησιμοποιούμε στην κοινωνική έρευνα. Για να κάνουμε μια καλή μελέτη πρέπει να είμαστε τόσο επιστήμονες όσο και «καλλιτέχνες» Δηλαδη πρέπει να κατέχουμε τεχνικές γνώσεις αλλά και να είμαστε ικανοί να ερμηνεύουμε τις έρευνες.
Θεωρητική και Εμπειρική Η κοινωνική έρευνα είναι θεωρητική, δηλαδή ένα μεγάλο μέρος της άφορα την ανάπτυξη, τη διερεύνηση ή τον έλεγχο θεωριών και αντιλήψεων για τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος. Εμπειρική, δηλαδή βασίζεται σε παρατηρήσεις και μετρήσεις της πραγματικότητας όσων δηλαδή αντιλαμβανόμαστε από τον κόσμο γύρω μας.
Νομοθετική και Ιδιογραφική Επίσης η κοινωνική έρευνα είναι νομοθετική, δηλαδή αναφέρεται σε νόμους ή κανόνες που σχετίζονται με ένα γενικότερο πλαίσιο. Αντίθετα με τον ορό «ιδιογραφική» που αναφέρεται σε νόμους ή κανόνες που αφορούν το άτομο. Το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνικής έρευνας ασχολείται με το γενικότερο πλαίσιο (νομοθετικό)- παρά με το άτομο. Συχνά μελετούμε και το άτομο, άλλα επίσης μας ενδιαφέρει να γενικεύσουμε και σε κάτι ευρύτερο.
Πιθανολογική Τα συμπεράσματα στα οποία φτάνουμε με την κοινωνική έρευνα σχετίζονται πάντα με πιθανότητες σπάνια πρέπει να λαμβάνονται ως νόμοι που ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις. Ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε την στατιστική να κυριαρχεί τόσο πολύ στην κοινωνική έρευνα είναι γιατί μας επιτρέπει να εκτιμούμε τις πιθανότητες για τις καταστάσεις τις οποίες μελετάμε.
Αιτιώδης Μεγάλο ποσοστό της κοινωνικής έρευνας ασχολείται με σχέσεις αίτιου αποτελέσματος. Υπάρχουν έρευνες που απλά παρατηρούν για παράδειγμα, δημοσκοπήσεις που προσπαθούν να περιγράψουν τι ποσοστό των ανθρώπων έχει μια συγκεκριμένη γνώμη. Υπάρχουν και πολλές μελέτες που διερευνούν σχέσεις για παράδειγμα, οι μελέτες που θέλουν να δουν αν υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ του φύλου και του μισθού. Πιθανότατα η πλειοψηφία της εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας, αποτελείται από τέτοιες περιγραφικές και συσχετιστικές έρευνες.
Ερευνητικά ερωτήματα: Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι ερευνητικών ερωτημάτων στην κοινωνική έρευνα. 1. Περιγραφικά 2. Συσχετίσεων 3. Αίτιου αποτελέσματος
Περιγραφικά Ερωτήματα Όταν μια έρευνα σχεδιάζεται για να περιγράψει τι υπάρχει ή τι συμβαίνει. Οι δημοσκοπήσεις που έχουν στόχο μόνο να περιγράψουν το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν διάφορες συγκεκριμένες απόψεις, είναι κυρίως περιγραφικής φύσης.
Ερωτήματα συσχετισμού Όταν μια έρευνα σχεδιάζεται για να διερευνήσει τις σχέσεις μεταξύ δύο ή περισσότερων μεταβλητών. Μια δημοσκόπηση που συγκρίνει το ποσοστό των ανδρών και των γυναικών οι οποίοι δηλώνουν ότι θα ψήφιζαν έναν υποψήφιο της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ στις επόμενες εκλογές, μελετά τον συσχετισμό μεταξύ φύλου και επιλογής ψήφου.
Αίτιο-αποτέλεσμα Όταν μια έρευνα σχεδιάζεται για να καθορίσει κατά πόσο μία ή περισσότερες μεταβλητές (π.χ. σε σχέση με ένα πρόγραμμα ή μια θεραπεία) προκαλεί ή επηρεάζει μια άλλη μεταβλητή. Για παράδειγμα, αν αξιολογούσαμε το κατά πόσο μια νέα μέθοδος διδασκαλίας θα επηρεάσει την επίδοση των μαθητών.
Ο χρόνος στην έρευνα Ο χρόνος είναι μια σημαντική διάσταση της ερευνητικής διαδικασίας: έρευνες χρονικής στιγμής (cross-sectional) και έρευνες σε βάθος χρόνου (longitudinal) Χρονικής στιγμής, είναι μια έρευνα που γίνεται σε μια στιγμή στον χρόνο. Ως αποτέλεσμα, κάνουμε μια τομή αυτού του οποίου μελετάμε ή παρατηρούμε. Σε βάθος χρόνου, ονομάζουμε μια έρευνα που διαρκεί στον χρόνο έχουμε τουλάχιστον δυο (και συχνά περισσότερα) κύματα μετρήσεων χωρισμένα μέσα στον χρόνο.
Ο χρόνος στην έρευνα Υπάρχει μια επιπλέον διάκριση μεταξύ δυο τύπων σε βάθος χρόνου ερευνών: επαναλαμβανόμενες μετρήσεις (repeated measures) και χρονικής σειράς (time series). Δεν υπάρχει ομοφωνία για το πως διακρίνονται αυτοί οι δυο οροί, αλλά γενικότερα, αν έχουμε μόνο δυο ή λίγα κύματα μετρήσεων μέσα στον χρόνο, τότε λέμε ότι χρησιμοποιούμε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. Αν έχουμε πολλά, τότε έχουμε μια έρευνα σειράς.
Ο χρόνος στην έρευνα Πόσο πολλά είναι τα πολλά ; Συνήθως δεν χρησιμοποιούμε τον όρο σειρά, εάν δεν έχουμε τουλάχιστον είκοσι στιγμές μετρήσεων ή συχνά και ακόμα περισσότερες. Μερικές φορές μπορούμε να ξεχωρίζουμε τους δυο τύπους, μέσω της μεθόδου ανάλυσης που ακολουθείται. Η ανάλυση των σειρών μετρήσεων απαιτεί να έχουμε τουλάχιστον είκοσι παρατηρήσεις. Η ανάλυση επαναλαμβανόμενων μετρήσεων (όπως η ANOVA) δεν χρησιμοποιείται συχνά για τόσες πολλές παρατηρήσεις.
Είδη συσχετίσεων Μπορούμε να καταλάβουμε τις μεταβλητές και τις συσχετίσεις μεταξύ τους με δυο τρόπους: είδος συσχέτισης και πρότυπο συσχέτισης.
Το είδος συσχέτισης Υπάρχει μια βασική διάκριση μεταξύ μιας απλής σχέσης συσχέτισης και μιας σχέσης αιτίου- αποτελέσματος. Μια σχέση συσχέτισης σημαίνει απλά, ότι δυο πράγματα συμπεριφέρονται με κάποιου είδους συγχρονισμό. Για παράδειγμα συχνά μιλάμε για έναν συσχετισμό μεταξύ της αυτοκτονίας και της κατανάλωσης παγωτού. Αυτό γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι αυτοκτονούν το καλοκαίρι.
Απλή συσχέτιση ή αίτιο-αποτέλεσμα Η γνώση πως δυο μεταβλητές συσχετίζονται δεν μας λέει τίποτα για το εάν η μια προκαλεί την άλλη. Για παράδειγμα, φαίνεται να υπάρχει ένας συσχετισμός μεταξύ του αριθμού των δρόμων που κατασκευάζονται στην Ευρώπη και του αριθμού των παιδιών που γεννιούνται στις ΗΠΑ. Ωστόσο, γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει καμιά σχέση μεταξύ των δυο.
Το πρόβλημα της τρίτης μεταβλητής Αυτό μας οδηγεί να εξετάσουμε κάτι που συχνά ονομάζεται πρόβλημα της τρίτης μεταβλητής. Στο παράδειγμα μας, είναι πιθανόν μια άλλη, τρίτη μεταβλητή να προκαλεί τόσο την κατασκευή δρόμων όσο και το ποσοστό γεννήσεων; Για παράδειγμα, μπορεί να είναι η παγκόσμια οικονομία που προκαλεί και τα δυο. Όταν η οικονομία είναι καλή περισσότεροι δρόμοι κατασκευάζονται στην Ευρώπη και περισσότερα παιδιά γεννιούνται στις ΗΠΑ.
Πρότυπα σχέσεων Θετική σχέση: Υψηλές τιμές της μιας μεταβλητής σχετίζονται με υψηλές τιμές της άλλης και χαμηλές τιμές με χαμηλές. Για παράδειγμα, η θετική σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου σπουδών και του αναμενόμενου μισθού.
Πρότυπα σχέσεων Αρνητική σχέση: Όταν υψηλές τιμές στην μια μεταβλητή σχετίζονται με χαμηλές στην άλλη. Αποκαλείται και αντίστροφη σχέση. Για παράδειγμα η κατανάλωση αλκοόλ έχει μια αρνητική σχέση με την απόδοση στην οδήγηση.
Μη γραμμικές σχέσεις Μερικές σχέσεις μεταξύ μεταβλητών μπορεί να είναι μηγραμμικές, δηλαδή μπορεί αρχικά να σχετίζονται αλλά τελικά να μην υπάρχει σχέση μεταξύ τους. Για παράδειγμα, οι ώρες μελέτης και η απόδοση στις εξετάσεις συνήθως έχουν μια καμπύλη σχέση. Μέχρι ενός σημείου η μελέτη οδηγεί σε έναν καλύτερο βαθμό στις εξετάσεις, άλλα έπειτα από ένα σημείο, μπορεί όντως να βλάψει την επίδοσή σας στις εξετάσεις.