ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Μετρολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.2 ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΜΗΚΩΝ Μετρητικές ταινίες - Κανόνες
ΜΕΤΡΗΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ Οι μετρητικές ταινίες, πτυσσόμενες (αρθρωτές) ή περιελισσόμενες σε θήκη, είναι κατασκευασμένες από χάλυβα ή άλλο ελαφρύ κράμα και έχουν χαραγμένες υποδιαιρέσεις του μέτρου (m) ή της υάρδας (in). Υπάρχουν φυσικά και ταινίες που στη μια τους πλευρά έχουν υποδιαιρέσεις της υάρδας και στην άλλη του μέτρου, για να χρησιμοποιούνται και στα δύο συστήματα μονάδων. Είναι πρακτικές και ανθεκτικές και δεν έχουν μεγάλο όγκο.
ΜΕΤΡΗΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ Κυκλοφορούν στο εμπόριο σε μήκη 1, 2, 3 ή και 5 m και χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεταλλικούς κανόνες (π.χ. στην ελασματουργία, για τη μέτρηση καμπύλων γραμμών ή μεγάλων ευθειών). Οι ταινίες που κατασκευάζονται από πλαστικό ή ύφασμα διατίθενται και σε μεγαλύτερα μήκη (10, 15, 30 m), παρουσιάζουν όμως μικρότερη ακρίβεια και γι' αυτό σπάνια τις χρησιμοποιούμε στις μεταλλικές κατασκευές.
ΜΕΤΡΗΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
ΜΕΤΡΗΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ Η μέγιστη ακρίβεια μέτρησης που παρέχουν οι μετρητικές ταινίες είναι ±0,5 mm. Κατά τη μέτρηση η μετροταινία πρέπει να είναι καλά τεντωμένη και παράλληλη προς τη διάσταση που μετράμε. Προσέχουμε τις αιχμές της, που είναι πολύ κοφτερές, και πάντοτε, μετά τη χρήση, την τυλίγουμε στην προστατευτική της θήκη.
ΚΑΝΟΝΕΣ Ο μεταλλικός κανόνας είναι το πιο συνηθισμένο και απαραίτητο όργανο ενός τεχνίτη μηχανολογικών κατασκευών. Οι κοινοί κανόνες κατασκευάζονται από ανθρακούχο χάλυβα σε τυποποιημένα μεγέθη: 150 mm (6 in) - 300 mm (12 in) - 1000 mm. Φέρουν χαραγμένες υποδιαιρέσεις σε χιλιοστόμετρα ή σε μισά χιλιοστόμετρα (μετρικό σύστημα) ή σε ίντσες (αγγλοσαξονικό).
ΚΑΝΟΝΕΣ Συναντώνται επίσης κανόνες που στο ένα τους άκρο φέρουν υποδιαιρέσεις σε χιλιοστόμετρα και στο άλλο σε ίντσες, για να χρησιμοποιούνται και στα δύο συστήματα. Ειδικές κατηγορίες αποτελούν οι στενοί κανόνες, οι εύκαμπτοι κανόνες (από λεπτό έλασμα ελατηρίων για τη μέτρηση καμπύλων επιφανειών) και οι κανόνες μικρού μήκους με παρέκταμα (για μετρήσεις σε αυλάκια και σε περιορισμένους, γενικά, χώρους).
ΚΑΝΟΝΕΣ Η μέγιστη ακρίβεια μέτρησης των κανόνων είναι ±0,25 mm ή ±1/32 in. Κατά τη μέτρηση ο κανόνας πρέπει να είναι παράλληλος προς τη μετρούμενη διάσταση, οι υποδιαιρέσεις του όσο πιο κοντά σ' αυτήν γίνεται και το μάτι απέναντι από την υποδιαίρεση ανάγνωσης του κανόνα για την αποφυγή σφαλμάτων παράλλαξης.
ΚΑΝΟΝΕΣ Στη μέτρηση με κανόνα συνιστάται να μη χρησιμοποιούμε ως αρχή το "μηδέν" του αλλά μια άλλη διαίρεση του (π.χ. τα 10 mm). Αποφεύγουμε έτσι το σφάλμα μέτρησης, στο οποίο μπορεί να οδηγηθούμε, αν η άκρη του κανόνα είναι φθαρμένη. Άλλωστε, είναι πιο εύκολο στο μάτι να τοποθετηθεί στην άκρη του αντικειμένου η χαραγή 10 παρά η άκρη του κανόνα. Όταν το μήκος του αντικειμένου που πρόκειται να μετρηθεί δε συμπίπτει ακριβώς με κάποια υποδιαίρεση του κανόνα, τότε καθορίζουμε το μήκος κατά προσέγγιση.
ΚΑΝΟΝΕΣ Για μεγαλύτερη αντοχή στη χρήση ή για χρήση σε διαβρωτικό περιβάλλον πολλοί κανόνες επιχρωμιώνονται ή κατασκευάζονται από ανοξείδωτο χάλυβα. Οι κοινοί κανόνες δεν πρέπει, μετά τη χρήση τους, να αφήνονται ακαθάριστοι ή εκτεθειμένοι στον αέρα, για να αποφεύγεται η οξείδωση τους, η φθορά των διαιρέσεων τους και η μεταβολή του μήκους τους. Πρέπει να τους καθαρίζουμε προσεκτικά, σε τακτά χρονικά διαστήματα και να τους αλείφουμε με βαζελίνη. Εάν πρόκειται να τους αποθηκεύσουμε, το αλείφουμε με αντισκωριακο ή με ελαφρό λάδι.
ΚΑΝΟΝΕΣ Δε χρησιμοποιούμε ποτέ τους κανόνες ως κατσαβίδια ή υπομόχλια και τους προστατεύουμε από χτυπήματα. Ελέγχουμε τακτικά την ευθυγράμμιση τους στην πλάκα εφαρμογής, αλλά και τους ίδιους τους κανόνες για τυχόν φθορές που επιβάλλουν την αντικατάσταση τους. Μετά από μακροχρόνια χρήση πρέπει να ελέγχονται σε μετροτεχνικό εργαστήριο για φθορά ή παραμόρφωση.