Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΕΜ 1450

Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜ Α ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΕΜ 1450 ΔΕΚΕΜ ΒΡΙΟΣ 2012 ΕΠ Ο Π ΤΗ Σ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΑΤΖΗΣ Εκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίο

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλει στην ζωή μας και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό κάθε δραστηριότητα μας. Τα παιδιά από την φύση τους θέλουν να ανακαλύπτουν κάθε τι περίεργο και άγνωστο, κάποιες φορές όμως αυτή η θέληση και αναζήτηση για γνώση μπορεί να είναι και επικίνδυνη. Οι δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο είναι απεριόριστες, τα παιδιά όμως πρέπει να μάθουν την ορθή χρήση του, για να μην βιώσουν κινδύνους που ίσως βλάψουν την ευαίσθητη παιδική τους ηλικία. Η ορθή χρήση του διαδικτύου επιτυγχάνεται με την ενημέρωση για τους κινδύνους που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Η ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται στα παιδιά αλλά κυρίως στους γονείς, οι οποίοι έχουν την επίβλεψη τους και είναι πιο συνειδητοποιημένοι. Τέλος, σε αυτή την εργασία θα ανακαλύψουμε τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο και θα αναφερθούμε σε τρόπους αντιμετώπισης τους με σκοπό την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο. Σελίδα 2 από 104

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Διαδίκτυο...7 1.1 Τι είναι το διαδίκτυο...7 1.2 Η πρώτη ανακάλυψη...7 1.3 Ιστορία του Διαδικτύου... 8 1.4 Παγκόσμιος Ιστός...8 1.5 Τρόποι εξερεύνησης του Διαδικτύου... 10 1.6 Γ ιατί είναι χρήσιμο το Διαδίκτυο...10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Συνομιλία στο Διαδίκτυο...12 2.1 Δωμάτια συζητήσεων... 12 2.2 Ιστολόγια...13 2.3 Κοινωνικά δίκτυα... 14 2.3.1 Φωτογραφίες... 17 2.4 Προσωπική ζωή... 18 2.5 Ασφαλής κοινωνική δικτύωση...20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Κίνδυνοι... 22 3.1 Παιδεία και γλώσσα... 22 3.2 Παραπληροφόρηση...24 3.2.1 Πως μπορούν τα παιδιά να εντοπίσουν την παραπληροφόρηση...24 3.3 Μια νέα μορφή εξάρτησης, ο εθισμός... 25 3.4 τι είναι εκφοβισμός μέσω διαδικτύου (ΟγόθΓ ΒϋΙίγίης)... 29 3.4.1 Αίτια... 29 3.4.2 Μορφές Διαδικτυακού εκφοβισμού... 29 3.4.3 Η διαφορά της Διαδικτυακής παρακολούθησης και παρενόχλησης από το διαδικτυακό εκφοβισμό...30 Σελίδα 3 από 104

3.4.4 Γιατί ο οποιοσδήποτε μπορεί να εκφοβίζει μέσω του Διαδικτύου;...30 3.4.5 Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς εάν το παιδί τους πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου;... 30 3.4.6 Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς εάν το παιδί τους είναι θύτης εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου;... 31 3.5 Ηλεκτρονικά παιχνίδια...32 3.5.1 Προβλήματα που μπορεί να προκύψουν... 33 3.5.2 Σύστημα αξιολόγησης PEGI...35 3.5.3Συμβουλές... 38 3.6 Τζόγος στο Διαδίκτυο...39 3.6.1 Συμβουλές... 41 3.7 Βία και Κυβερνοέγκλημα... 41 3.8 Καθοδηγούμενες αυτοκτονίες και παιχνίδια θανάτου... 44 3.8.1 Ορισμός αυτοκτονίας...45 3.8.2 Αιτίες... 45 3.8.3 Νέα μόδα παιχνιδιών...46 3.9 Σεξουαλικότητα και πορνογραφία...47 3.10 Παιδοφιλία... 50 3.10.1 Στάδια προσέγγισης παιδόφιλων ή grooming...53 3.10.2 Συμβουλές... 55 3.10.3 Νομοθεσία για την σεξουαλική παρενόχληση... 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ασφάλεια των παιδιών...58 4.1 Για μια ασφαλή σχέση...58 4.2 Όροι που πρέπει να θέσουν οι γονείς... 61 4.3 Πνευματική ιδιοκτησία...61 4.4 Εργαλεία γονικού ελέγχου...62 Σελίδα 4 από 104

4.4.1 Συμβουλές για την επιλογή του σωστού φίλτρου... 64 4.4.2 Αποτελεσματικότερη προστασία...66 4.4.3 Εργαλεία παρακολούθησης...66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Στατιστική Ανάλυση της Έρευνας...69 5.1 Ανάλυση Προσωπικών Στοιχείων...69 5.2 Ανάλυση Πρόσβασης των Παιδιών στο Διαδίκτυο... 72 5.3 Ανάλυση άποψης των παιδιών... 77 5.4 Συνδυασμός ερωτήσεων... 79 5.5 Ενοποιημένες μεταβλητές...84 5.6 Μέσοι Όροι και πολλαπλός συνδυασμός κατηγοριών...88 5.7 Συσχέτιση μεταβλητών...90 5.8 Δπον8... 96 5.9 Συμπεράσματα της έρευνας...99 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...101 Βιβλιογραφίες...102 Διαδικτυακές Πηγές...102 Σελίδα 5 από 104

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία αποτελεί μια έρευνα για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο. Το πρώτο κεφάλαιο γίνετε μια εισαγωγή στην έννοια του διαδικτύου και την ιστορία του. Υπάρχει επίσης αναφορά στο γιατί είναι χρήσιμο το διαδίκτυο και τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά στο ΙηίθΓΠθί. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τα δωμάτια συζητήσεων και τα κοινωνικά δίκτυα. Στο τρίτο κεφάλαιο μιλάμε για τους κινδύνους του διαδικτύου. Στο τέταρτο κεφάλαιο μιλάμε για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο και πως πρέπει να συμπεριφέρονται οι γονείς για την σωστή χρήση του από τα παιδιά. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύεται μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά του γυμνασίου με σκοπό την καλύτερη προσέγγιση του θέματος.. Σελίδα 6 από 104

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : Διαδίκτυο. 1.1 Τι είναι το Διαδίκτυο. Το διαδίκτυο είναι ένα μέσο μαζικής επικοινωνίας όπου πολύ άνθρωποι κάθε ηλικίας, μπορούν να ενημερωθούν, να παρακολουθήσουν τηλεόραση από την διαδικτυακή τηλεόραση, να επικοινωνήσουν από τα τηλεπικοινωνιακά προγράμματα Skype και Msn, να ψυχαγωγηθούν με τραγούδια, ταινίες και βιβλία, μπορούν επίσης να κάνουν τις αγορές τους μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου, ακόμη και στην παιδεία το διαδίκτυο προσφέρει πολλές χρήσιμες εφαρμογές, όχι μόνο στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς, αλλά και σε πολίτες που δεν μπορούν να μετακινηθούν εύκολα, αλλά έχουν όρεξη για μάθηση. Το διαδίκτυο από θέμα τεχνολογίας είναι ένα επικοινωνιακό δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, που επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ οποιουδήποτε διασυνδεδεμένου υπολογιστή. Η τεχνολογία του είναι κυρίως βασισμένη στην διασύνδεση επιμέρους δικτύων ανά τον κόσμο και πολυάριθμα τεχνολογικά πρωτόκολλα με κύριο το TCP/IP. Είναι γνωστό συνήθως με την αγγλική ονομασία Internet που προκύπτει από την σύνθεση των λέξεων inter-network. Η συνεχής τεχνολογική εξέλιξη του διαδικτύου αποκαλύπτει ολοένα και περισσότερες δυνατότητες και προοπτικές στον σύγχρονο άνθρωπο.{1,2} 1.2 Η πρώτη ανακάλυψη. Το 1934 ο Πωλ Οτλέ πραγματοποίησε την μεγάλη επινόηση της ζωής του: το παγκόσμιο δίκτυο ηλεκτρικών τηλεσκοπίων. Το δίκτυο όπως το ονόμασε θα προσέφερε στους χρήστες του τη δυνατότητα να ερευνήσουν και να μελετήσουν χιλιάδες σελίδες βιβλίων, εικόνες, φωτογραφίες, ακόμη και ταινίες. Ο Οτλέ έγραψε το βιβλίο του «Κόσμος» στο οποίο περιέγραφε πως θα μπορούσαν να συνδεθούν μεταξύ τους τα ηλεκτρικά τηλεσκόπια (οι μετέπειτα ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ποια θα ήταν η δομή και η λειτουργία του μηχανικού εγκεφάλου (δηλαδή του σκληρού δίσκου) και του μηχανικού συλλογικού εγκεφάλου που θα είχαν πρόσβαση τα ηλεκτρικά τηλεσκόπια.{1} Σελίδα 7 από 104

1.3 Ιστορία του Διαδικτύου. Κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου και θέλοντας οι ΗΠΑ να απαντήσουν στη σοβιετική πρόκληση που είχε ήδη στείλει στο διάστημα τον δορυφόρο Σπούτνικ 1 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες απόπειρες για την δημιουργία ενός διαδικτύου. Έτσι δημιουργήθηκε η ARPA (Advanced Research Projects Agency) μια υπηρεσία προηγμένων αμυντικών ερευνών του Πενταγώνου, που είχε ως αντικείμενο την προώθηση τεχνολογιών για την στρατιωτική χρήση σε συνεργασία με πανεπιστήμια και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ένα από τα πρώτα σχέδια, που ανέλαβε να υλοποιήσει η ARPA, ήταν η δημιουργία ενός δικτύου διοίκησης, επικοινωνίας και ελέγχου, που θα επέτρεπε στην αμερικάνικη κυβέρνηση να διεξάγει πολεμικές επιχειρήσεις, όταν ένας πυρηνικός πόλεμος θα κατέστρεφε τις συμβατικές τηλεπικοινωνίες. Αυτό το δίκτυο λειτούργησε το 1968 με την ονομασία ARPANET και ήταν πρόδρομος του διαδικτύου. Την 1η Ιανουαρίου 1983 το ARPANET έσπασε σε δύο τμήματα : το MILNET για καθαρά στρατιωτική χρήση και το ARPANET για πανεπιστημιακή και ευρύτερα κοινωνική χρήση. Την ίδια μέρα το Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνιας συνδέθηκε με το ARPANET και οι πρώτοι φοιτητές άρχισαν να αποκτούν το προσωπικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο τους.{1,2} 1.4 Παγκόσμιος Ιστός. Παγκόσμιος ιστός και Internet συχνά θεωρούνται το ίδιο πράγμα. Η αντίληψη αυτή είναι λανθασμένη καθώς ο ιστός αποτελεί μία μόνο εφαρμογή του Internet. Για την ακρίβεια, την δημοφιλέστερη. Σε αντίθεση με το Internet, που έχει και υλική υπόσταση, ο ιστός δεν έχει, μιας και αποτελείται από πακέτα πληροφορίας. Η τεχνολογία του ιστού καθιστά δυνατή την δημιουργία "υπερκειμένων", μία διασύνδεση δηλαδή πάρα πολλών μη ιεραρχημένων στοιχείων που παλαιότερα ήταν απομονωμένα. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να πάρουν και άλλες μορφές πέραν της μορφής του γραπτού κειμένου, όπως εικόνας και ήχου. Δημιουργήθηκε το 1989 από τον Βρετανό Τιμ Μπέρνερς Λι που εκείνη την εποχή εργαζόταν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στην Γενεύη της Ελβετίας. Ο Lee ονόμασε την εφεύρεση του World Wide Web, όρος γνωστός στους περισσότερους από το "www". Σε αυτή του την εφεύρεση τον Σελίδα 8 από 104

οδήγησε το όραμά του για ένα κόσμο όπου ο καθένας θα μπορούσε να ανταλλάσσει πληροφορίες και ιδέες άμεσα προσβάσιμες από τους υπολοίπους. Έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην μη ιεράρχηση των διασυνδεδεμένων στοιχείων. Δημιούργησε κάθε στοιχείο, κάθε κόμβο του ιστού ίσο ως προς την προσβασιμότητα με τα υπόλοιπα. Αν σκεφτεί, όμως, κανείς τον βαθμό ιεράρχησης με τον οποίο λειτουργούν οι μηχανές αναζήτησης του ιστού, όπως για παράδειγμα το google, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι στην πράξη κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, τουλάχιστον στον βαθμό που το είχε οραματιστεί ο Lee. Στον Παγκόσμιο Ιστό οι περισσότερες πληροφορίες είναι δωρεάν. Βιβλιοθήκες, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστήμια, ιδιωτικοί οργανισμοί διατηρούν σε έναν υπολογιστή του Διαδικτύου μια συλλογή από ιστοσελίδες, που μπορούμε να επισκεφτούμε, όποια στιγμή θέλουμε. Κάθε ιστοσελίδα,έχει τη δική της διεύθυνση στον Παγκόσμιο Ιστό, όπως κι εμείς έχουμε τη δική μας διεύθυνση κατοικίας. Όπως εμείς καλούμε ένα φίλο στο σπίτι μας για πρώτη φορά και του δίνουμε τη διεύθυνσή μας για να μπορέσει να μας βρει. Όμοια, αν θέλουμε να «επισκεφτούμε» μία ιστοσελίδα, πρέπει να ξέρουμε τη διεύθυνσή της. Η διεύθυνση αυτή καλείται URL (Uniform Resource Locator) - Ενιαίος Προσδιοριστής Πόρου) ή απλούστερα διεύθυνση ιστοσελίδας. Μία διεύθυνση ιστοσελίδας είναι μοναδική και έχει συνήθως την εξής μορφή: http:// www. benaki. Σύνολο κανόνων στους Ονομασία τομέα (Domain Name) Κατάληξη που δηλώνει: την περιοχή οποίους υπακούει το Συνήθως έχει σχέση με το όνομα του που ανήκει η ιστοσελίδα π.χ.: Λογισμικό Πλοήγησης ιδιοκτήτη του δικτυακού τόπου!", ) -α Ιταλία Worid Wide Web: Γερμανία Δηλώνει οτι πρόκειται για ή τον τύπο της ιστοσελίδας π.χ διεύθυνση στον Παγκο- σμιο Ιστό (προαιρετικό) ami Dig εμπορική οργανισμός Εικόνα 1 {3,4,5} Σελίδα 9 από 104

1.5 Τρόποι εξερεύνησης του διαδικτύου. Περιηγητής (browser): είναι το πρόγραμμα του υπολογιστή που αναλαμβάνει να παρουσιάσει τις ιστοσελίδες στον χρήστη του Internet. Οι περιηγητές κάνουν τη χρήση του Παγκόσμιου Ιστού πολύ εύκολη. Για τον ανειδίκευτο χρήστη πέρα από την απλή προβολή μπορεί να αποθηκεύσει διευθύνσεις,την αποθήκευση άλλων προγραμμάτων για την προβολή εικόνων και τυποποιημένου κειμένου. Σύντομα δημιουργήθηκαν και οι μηχανές αναζήτησης που μετέτρεψαν το Παγκόσμιο Ιστό στο ισχυρότερο εργαλείο. Οι πρώτες ευρύτερα γνωστές τέτοιες μηχανές εμφανίστηκαν το 1994 και ήταν το WebCrawler, το Lycos και το Alta Vista. Αυτές έπεσαν σε δεύτερη μοίρα με την επιτυχία του Yahoo! το 1995, το οποίο με τη σειρά του υποχώρησε μπροστά στην ανωτερότητα του Google, που εμφανίστηκε το 1998. Οι μηχανές αναζήτησης δεν είναι παρά συστοιχίες ηλεκτρονικών υπολογιστών που «διαβάζουν» διαδοχικά κάθε μέρα όλες τις διαθέσιμες ιστοσελίδες του Παγκόσμιου Ιστού. Στη συνέχεια αρχειοθετούν όλες τις λέξεις που υπάρχουν στις ιστοσελίδες, και φτιάχνουν ένα τεράστιο ευρετήριο. Όταν ένας χρήστης πραγματοποιεί μια αναζήτηση με μια συγκεκριμένη λέξη, λαμβάνει ως απάντηση όλες τις ιστοσελίδες που περιλαμβάνουν αυτή τη λέξη. Με τη βοήθεια των μηχανών αναζήτησης ο Παγκόσμιος Ιστός αποτελεί πια βασικό παράγοντα της καθημερινής ζωής, αφού στα περίπου 50 δισεκατομμύρια ιστοσελίδων που υπάρχουν σήμερα μπορεί να βρει κανείς λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, δισκοθήκες και ταινιοθήκες, βιβλία και εφημερίδες, καταστήματα και τόπους κοινωνικής δικτύωσης. {6,7} 1.6Γιατί είναι χρήσιμο το διαδίκτυο; Γενικά: Το Internet είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα. Έγινε το μέσο, που επέτρεψε τη διάχυση της πληροφορίας, της ενημέρωσης, της γνώσης και της ψυχαγωγίας σε όλο τον κόσμο, προσφέροντας την ισότιμη και άμεση πρόσβαση όλων των ανθρώπων στον συσσωρευμένο πλούτο του. Η εύκολη πρόσβαση στην πανανθρώπινη γνώση, η άμεση επικοινωνία και γνωριμία με άλλους ανθρώπους, οι πολλαπλές εφαρμογές για την ικανοποίηση κάθε ανάγκης της καθημερινής ζωής και η δυνατότητα σύνδεσης όλο το 24ωρο Σελίδα 10 από 104

είναι μερικά μόνο από όσα χαρακτηριστικά του διαδικτύου θέλγουν τους χρήστες του. Σκεφτείτε πόσο χρόνο χρειαζόταν μέχρι πριν λίγο καιρό ο άνθρωπος, για να ερευνήσει ένα ζήτημα, που τον απασχολούσε. Και πάλι, όσο χρόνο και να αφιέρωνε, πότε δεν θα μπορούσε να προσεγγίσει τον πλούτο της γνώσης και της πληροφορίας, που διατίθεται σήμερα στο διαδίκτυο. Σκεφτείτε πόσος χρόνος ήταν αναγκαίος για την ανταλλαγή απόψεων και την αναμονή απαντήσεων. Πόσος χρόνος χρειαζόταν για συναντήσεις, που απαιτούσαν μετακινήσεις και κόστος. Σκεφτείτε πόσο διαθέσιμο χρόνο προσέθεσε στη μέρα μας η εκρηκτική εξάπλωση του διαδικτύου. Συμπέρασμα, το διαδίκτυο έχει γίνει πλέον μέρος της ζωής των ανθρώπων. Γι αυτό και αποτελεί έναν πολύ πιστό καθρέπτη των συνηθειών, της νοοτροπίας και της ψυχολογικής κατάστασης του σύγχρονου ανθρώπου, προσφέροντας πολύτιμο υλικό για κοινωνιολογικές μελέτες.{1,8} Για τα παιδιά: Όπως για τους μεγάλους έτσι και για τα παιδιά το ΙπίθΓΠθί είναι ένα πολύτιμο εργαλείο. Τα παιδιά έχουν πρόσβαση στις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες και στα μεγαλύτερα μουσεία. Ο πλούτος που μπορούν να αντλήσουν από το διαδίκτυο είναι απέραντος. Στα χρόνια μας η γνώση του διαδικτύου είναι ένα απολύτως αναγκαίο εφόδιο για κάθε νέο και εντάσσεται στη βασική γενική παιδεία, που οφείλει να προσφέρει κάθε εκπαιδευτικό σύστημα. Τα παιδιά, λοιπόν, πρέπει να ενθαρρύνονται και να παρακινούνται να μάθουν όσο το δυνατόν καλύτερα το διαδίκτυο, να χρησιμοποιούν υπεύθυνα και ωφέλιμα, για να μπορέσουν να υποστηρίξουν αποτελεσματικά σήμερα τα μαθήματα τους και αύριο την επιστήμη και την εργασία τους. Δεν θέλουμε παιδιά ψηφιακά αναλφάβητα. Συνεπώς, είναι υποχρέωση των γονέων,των εκπαιδευτικών και όσων ασχολούνται με την ανατροφή, την αγωγή και την παιδεία των παιδιών να τους προσφέρουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση στο διαδίκτυο και γενικά στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.{1} Σελίδα 11 από 104

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : Συνομιλία στο Διαδίκτυο. 2.1 Δωμάτια συζητήσεων. Τα δωμάτια συζητήσεων είναι η εικονική τόποι του διαδικτύου, στους οποίους «συναντώνται» και «συζητούν» ταυτοχρόνως σε πραγματικό χρόνο οι χρήστες, γράφοντας στο πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή τους, όσα έχουν να πουν σε γνωστούς και άγνωστους. Επιπλέον, μπορούν να στείλουν κάθε είδους αρχεία και φωτογραφίες, αλλά και τα γνωστά emoticons, δηλαδή πολύχρωμες φατσούλες, με τις οποίες εκφράζουν τα συναισθήματά τους προς τους συνομιλητές τους. Ουσιαστικά τα emoticons υποκαθιστούν τις χειρονομίες του πραγματικού κόσμου μας και τις εκφράσεις του προσώπου μας. Στα δωμάτια συζητήσεων τα παιδιά μπορούν να κάνουν νέους φίλους από όλο τον κόσμο, χωρίς όμως να γνωρίζουν πάντα την πραγματική ταυτότητά τους. Οι μικρές ηλικίες έχουν την αδυναμία να εμπιστεύονται εύκολα ακόμη και άγνωστα άτομα, που δείχνουν ότι έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα, τα ίδια προβλήματα και ανησυχίες. Επιπλέον, οι έφηβοι έχουν την τάση να εκμυστηρεύονται και να μοιράζονται πιο εύκολα τα μυστικά τους με τους φίλους τους, ακόμη και αν δεν έχουν γνωριστεί μαζί τους από κοντά. Μάλιστα, δεν είναι λίγα τα παιδιά που θέλουν να πειραματιστούν με νέες γνωριμίες και αυτή τη δυνατότητα προσφέρουν απλόχερα τα δωμάτια συζητήσεων. Παράλληλα, η συμμετοχή σε ένα δωμάτιο συζητήσεων συνοδεύετε από μια ψευδαίσθηση ισχύος και ασφάλειας. Πολύ εύκολα ένα παιδί μπορεί να πιστέψει ότι, επειδή βρίσκεται κλισμένο στους τέσσερις τοίχους του δωματίου του και μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή του, έχει τη δύναμη να πει, να γράψει και να αποκαλύψει το οτιδήποτε, χωρίς να κινδυνεύει. Αυτό το ψεύτικο αίσθημα ασφάλειας επιτείνεται, γιατί στα δωμάτια συζητήσεων μπορεί κανείς να συμμετέχει ανώνυμα. Είναι ένα συναίσθημα ιδιαίτερα γοητευτικό αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνο. {1} Σελίδα 12 από 104

2.2 ιστολόγια Εκτός από τα δωμάτια συζητήσεων, εκρηκτικά αναπτύσσονται τα τελευταία χρονια τα ιστολόγια. Αυτά ξεκίνησαν το 2004 ως προσωπικά διαδικτυακά ημερολόγια, για να προσφέρουν έδαφος σε όσους ήθελαν να δοκιμάσουν δημόσια την τύχη τους ως συγγραφείς κειμένων για ποικίλα θέματα ή ως λογοτέχνες χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιου εκδότη. Κάποιοι τα παρομοίασαν με τα χειρόγραφα λευκώματα των εφήβων των αρχών του 20ου αιώνα. Τα ιστολόγια τελικά εξελίχθηκαν σε ιστοσελίδες αμφίδρομης επικοινωνίας επί παντός επιστητού μεταξύ των διαχειριστών τους και των σχολιαστών τους. Δημιουργούνται πολύ εύκολα, χωρίς να απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις, και αποτελούνται από κείμενα, φωτογραφίες, βίντεο, αλλά και σχόλια των επισκεπτών τους. Ένα ιστολόγιο μπορεί να είναι ελεύθερα προσβάσιμο σε οποιονδήποτε χρήστη του διαδικτύου, ή να έχει ελεγχόμενη είσοδο μόνο για τους φίλους του ιστολογίου, που έχουν ειδική άδεια από τον ιδιοκτήτη του. Σήμερα λειτουργούν στο διαδίκτυο εκατοντάδες εκατομμύρια ιστολογίων, ενώ εκτιμάτε ότι καθημερινά δημιουργούνται κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες νέων ιστολογίων με ασύλληπτα ραγδαίους ρυθμούς. Τα παιδιά οφείλουν να ζητούν την έγκριση των μελών της οικογένειάς τους, των φίλων τους, και γενικά οποιωνδήποτε, πριν αναρτήσουν στα ιστολόγια τους στοιχεία, πληροφορίες και φωτογραφίες γι αυτούς. Καμιά επιπολαιότητα δεν μπορεί να συγχωρεθεί σε αυτό το σημείο και θα πρέπει να γίνει αντιληπτό στα παιδιά, ότι δεν επιτρέπεται να εκθέτουν σε κίνδυνο τα φιλικά τους ή οποιαδήποτε πρόσωπα με τη δημοσιοποίηση πληροφοριών γι αυτά, χωρίς την άδειά τους. Αντίστοιχα, αν τα παιδιά αντιληφθούν ότι δικά τους στοιχεία, φωτογραφίες και γενικά υλικό που τα αφορά, είναι αναρτημένα χωρίς την έγκριση τους σε ένα ιστολόγιο, πρέπει αμέσως να απαιτήσουν από τον διαχειριστή του τη διαγραφή αυτών των πληροφοριών. Γενικά, η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής οποιουδήποτε προσώπου αποτελεί σημαίνουσα εγκληματική πράξη με ανυπολόγιστες συνέπειες. {1} Σελίδα 13 από 104

2.3 Κοινωνικά δίκτυα. Στις 4 Φεβρουαρίου 2004 ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Μαρκ Ζούκερμπεργκ ενεργοποίησε μια πλατφόρμα φοιτητικής δικτύωσης, για να κρατήσει σε επαφή τους συναδέλφους του στο καλύτερο πανεπιστήμιο του κόσμου, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι 6,5 χρόνια αργότερα, στις 21 Ιουλίου 2010 ο ίδιος θα ανακοίνωνε ότι το facebook, το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο του κόσμου, έχει πλέον 500 εκατομμύρια μέλη. Οι χρήστες του βρίσκουν παλιούς φίλους και κάνουν νέους, μοιράζονται εμπειρίες, φωτογραφίες και βίντεο, εντάσσονται σε ομάδες, παίζουν παιχνίδια και κουίζ. Σε γενικές γραμμές το 50% των χρηστών επισκέπτεται το Facebook κάθε μέρα και οριακά οι γυναίκες είναι λίγο περισσότερες από τους άνδρες χρήστες. Το facebook «μιλάει» 70 γλώσσες και σ αυτό ανεβαίνουν κάθε μέρα 100 εκατομμύρια φωτογραφίες. Το 70% των μελών του χρησιμοποιεί κάθε μήνα τουλάχιστον μία από τις 500.000 εφαρμογές του, κυρίως παιχνίδια και κουίζ ψυχαγωγικού, ενημερωτικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Βέβαια, ο κόσμος του Facebook είναι ταχύτατα εξελισσόμενος, γιατί σ αυτόν όλα τα δεδομένα αλλάζουν πολύ γρήγορα, ακόμη και τα ενδιαφέροντα των χρηστών. Για τα μέλη του Facebook είναι δωρεάν, αλλά στην εγγραφή του κάθε χρήστης αποδέχεται τον όρο ότι τα προσωπικά στοιχεία του περιέχονται στον έλεγχο της εταιρείας, που διαχειρίζεται το Facebook, για να τα αξιοποιεί κατάλληλα, επιλέγοντας τις διαφημίσεις προϊόντων και υπηρεσιών, που ταιριάζουν στο προφίλ του. Και για την Ελλάδα το Facebook αποδείχθηκε επανάσταση στην επικοινωνία. Το καλοκαίρι του 2010 περίπου 2.500.000 λογαριασμοί του Facebook ήταν ελληνικοί, ενώ πολλοί ακόμη Έλληνες είναι μέλη και στα άλλα κοινωνικά δίκτυα του διαδικτύου, όπως τα Twitter, YouTube, MySpace, Hi5, Linkedin, Bedo, Flickr, Buzz κ.λ.π. Το Twitter ξεκίνησε στις 21 Μαρτίου 2006, ανακηρύχθηκε παγκοσμίως η δημοφιλέστερη λέξη για το 2009 και είναι μια διαδικτυακή εφαρμογή, που επιτρέπει στους χρήστες της να ανταλλάσουν σύντομα γραπτά μηνύματα έως 140 χαρακτήρες σε μια δημόσια συζήτηση, που μπορούν να παρακολουθήσουν όσοι θέλουν, οι λεγόμενοι «ακόλουθοι». Στις 12 Αυγούστου 2010 το Twitter Σελίδα 14 από 104

έφτασε τα 20 δισεκατομμύρια δημοσιευμένα μηνύματα χρηστών του. Η εξάπλωση του Twitter είναι ταχύτατη: απαιτήθηκαν 4 χρόνια, για να φτάσει στα τέλη Φεβρουαρίου του 2010 τα 10 δισεκατομμύρια μηνύματα, και μόλις 6 μήνες για να διπλασιάσει την επίδοσή του. Στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2010 οι οπαδοί του Twitter ξεπέρασαν τα 160 εκατομμύρια. Το YouTube αποδείχθηκε για την Google μια εξαιρετικά επικερδής επένδυση. Ο αμερικάνικος κολοσσός αγόρασε το 2006 έναντι 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων μια εταιρεία ηλικίας μόλις 18 μηνών, που δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες του διαδικτύου να αναρτούν τα δικά τους βίντεο. Σήμερα το YouTube είναι η μεγαλύτερη βιντεοθήκη του κόσμου και αποφέρει στην ιδιοκτήτριά του σημαντικά έσοδα από διαφημίσεις. Το MySpace είναι ένα πολύ δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο, που άρχισε τη λειτουργία του το 2003 και προσέλκυσε ιδιαίτερα νέους με αγάπη στη μουσική, γι αυτό και πολλοί καλλιτέχνες το προτιμούν, για να κάνουν γνωστή τη δουλειά τους στο φιλότεχνο κοινό. Μέχρι τον Απρίλιο του 2008 το MySpace ήταν διεθνώς η πιο προσφιλής ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ από τότε ο βασικός ανταγωνιστής της, το Facebook, την προσπέρασε και κυριάρχησε ευρύτατα. Το Hi5 προσφέρει κοινωνική διασκέδαση με έμφαση στα παιχνίδια, τα εικονικά δώρα και τις υψηλής ποιότητας αλληλεπιδραστικές υπηρεσίες. Είναι το πρώτο κοινωνικό δίκτυο στον κόσμο, που προσφέρει από τον Οκτώβριο του 2009 τρισδιάστατα είδωλα στα προφίλ των χρηστών του με την ονομασία hi5 Stars. Το Lindedin είναι μια ιστοσελίδα κοινωνικών επαφών για επιχειρηματίες και επαγγελματίες. Σήμερα περισσότερα από 70 εκατομμύρια μέλη του ανταλλάσσουν «πληροφορίες, ιδέες και ευκαιρίες», όπως υποστηρίζει στην εισαγωγική σελίδα του η εταιρεία που το διαχειρίζεται. Στο Bebo οι χρήστες του βρίσκουν τηλεοπτικά προγράμματα ειδικά σχεδιασμένα για το διαδίκτυο, ενώ στο Flickr τα μέλη του παρακολουθούν τον κόσμο και μοιράζονται μεταξύ τους ιστορίες με τις φωτογραφίες, που αναρτούν. Γενικά, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν την κοινωνικότητα των ανθρώπων, καλλιεργώντας μια πρωτότυπη διαδραστική επικοινωνία και μια Σελίδα 15 από 104

σύγχρονη πολύμορφη συναναστροφή. Προσφέρουν στους χρήστες τους την ευκαιρία να σχεδιάσουν την προσωπική ιστοσελίδα τους με εικόνες, μουσικές, βίντεο και πολύχρωμα γραφικά, δημιουργώντας τη δική τους διαδικτυακή ταυτότητα. Στις ιστοσελίδες αυτές οι χρήστες ανταλλάσσουν θέσεις, σκέψεις και πληροφορίες με φίλους τους, επικοινωνούν μαζί τους σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας δωμάτια συζητήσεων, τόπους δημόσιας συζήτησης και άμεσα μηνύματα, και αναρτούν φωτογραφίες, βίντεο και σχόλια των φίλων και των επισκεπτών τους. Όσοι αναρωτιούνται γιατί τα κοινωνικά δίκτυα έγιναν τόσο γρήγορα δημοφιλή, ιδίως στους νέους ανθρώπους, ας σκεφτούν ότι πάντα άρεσε στις νεαρές ηλικίες να μοιράζονται τις ιστορίες και τις εμπειρίες τους στις παρέες τους, να σχολιάζουν πρόσωπα και πράγματα, αλλά και να κάνουν νέους φίλους, συνεπώς ήταν λογικό να αξιοποιήσουν για τον σκοπό αυτό τα πολυδύναμα εργαλεία του διαδικτύου, δημιουργώντας τον δικό τους κόσμο. Αυτός ο δικος τους κόσμος, δηλαδή η προσωπική ιστοσελίδα τους, τους ανήκει και το αίσθημα αυτής της ιδιοκτησίας είναι πολύ δυνατό. Εξίσου σημαντική είναι επίσης και η ικανοποίηση από τον σχεδιασμό μιας ιστοσελίδας, της οποίας ο δημιουργός δεν έχει ειδικευμένες τεχνικές γνώσεις. Επιπλέον, η υπερβολική χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να οδηγήσει στην υποβάθμιση της διαπροσωπικής επαφής και της φυσικής επικοινωνίας και στην αντικατάστασή της με τον υποδεέστερο εικονικό και εξ αποστάσεως τρόπο επικοινωνίας. Μάλιστα, σε κάποια άτομα, που έχουν την τάση να κλείνονται στον δικό τους μικρόκοσμο, ο εθισμός στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να τους δώσει την ψευδαίσθηση ότι πρωταγωνιστούν σε έναν ανύπαρκτο κόσμο μακριά από την πραγματικότητα και τους αληθινούς φίλους. Η υπερβολική χρήση των κοινωνικών δικτύων πιθανόν να είναι μια από τις αιτίες του διαδικτυακού εθισμού. Έρευνες έχουν δείξει ότι η πρώτη κίνηση της ημέρας, αμέσως μετά το ξύπνημα, για το 35% περίπου των χρηστών ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης ηλικίας 18-34 ετών είναι η σύνδεσή τους με αυτές. Μάλιστα, ο ένας στους τέσσερις νέους χρήστες ηλικίας έως 25 ετών ελέγχουν συχνά τη σελίδα τους, αν ξυπνήσουν στη διάρκεια της νύχτας. Ειδικότερα όμως φαίνεται ότι η καταχρηστική και ανεξέλεγκτη παρουσία στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με την κατάθλιψη. Αν και οι Σελίδα 16 από 104

περισσότεροι χρήστες κοινωνικών δικτύων και γενικότερα του διαδικτύου δεν αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα, οι επιστήμονες διερευνούν αν τα άτομα, που κάνουν αλόγιστη χρήση αυτών των τεχνολογιών, απομονώνονται επειδή έχουν κατάθλιψη, ή αν η απομόνωσή τους μπροστά στις οθόνες των υπολογιστών τους τα οδηγεί στην κατάθλιψη. Επίσης, ερευνάται αν η κατάθλιψη στα άτομα αυτά επιδεινώνεται, όταν συγκρίνουν την παρουσία τους στα κοινωνικά δίκτυα με αυτήν άλλων και συμπεραίνουν ότι η δική τους είναι υποδεέστερη π.χ. σε πλήθος φίλων και φωτογραφιών. Επιπλέον, κάποια άτομα, που δεν είναι ευχαριστημένα με την εξωτερική εμφάνισή τους, έχουν φτάσει στο σημείο, όταν επιδιώκουν να συνάψουν σχέσεις, να χρησιμοποιήσουν στην δική τους σελίδα φωτογραφίες άλλων πιο ελκυστικών προσώπων.{1} 2.3.1 Φωτογραφίες. Τα μέλη των ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης έχουν μια αγαπημένη συνήθεια, να αναρτούν προσωπικές φωτογραφίες. Οι περισσότεροι κίνδυνοι έχουν να κάνουν με την αποκάλυψη στοιχείων που διευκολύνουν τον εντοπισμό στο φυσικό κόσμο, όταν βέβαια πρόκειται για παιδιά είναι ακόμη πιο επικίνδυνο γιατί για παράδειγμα μέσα από μια φωτογραφία μπορούν να βρουν στοιχειά για το ίδιο το παιδί και να δημιουργηθούν διάφορες οδυνηρές καταστάσεις. Πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες τους να μαρκάρουν (tag) τις φωτογραφίες τους επισημαίνοντας τα άτομα που απεικονίζονται σε αυτές. Τα tags μπορούν να είναι σύνδεσμοι σε προφίλ ή διευθύνσεις e-mail. Αυτό ενέχει κινδύνους για ανεπιθύμητη διασύνδεση των φωτογραφιών με προσωπικά δεδομένα. Ακόμα και αν οι χρήστες τηρούν τα μέτρα ασφάλειας σε ότι αφορά τις προσωπικές τους φωτογραφίες, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες τους να μαρκάρουν τις φωτογραφίες άλλων χρηστών, μάλιστα όχι πάντα με την συναίνεσή τους. Συμβουλές: Καλό είναι τα παιδιά να μην ανεβάζουν φωτογραφίες όπου φαίνεται καθαρά η τοποθεσία στην οποία βρίσκονται, ειδικότερα αν πρόκειται για το σπίτι τους, το σχολείο τους ή μέρη που συχνάζουν. Έτσι θα μειώσετε τις πιθανότητες εντοπισμού τους στον φυσικό κόσμο. Σελίδα 17 από 104

Οι πληροφορίες που δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι δημόσια προσπελάσιμες. Επομένως, καλό θα ήταν να μη δημοσιεύονται στοιχεία και φωτογραφίες που θα έφερναν το παιδί σε δύσκολη θέση τώρα ή στο μέλλον, καθώς, ακόμα και όταν διαγράψει το προφίλ, πολλές πληροφορίες δεν αφαιρούνται και ενδέχεται να τις συναντήσει κανείς και αλλού στο Διαδίκτυο. {9} 2.4 Προσωπική ζωή. Η προστασία της προσωπικής ζωής στο διαδίκτυο είναι μια εξαιρετικά απλή υπόθεση. Είναι στη διακριτική ευχέρεια του χρήστη του διαδικτύου να μη δημοσιοποιεί ποτέ τα προσωπικά ή οικογενειακά δεδομένα του: ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνα, το όνομα του σχολείου, πληροφορίες για φίλους και τα μέλη της οικογένειας και πολλά άλλα στοιχεία. Οι κωδικοί προσωπικής σύνδεσης του χρήστη στο διαδίκτυο πρέπει να παραμένουν απρόσιτοι, ακόμη κι από τον στενότερό του φίλο. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει να δοθεί στη δημοσίευση φωτογραφιών. Πρέπει να γίνει αντιληπτό σε όλους ότι, από τη στιγμή που αναρτηθεί στο διαδίκτυο μια φωτογραφία, παύει να προορίζεται για προσωπική χρήση, είναι ένα δημόσιο υλικό και δεν μπορεί πλέον κανείς να ελέγξει πού και σε ποιον θα καταλήξει. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς το πόσο εύκολη είναι η επεξεργασία και η παραποίηση μιας φωτογραφίας με την ψηφιακή τεχνολογία, μπορεί να συνειδητοποιήσει το κακό που μπορεί, ηθελημένα ή αθέλητα, να προξενήσει. Μια αλλοιωμένη φωτογραφία μπορεί να «ταξιδέψει» ανεξέλεγκτα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να δημοσιευθεί σε ιστοσελίδες, να προωθηθεί μέσω κινητών τηλεφώνων, με αποτέλεσμα να διασύρει και να καταστρέψει την ανθρωπινή αξιοπρέπεια με τραγικά αποτελέσματα, ακόμη και με αυτοκτονίες των θιγομένων προσώπων. Στη χώρα μας πληθαίνουν τελευταία οι καταγγελίες για τη δημοσίευση φωτογραφιών χωρίς τη συγκατάθεση των εμφανιζόμενων σε αυτές. Συνήθως ανήλικοι κλέβουν τις φωτογραφίες συμμαθητών τους και μετά από ειδική επεξεργασία, τα θύματα εμφανίζονται να πρωταγωνιστούν σε φωτογραφίες ή βίντεο ερωτικού περιεχομένου. Επιπλέον, όσοι νέοι υποκύπτουν στον πειρασμό του βθχίΐπς, δηλαδή της αποστολής ερωτικών φωτογραφιών τους στους συντρόφους τους ή σε στενούς φίλους, εύκολα διασύρονται στο διαδίκτυο, αν οι Σελίδα 18 από 104

σχέσεις τους είναι εφήμερες και οι μέχρι πρότινος σύντροφοί τους θέλουν να τους εκδικηθούν. Με τον ίδιο τρόπο εκδικούνται επίσης τους πρώην συζύγους τους κάποιοι χρήστες διαδικτύου, προσθέτοντας μάλιστα τους τηλεφωνικούς αριθμούς των θυμάτων τους, καθώς τα παρουσιάζουν ότι δήθεν «εκδίδονται επί χρήμασι». Τα περιστατικά αυτά συγκαταλέγονται στις μορφές παρενόχλησης, που είναι ευρύτατα διαδεδομένη στο διαδίκτυο. Η επιθετική συμπεριφορά, ο εκφοβισμός, η άσκηση εξουσίας και ψυχολογικής πίεσης, τα προσβλητικά μηνύματα, οι πάσης φύσεως απειλές με τη χρήση πραγματικών ή παραποιημένων προσωπικών δεδομένων αποτελούν τα συνήθη φαινόμενα ηλεκτρονικής παρενόχλησης. Για την αντιμετώπισή της καλό είναι ο θιγόμενος να συγκεντρώσει και να διαφυλάξει όλα τα πιθανά αποδεικτικά στοιχεία, όπως απειλητικά μηνύματα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του, γραπτές συνομιλίες στην υπηρεσία βκγρβ, φωτογραφίες και αναρτήσεις σε ιστοσελίδες και ιστολόγια, ώστε να διευκολύνει τον εντοπισμό του δράστη. Στη συνέχεια, το θύμα της παρενόχλησης μπορεί να απευθυνθεί στην εταιρεία πάροχο του διαδικτύου, με την οποία συνεργάζεται, καθώς και στα αρμόδια Τμήματα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, που θα ζητήσουν απ τη Δικαιοσύνη την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών μέσω διαδικτύου, για να εντοπίσουν και να συλλάβουν το δράστη. Υπέρ της άρσης τοποθετήθηκε με σχετική γνωμοδότηση ο Άρειος Πάγος, όταν τέθηκε το ζήτημα από την αρμόδια Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε). Συγκεκριμένα, ο εισαγγελέας του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας εκτίμησε ότι δεν συντρέχει δικαιολογητικός λόγος προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες αναρτώνται υβριστικά, απειλητικά ή εκβιαστικά δημοσιεύματα στο διαδίκτυο. Ειδικότερα, στην γνωμοδότηση αναφέρεται ότι «οι περιπτώσεις στις οποίες η ανακριτικές αρχές για την εντόπιση του δράστη εξυβριστικών, συκοφαντικών, απειλητικών, εκβιαστικών τηλεφωνικών κλήσεων ή μηνυμάτων, κατά την διενέργεια προκαταρκτικής εξετάσεως, προανακρίσεως ή κυρίας ανακρίσεως, κατόπιν εγκλίσεως κατά κανόνα του παθόντος, δέκτη των εν λόγω κλήσεων κλπ, ζητούν την ανακοίνωση εκ μέρους των παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στοιχείων σχετικών με την ταυτότητα ή τη διάθεση της συνδέσεως ή Σελίδα 19 από 104

του χρήστη, εκφεύγουν του προστατευτικού πεδίου της διατάξεως του άρθρου 19, παράγραφος 1 του Συντάγματος». «Στις προαναφερόμενες περιπτώσεις», συνεχίζει η γνωμοδότηση, «δεν πρόκειται για επικοινωνία ή ανταπόκριση κατά την έννοια της συνταγματικής διατάξεως. Οι επαφές αυτές ως εκ του σκοπού και του περιεχομένου τους, το οποίο είναι ευθέως εγκληματικό, αφενός δεν συνιστούν ανταλλαγή απόψεων, διανοημάτων κλπ, και αφετέρου δεν γίνονται στο πλαίσιο σχέσεως οικειότητας και εμπιστευτικότητας».{1} 2.5 Ασφαλής κοινωνική δικτύωση Επειδή στο διαδίκτυο τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται, έτσι και στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ανθούν τα πλαστά προφίλ, ιδίως αυτά πίσω από τα οποία κρύβονται έντεχνα κάθε λογής επικίνδυνοι άνθρωποι. Μόνο στο ί8θθόοοκ εκτιμάτε ότι το 15% των χρηστών του, δηλαδή 75 εκατομμύρια προφίλ, περιέχουν ψεύτικα στοιχεία. Πίσω από αυτά συχνά καλύπτονται πρόσωπα, που επιζητούν με κάθε τρόπο εφήμερες γνωριμίες και προσωπικές επαφές, οι οποίες αρκετές φορές έχουν θλιβερή κατάληξη. Πληθαίνουν επίσης τα περιστατικά ανάρτησης γυμνών φωτογραφιών ή συκοφαντικών πληροφοριών από αγόρια και κορίτσια, με τα οποία διατηρούσαν ερωτικές σχέσεις στο παρελθόν. Η δημόσια διαπόμπευση επιδεινώνεται και με το ανέβασμα στο διαδίκτυο βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου με πρωταγωνίστριες κοπέλες από προσωπικές στιγμές με τους πρώην συντρόφους τους. Η ψυχολογική καταρράκωση των θυμάτων αυτής της απεχθούς διαδικτυακής παρενόχλησης μπορεί να οδηγήσει στα άκρα: τον Φεβρουάριο του 2010 η Βρετανίδα Έμμα Τζόουνς αυτοκτόνησε, πίνοντας ένα υγρό καθαρισμού, όταν το πρώην αγόρι της δημοσίευσε στο facebook γυμνές φωτογραφίες της. Θετική επίσης είναι η συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών αρχών και κοινωνικών δικτύων με σκοπό την πρόληψη των διαδικτυακών σεξουαλικών αδικημάτων. Στα τέλη του 2009 το ί8θθόοοκ και το ηγβρ80θ απεφάσισαν να εφαρμόσουν τον νόμο «θ-βτορ», που ψηφίστηκε στη πολιτεία της Νέας Υόρκης, και απέκλεισαν από τις ιστοσελίδες τους 3.500 άτομα, που έχουν καταδικαστεί για σεξουαλικά αδικήματα σ αυτή την πολιτεία. Σελίδα 20 από 104