ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι.
Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Ορολογία: «Θεατρική Αγωγή αποτελεί η παιδαγωγική και κοινωνική προσέγγιση του θεάτρου και του δράματος». Προϋποθέσεις για να δημιουργήσουμε θέατρο και δράμα: o η ανθρώπινη παρουσία και αλληλεπίδραση o η μεταμόρφωση του εαυτού o η μεταμόρφωση του χώρου και του χρόνου
Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Βασικά χαρακτηριστικά Θεατρικής Αγωγής: Παραστατικές μορφές τέχνης το θέατρο και δράμα: τα παιδιά μαθαίνουν θέατρο κάνοντας θέατρο. Υιοθετεί Εργαστηριακή προσέγγιση: με έμφαση στη διαδικασία που προσβλέπει σε ένα αποτέλεσμα (στόχο) το τελικό προϊόν είναι το αποτέλεσμα της εργασίας των συμμετεχόντων στο θεατρικό εργαστήρι, και όχι απαραίτητα η παράσταση προς ένα άλλο ακροατήριο, χωρίς αυτό να αποκλείεται. Η δομή και οι διαδικασίες της εμπλέκουν τα παιδιά σε μια διαλεκτική διαδικασία μάθησης, όπου διερευνούν, αναλύουν κριτικά, αντιπαραβάλλουν, αμφισβητούν και επαναδιαπραγματεύονται γνώσεις, ιδέες και στάσεις ζωής.
Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Στόχος της είναι να δημιουργήσει μια επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων και να επιφέρει μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης ή/και δράσης. Διπλή λειτουργία του χώρου: υπάρχει πάντοτε σαφής διαχωρισμός του χώρου των θεατών (το ακροατήριο) από το χώρο των ηθοποιών (ο δραματικός χώρος). Τα παιδιά έχουν συναίσθηση αυτής της ιδιότητας του χώρου. Ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των παιδιών.
Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Άξονες Αναφοράς: οι τρεις αλληλεπιδραστικές διαδικασίες: δημιουργία παράσταση ανταπόκριση. Ιδιαίτερα Εργαλεία: θεατρικές συμβάσεις τεχνικές παιχνίδια
Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Επίπεδο 1: Προσχολική Εκπαίδευση-Β Δημοτικού «Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Έρχονται σε επαφή με το δράμα/θέατρο, μαθαίνουν να εκφράζονται μέσα από αυτό και να απολαμβάνουν την εμπειρία που τους προσφέρει. Δημιουργούν, συμμετέχουν ή/και παρατηρούν διάφορες δραματικές καταστάσεις χρησιμοποιώντας απλά θεατρικά στοιχεία και συμβάσεις. Κινούνται μέσα σε πλαίσια που καθορίζουν οι ίδιοι ή/και ο/η εκπαιδευτικός-εμψυχωτής/εμψυχώτρια με θέματα που πηγάζουν από τα προσωπικά τους βιώματα, από φανταστικές ιστορίες ή άλλα ερεθίσματα. Ενώ παραστούν, παρακολουθούν ταυτόχρονα τη δραματική δράση των άλλων αποκτώντας τη δεξιότητα του θεατή και καλούνται να περιγράψουν τις δραματικές/θεατρικές τους εμπειρίες αναγνωρίζοντας σε αυτές συναισθήματα και ιδέες.» (Πρόγραμμα Σπουδών Θεατρικής Αγωγής, σελ. 10)
ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ (διερεύνηση,διασκευή, διαμόρφωση, ερμηνεία ) ΕΠΙΠΕΔΟ 1 Οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες διερευνούν στοιχεία και τεχνικές του δράματος και του θεάτρου και ανταποκρίνονται σε αυτό ενεργοποιώντας τις εμπειρίες και τη φαντασία τους. ΠΑΡΑΣΤΩ (παραγωγή, παρουσίαση) Οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες μοιράζονται την εμπειρία που βιώνουν στο δράμα/θέατρο με άλλους που τους παρακολουθούν. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΜΑΙ (αξιολόγηση και εφαρμογή γνώσης και κατανόησης) Οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες περιγράφουν ιδέες και συναισθήματα που βίωσαν στη διάρκεια ενός θεατρικού γεγονότος.
Δημιουργούν και Παραστούν - Κατανοούν και αποδέχονται τις διαφορετικές συμβάσεις που ισχύουν για τη λειτουργία της θεατρικής πράξης και συμμετέχουν στο δράμα έχοντας πάντοτε συναίσθηση του διαχωρισμού του χώρου (χώρος του δράματος και χώρος του θεατή) και επομένως της ύπαρξης ενός ακροατηρίου που τους παρακολουθεί. - Κατανοούν και δρουν μέσα στο χώρο ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε δραματικής περίστασης. - Λαμβάνουν μέρος σε διάφορες δραστηριότητες που εμπλέκουν την υπόδυση ρόλου και χρησιμοποιούν απλές συμβάσεις (αφήγηση, μιμική, παγωμένη εικόνα, δασκάλα σε ρόλο κ.λπ.). - Αλληλεπιδρούν μέσα από ρόλο, χρησιμοποιώντας όλα τα εκφραστικά τους μέσα (σώμα και λόγο), τόσο μεταξύ τους, όσο και με τον/την εκπαιδευτικό-εμψυχωτή/ εμψυχώτρια, για τις ανάγκες της δραματικής κατάστασης την οποία δημιουργούν. - Διερευνούν προβλήματα σε ένα φανταστικό/δραματικό κόσμο και αυτοσχεδιάζουν δραματικές καταστάσεις που αντλούν από ποικίλες πηγές (ιστορίες φανταστικές ή προσωπικές, παραμύθι, παιδική λογοτεχνία, λαϊκή παράδοση, άλλα ερεθίσματα- οπτικοακουστικά μέσα). - Διερευνούν τις διάφορες χρήσεις ενός αντικειμένου προσδίδοντας ποικίλους συμβολισμούς για τις ανάγκες μιας δραματικής κατάστασης (π.χ. χρησιμοποιούν ένα σκουπόξυλο ως το άλογο του βασιλιά κ.λπ.). - Δημιουργούν ρόλους-τύπους με βάση κοινά χαρακτηριστικά που απορρέουν από κουλτούρα, επάγγελμα ή κοινωνική τάξη. - Παραστούν με το σώμα τους μια στιγμή του δράματος (π.χ. άγαλμα, παγωμένη εικόνα) και ανταποκρίνονται στην εξέλιξη του δράματος (π.χ. με την αφήγηση που κάνει ο/η εκπαιδευτικός/ εμψυχωτής/ εμψυχώτρια). - Αναλαμβάνουν ρόλους με εξειδικευμένη γνώση (π.χ. ο μανδύας του ειδικού).
Ανταποκρίνονται - Εκφράζουν συναισθήματα και σχολιάζουν αυτό που βίωσαν εντός ή εκτός ρόλου. - Εκφράζουν με απλά λόγια τις αντιδράσεις τους σε ένα θεατρικό γεγονός, σε ένα δραματικό χαρακτήρα ή μια επαγγελματική θεατρική παράσταση. - Εκφράζουν με απλά λόγια τον τρόπο που χρησιμοποίησαν το σώμα ή τη φωνή τους για να δημιουργήσουν συγκεκριμένους χαρακτήρες ή ατμόσφαιρα.
Τι υπάρχει στο Πρόγραμμα Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευση που συγκλίνει με τις αρχές του Ν.Α.Π. της Θεατρικής Αγωγής ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Πρόγραμμα σπουδών προσχολικής εκπαίδευσης: συγκλίσεις και συνδέσεις Μορφές οργάνωσης: έμφαση στο ελεύθερο και δομημένο παιχνίδι Κέντρα μάθησης: αποτελούν το πλαίσιο ενός είδους παιχνιδιού και διαμορφώνουν το χώρο για την ανάπτυξη παιχνιδιού με αφορμή συγκεκριμένους στόχους Δομημένες δραστηριότητες με όλα τα παιδιά Τομείς ανάπτυξης με συγκεκριμένους άξονες, επιδιώξεις και πρακτικές εφαρμογές: Προσωπική και κοινωνική συνειδητοποίηση Συναισθηματική ισορροπία Κινητικές ικανότητες Γνωστική ανάπτυξη Γνωστικά αντικείμενα: μουσική αγωγή, εικαστικές τέχνες, κοινωνικές σπουδές, γλώσσα, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, φυσική αγωγή
Αναγνώριση συγκλίσεων Το παιχνίδι βρίσκεται στο επίκεντρο του ημερησίου προγράμματος και διαχέει τη μορφή οργάνωσης της μάθησης, τους τομείς ανάπτυξης και τα γνωστικά αντικείμενα. Δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας μέσα από τη δημιουργία δραματικών πλαισίων δράσης Έμφαση σε μια εργαστηριακή μορφή επεξεργασίας των θεμάτων κατά την οποία τα παιδιά διερευνούν ποικιλοτρόπως τα υλικά και το θέμα Δομημένες δραστηριότητες, ατομικές ή/και συλλογικές που αποσκοπούν σε μια πιο εις βάθος μελέτη του θέματος που διερευνάται, με την εμπλοκή του/της νηπιαγωγού
Αναγνώριση της Θεατρικής Αγωγής στους Τομείς Ανάπτυξης Συναισθηματική ισορροπία: μέσα από τις δραματικές καταστάσεις που δημιουργούν, τα παιδιά μπορούν: να μπουν στη θέση του άλλου και να βιώσουν τα συναισθήματα που νιώθει κάποιος άλλος που βρίσκεται σε μια άλλη κατάσταση διαφορετική από τη δική τους, αναγνωρίζοντας και κατανοώντας μέσα από ρόλο τις συνέπειες που ενδεχομένως έχει μια πράξη στο περιβάλλον και τους γύρω τους. Η κατανόηση αυτή έχει να κάνει με την ανάπτυξη της ικανότητας για ενσυναίσθηση. να γίνουν θεατές μιας κατάστασης, που πιθανόν να βιώνουν και οι ίδιοι στην καθημερινότητά τους, και να εκφράσουν συναισθήματα και απόψεις, να την εξετάσουν κριτικά σχολιάζοντάς την, προτείνοντας λύσεις. (οι αντίστοιχοι άξονες στην Προσχ.Εκπ. :αναγνώριση,έκφραση, κατανόηση συναισθημάτων, ενσυναίσθηση, έλεγχος συναισθημάτων)
Αναγνώριση της Θεατρικής Αγωγής στους Τομείς Ανάπτυξης Προσωπική και κοινωνική συνειδητοποίηση: η Θεατρική Αγωγή αποτελεί καταρχήν την αγωγή μέσα από το θέατρο και το δράμα. Πρωταρχικός της σκοπός είναι να βοηθήσει και να καλλιεργήσει την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Μέσα από τον εργαστηριακό τρόπο δουλειάς που υιοθετεί, ενθαρρύνει τα παιδιά να συνεργάζονται και να αποδέχονται το ένα το άλλο, να αναπτύξουν δεσμούς ομάδας και να λειτουργούν συλλογικά ώστε να ανταποκριθούν σε έργα που τους δίδονται, να διατυπώσουν προσωπικές απόψεις και ιδέες σε ένα δημόσιο φόρουμ αλληλεπίδρασης, να λαμβάνουν αποφάσεις και να συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίησή τους. Οι 3 αλληλεπιδραστικές διαδικασίες της δημιουργίας, παράστασης και ανταπόκρισης στηρίζονται και προϋποθέτουν την ανάπτυξη κοινωνικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων.
Αναγνώριση της Θεατρικής Αγωγής στους Τομείς Ανάπτυξης Κινητικές ικανότητες: η έκφραση και επικοινωνία μέσα από το θέατρο και το δράμα στηρίζεται και προϋποθέτει τη σταδιακή καλλιέργεια και ανάπτυξη της κίνησης του σώματος ώστε αυτό να ενσαρκώνει κάθε φορά με αποτελεσματικότητα τις προθέσεις ενός δραματικού χαρακτήρα ή μιας κατάστασης. Ένας δραματικός χαρακτήρας χρειάζεται να σωματοποιηθεί για να γίνει κατανοητός, δηλαδή για να φανερώσουμε την προσωπικότητα, την κοινωνική του θέση, τον τρόπο που σκέφτεται και δρα θα πρέπει το σώμα μας να μπορεί να επικοινωνεί όλα αυτά με τη στάση και κίνησή του, δεν είναι αρκετό απλά να πούμε τα λόγια ή να ντυθούμε σαν αυτόν.
Αναγνώριση της Θεατρικής Αγωγής στους Τομείς Ανάπτυξης Γνωστική Ανάπτυξη: Το θέατρο και το δράμα συγκεκριμενοποιούν αφηρημένες έννοιες τοποθετώντας τις σε συγκεκριμένα δραματικά πλαίσια, όπου δρουν συγκεκριμένοι χαρακτήρες με συγκεκριμένες προθέσεις. Τα παιδιά μαθαίνουν, για παράδειγμα, τη σημασία που έχει η προστασία του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο, καθώς αυτά δημιουργούν δραματικές στιγμές που φανερώνουν τις συνέπειες της καταστροφής του περιβάλλοντος. τα παιδιά μιας πόλης διερευνούν το μυστήριο που βρίσκεται πίσω από την κατασκευή μιας τσιμεντούπολης που δεν έχει καθόλου φυσικά πάρκα, όπου θα μπορούσαν να παίξουν, ή το μυστήριο που βρίσκεται πίσω από το γεγονός ότι όλα τα παιδιά αυτής της πόλης υποφέρουν από άσθμα.
Η ένταξη της Θεατρικής Αγωγής στο Πρόγραμμα Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης (όπως γίνεται και στη Δημοτική Εκπαίδευση) Α. Η Θεατρική Αγωγή ως μια νέα πρόταση παιδαγωγικής: η Παιδαγωγική της Θεατρικής Αγωγής ή αλλιώς το εργαστηριακό μοντέλο μάθησης (θεατρικό εργαστήρι) η Παιδαγωγική της Θεατρικής Αγωγής σε συνδυασμό με άλλες παιδαγωγικές πρακτικές Β. Η Θεατρική Αγωγή ως διαθεματική προσέγγιση Γ. Η Θεατρική Αγωγή ως Γλώσσα και Πολιτισμός Δ. Η Θεατρική Αγωγή ως Γνωστικό Αντικείμενο Καθώς προσεγγίζουμε το θέατρο/δράμα ως εργαλείο για να μάθουμε κάτι άλλο, χρησιμοποιούμε ταυτόχρονα τις διαδικασίες του και τα ιδιαίτερα εργαλεία του, το προσεγγίζουμε δηλαδή και ως γνωστικό αντικείμενο.
Προσωπική και κοινωνική συνειδητοποίηση Συναισθηματική ισορροπία Δραματικό πλαίσιο Κινητικές ικανότητες Γνωστική ανάπτυξη 19
Παραλείψεις που εντοπίζονται σχετικά με τη Θεατρική Αγωγή, που θα πρέπει να συμπληρωθούν ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του Επιπέδου 1 ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Βασική παράλειψη του Προγράμματος Σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης αποτελεί το γεγονός ότι εστιάζει στο δραματικό παιχνίδι χωρίς να το εξελίσσει σε δράμα και θέατρο.
Τρόποι σταδιακής ένταξης της Θεατρικής Αγωγής μέσα από το παιχνίδι Ενδέχεται να έχει αφετηρία ή και να συνδυάζεται με το παιχνίδι προσποίησης που αναπτύσσουν τα νήπια και τα παιδιά ελεύθερα ή οργανωμένα στις διάφορες γωνιές ή κέντρα μάθησης που δημιουργεί ο/η νηπιαγωγός στην τάξη. ο/η νηπιαγωγός εισάγει σταδιακά τις θεατρικές συμβάσεις στο οργανωμένο ή και ελεύθερο παιχνίδι προσποίησης των νηπίων και των παιδιών, εξοικειώνοντάς τους με τα μέσα της Θεατρικής Αγωγής. 22
Από το δραματικό παιχνίδι στη Θεατρική Αγωγή Το δραματικό παιχνίδι αποτελεί την αρχή του θεάτρου και του δράματος. Η εξέλιξή του σε δράμα και θέατρο γίνεται σταδιακά καθώς: τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας αναπτύσσουν το φανταστικό τους παιχνίδι και εφαρμόζουν σε αυτό τις προϋποθέσεις για δημιουργία δράματος και θεάτρου- χρόνος, χώρος, άτομα- κατασκευάζοντας και παίζοντας μια φανταστική ιστορία με νόημα, που να απολαμβάνουν. η δράση των παιδιών στο χώρο του εικονικού παιχνιδιού σχεδιάζεται από πριν έτσι ώστε: Να διασφαλίζει δομή στο παιχνίδι τους με συγκεκριμένο νόημα και στόχο. να γεννάει και να ενθαρρύνει πιθανές ιστορίες και δράσεις που έχουν σχέση με το είδος της μάθησης που θέλουμε να πετύχουμε μέσα από το δράμα.
Από το δραματικό παιχνίδι στη Θεατρική Αγωγή η εμπλοκή του/της νηπιαγωγού στο παιχνίδι προσποίησης εξελίσσει το παιχνίδι τους σε δράμα: δημιουργεί ευκαιρίες για πιθανές ιστορίες, που εξελίσσονται σε θεατρικά πλαίσια, όπου τα παιδιά ενθαρρύνονται να σκεφτούν και να δοκιμάσουν τακτικές για να επιλύσουν πιθανά προβλήματα, εντάσεις, ανατροπές. εξοικειώνει και οδηγεί τα παιδιά σταδιακά στον κόσμο του δράματος, ώστε αυτά να αποκτήσουν τις ικανότητες που θα τα βοηθήσουν να ανταποκριθούν στις συμβάσεις του θεάτρου και του δράματος (π.χ. να αναπαριστούν διάφορα συναισθήματα με τις εκφράσεις του προσώπου τους ή να δημιουργούν το δραματικό πλαίσιο στη φαντασία τους και να ανταποκρίνονται σε αυτό με τη χρήση κάποιου αντικειμένου που να το εισηγείται (π.χ. να κάθεται σε ένα γκρίζο χαρτί και να προσποιείται ότι κάθεται έξω στη βροχή).
Καθώς παρεμβαίνει ο/η νηπιαγωγός στο χώρο του παιχνιδιού, προβληματίζει με ερωτήματα σχετικά με αυτό που διερευνούν τα παιδιά, αναβαθμίζει το παιχνίδι τους σε δράμα με συγκεκριμένο πρόβλημα προς επίλυση, δημιουργεί νέα ερωτήματα και καινούρια δεδομένα, που θα βοηθήσουν τα παιδιά να πάνε ένα βήμα παραπέρα και να διερευνήσουν τα διάφορα θέματα μέσα σε συγκεκριμένα δραματικά πλαίσια.
Καθημερινές πρακτικές γύρω από το χώρογωνιά του δραματικού παιχνιδιού ο/η νηπιαγωγός δημιουργεί καθημερινά προϋποθέσεις για τη λειτουργία του χώρου του παιχνιδιού προσποίησης, όπου τα παιδιά: αυτοσχεδιάζουν και αλληλεπιδρούν μέσα και έξω από ρόλο μεταξύ τους ελεύθερα αυτοσχεδιάζουν και ανταποκρίνονται μέσα και έξω από ρόλο σε συγκεκριμένα έργα που δίδονται από τον/τη νηπιαγωγό (ο Γίγαντας ζητά συμβουλές για τον κήπο του) αυτοσχεδιάζουν και αλληλεπιδρούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τον/τη νηπιαγωγό, που παρεμβαίνει στο δραματικό χώρο, μέσα ή έξω από ρόλο. 26
Ενδεικτικό πλάνο διαμόρφωσης του χώρου του εικονικού παιχνιδιού Winston, J. (1998) 27
Σκαλιστήρι, φυτά, γλαστράκια, γάντια κλπ Ο Κήπος του Γίγαντα Πώς θα βοηθήσουμε το Γίγαντα να κερδίσει το βραβείο του καλύτερου κήπου; Επιστήμη, ανάπτυξη περιβάλλοντο ς Διάταξη υλικών, σχεδιασμός χώρου του «κήπου» σε σχέση με τον υπόλοιπο χώρο Σύμβουλοι, Γίγαντας, παιδιά Γίγαντας, Γεωπόνος, φίλος, γείτονας Ταξινόμηση φυτών, ανάπτυξη λόγου κλπ Ο Γίγαντας ζητά συμβουλές για τον κήπο του 28
Από το χώρο του δραματικού παιχνιδιού στο Θεατρικό Εργαστήρι Η υιοθέτηση του θεατρικού εργαστηρίου με τις αρχές και τις διαδικασίες του, έτσι όπως περιγράφονται στο Πρόγραμμα Σπουδών της Θεατρικής Αγωγής και το Βιβλίο Εκπαιδευτικού, μπορεί να ξεκινήσει τόσο από το χώρο του φανταστικού παιχνιδιού όσο και από άλλα ερεθίσματα (ένα θέμα σε ένα γνωστικό αντικείμενο, μια ιστορία μυθοπλασίας, μια εικόνα κ.ά.) Η διάρκεια ενός θεατρικού εργαστηρίου, στη διάρκεια μιας διδακτικής περιόδου ή μιας σχολικής μέρας, κυμαίνεται στα πλαίσια του μισάωρου για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Μπορεί, όμως, να δώσει την αφορμή στα παιδιά να επιστρέψουν στο χώρο του δραματικού παιχνιδιού και να συνεχίσουν ελεύθερα τους αυτοσχεδιασμούς τους την ίδια μέρα ή/και να συνεχίσει την επόμενη μέρα.
ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ
Ορολογίες: «Θεατρική αγωγή» αντί του όρου «δραματοποίηση» Στο Πρόγραμμα Σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης εντοπίζεται η χρήση του όρου «δραματοποίηση». Γενικά, ο όρος αυτός παραπέμπει σε παραδοσιακές μορφές θεάτρου και δράματος και έχει κυρίως να κάνει με αναπαραστάσεις και όχι προεκτάσεις μιας πηγής. Έτσι, προτείνεται να αντικατασταθεί ο όρος αυτός με τον όρο «θεατρική αγωγή» ή «θέατρο/δράμα» ή απλά «θεατρική προέκταση». Θα μπορούσαν για συγκεκριμένες δραστηριότητες που περιγράφονται να διατυπώνονται οι θεατρικές συμβάσεις που θα χρησιμοποιηθούν ώστε τα παιδιά να δημιουργήσουν και να επικοινωνήσουν κάτι θεατρικά (π.χ. τα παιδιά καλούνται να φτιάξουν μια παγωμένη εικόνα που να παρουσιάζει μια από τις χειρότερες στιγμές των Χένζελ και Γκρέτελ (από το ομότιτλο παραμύθι).