Φλώρινα, Ιούνιος 2012 Παρουσίαση του επαγγέλματος της Νηπιαγωγού και του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών ΠΔΜ Ιφιγένεια Βαμβακίδου Αν. Καθηγήτρια ΠΤΝ ΠΔΜ Υπεύθυνη Συντονίστρια ΠΤΝ ΠΔΜ 1
Το ΠΤΝ του ΠΔΜ είναι ένα από τα πανεπιστημιακά τμήματα που προσφέρει πτυχίο με συγκεκριμένη επαγγελματική προοπτική. Πρόκειται για πανεπιστημιακό ίδρυμα, που καλλιεργεί την επιστημονική παιδεία και μέσω αυτής διασφαλίζει την κατάρτιση τη σχετική με το επάγγελμα του/της νηπιαγωγού. Η σύνθεση επιστημονικής γνώσης και επαγγελματικής κατάρτισης είναι βασική αρχή του Τμήματος. Είναι αδύνατη η επαρκής προετοιμασία για το επάγγελμα του/της νηπιαγωγού δίχως θεωρητική και μεθοδολογική κατάρτιση. Στόχος είναι να δώσει τα κατάλληλα εργαλεία που θα επιτρέψουν την κατανόηση της πολυπλοκότητας των εκπαιδευτικών φαινομένων, την ανάλυση των πολλαπλών παραγόντων (ψυχολογικών, κοινωνικών, παιδαγωγικών) που διαμορφώνουν τη σχολική πραγματικότητα και τέλος την οργάνωση της παιδαγωγικής πρακτικής. Η παιδαγωγική πρακτική δεν είναι απλά εφαρμογή κάποιων κανόνων ή προτύπων, αλλά στηρίζεται πάντοτε σε θεωρία. Τα «πρακτικά» ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΆ μαθήματα (μουσική, ζωγραφική, θέατρο) έχουν επιστημονικό και θεωρητικό υπόβαθρο και απαιτούν τη γνώση άλλων επιστημών για να εφαρμοστούν στην πράξη με θετικά αποτελέσματα. Ο Τέχνες στο νηπιαγωγείο χρησιμοποιούνται ως εκπαιδευτικό εργαλείο, με επιστημονική γνώση για τις ανάγκες των παιδιών ανά ηλικία (βλ. Αναπτυξιακή Ψυχολογία), για τις τεχνικές μετάδοσης της γνώσης (βλ. Παιδαγωγική), τις πολιτισμικές διαφορές των νηπίων (βλ. Κοινωνικές και Πολιτισμικές σπουδές). Οι ανθρωπιστικές σπουδές σε συνάρτηση με τις Νέες τεχνολογίες, τις Φυσικές επιστήμες και τα Μαθηματικά, τα εργαστήρια και τα σεμινάρια, την διπλωματικής εργασία και την Πρακτική Άσκηση προσφέρουν και διαμορφώνουν στη διάρκεια των Σπουδών ένα επιστημονικό και επαρκές επαγγελματικό «προφίλ», το οποίο αποτελεί δίαυλο όχι μόνο για ενασχόληση με την προσχολική αγωγή, αλλά αποτελεί κίνητρο και δηυνατότητα για μεταπτυχιακές σπουδές. Έτσι οι νηπιαγωγοί με βάση τα προπτυχιακά μαθήματα και τα προσόντα που αποκτούν μπορούν να ακολουθήσουν μεταπτυχιακά προγράμματα και εξειδικευμένα σεμινάρια Παιδαγωγικής, Νέων Τεχνολογιών, Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Γραφιστικής, Ιστορικών και πολιτισμικών σπουδών, Βιβλιολογίας, Ψυχολογίας και Ειδικής Αγωγής, Θεάτρου και Μουσικών Σπουδών, Δημιουργικής Γραφής, Διδακτικής, Μουσειολογίας, Κουκλοθέταρου με σκοπό την επαγγελματική τους προώθηση σε ΙΕΚ και Επαγγελματικές σχολές ενηλίκων. Το ΠΤΝ του ΠΔΜ εφοδιάζει τους/τις αποφοίτους του με στέρεες επιστημονικές βάσεις από διαφορετικά γνωστικά πεδία και διαμορφώνει μια νέα εικόνα για το επάγγελμα των νηπιαγωγών που ανταποκρίνεται στις σημερινές κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανάγκες. Η αναγνώριση των παιδαγωγικών Πτυχίων στην ευρωπαϊκή κοινότητα και η δυνατότητα μετακίνησης των διδασκόντων και φοιτητριών/των στο εξωτερικό με προγράμματα Erasmus έχει αναβαθμίσει τόσο τις Σπουδές Προσχολικής Αγωγής, αλλά κυρίως τις επαγγελματικές δυναότητεςκαι ευκαιρίες. 2
Το νηπιαγωγείο είναι η πρώτη και η σημαντικότερη βαθμίδα του σχολείου. Είναι ένας από τους βασικότερους μετά την οικογένεια θεσμούς κοινωνικοποίησης και η πρώτη στη ζωή του παιδιού επαφή με το θεσμό του σχολείου. Έχει σχεδόν αποφασιστικές για το μέλλον του επιπτώσεις, πιο συγκεκριμένα στο εάν αυτή η πρώτη επαφή θα διαμορφώσει ένα δίαυλο επικοινωνίας ή όχι, και άρα εάν το νήπιο θα αποκτήσει θετική ή αρνητική σχέση με το σχολικό θεσμό. Είναι η σχολική βαθμίδα στην οποία έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή το νήπιο με τις επίσημες παραλλαγές της γλώσσας (είτε αυτή είναι μητρική είτε δεύτερη γλώσσα όπως συμβαίνει για πολλά παιδιά σήμερα στο ελληνικό σχολείο) ή ακόμη και της επίσημης κουλτούρας. Σκοπός του Τμήματος είναι η παιδαγωγική κατάρτιση ατόμων που θα ασχοληθούν με την εκπαίδευση και αγωγή των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΗΣ/ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΥ Τα καθήκοντα τους συνήθως περιλαμβάνουν: Προγραμματίζουν και οργανώνουν δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί για να διευκολύνουν την ανάπτυξη των φυσικών και κοινωνικών επιδεξιοτήτων των παιδιών. Προάγουν την ανάπτυξη της γλώσσας μέσω αφηγήσεων, τραγουδιών, ποιημάτων και άτυπων συζητήσεων. Παρακολουθούν τα παιδιά προκειμένου να αξιολογήσουν και να συζητήσουν την πρόοδο τους καθώς και πιθανά προβλήματα με τους γονείς τους. Επιβλέπουν τις δραστηριότητες των νηπίων προκειμένου να εξασφαλίσουν ασφάλεια και να επιλύσουν τυχόν συγκρούσεις. Άσκηση συναφών δραστηριοτήτων. Επίβλεψη άλλων που ασχολούνται με αυτές τις εργασίες. Γνώσεις-Ικανότητες ΤΥΠΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ - ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Τα Παιδαγωγικά Τμήματα Νηπιαγωγών χορηγούν αντίστοιχο πτυχίο. Οι Νηπιαγωγοί με εφόδιο το πτυχίο τους μπορούν να εργαστούν σε Νηπιαγωγεία, δημόσια και ιδιωτικά, σε παιδικούς σταθμούς (δημόσιους, δημοτικούς, ιδιωτικούς, οργανισμών και ιδρυμάτων), σε Ιδρύματα, φροντίδας, απασχόλησης και περίθαλψης του παιδιού, σε τμήματα προσχολικής ηλικίας των Κέντρων Νεότητας, σε νοσοκομεία παίδων, σε χώρους ψυχαγωγίας για το παιδί, ως παιδαγωγοί σε φορείς και οργανισμούς που ασχολούνται με το παιδί. Πολλές απόφοιτες και απόφοιτοι με μεταπτυχιακές σπουδές ήδη εργάζονται σε επώνυμα ιδιωτικά ΙΕΚ Παιδαγωγικής και Τεχνών, αλλά και στον ΟΑΕΔ, σε Εκδοτικούς, Δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Επίσης δύνανται να αναλάβουν γραμματειακές και διοικητικές θέσεις σε εταιρίες διοργάνωσης συνεδρίων, αλλά και σε τουριστικούς οργανισμούς, σε κέντρα δημιουργικής απασχόλησης. 3
Μια νηπιαγωγός γράφει στο ιστολόγιο: nhpio-nhpiagwgos.blogspot.com/.../blog-.. Το ωραιότερο επάγγελμα, νηπιαγωγός Είναι όμορφο να είσαι νηπιαγωγός και...να έρχονται οι παλιοί σου μαθητές να σε αγκαλιάζουν, να σε φιλάνε, να σου λένε πως σε αγαπάνε και θέλουν να τους κάνεις μάθημα πάλι... Να έρχονται σε σένα να τους ανοίγεις το μπουκαλάκι το νερό, γιατί η κυρία όλα τα μπορεί... Να τους μαθαίνεις να δένουν τα κορδόνια τους... Να ακούς κανθέ πρωί "κυρία είσαι πολύ όμορφη", ενώ εσύ νιώθεις χάλια... Να καταλαβαίνουν το καινούριο άρωμα σου και το καινούριο lip gloss... Nα κόβεις απλά τις άκρες από τα μαλλιά σου και όλα να λένε "με γεια, κυρία" ενώ κανείς άλλος δεν το είχε παρατηρήσει... Να θέλουν να παντρευτείς, πιο πολύ και από όσο θέλει η μαμά σου... Να θέλουν να κάτσουν όλα κοντά στην έδρα... Όταν παίζετε μαζί να θέλουν να σου κρατούν το χέρι στον κύκλο... Να σε κοιτάνε με ορθάνοιχτα μάτια να δείχνεις που είναι η Ικαρία, που πήρε το όνομα της απο τον Ικαρο.. Να σου δίνουν μια αγκαλιά ενώ τους ετοιμάζεις εργασίες... Να κλαίνε και να βρισκουν καταφύγιο στην αγκαλιά σου... Να χτυπάνε στο διάλειμμα και να θέλουν μόνο εσένα να τους καθαρίζεις την πληγή... Να έχετε σχολάσει στις 12.30 και στις 12.40 να σε βλεπουν στο δρόμο και να σε χαιρετάνε...και στις 12.50 και στις 12.55... Να ζωγραφίζουν και στο τέλος ολες οι ζωγραφιές να 'ναι για σενα και με αφιέρωση... Να μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν και να ξερεις πως τα βοήθησες εσύ... Οταν κάτι σε απασχολεί να το καταλαβαινουν και να σου λένε "τι έχεις κυρία;" Να σε καλούν στα πάρτυ τους... Να χαίρονται που πλησιάζει η γιορτή σου... Να τα μαλώνεις και να σε αγαπάνε... Να τα μαλώνεις και πάλι να είσαι η καλυτερότερη δασκάλα... Nα σε λένε καταλάθος μαμά... Να σου λένε τα μυστικά τους... Να θέλουν να σου πάνε την τσάντα στο γραφείο για να μην κουράζεσαι... Να σου φτιάχνουν πάνω στην έδρα τα βιβλία της ημέρας... Να σου προσφέρουν κάτι από το φαγητό τους... Να "σκοτώνονται" για το ποιος θα σου δανείσει το ψαλιδάκι του... Να σου λένε πως σ αγαπούν πολυυυυυυυ... Να σου λένε πως όταν μεγαλώσουν θέλουν να γίνουν δάσκαλοι και δασκάλες... Να σε αγκαλιάζουν τόσο σφιχτά που δεν μπορείς να αναπνεύσεις... Να λάμπουν από χαρά όταν παίζεις μαζί τους στην αυλή... Να σου λένε τι όνειρο είδαν χθες... 4
Εικόνα 1 nhpio-nhpiagwgos.blogspot.com/.../blog-.. ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ Η/ο νηπιαγωγός ασχολείται με την εκπαίδευση και αγωγή των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Η φροντίδα και η εκπαίδευση των παιδιών που βρίσκονται στην τρυφερή προσχολική ηλικία, απαιτεί αγάπη για το επάγγελμα, πολύ υπομονή και αρκετή προσπάθεια από πλευράς του νηπιαγωγού, προκειμένου το παιδί να αναπτυχθεί ψυχοκινητικά και να αντιληφθεί τον εαυτό του και το περιβάλλον γύρω του. Βασικός ρόλος του νηπιαγωγείου είναι η ενεργητική συμμετοχή του νηπίου στην οικοδόμηση της γνώσης, πράγμα που επιτυγχάνεται με τη συνεχή στήριξη και υποβοήθηση του νηπιαγωγού. Ιδιαίτερα προσωπικά χαρακτηριστικά και ικανότητες: η/ο νηπιαγωγός χρειάζεται να αγαπά το παιδί, να διαθέτει υπομονή, ψυχραιμία, ήρεμο χαρακτήρα και καλή διάθεση, καθώς και την ικανότητα να μεταδίδει γνώσεις μέσω του παιγνιδιού και της δημιουργικής απασχόλησης. Μέσα από τη δουλειά του πρέπει να εξασφαλίζει ένα κλίμα ελευθερίας και ασφάλειας, παραδοχής και σεβασμού της ατομικής προσπάθειας και να αποφεύγει ενέργειες που βασίζονται στην επίκριση, το ανταγωνιστικό πνεύμα, την απόρριψη της γνώμης του άλλου ή την άρνηση της φαντασίας. Καθήκοντα: η/ο νηπιαγωγός φροντίζει για την ψυχοκινητική και νοητική ανάπτυξη των μικρών παιδιών, τα βοηθά να κατανοήσουν βασικές έννοιες αντίληψης του κόσμου που τα περιβάλλει και παράλληλα, τα ασκεί στον συντονισμό των κινήσεών τους Για το σκοπό αυτό δημιουργεί στο χώρο του νηπιαγωγείου ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα για τα παιδιά, χρησιμοποιώντας το παιγνίδι, το τραγούδι, την απαγγελία, τη διήγηση, το χορό, τη ζωγραφική, τη χειροτεχνία. Επίσης, παρακολουθεί τα παιδιά την ώρα του παιχνιδιού και του φαγητού, με σκοπό να συνηθίσουν στην τάξη και στην καθαριότητα και να προσαρμοστούν στην ομαδική ζωή. Το καθήκον του νηπιαγωγού είναι να βοηθά το παιδί να κατανοήσει την έννοια 5
της ομάδας, να ενταχθεί σε αυτήν, να μάθει να συνεργάζεται, να δημιουργεί και να συναγωνίζεται ευγενικά με τους συνομηλίκους του. Το ομαδικό παιγνίδι, η ατομική δημιουργία, η πνευματική άσκηση και η ψυχαγωγία, αποτελούν τα βασικά μέσα που χρησιμοποιεί στην εκπαιδευτική του δραστηριότητα. Τομείς δραστηριότητας και συνθήκες εργασίας: Περιβάλλον ενασχόλησης: η/ο νηπιαγωγός μπορεί να απασχοληθεί στη δημόσια και ιδιωτική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, σε δημόσιους και ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, σε ιδρύματα φροντίδας για το παιδί, σε νοσοκομεία για παιδιά κ.λ.π. Ακόμη, μπορεί να ιδρύσει δικό της/του νηπιαγωγείο ή παιδικό σταθμό. Επαγγελματικές συνθήκες: Το ευχάριστο περιβάλλον αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία ενός σύγχρονου νηπιαγωγείου. Οι χώροι όπου εργάζεται η/ο νηπιαγωγός, είναι συνήθως καλά θερμαινόμενοι, ήσυχοι, καθαροί και χαρούμενα διακοσμημένοι. η/ο νηπιαγωγός εργάζεται όρθιος και με συνεχώς τεταμένη την προσοχή, καθώς δεν του επιτρέπεται να αφαιρεθεί, έχοντας να κάνει με πολύ μικρά παιδιά που έχουν άγνοια των κινδύνων. Για αυτό, παρόλο που το επάγγελμα είναι ενδιαφέρον, γίνεται δύσκολο και κουραστικό. 6