ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ Γ.Δ. ΙΟΒΕ Κου ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ Στην συζήτηση εκδήλωση με θέμα: «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2011+» Α Πρόβλημα Ελλάδας: Γιατί φτάσαμε εδώ Πολιτική Οικονομία της Μεταπολίτευσης: Δαπανούμε περισσότερα απ όσα παράγουμε τρεις δεκαετίες τώρα, με μικρά, φωτεινά διαλείμματα. Επέκταση του Κράτους, Διόγκωση Ελλειμμάτων, Διανεισμός-Παροχή Προνομίων σε κοινωνικές ομάδες-δημιουργία «κομματικών στρατευμάτων». Προστασία κεκτημένων. Έλλειψη κουλτούρας πολιτικής συναίνεσης. Εκτροχιασμός συνδικάτων με τάσεις συνδιοίκησης. Απώλεια διευθυντικού δικαιώματος στις ΔΕΚΟ. Το Κοινωνικό Κράτος ταυτίστηκε με τον Κρατισμό. Διπλασιασμός αριθμού απασχολούμενων στο Δημόσιο από το 1980 μέχρι σήμερα. Η πηγή του προβλήματος: Ο Δημόσιος Τομέας. Ισοπεδωτισμός. Έλλειψη σχεδιασμού, προγραμματισμού, διαφάνειας, κινήτρων, μέτρησης αποτελεσμάτων. Στραγγαλισμός υγιούς επιχειρηματικού τομέα. 250 αντικίνητρα. Εμπόδια στην επιχειρηματικότητα. Αθέμιτος ανταγωνισμός από τον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα. Μετά την ένταξη στο ευρώ (η απόφαση είχε ουσιαστικά ληφθεί το 1999), ξεκίνησε η δημοσιονομική χαλάρωση: Το 1999 το πρωτογενές
δημοσιονομικό πλεόνασμα ήταν 4% του ΑΕΠ. Το 2009 είχε μετατραπεί σε έλλειμμα περίπου 10% του ΑΕΠ. Η μέση δαπάνη μισθοδοσίας στο δημόσιο αυξήθηκε 100% στη δεκαετία, η απασχόληση πάνω από 10%. Η κατάσταση χειροτέρευσε ραγδαία μετά το 2007 (γιατί έγιναν οι εκλογές;;) ιδιαίτερα από την πλευρά των δαπανών. Η κατάρρευση της Lehman Brothers μας βρήκε σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Γίναμε ο αδύναμος κρίκος. Η νέα κυβέρνηση άργησε να αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης και δεν έλαβε έγκαιρα μέτρα. Σήμερα: Μετά την ένταξη στο Μνημόνιο, η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Επιτυχής εφαρμογή Μνημονίου το 2010. Προβληματικές οι εξελίξεις σήμερα. Έλλειψη συναντίληψης ακόμα και από τους Υπουργούς της Κυβέρνησης. Οι μισοί στηρίζουν το Μνημόνιο και οι υπόλοιποι είναι αντίθετοι. Το πρόβλημα είναι η εφαρμογή, η υλοποίηση, αλλά και η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης. Δεν υπάρχει ουσιαστικά εναλλακτική λύση από το Μνημόνιο, αλλά αυτή η απλή διαπίστωση δεν γίνεται αποδεκτή. Ανάπτυξη δημαγωγικής, τοξικής ρητορικής κατά του Μνημονίου, σε αντίθεση με τον Πορτογαλία όπου τα τρία μεγάλα κόμματα συναινούν ότι δεν υπάρχει άλλη λύση.
Β Πρόβλημα Ευρωζώνης: Γιατί φτάσαμε εδώ Ευρώ: Νόμισμα χωρίς Κράτος. Νόμισμα χωρίς καν μηχανισμούς επίλυσης κρίσεων. Ανεπαρκής παρακολούθηση των οικονομικών εξελίξεων. Δεν αξιολογήθηκαν οι εξελίξεις στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, οι δημοσιονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα, οι τραπεζικές εξελίξεις στην Ιρλανδία, η κερδοσκοπία σε Ισπανία, Ιρλανδία. Αποτυχία του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αποτυχία παρακολούθησης της κερδοσκοπικής κίνησης κεφαλαίων. Η ειρωνεία της τύχης: Η Ελλάδα «μαμή της Ιστορίας»: Δημιουργήθηκαν μηχανισμοί επίλυσης κρίσεων (αρκετά αδύναμοι ακόμα) το EFSF, το ESM. Σήμερα: Συνεχείς τριβές μεταξύ ΕΚΤ και Βερολίνου για το ελληνικό χρέος. Η θέση της ΕΚΤ είναι η ορθή και μας συμφέρει: Όχι αναδιάρθρωση χρέους-νέα δάνεια ή «ομόλογα Brady» μέχρι να αρχίσουμε να παράγουμε πρωτογενή πλεονάσματα, να υπάρξει ανάκαμψη, να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις. Γ Τι πρέπει να γίνει: Ελλάδα Επιθυμητή η πολιτική συναίνεση σε μια ελάχιστη «πλατφόρμα» 10 σημείων (βλέπε παρακάτω). «Καιροί ου μενετοί».
Συνεπής εφαρμογή Μνημονίου-Σταδιακή μείωση δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από 3% του ΑΕΠ κυρίως μέσω περιορισμού των δαπανών-περαιτέρω μείωση μισθολογικής δαπάνης της γενικής κυβέρνησης και κοινωνικών δαπανών χωρίς κοινωνικό αντίκρυσμα- Συντονισμός, έγκαιρες διορθωτικές παρεμβάσεις. Μεταρρυθμίσεις-αποκρατικοποιήσεις ευρέως φάσματος-αξιοποίηση κρατικής ακίνητης περιουσίας (και στον αγροτικό τομέα: το έχουμε ξεχάσει αυτό). Υπ αριθμόν ένα πρόβλημα σήμερα, το δημόσιο χρέος. Οτιδήποτε συμβάλλει στη μείωσή του είναι κοινωνικά χρήσιμο. Μπορεί να χρειαστεί να πουλήσουμε εισηγμένες εταιρείες σε χαμηλές (χρηματιστηριακά) τιμές, αλλά με τα έσοδα μπορούμε να επαναγοράσουμε κρατικά ομόλογα σε πολύ χαμηλότερες τιμές από τις ονομαστικές! Χωρισμός ΔΕΗ (κατά το πρότυπο της ιταλικής ENEL) σε θυγατρικές. Απελευθέρωση αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ιδιωτικοποίηση ΔΕΗ μπορεί να συνδυαστούν. Άρση αντικινήτρων (250) στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Πολύ χαμηλή κατάταξη στο «Doing Business Report». Ευέλικτες συμβάσεις παραχώρησης για αεροδρόμια, λιμάνια, μαρίνες κλπ. (Πολύ μεγάλο το υπολογιζόμενο όφελος από τις απελευθερώσεις αγορών: 17% αύξηση ΑΕΠ). Άλλο κοινωνικό κράτος άλλο κρατισμός.
Ευελιξία στην αγορά εργασίας: Πρέπει να μετακινηθεί το 10-15% του εργατικού δυναμικού από κλάδους που παράγουν μη εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες σε κλάδους που παράγουν εξαγώγιμα προϊόντα και υποκατάστατα εισαγωγών. Σημαντικός ρόλος των κοινωνικών εταίρων. Χρήσεις γης. Εθνικό χωροταξικό. Μια και μόνη άδεια. Αρχή της άπρακτης προθεσμίας. 10ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα. Τομείς με προβλεπόμενο συγκριτικό πλεονέκτημα. Προβλέψεις για οικονομία και εξέλιξη δημόσιου χρέους σε 10-ετή ορίζοντα, λαμβάνοντας υπόψη τις διαρθρωτικές αλλαγές και την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. Αποκατάσταση διευθυντικού δικαιώματος στις ΔΕΚΟ. Θέσπιση μόνιμων γενικών γραμματέων στη Δημόσια Διοίκηση. Πανεπιστήμια: Εκλογή αρχών (Πρυτάνεις/Πρόεδροι Τμημάτων) χωρίς συμμετοχή φοιτητών. Πρότυπα Δημόσια Σχολεία σε υποβαθμισμένες περιοχές. Μέτρα για επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης. Κοινή πρόταση πολιτικών αρχηγών προς Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Εμπροσθοβαρής χρήση αναπορρόφητων κοινοτικών κονδυλίών.
Δ Τι πρέπει να γίνει. Ευρωζώνη Δημοσιονομική πειθαρχία-οικονομική Διακυβέρνηση. Εμβάθυνση της ενοποίησης. Ενίσχυση Μηχανισμών: EFSF/ESM. Αγορά ομολόγων από δευτερογενή και πρωτογενή αγορά. Όχι κούρεμα. Ομόλογα τύπου Brady. Παροχή εγγυήσεων Ευρωζώνης ως κίνητρο για τους ομολογιούχους για την ανταλλαγή παλαιών με νέα ομόλογα σε τρέχουσες (χαμηλότερες) τιμές αγοράς. Συμμετρία προσαρμογής. Το βάρος τόσο στις ελλειμματικές όσο και τις πλεονασματικές χώρες-μέλη. Εποπτεία τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ.