ΔΙΚΤΥΟ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΝΗΣΩΝ ΔΑΦΝΗ ΜΗΛΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2006
Ερευνητικό έργο: Έρευνα για την αειφόρο ανάπτυξη στη Μήλο Ερευνήτρια: ΓΚΑΓΚΑ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ Επικοινωνία: Τηλέφωνο: 6946621510 E-mail: maxigaga@hotmail.com Εικόνα εξωφύλλου: Ακρωτήτι «Βάνι» (ΒΔ του Νησιού) Το τεύχος του ερευνητικού έργου είναι διαθέσιμο από τη διεύθυνση: www.itia.ntua.gr/dafni ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Κίμων Χατζημπίρος E-MAIL: kimon@itia.ntua.gr ΤΟΜΕΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, 157 80 ΑΘΗΝΑ Τηλ: 210-772 -2896 D I P E ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Ε-MAIL: dipe@otenet.gr ΣΑΡΙΠΟΛΟΥ 11 ΑΘΗΝΑ Τηλ: 210-8848055-6 Fax: 210-8846278 Τηλ: 210-772 -2896 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κατάλογος εικόνων 7 Κατάλογος πινάκων 9 Περίληψη 11 Περίληψη (Αγγλικά) 12 1 Υπάρχουσα κατάσταση τάσεις 13 1.1 Γενικά στοιχεία για το νησί... 13 1.1.1 Ιστορία...13 1.1.2 Γεωγραφία...15 1.1.3 Μορφολογία...16 1.1.4 Κλίμα...17 1.1.5 Γεωλογία...18 1.1.6 Ηφαιστειότητα...18 1.1.7 Υδρεογεωλογία Υδρολογία...19 1.1.8 Σεισμικότητα...19 1.2 Γενικά οικονομικά στοιχεία... 20 Γεωργία 21 Κτηνοτροφία 23 Αλιεία και αλιευτική δραστηριότητα 23 1.2.1 Δευτερογενής Τομέας...24 1.2.2 Τριτογενής Τομέας / Τουρισμός...25 Αξιοποίηση εκμετάλλευση φυσικών και ενεργειακών πόρων 26 1.3 Γενικά κοινωνικά στοιχεία... 27 1.3.1 Κοινωνικές υποδομές...27 1.3.2 Απασχόληση...27 1.3.3 Δημογραφικά Στοιχεία...29 2 Βασικές παράμετροι 31 2.1 Γεωγραφικά δεδομένα / χρήσεις γης... 31 2.1.1 Διαθεσιμότητα κατάλληλων χαρτών...31 2.1.2 Ενημέρωση χαρτών (χρήσεις γης, δόμηση εκτός σχεδίου, αυθαίρετη)...32 Χρήσεις γης 32 Αλλοιώσεις τοπίου: Δόμηση εκτός σχεδίου, αυθαίρετη δόμηση, ορυχεία 33 2.1.3 Κατάσταση παράκτιου περιβάλλοντος...35 Ακτές Κολύμβησης 35 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 3
Λιμενικά Έργα και Δραστηριότητες 35 Αλιευτικά καταφύγια εγκαταστάσεις υποδοχής ελαφρών σκαφών 36 Περιοχές προστασίας 36 Αθλητικές εγκαταστάσεις 36 2.2 Ενέργεια,,... 37 2.3 Στερεά απόβλητα-απορρίμματα... 39 2.3.1 Χώροι μη ελεγχόμενης απόρριψης...39 2.3.2 Διαχείριση στερεών αποβλήτων από ΟΤΑ (ποσότητες, ποιοτική ανάλυση)...40 2.3.3 Χώροι ελεγχόμενης απόρριψης ή ΧΥΤΑ...42 2.3.4 Ανακύκλωση υλικών (ποσότητες, φορείς)...43 2.4 Υδατικοί πόροι... 44 Κατάσταση Δικτύων Δίκτυο Ύδρευσης Δεξαμενές Αποθήκευσης Διανομής νερού 46 Κατανάλωση και ζήτηση 47 2.4.1 Διαχείριση λυμάτων...50 2.4.2 Λειτουργία εγκαταστάσεων...50 Μεταφορές - κινητικότητα... 51 2.4.3 Δημόσια και ιδιωτικά μεταφορικά μέσα σε χερσαίες μεταφορές...51 2.4.4 Κυκλοφοριακά προβλήματα, ατυχήματα, θόρυβος, στάθμευση...51 2.4.5 Υποδομές για εναλλακτικά μέσα, ζώνες ήπιας κυκλοφορίας...51 2.4.6 Θαλάσσιες μεταφορές, αεροπορικές μεταφορές, διεθνείς μεταφορές...52 Θαλάσσιες Μεταφορές 52 Αεροπορικές Μεταφορές 53 Διεθνείς μεταφορές 54 2.5 Τουρισμός,... 55 2.5.1 Καταγραφή παρακολούθηση τουριστικών υποδομών...55 Διάθρωση του κλάδου δραστηριότητας ανταγωνισμός τιμές 56 2.5.2 Διακίνηση τουριστών, χαρακτηριστικά τους, χωρική κατανομή, χρονική κατανομή...57 Χαρακτηριστικά Τουριστών 57 Χρονική Κατανομή Τουριστών Error! Bookmark not defined. 2.5.3 Εναλλακτικός τουρισμός και υποδομές υλοποίησής του...58 Πολιτιστικός Τουρισμός 58 Αρχαιολογικός Τουρισμός 59 Γεωλογικός Τουρισμός 64 Ιαματικός τουρισμός 68 Συνεδριακός Τουρισμός 69 Τουρισμός Περιπέτειας 69 Τουρισμός Εξερεύνησης 70 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 4
Αθλητικός τουρισμός 70 2.5.4 Διαχείριση τουριστικού προϊόντος (βάσεις δεδομένων, έρευνες αγοράς, χρήση internet, online κρατήσεις κ.λ.π.)...71 2.6 Φυσικό περιβάλλον... 71 2.6.1 Χλωρίδα και Πανίδα...71 Χλωρίδα 72 Πανίδα 73 2.6.2 Καταγραφές/εκτιμήσεις: τοπίων ιδιαίτερης αξίας, γενικού τοπίου, μνημείων, παραδοσιακών οικισμών, παλιών εγκαταλελειμμένων οικισμών, βιοτόπων NATURA και άλλων,...74 Αρχιτεκτονική 74 Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους 76 Τοπία Ιδιαίτερης Αξίας 77 Βιότοποι ΝATURA 78 Βιότοποι CORINE 80 AG0060059 Νήσοι Αντιμήλος και Δυτική Μήλος 80 2.6.3 Αξιολόγηση αρνητικών επιδράσεων στους βιοτόπους. Επιπτώσεις της θήρας...80 2.6.4 Αποκατάσταση τοπίου. Κατασκευή /συντήρηση: έργων αναβαθμών...80 2.7 Κοινωνία - πολιτισμός... 82 2.7.1 Κέντρα παροχής υπηρεσιών υγείας...82 2.7.2 Υποδομές και υπηρεσίες παροχής βοήθειας σε ειδικές ομάδες πληθυσμού...84 2.7.3 Δομές εξυπηρέτησης πολιτών και στήριξης απασχόλησης...84 2.7.4 Διαδικασίες ένταξης μεταναστών...84 2.7.5 Εκπαιδευτικές υποδομές,...84 2.7.6 Υπηρεσίες Πρόνοιας...85 2.7.7 Παραδοσιακές πολιτιστικές δραστηριότητες...86 Κουζίνα 86 Χοροί Τραγούδια Έθιμα 86 3 Ιδιαιτερότητες Μήλου 89 Οχιά της Μήλου «Μicrovipera Schweizeri» 89 Μεταλλευτική και Εξορυκτική Δραστηριότητα 91 4 Ανάδειξη συμβόλου 92 5 Απόψεις Φορέων για την αειφορική ανάπτυξη (προβλήματα και δυνατότητες) 94 5.1 Τοπική αυτοδιοίκηση και σχετικές υπηρεσίες... 94 Συνέντευξη με τον Δήμαρχο Μήλου κ. Γεώργιο Τσαΐνη 94 Συνέντευξη με υπάλληλο του Δημαρχείου 96 Συνέντευξη με 1 ο υπάλληλο του Επαρχείου 96 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 5
Συνέντευξη με 2 ο υπάλληλο του Επαρχείου 97 Συνέντευξη με δημόσιο υπάλληλο 97 5.2 Επαγγελματικοί σύλλογοι και σωματεία... 97 Συνέντευξη με διοικητικό υπάλληλο του Κέντρου Υγείας 97 Συνέντευξη με ελεύθερο επαγγελματία 98 Συνέντευξη με επιχειρηματία 98 5.3 Άλλοι φορείς... 99 Συνέντευξη με Δημοτικό Σύμβουλο Πρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Πολλωνίων 99 6 Δυνατότητες για δράσεις αειφορίας 100 7 Βιβλιογραφία 101 8 Παράρτημα 104 8.1 Ιστορία της S&B... 104 8.2 Αποκατάσταση τοπίου... 107 8.3 Χημική ανάλυση θαλάσσιου νερού... 115 8.4 Βιομηχανικές ανάγκες σε νερό... 117 8.5 «Ευρωδαγκωματιά» για την οχιά της Μήλου... 118 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 6
Κατάλογος εικόνων Εικόνα 1: Νομός Κυκλάδων. Πηγή: www.diakopes.gr... 16 Εικόνα 2: Μήλος, Πηγή: Google Earth... 16 Εικόνα 3: Κλιματολογικές συνθήκες. Ύψος βροχής-θερμοκρασία... 17 Εικόνα 4: Νέος Χάρτης Σεισμικής επικινδυνότητας Ελλάδας 2004, Πηγή: Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργωv... 20 Εικόνα 5: Καλλιέργειες σιτηρών κοντά στις Θειάφες... 21 Εικόνα 6: Κτήμα κοντά στις Θειάφες... 21 Εικόνα 7: Παραδοσιακές καλλιέργειες... 22 Εικόνα 8: Αποθέσεις ορυχείου στον Αγ. Κωνσταντίνο... 24 Εικόνα 9: Ορυχείο κοντά στη Χώρα... 24 Εικόνα 10: Ενοικιαζόμενα Δωμάτια στην Πάχαινα... 25 Εικόνα 11: Εστιατόρια στα Πολλώνια... 25 Εικόνα 12: Χάρτης Μήλου, Πηγή: Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού.... 31 Εικόνα 13: Χάρτης Μήλου (Αrc-GIS), Πηγή: Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών, ΕΜΠ... 32 Εικόνα 14: Επέκταση του οικισμού του Αδάμαντα... 34 Εικόνα 15: Ορυχείο που έχει αποκατασταθεί στην περιοχή του Τράχηλα. Η φύση έρχεται πάλι σε ισορροπία... 34 Εικόνα 16: Παραλία Παπικίνου... 35 Εικόνα 17: Παραλία Παλαιοχωρίου... 35 Εικόνα 18: Υποδοχή Σκαφών στα Πολλώνια... 36 Εικόνα 19: Καρνάγιο στο Παπικίνου...Error! Bookmark not defined. Εικόνα 20: Αιολικό πάρκο... 38 Εικόνα 21: Υπάρχουσα χωματερή Μήλου στη θέση «Μπρατόνι».... 39 Εικόνα 22: Κατανομή νερού χρήσεως σε τοπικές αντλήσεις και μεταφορές με υδροφόρα πλοία.... 45 Εικόνα 23: Μέση ημερήσια ζήτηση νερού κατά μήνα το 2005 για ελάχιστη και κανονική ζήτηση.... 47 Εικόνα 24: Μέση ημερήσια ζήτηση νερού (καν. ζήτηση 200 λ/κατ.ημ.) κατά μήνα για το 2010.... 48 Εικόνα 25: Μέση ημερήσια ζήτηση νερού (μέγ. ζήτηση 225 λ/κατ.ημ.) κατά μήνα για το 2015.... 49 Εικόνα 26: Συνολική ετήσια ζήτηση νερού για το 2005, 2010 και 2015... 49 Εικόνα 27: Ιστιοφόρο στον Αδάμαντα... 53 Εικόνα 28: Αεροφωτογραφία του Αδάμαντα... 53 Εικόνα 29: Αεροδρόμιο Μήλου, Πηγή: Ελληνική Αεροπορία (http://hellasga.com/).... 54 Εικόνα 30: Διακύμανση αφίξεων επισκεπτών εντός έτους... 56 Εικόνα 31: Εσωτερικός χώρος Κατακομβών... 58 Εικόνα 32: Αρχαίο Θέατρο Μήλου... 59 Εικόνα 33: Σχεδιάγραμμα Φυλακωπής κατά την εποχή του Ύστερου Χαλκού,... 60 Εικόνα 34: Αρχαιολογικά Μνημεία... 60 Εικόνα 35: Τα σημαντικότερα εκθέματα του αρχαιολογικού μουσείου της Μήλου... 61 Εικόνα 36: Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου... 61 Εικόνα 37: Πλάκες: χώρος του γερμανικού καταφυγίου και εσωτερικό του στα Καμίνια... 62 Εικόνα 38: Λαογραφικό Μουσείο Μήλου... 63 Εικόνα 39: Λαογραφικό Μουσείο Μήλου... 63 Εικόνα 40: Τοπία γεωλογικού ενδιαφέροντος... 64 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 7
Εικόνα 41: Γεωλογικοί σχηματισμοί... 64 Εικόνα 42: Ομορφιές της Μήλου, απροσπέλαστες από τη ξηρά (αριστερά: το Κλέφτικο)... 64 Εικόνα 43: Οι γεωλογικοί σχηματισμοί παίζουν με τον αέρα και το νερό.... 65 Εικόνα 44: Ορυχεία... 65 Εικόνα 45: Ορυχεία... 66 Εικόνα 46: Μουσείο Μεταλλευτικής Ιστορίας... 66 Εικόνα 47: Ιδιαίτεροι γεωλογικοί σχηματισμοί στις βόρειες παραλίες... 67 Εικόνα 48: Θειωρυχεία Μήλου... 67 Εικόνα 49: Θερμές πηγές Μήλου... 68 Εικόνα 50: Υποδομή για ιαματικό τουρισμό.... 69 Εικόνα 51: Συνεδριακό Κέντρο Μήλου.... 69 Εικόνα 52: Περιοχές καταδύσεων... 70 Εικόνα 53: Στη Ζώνη ΝΑΤURA... 72 Εικόνα 54: Ορεινή περιοχή στη ζώνη Natura... 73 Εικόνα 55: Σαύρα... 74 Εικόνα 56: Η Οχιά της Μήλου... 74 Εικόνα 57: Αρχιτεκτονική Μήλου... 75 Εικόνα 58: Σύρματα στο Κλίμα... 75 Εικόνα 59: Σύρμα στην παραλία του Αγ. Κωνσταντίνου... 75 Εικόνα 60: Κλέφτικο Μήλου... 76 Εικόνα 61: Τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους... 76 Εικόνα 62: Η παραλία Φυριπλάκα που προέκυψε από αποθέσεις της εξορυκτικής δραστηριότητας... 77 Εικόνα 63: Η παραλία Τσιγράδο που προέκυψε από αποθέσεις της εξορυκτικής δραστηριότητας... 77 Εικόνα 64: Θειωρυχεία Μήλου... 77 Εικόνα 65: Στη ζώνη Natura... 78 Εικόνα 66: Χάρτης Ζωνών Ειδικής Προστασίας για την Ορνθοπανίδα.... 79 Εικόνα 67: Χάρτης Προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (psci)... 79 Εικόνα 68: Φυτώριο της S&B για την φυτοκάλυψη πρανών σε ορυχεία που αποκαθίστανται... 80 Εικόνα 69: Αναβαθμοί από αποκατάσταση ορυχείου... 81 Εικόνα 70: Μέρος που γίνεται η Αναπαράσταση του Γολγοθά... 87 Εικόνα 71: Εορτασμοί Αγ. Παρασκευής... 87 Εικόνα 72: Εκθέματα του Πολιτιστικού Συλλόγου των Πολλωνίων... 88 Εικόνα 73: Οχιά της Μήλου... 89 Εικόνα 74: Ιστορικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εγκαταλειμμένες στοές... 92 Εικόνα 75: Το ακρωτήρι «Βάνι» όπως φαίνεται από την θάλασσα... 93 Εικόνα 76: Το ακρωτήρι «Βάνι» όπως φαίνεται από τα ορυχεία... 93 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 8
Κατάλογος πινάκων Πίνακας 1: Εκμεταλλεύσεις και εκτάσεις (σε στρέμματα) κατά είδος καλλιέργειας, Πηγή: Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης Μήλου, 1997.... 22 Πίνακας 2: Καταγραφή πτηνοκτηνοτροφικών μονάδων, Πηγή: Υπουργείο Αιγαίου... 23 Πίνακας 3: Ποσοστό ανεργίας, Πηγή: ΕΣΥΕ, 1991.... 26 Πίνακας 4: Τομεακή διόρθωση απασχόλησης, Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε., 1991.... 26 Πίνακας 5: Κλάδοι Απασχόλησης Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού Επαρχίας Μήλου (1991), Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε... 27 Πίνακας 6: Κλάδος απασχόλησης και θέση Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού Δήμου Μήλου 1991, Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε... 28 Πίνακας 7: Εξέλιξη Πληθυσμού Δήμου Μήλου, Πηγή: ΕΣΥΕ.... 29 Πίνακας 8: Μέσος ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής Πληθυσμού ανά δεκαετία... 29 Πίνακας 9: Εκτίμηση εξέλιξης μόνιμου πληθυσμού... 30 Πίνακας 10: Εκμεταλλεύσεις και εκτάσεις (σε στρέμματα) κατά είδος καλλιέργειας, Πηγή: Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης Μήλου, 1997.... 33 Πίνακας 11: Χρήσεις γης για το Δήμο Μήλου και το Νομό Κυκλάδων, Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε., 1991... 33 Πίνακας 12: Υπηρεσίες Λιμεναρχείου... 36 Πίνακας 13: Απορρίμματα/ έτος τουριστικής και κανονικής περιόδου... 41 Πίνακας 14: Εξοπλισμός Δήμου Μήλου για τη συλλογή και μεταφορά απορριμμάτων... 41 Πίνακας 15: Προσωπικό αποκομιδής... 41 Πίνακας 16: Θερμές Πηγές Μήλου... 44 Πίνακας 17: Μεταφερθείσες ποσότητες νερού ανά μήνα τα έτη 2002 2004 σε 1.000m3.... 45 Πίνακας 18: Δίκτυα ύδρευσης και τροφοδοσίας... 46 Πίνακας 19: Δίκτυα Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Λυμάτων... 50 Πίνακας 20: Αφίξεις σκαφών και επιβατών... 55 Πίνακας 21: Πληρότητα ξενοδοχειακών κλινών Νομού Κυκλάδων και Νήσου Μήλου, Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε. 2005...Error! Bookmark not defined. Πίνακας 22: Πληρότητα ξενοδοχειακών κλινών της Μήλου το έτος 2003, Πηγή: ΕΣΥΕ 2005.Error! Bookmark not de Πίνακας 23: Χαρακτηριστικά Βιοτόπου... 78 Πίνακας 24: Δυναμική Κέντρου Υγείας Μήλου (Ιούλιος 2006), Πηγή: Κ.Υ. Μήλου.... 82 Πίνακας 25: Τακτικά και έκτακτα περιστατικά που αντιμετωπίστηκαν από το Κ.Υ. το 2002 και 2003... 83 Πίνακας 26: Αεροδιακομιδές ΕΚΑΒ 2002 και 2003 και προορισμός περιστατικών... 83 Πίνακας 27: Συγκριτικά αποτελέσματα που δείχνουν την εμπιστοσύνη που τρέφουν οι κάτοικοι στο Κ.Υ.... 84 Πίνακας 28: Σχολεία Μήλου... 85 Πίνακας 29: Ιστορία S&B... 106 Πίνακας 30: Αποτελέσματα χημικής ανάλυσης δειγμάτων θαλασσινού νερού... 115 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 9
Χρήσιμα τηλέφωνα Υπηρεσία Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο Τηλέφωνο 1 Δήμος Μήλου milos@milos.gr 22870-21249,370 2 Τουριστικές Πληροφορίες touristinformation@milos.gr 22870-22445 3 Γραφείο Δημάρχου mayor@milos.gr 22870-21101 4 Γραφείο Δημοτικού Συμβουλίου citycouncil@milos.gr 22870-21103 5 Γραμματεία grammatia@milos.gr 22870-21104,105,107 6 Δημοτολόγιο dimotologio@milos.gr 22870-21114,115 7 Γραφείο Προσωπικού prosopiko@milos.gr 22870-21110 8 Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών kep@milos.gr 22870-21112 9 Τεχνική Υπηρεσία techniki@milos.gr 22870-21111,113 10 Οικονομική Υπηρεσία ikonomiki@milos.gr 22870-21119,120,121 11 Γραφείο Πρόνοιας ky@milos.gr 22870-21106 12 Αναπτυξιακή Επιχείρηση anaptixiaki@milos.gr 22870-21102 13 Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο limtamm@otenet.gr 22870-22130 Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 10
Περίληψη Η παρούσα μελέτη, αποτελεί το πρώτο από μια σειρά βημάτων που έχουν οριστεί προκειμένου η Μήλος να προωθήσει δράσεις αειφορικής ανάπτυξης. Στην εργασία που ακολουθεί, γίνεται η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στο νησί, με στόχο να σχηματιστεί μια σφαιρική και έγκυρη άποψη για την κατάσταση που επικρατεί σε ζητήματα που άπτονται της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος με όλες τις όψεις που έχει αυτό, ανθρωπογενές, φυσικό. πολιτιστικό, κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό. Η παράλληλη και ισόρροπη ανάπτυξη σε καθέναν από αυτούς του τομείς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης, ανάπτυξη που όμως, θα σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έτσι, κύριο άξονα στην εξέλιξη της παρούσας μελέτης, αποτελεί η καταγραφή των μέχρι σήμερα δεδομένων και των τάσεων σε μια σειρά τομείς. Συγκεκριμένα, ελέγχεται το καθεστώς της διαχείρισης των υδατικών πόρων, των απορριμμάτων, των λυμάτων, οι πηγές ενέργειας, οι υποδομές καθώς και η ποιότητα του Φυσικού Περιβάλλοντος. Επιπλέον, εξετάζεται η ανάπτυξη της οικονομίας του νησιού, η πρωτογενής παραγωγή, ο τουρισμός, οι μεταφορές και οι λοιπές οικονομικές δραστηριότητες. Τέλος, εξετάζονται οι κοινωνικές υποδομές πάσης φύσεως, η ποιότητα και επάρκεια τους, ενώ δεν παραλείπεται η αναφορά στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου και τα τοπικά ήθη και έθιμα. Κατά την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, εντοπίζονται επίσης τα προβλήματα, καταγράφονται οι απόψεις καθώς και οι προτάσεις των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Συλλόγων και Σωματείων και των απλών πολιτών. Μέσα από την διαδικασία αυτή, προκύπτει και η αποτίμηση των δυνατοτήτων, από όπου οποία θα αναδειχτούν οι αρχικά απαιτούμενες δράσεις στην κατεύθυνση της αειφορίας. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 11
Περίληψη (Αγγλικά) The present study represents the fist among several steps which have been decided in order to reward Milos with the sustainability sign DAPHNE. More specifically, in the following chapters, is taking place a thorough recording of the present situation in the island of Milos; in order to get a complete and dependable view of the status in matters which deal with the physical and non-physical Environment of the island. The concurrent and balanced development of each and every one of the above sections, consist a necessary requirement for the achievement of sustainable development. That is why the main pivot of this project is the recording of the progress which is being made in these areas. In particular, in this project, there is an attempt to evaluate the present situation of the water recourses management, waste and wastewater management, energy supplies and of course the condition of Natural environment. Additionally, there is an effort to examine the condition of the economy of the island, the primary production, tourism, transportations and every other financial activity. Finally, all the social services and infrastructures, their quality and sufficiency are being recorded without leaving out the cultural heritage of Milos and the local manners and customs. After imprinting the status of the island, all the problems and difficulties are being pointed out along with the views and propositions of the local authority representatives, local professional clubs and unions as well as those of the citizens. Through this process, arises the estimation and evaluation of the sustainable prospect of Milos while the necessary actions to be followed become more obvious. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 12
1 Υπάρχουσα κατάσταση τάσεις 1.1 Γενικά στοιχεία για το νησί 1.1.1 Ιστορία 1 Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στο νησί δίνοντάς του ξεχωριστά ονόματα, όπως Βιβλίς, Γοργρίς, Μιμαλλίς, Άκιτος, Ζεφυρία. Το επικρατέστερο όμως όνομά του ήταν Μήλος. Ο αρχαίος μύθος θέλει, ο πρώτος οικιστής του νησιού να ονομάζεται Μήλος. Λέγεται ότι κάποιος νέος με το όνομα αυτό έφυγε από τη Δήλο και πήγε στην Κύπρο. Εκεί γνωρίστηκε με την οικογένεια του βασιλιά Κινύρα που έγινε στην αρχή επιστήθιος φίλος του γιου του βασιλιά, του Άδωνη, και αργότερα συγγενής του αφού παντρεύτηκε την κόρη του, Πελία. Το σύνδεσμο των δύο αντρών, τη φιλία και την επικοινωνία τους, δε διέλυσε ούτε ο θάνατος του Άδωνη. Όταν ο Μήλος άκουσε το θάνατο του φίλου του κρεμάστηκε από ένα δέντρο που ονομάστηκε Μηλιά. Η θεά του έρωτα, η Αφροδίτη, συγκινημένη από το γεγονός και τον αδόκητο θάνατο των δύο νέων, μεταμόρφωσε τον Μήλο σε μήλο και τη γυναίκα του, που επίσης είχε αυτοκτονήσει, σε περιστέρι. Παράλληλα, το γιο τους, που λεγόταν κι αυτός Μήλος, τον έστειλε στο Αιγαίο και εκείνος, με τη σειρά του, οίκησε τη Μήλο. Ονοματολογικά έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το όνομα της Μήλου προέρχεται από την προελληνική λέξη "βήλος", που μεταγενέστερα εξελίχτηκε στο αρχαιολογικό "μήλος" που σήμαινε πρόβατο. Ως πρώτοι κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Κάρες ή οι Φοίνικες. Οι Άγγλοι αρχαιολόγοι Σμιθ και Όγκαρθ, σε ανασκαφές που έκαναν πρώτοι στο νησί από το 1896 ως το 1899 και στα 1911 ανακάλυψαν ερείπια στης προϊστορικής εποχής που αντιστοιχούν σε τρεις ιστορικές φάσεις και καλύπτουν περισσότερα από 1500 χρόνια. Οι ανασκαφές του βρετανού καθηγητή Colin Rewfrew έφεραν πολλά στοιχεία. Διακρίνεται εμφανώς επίδραση του μινωικού πολιτισμού. Κατά το 1400 έως το 1100 π. Χ. κάνει την εμφάνιση του ο μυκηναϊκός πολιτισμός. Το 1100 π.χ. με την κάθοδο των Δωριέων κατοικείται η περιοχή Κλήμα. Η πόλη αυτή διέθετε τείχη ίχνη των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα. Με την πάροδο των ετών οι προγενέστεροι κάτοικοι του νησιού και οι Δωριείς ενώθηκαν σε ένα γένος. Η Μήλος καλλιεργεί τις τέχνες όπως κεραμική και γλυπτική και γνωρίζει μεγάλη ακμή. Στους Περσικούς Πολέμους οι Μήλειοι αγωνίστηκαν στο πλευρό των Αθηναίων και εναντίον των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και στη Μάχη των Πλαταιών (479 π.χ.). στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου η Μήλος επιχείρησε να μείνει ουδέτερη. Οι Αθηναίοι έστειλαν το 425 π.χ. στόλο με στρατηγό το Νικία να επιβάλουν στους Μήλειους να προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Το νησί υποχρεώθηκε να πληρώνει φόρο στους Αθηναίους. 1 http:// www.rentals-on.gr/milos/history.htm Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 13
Δέκα χρόνια αργότερα με προτροπή του Αλκιβιάδη γίνεται και δεύτερη εκστρατεία κατά των Μήλειων. Η εκστρατεία αυτή εξιστορείται από το Θουκυδίδη, ο οποίος στο έργο του (βιβλίο Ε ) συμπεριέλαβε και τον περίφημο διάλογο Αθηναίων Μήλειων, όπου οι Μήλειοι επικαλούνται το δίκαιο. Μετά δύο χρόνια οι Αθηναίοι καταστρέφουν την πόλη, θανατώνουν του άντρες και οδηγούν γυναίκες και παιδιά στα σκλαβοπάζαρα. Επηρεασμένος από αυτό το γεγονός ο Ευριπίδης γράφει τις "Τρωάδες", κρίνοντας έτσι τους Αθηναίους. Με το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Σπαρτιάτες φρόντισαν να επιστρέψουν όσοι Μήλειοι είχαν διασωθεί από τον όλεθρο στη Μήλο. Στα επόμενα χρόνια υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων και των Πτολεμαίων η Μήλος γνωρίζει περίοδο ακμής όπου ακμάζουν η οικονομία το εμπόριο και κυρίως οι τέχνες. Σε αυτή την εποχή δημιουργούνται πολλά πασίγνωστα γλυπτά μεταξύ των οποίων και η Αφροδίτη της Μήλου. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους στη Μήλο διατηρείται η ειρήνη και η άνθηση του εμπορίου και των τεχνών. Σε αυτή την περίοδο ανήκει και το ρωμαϊκό θέατρο από μάρμαρο. Την ίδια εποχή φτάνει ο χριστιανισμός στο νησί και εξαπλώνεται ταχύτατα. Οι Μήλειοι τον 1ο μ.χ. αιώνα λάξεψαν τις κατακόμβες μέσα στους βράχους. Λίγο πιο έξω από το χωριό Τρυπητή, προς τα νοτιοδυτικά, κοντά στο ρωμαϊκό θέατρο, βρίσκονται οι κατακόμβες της Μήλου. Σκαμμένες σε μία απότομη πλαγιά, σε ύψος 150 μέτρων από τη θάλασσα, παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον, μιας και είναι μοναδικές στον ελλαδικό χώρο για το μέγεθός τους. Από τις εβδομήντα τέσσερις που υπήρξαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, αυτές θεωρούνται οι πιο αξιόλογες μαζί με εκείνες των Αγίων Τόπων και της Ρώμης. Το συνολικό μήκος των κατακομβών φτάνει τα 184 μέτρα. Το πλάτος τους δεν είναι ίδιο παντού. Αλλού φτάνει μόλις ένα μέτρο αλλού φτάνει τα πέντε μέτρα. Το ύψος τους ξεκινάει από 1,70 και σε ορισμένα σημεία φτάνει τα 2,5 μέτρα. Μέσα στις κατακόμβες ανακαλύφτηκαν διακόσιοι ενενήντα ένας τάφοι. Σε κάθε τάφο τοποθετούνταν πολλοί νεκροί. Υπολογίζεται ότι οι νεκροί που είναι θαμμένοι μέσα στις κατακόμβες φτάνουν έως και τις οκτώ χιλιάδες. Όλοι όσοι μελέτησαν τις κατακόμβες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει και άλλο τμήμα, που είναι ακόμα άγνωστο και ανεξερεύνητο. Σήμερα μόνο ένα τμήμα μιας στοάς είναι ανοικτό για τους επισκέπτες, αυτό της δεύτερης κατακόμβης "Των Πρεσβυτέρων". Κατά τη βυζαντινή περίοδο καθώς η ρωμαϊκή αυτοκρατορία χωρίζεται σε δυτική και ανατολική, η Μήλος περνά στο βυζαντινό κράτος στην επαρχία των Νήσων. Όμως η εκτεταμένη βυζαντινή αυτοκρατορία δυσκολευόταν να προστατέψει τα μικρά νησιά του Αιγαίου και έτσι αυτά υπέφεραν από τη μάστιγα των πειρατών. Υπήρξαν επίσης σεισμοί και πειρατείες και καταστράφηκαν οι πόλεις Κλήμα και Μήλος. Γύρω στον 8ο ή 9ο αιώνα οι Μήλειοι επαναστατούν ενάντια στο βυζαντινό αυτοκράτορα, κυρίως για θρησκευτικούς λόγους. Η άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους το 1204 είχε ως αποτέλεσμα τα νησιά του Αιγαίου να περάσουν στους Ενετούς. Η Μήλος βρέθηκε κάτω από το Μάρκο Σανούδο (1207). Η δυναστεία των Σανούδων διατήρησε την εξουσία της ως το 1361. Οι Μήλειοι ποτέ δε δέχτηκαν τη Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 14
μοίρα του κατακτημένου. Επαναστάτησαν κατά των Σανούδων. Τους Σανούδους διαδέχτηκε ωστόσο η δυναστεία των Κρίστι (1383-1566 μ.χ.). Όμως οι πειρατές δεν άφηναν ήσυχη την περιοχή. Ο τρομερός πειρατής Χαϊρεντίν Βαρβαρόσα εμφανίστηκε και ζήτησε την υποταγή των νησιών στους Τούρκους και έτσι το νησί πλήρωνε φόρους υποτέλειας στους Τούρκους. Το 1566 τα νησιά περιήλθαν από τους Ενετούς στους Τούρκους. Ο Ιωσήφ Ναζής κυβέρνησε από το 1566 έως το 1579. αργότερα ο Μουράτ ο Γ άφησε κάποιες πολιτικές ελευθερίες. Οι Τούρκοι δεν κατοίκησαν στο νησί. Έστελναν αντιπροσώπους τους να εισπράξουν το φόρο και έφευγαν ξανά. Οι πειρατείες ωστόσο συνεχίστηκαν. Ο Τζώρτζης Καψής επαναστάτησε εναντίον των Τούρκων και εκείνοι το 1678 τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολη όπου τον απαγχόνισαν. Το 1771 εμφανίζονται οι Ρώσοι. Η Μήλος ήταν από τα πρώτα νησιά των Κυκλάδων που ανταποκρίθηκαν με αγωνιστές και με παροχή χρημάτων στην επανάσταση του 1821 εναντίον των Τούρκων. Στα νερά της Μήλου έγινε η πρώτη ναυμαχία ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους στις 11 Απριλίου του 1821. Η Μήλος προσέφερε εκτός των άλλων το ποσό των 37.000 γροσιών στον αγώνα ανεξαρτησίας της Ελλάδος. Η Μήλος περιελήφθη από το 1830 στο ελληνικό κράτος, όπως και όλα τα κυκλαδίτικα νησιά. Κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο, οι δυνάμεις των Άγγλων και των Γάλλων ίδρυσαν ναυτική βάση στο λιμάνι του Αδάμαντα. Στη θέση Μπομπάρδα υπάρχει μνημείο των πεσόντων Γάλλων από την εποχή εκείνη. Η Μήλος ήταν παρούσα και στους πολέμους που ακολούθησαν. Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ο Αδάμαντας χρησιμοποιήθηκε ξανά σαν βάση του γαλλικού στόλου στο Αιγαίο. Κατά τη μικρασιατική καταστροφή, το 1922 η Μήλος δέχτηκε πάνω από 150 πρόσφυγες. Στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί κατέλαβαν το νησί αμέσως το Μάιο του 1941. Οι Μήλειοι αντιστάθηκαν στους κατακτητές και στις 9 Μαΐου του 1945 σήκωσαν την ελληνική σημαία. Δυστυχώς οι δύσκολες συνθήκες ζωής ανάγκασαν τους Μήλειους να μεταναστεύσουν στη Αττική, Αμερική, και αλλού. Τα τελευταία χρόνια η Μήλος ανακαλύπτεται από τους ξένους και γνωρίζει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. 1.1.2 Γεωγραφία 2 Η νήσος Μήλος βρίσκεται στο σύμπλεγμα των Κυκλάδων με γεωγραφικό πλάτος 360 41 Βόρειο και γεωγραφικό μήκος 240 25 Ανατολικό. Η επιφάνειά του ανέρχεται σε 151 km 2 με μήκος ακτών 126 km και έδαφος μάλλον ορεινό με χαμηλό ύψος βουνών και υψηλότερη κορυφή του Προφήτη Ηλία στα 751m. Είναι ένα ηφαιστειακό νησί, ξηρό και ανεμώδες με ετήσια βροχόπτωση κάτω των 400 mm. Οι οικισμοί του νησιού αποτελούν σήμερα τον Δήμο της Μήλου με κύριο λιμάνι στον Αδάμαντα. Οι περισσότεροι οικισμοί είναι συγκεντρωμένοι στο Β ΒΑ μέρος του νησιού. 2 Μελέτη Σκοπιμότητας: Μονάδα αφαλάτωσης με χρήση αιολικής ενέργειας στη νήσο Μήλο, αιολική Α.Ε., Μέλος του ομίλου: ΙΤΑ International Technological Applications S.A. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 15
Εικόνα 1: Νομός Κυκλάδων. Πηγή: www.diakopes.gr Εικόνα 2: Μήλος, Πηγή: Google Earth 1.1.3 Μορφολογία 3 Η Μήλος καταλαμβάνει ένταση 151.000 στρέμματα και το 86% είναι υψομετρικά χαμηλότερη από 200μ. Η μορφολογία του νησιού εξαρτάται άμεσα από τη γεωλογία της. 3 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προγράμματος Βιοτόπου Οχιάς της Μήλου, Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων Α.Ε. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 16
Στο Νοτιοδυτικό και δυτικό μέρος του νησιού οι μεγάλοι και πολυάριθμοι ηφαιστειακοί δόμοι επέδρασαν καθοριστικά στη μορφολογία του. Έτσι το μέρος αυτό είναι πιο λοφώδες από ότι το ανατολικό με υψηλότερο σημείο την κορυφή Προφήτης Ηλίας, με υψόμετρο 751μ., η οποία σημειώνεται ότι είναι και η υψηλότερη του νησιού. Στο ανατολικό τμήμα η μεγαλύτερη εξάπλωση των χαλαρών και εξαλλοιωμένων πετρωμάτων έδωσε χαμηλό ανάγλυφο. Στο τμήμα αυτό το μεγαλύτερο υψόμετρο είναι 251μ. στην Μουρτόραχη. Οι μορφολογικές κλίσεις ποικίλουν, αλλά είναι γενικά πολύ μεγάλες στις κλιτείς των ηφαιστειακό δομών (Πλάκα) και στις εξωτερικές κλιτείς των ηφαιστειακών κώνων (Φυρίπλακα) καθώς και στο σύνολο των κλιτύων του ηφαιστειακού κώνου του Προφήτη Ηλία. Πιο απότομο ανάγλυφο και μεγάλες μορφολογικές κλίσεις παρουσιάζονται στις Ανατολικές ακτές της νήσου με χαρακτηριστικές περιπτώσεις τους κρημνούς της ακτογραμμής ανατολικά της περιοχής Δεμενεγάκι και Θειορυχείων, στα μεγάλα ρήγματα (Λεκάνη Ζεφυρίας) και στα ορυχεία της ΒΑ Μήλου. 1.1.4 Κλίμα 4 Tο κλίμα της Mήλου είναι μεσογειακό και τις περισσότερες μέρες του χρόνου επικρατεί ηλιοφάνεια. Οι χειμώνες είναι ήπιοι με λίγες βροχοπτώσεις και τα καλοκαίρια είναι ζεστά με καθόλου βροχοπτώσεις. Kύριος παράγοντας δροσιάς είναι τα κυκλαδίτικα μελτέμια (βόρειοι περιοδικοί άνεμοι) που από τα μέσα του Iουλίου μέχρι και τα μέσα Aυγούστου πνέουν σχεδόν καθημερινά. Εικόνα 3: Κλιματολογικές συνθήκες. Ύψος βροχής-θερμοκρασία Σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα του σταθμού της ΕΜΥ στη Μήλο, το νησί είναι άνομβρο γενικά και η ετήσια βροχόπτωση στο νησί εκτιμάται κάτω των 400mm το χρόνο, ενώ η 4 http://www.milostravel.gr/gr-milos-island.htm, http://www.xn--mxafcbuvfkb4f.gr/cyclades/milos/milos-weather.htm Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 17
μέση ετήσια υγρασία είναι 811.4mm. Οι περισσότερες βροχές παρατηρούνται τον Δεκέμβριο (85mm μέσο μηνιαίο ύψος βροχής), ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο οι βροχές είναι ιδιαίτερα σπάνιες (0,3mm και 1.1mm μέσο μηνιαίο ύψος βροχής για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο αντίστοιχα). Οι μέσες θερμοκρασίες κυμαίνονται από 10,7οC τον Ιανουάριο ως 25,1οC τον Ιούλιο. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία και η μέση μέγιστη θερμοκρασία είναι 8,5οC τον Φεβρουάριο και 28,3οC τον Ιούλιο αντίστοιχα, δηλαδή περίπου 1 προς 3,3. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 17,4οC, η μέση θερινή θερμοκρασία είναι 24oC και η μέση χειμερινή 12οC, δηλαδή η μέση θερινή είναι μόλις 2 φορές μεγαλύτερη από τη μέση χειμερινή. 1.1.5 Γεωλογία 5 Η Μήλος είναι ηφαιστειογενές νησί, αποτέλεσμα εκτεταμένης ηφαιστειακής δραστηριότητας. Εξ αιτίας φαινομένων τα οποία συνδυάζονται άμεσα με το γεωλογικό καθεστώς στο χώρο του τόξου (έντονη τεκτονική γεωθερμική δραστηριότητα, εξαλλοιώσεις) έχουν δημιουργηθεί οικονομικού ενδιαφέροντος προϊόντα εξαλλοίωσης (καολίνης, μπετονίτης) ή μεταλλοφόρες (βαρύτης, άργυρος, θείο, μαγγάνιο κλπ.) καθώς και σημαντικά γεωθερμικά πεδία στο νησί, κυρίως στη περιοχή της Ανατολικής Μήλου. Η στρωματοποιημένη εικόνα του νησιού από τους κατώτερους προς τους ανώτερους σχηματισμούς είναι η εξής: κρυσταλλικό υπόβαθρο, νεογενή ιζήματα, παλιοί ηφαιστειακοί τόφφοι και τοφφίτες, ιγνιμβρίτες, παλιές ρυολιθικές εκχύσεις, παλιές δακιτικές ανδεσιτικές εκχύσεις, διαφόρων τύπων αναβλήματα, νεότεροι τόφφοι, διάφορα λαχάρ, νεότερες ρυολιθικές εκχύσεις και αναβλήματα και νεότατες αποθέσεις. 1.1.6 Ηφαιστειότητα 6 Τα ηφαιστειακά φαινόμενα στη Μήλο φαίνεται ότι άρχισαν στο Α. Πλειόκαινο. Χρονικά προηγούνται τα πυροκλαστικά πετρώματα που ακολουθούνται από μία ιγνιμβριτική σειρά περιορισμένης σύστασης. Ακολουθεί η δραστηριότητα κύρια εκχύσεων που δίνει δόμους και ρεύματα λάβας ανδεσετικής έως ρυολιθικής σύστασης. Μέρος της ίδιας δραστηριότητας είναι περιορισμένης έκτασης πυροκλαστικά προϊόντα, προϊόντα από πυρακτωμένα σύννεφα καθώς και ο σχηματισμός του «πράιμου λαχάρ». Μετά τη δραστηριότητα του τύπου των εκχύσεων που αναφέρθηκε ανορθώθηκαν στη Μήλο, μερικά μεγαλύτερα ηφαιστειακά κέντρα (σειρά Φυριπλάκας Τράχηλα). Η δραστηριότητα τους ήταν κύρια εκρηκτική και δημιούργησε στρώσει από τεμάχη λάβας, κισσήρεις και τέφρες σε συνεχείς εναλλαγές. 5 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προγράμματος Βιοτόπου Οχιάς της Μήλου, Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων Α.Ε. 6 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προγράμματος Βιοτόπου Οχιάς της Μήλου, Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων Α.Ε. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 18
Η τελευταία αυτή δραστηριότητα τερμάτισε ουσιαστικά τον ηφαίστειο κύκλο του νησιού. Ακολούθησαν βέβαια τοφφίτες που αποτέθηκαν σε σύγχρονες εποχές αλλά όμως είναι άγνωστη η ακριβή τους τοποθέτηση. Οι σύγχρονες εκδηλώσεις περιορίζονται πλέον σε ισχυρά γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας και σε έντονη υδροθερμική δραστηριότητα. 1.1.7 Υδρεογεωλογία Υδρολογία 7 Η υπάρχουσα μορφολογία, η τεκτονική δομή, η ορυκτολογική σύσταση των πετρωμάτων, η ηλικία του γεωλογικού υποβάθρου και το κλίμα επέδρασαν κατά μεγάλο βαθμό στη μορφή της ανάπτυξης του υδρογραφικού δικτύου. Η ύπαρξη των δόμων και των ηφαιστειακών κώνων συντελεί στην ανάπτυξη του υδρογραφικού δικτύου σε ακτινοειδή μορφή. Το δίκτυο αποκλίνει από την κεντρική υπερυψωμένη περιοχή όπως παρατηρείται στο δυτικό τμήμα του νησιού στις περιοχές Χονδρό Βουνό και Προφήτης Ηλίας, όπου τα ρέματα του Αγίου Ιωάννη, Δασίφνου, Κακοποταμός, Τούλι, Λεμονιάς και άλλα ενδιάμεσα ρέματα αποκλίνουν και δημιουργούν κενές περιοχές, δηλαδή περιοχές χωρίς υδρογραφικό δίκτυο. Η ακτινοειδής μορφή επομένων του υδρογραφικού παρατηρείται στις θέσεις εκείνες του νησιού όπου υπάρχουν δόμοι και λόφοι. Στο ανατολικό τμήμα επίσης, στη θέση Άγιοι Θεόδωροι, στη Μουρτόραχη, υπάρχει κενή περιοχή χωρίς ρέματα, λόγω απόκλισης εξαιτίας του ψηλού αναγλύφου. Παράλληλη επίσης ανάπτυξη υδρογραφικού δικτύου παρατηρείται στα δυτικά και νοτιοδυτικά του νησιού όπου υπάρχουν απότομες κλιτείς των δομών και των λόφων. Γενικά οι κύριοι κλάδοι των διαφόρων δικτύων είναι παράλληλοι μεταξύ τους, καθώς επίσης σε πολλές θέσεις και οι δευτερεύοντες κλάδοι διατάσσονται παράλληλα. Οι δευτερεύοντες κλάδοι σε πολλά σημεία συνδέονται ορθογωνίως με τους κύριους κλάδους. Στις θέσεις Ζεφύρια, Λειβαδιά, Βουβάλια και Λουτρά, το υδρογραφικό δίκτυο λείπει ή είναι ελάχιστα ανεπτυγμένο (τυφλά ρέματα διότι δεν εκβάλλουν στη θάλασσα) εξαιτίας των πετρωμάτων τα οποία έχουν μεγάλη περατότητα. Τα συναντώμενα πετρώματα εδώ είναι αλλούβιες αποθέσεις, πρόσφατοι ηφαιστειακοί σχηματισμοί και ρεύματα λάβας που παρουσιάζουν μεγάλη περατότητα. 1.1.8 Σεισμικότητα Στο παρακάτω σχήμα παρατηρούνται οι ισχύουσες ζώνες σεισμικής επικινδυνότητας του Ελληνικού χώρου. Η Μήλος επί το πλείστον χαρακτηρίζεται από μικρή σεισμική επικινδυνότητα όπως παρουσιάζεται στον χάρτη βρισκόμενη στην 1η Ζώνη με τιμές ενεργού εδαφικής επιτάχυνσης σχεδιασμού έως 0,16 g. 7 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προγράμματος Βιοτόπου Οχιάς της Μήλου, Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων Α.Ε. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 19
Εικόνα 4: Νέος Χάρτης Σεισμικής επικινδυνότητας Ελλάδας 2004, Πηγή: Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργωv 1.2 Γενικά οικονομικά στοιχεία 8 Η Μήλος έχει παρουσιάσει στο παρελθόν ιδιαίτερη ανάπτυξη στον τομέα της αγροτικής παραγωγής. Σημαντική ανάπτυξη έχει σήμερα ο δευτερογενής τομέας, με έμφαση στην εξόρυξη βιομηχανικών υλικών. Τέλος ο τριτογενής τομέας παρουσιάζει αξιόλογη ανάπτυξη τα τελευταία έτη, και ιδιαίτερα ο τουρισμός και οι συναφείς εξυπηρετήσεις (ιδιαίτερα παραθεριστικός θερινός τουρισμός). Έδρα του Δήμου είναι το Δημοτικό Διαμέρισμα της Πλάκας. Η Πλάκα αποτελεί την έδρα αρκετών δημόσιων υπηρεσιών που εξυπηρετούν τους κατοίκους ολόκληρου του Δήμου, και μαζί με τον Αδάμαντα είναι οι κυριότεροι πόλοι συγκέντρωσης των διοικητικών υποδομών. 8 Χατζηνικολάου, Ν., Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την Προκαταρκτική Εκτίμηση και Αξιολόγηση που αφορά στο ΧΥΤΑ Δήμου Μήλου. Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ 20