2015-01-15 ICS: 01.020; 01.120 ΕΛΟΤ 1446 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ HELLENIC STANDARD Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας Project management guidelines for terminology standardization Κλάση τιµολόγησης: ΕΛΟΤ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ Κηφισού 50 12133 Περιστέρι
Πρόλογος Το παρόν Ελληνικό Πρότυπο ΕΛΟΤ 1446 «Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας» βασίζεται στο ιεθνές Πρότυπο ISO 15188:2001 «Project management guidelines for terminology standardization». Το παρόν Ελληνικό Πρότυπο επιµελήθηκε η Τεχνική Επιτροπή ΕΛΟΤ/ΤΕ21 «Ορολογία Γλωσσικοί Πόροι» τη γραµµατεία της οποίας έχει το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας. ΕΛΟΤ 2015 Όλα τα δικαιώµατα έχουν κατοχυρωθεί. Εκτός αν καθορίζεται διαφορετικά, κανένα µέρος αυτού του Προτύπου δεν επιτρέπεται να αναπαραχθεί ή χρησιµοποιηθεί σε οποιαδήποτε µορφή ή µε οποιοδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό ή µηχανικό, περιλαµβανοµένων φωτοαντιγράφησης και µικροφίλµ, δίχως γραπτή άδεια από τον εκδότη.
Περιεχόµενα 0 Εισαγωγή...5 1 Αντικείµενο...7 2 Τυποποιητικές παραποµπές...7 3 Όροι και ορισµοί εννοιών...8 4 ιαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας...9 4.1 Γενικά...9 4.2 Φάση προετοιµασίας...9 4.2.1 Εισαγωγή... 9 4.2.2 Εφικτότητα... 9 4.2.3 Πλαίσιο...10 4.2.4 Προδιαγραφές...10 4.3 Φάση σχεδιασµού... 10 4.3.1 Εισαγωγή...10 4.3.2 Ορισµός του επικεφαλής του έργου...11 4.3.3 Σχεδιασµός εκτέλεσης του έργου...11 4.3.4 Οµάδα εργασίας...11 4.3.5 Σχέδιο εργασίας...12 4.3.6 Μέθοδοι εργασίας...12 4.3.7 Εργαλεία εργασίας...13 4.3.8 Συνεδριάσεις...13 4.4 Φάση υλοποίησης... 13 4.5 Φάση ανασκόπησης, αποτίµησης και επαλήθευσης... 14 4.5.1 Εισαγωγή...14 4.5.2 Επαλήθευση προϊόντος...15 4.5.3 Αποτίµηση έργου...15 4.6 Τελική φάση... 15 4.6.1 Εισαγωγή...15 4.6.2 Τελική έκθεση...15 4.6.3 Οικονοµική ανασκόπηση...15 5 ιαχείριση έργων διεθνούς τυποποίησης ορολογίας... 16 5.1 Γενικά... 16 5.2 Φάση προετοιµασίας... 16 3
5.2.1 Αριθµοδότηση...16 5.2.2 Εφικτότητα...16 5.2.3 Πλαίσιο...16 5.3 Φάση σχεδιασµού... 16 5.3.1 Ορισµός επικεφαλής του έργου...16 5.3.2 Σχεδιασµός εκτέλεσης έργου...16 5.3.3 Σχέδιο εργασίας...17 5.4 Φάση υλοποίησης... 17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α (πληροφοριακό) Ένα έργο τυποποίησης ορολογίας... 18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β (πληροφοριακό) Οργανωσιακά µοντέλα για έργα τυποποίησης ορολογίας... 19 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ (πληροφοριακό) Κριτήρια αποδοχής ορολογικών έργων... 21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (πληροφοριακό) ιαχείριση έργου για τυποποίηση ορολογίας... 22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε (πληροφοριακό) Αλφαβητικό ευρετήριο όρων και θεµάτων... 23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ζ (πληροφοριακό) Ελληνο-αγγλο-γαλλικό γλωσσάριο όρων... 30 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Η (πληροφοριακό) Αγγλο-ελληνο-γαλλικό γλωσσάριο όρων... 44 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Θ (πληροφοριακό) Γαλλο-ελληνο-αγγλικό γλωσσάριο όρων... 58 Βιβλιογραφία... 72 0 4
Εισαγωγή Η ποιότητα της τελικής εκδοχής ενός τεκµηρίου σε ένα θεµατικό πεδίο βασίζεται στη χρήση συνεπούς ορολογίας για την οποία έχουν συµφωνήσει δηµόσια οι χρήστες του πεδίου. Η τυποποίηση της ορολογίας συνίσταται στην ενοποίηση και εναρµόνιση εννοιών, συστηµάτων εννοιών, ορισµών εννοιών και όρων και στη συµφωνία ενός τυποποιητικού λεξιλογίου, στο οποίο µόνο ένας όρος αντιστοιχεί σε µίαν έννοια και µόνο µία έννοια αντιστοιχεί σε έναν όρο (ISO 10241), περιορίζοντας την ασάφεια που δηµιουργείται από την πολυσηµία, συνωνυµία ή οµωνυµία και επιτρέπει τη δηµιουργία νέων όρων σύµφωνα µε τις αρχές και µεθόδους της ορολογίας (ISO 704). Η τυποποιηµένη ορολογία, που παράγεται από την τυποποίηση ορολογίας, αποτελείται από σύνολα µονοεννοιακών κατασηµάνσεων (µοναδικής έννοιας), που ανήκουν σε ειδικές γλώσσες (ISO 1087-1) που χρησιµοποιούνται σε διάφορα πεδία της ανθρώπινης γνώσης. Η τυποποιηµένη ορολογία βελτιώνει την επικοινωνία και παρέχει καλύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες και τη διαχείρισή τους. Η επίτευξη γενικής συναίνεσης στη σηµασία των όρων έχει οικονοµικά οφέλη. Αυτό µε τη σειρά του συµβάλλει στην εναρµόνιση εννοιών και όρων (ISO 860), η οποία διευκολύνει το εµπόριο και προάγει την εθνική παραγωγικότητα και πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Η χρήση µη συνεπούς ορολογίας µπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις και οικονοµικές απώλειες. Η τυποποίηση της διαχείρισης ορολογικών έργων αποσκοπεί στη διευκόλυνση της τυποποίησης ορολογίας και στην αποφυγή του κόστους που θα µπορούσε να προκύψει από την επανεπεξεργασία προτεινόµενων ή υπαρχουσών τυποποιηµένων ορολογιών καθώς επίσης από την παραγωγή ορολογίας που στερείται συνέπειας ή δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του χρήση. Ο τελικός στόχος της τυποποίησης είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας. 5
6
Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας ΠΡΟΕΙ ΟΠΟΙΗΣΗ: Είναι πρωταρχικής σπουδαιότητας, οι τεχνικές επιτροπές που υλοποιούν ορολογική εργασία, να ακολουθούν τις αρχές που διατυπώθηκαν από την ISO/TC 37 και µεταφέρονται στην ελληνική τυποποίηση από την ΕΛΟΤ/ΤΕ21 (βλέπε Βιβλιογραφία). Κατά τα άλλα, η τυποποίηση ορολογίας συνιστάται να διέπεται από τις ίδιες αρχές. 1 Αντικείµενο Το παρόν Ελληνικό Πρότυπο προδιαγράφει τις κατευθυντήριες οδηγίες που καθορίζουν τις ακολουθητέες φάσεις και διαδικασίες σε έργα τυποποίησης ορολογίας και σε έργα εναρµόνισης και ενοποίησης εντός και εκτός του πλαισίου τυποποίησης. ιαιρείται σε δύο τµήµατα, µε το πρώτο να ασχολείται γενικά µε την ορολογική τυποποίηση και το δεύτερο να ασχολείται µε την ορολογική τυποποίηση µέσα σε οργανισµούς διεθνών προτύπων (για παράδειγµα, του ISO). Το παρόν πρότυπο δεν διατυπώνει τις αρχές ορολογικής εργασίας, οι οποίες καθορίζονται σε άλλα πρότυπα της ISO/TC 37 και ΕΛΟΤ/ΤΕ21 (για παράδειγµα βλέπε ISO 704/ΕΛΟΤ 402) ούτε και τη µεθοδολογική προσέγγιση σε διεθνή εναρµόνιση εννοιών, εννοιών, συστηµάτων εννοιών, όρων και ορισµών εννοιών, τα οποία αντιµετωπίζονται στο ISO 860/ΕΛΟΤ 562. Επίσης δεν πραγµατεύεται τους κανόνες για την προετοιµασία και την κατάστρωση των ιεθνών Προτύπων ορολογίας, που περιγράφονται στο ISO 10241 ούτε και παρέχει συµβουλές για τη δηµιουργία και χρήση βάσεων ορολογικών δεδοµένων, που παρέχονται στο ISO/TR 12618. Τέλος, το παρόν, δεν πραγµατεύεται τις κατευθυντήριες οδηγίες για την ποιότητα στη διαχείριση έργων, οι οποίες παρέχονται στο ISO 10006. Οι κατευθυντήριες οδηγίες του παρόντος προτύπου συνιστάται να εφαρµόζονται σε όλες τις φάσεις υλοποίησης των έργων τυποποίησης ορολογίας από την αρχική αναγνώριση των αναγκών έως την τελική ικανοποίηση των απαιτήσεων και προσδοκιών των χρηστών. 2 Τυποποιητικές παραποµπές Τα ακόλουθα τυποποιητικά έγγραφα περιέχουν διατάξεις οι οποίες, µέσω παραποµπής σε τούτο το κείµενο, καθίστανται διατάξεις του παρόντος Προτύπου. Σε ό,τι αφορά τις χρονολογηµένες παραποµπές, οι µελλοντικές τροποποιήσεις ή αναθεωρήσεις οποιουδήποτε από τα έγγραφα αυτά δεν εφαρµόζονται. Όµως, οι συµµετέχοντες σε συµφωνίες που βασίζονται σε τούτο το Πρότυπο ενθαρρύνονται να διερευνήσουν τη δυνατότητα εφαρµογής της πλέον πρόσφατης έκδοσης των παρακάτω τυποποιητικών εγγράφων. Σε ό,τι αφορά τις µη χρονολογηµένες παραποµπές, εφαρµόζεται η τελευταία έκδοση του σχετικού τυποποιητικού εγγράφου. Τα µέλη των IEC και ISO τηρούν καταλόγους των εκάστοτε ισχυόντων ιεθνών Προτύπων. ISO 704:2000, Terminology work Principles and methods ISO 860:1996, Terminology work Harmonization of concepts and terms ISO 1087-1, Terminology work Vocabulary Part 1: Theory and application ISO 10006:1997, Quality management Guidelines to quality in project management 7
ISO 10241:1992, International terminology standards Preparation and layout ISO/TR 12618:1994, Computational aids in terminology Creation and use of terminological databases and text corpora ISO 12620, Computer applications in terminology Data categories ISO/IEC Guide 2:1996, Standardization and related activities General vocabulary ΕΛΟΤ 402:2009, Ορολογική εργασία Αρχές και µέθοδοι ΕΛΟΤ 561-1:2006, Ορολογική εργασία Λεξιλόγιο Μέρος 1: Θεωρία και εφαρµογή ΕΛΟΤ 562:2011, Ορολογική εργασία Εναρµόνιση εννοιών και όρων ΕΛΟΤ ΕΝ 45020:2006 Τυποποίηση και συναφείς δραστηριότητες Γενικό Λεξιλόγιο ΕΛΟΤ ISO 31000: 2014 ιαχείριση της διακινδύνευσης Αρχές και κατευθυντήριες οδηγίες 3 Όροι και ορισµοί εννοιών Για τους σκοπούς του παρόντος Ελληνικού Προτύπου, ισχύουν οι όροι και ορισµοί εννοιών που δίνονται στα µνηµονευόµενα πρότυπα στις τυποποιητικές παραποµπές καθώς και στα ακόλουθα: 3.1 ορολογικό έργο έργο που αποσκοπεί στη συλλογή, ανάπτυξη, ανάλυση και καταγραφή της ορολογίας ενός ή περισσότερων θεµατικών πεδίων 3.2 έργο τυποποίησης έργο που αποσκοπεί στην καθιέρωση διατάξεων για κοινή και επαναλαµβανόµενη χρήση 3.3 επαλήθευση επιβεβαίωση, µετά από εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων ότι ικανοποιούνται οι προδιαγεγραµµένες απαιτήσεις ΕΛΟΤ ΕΝ 45020:2006 3.4 διεθνής τυποποίηση τυποποίηση µε δυνατότητα συµµετοχής σχετικών φορέων από όλες τις χώρες ΕΛΟΤ ΕΝ 45020: 2006 3.5 τυποποίηση ορολογίας καθιέρωση προτύπων ορολογίας ή ενοτήτων ορολογίας σε τεχνικά πρότυπα και έγκρισή τους από επίσηµο φορέα ΕΛΟΤ ΕΝ 45020: 2006 3.6 διακινδύνευση επίδραση της αβεβαιότητας στην επίτευξη των στόχων 8
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1 Η επίδραση µπορεί να είναι µια απόκλιση από τα αναµενόµενα, θετική ή/και αρνητική. ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2 O συνδυασµός της πιθανότητας εµφάνισης απόκλισης από τα αναµενόµενα (π.χ. αστοχία ή βλάβη) καθώς και της σοβαρότητας της απόκλισης αποτελεί το µέγεθος της διακινδύνευσης που αποκαλείται «στάθµη της διακινδύνευσης». ΕΛΟΤ ISO 31000: 2014 4 ιαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας 4.1 Γενικά Η διεργασία διαχείρισης µέσα από την οποία εξελίσσεται ένα έργο ορολογίας, από την αρχή έως την περάτωσή του, και ιδιαίτερα όταν εφαρµόζεται στην τυποποίηση, περιλαµβάνει κατά σειρά τις φάσεις: προετοιµασία, σχεδιασµός, υλοποίηση και ανασκόπηση (Παράρτηµα Α). Η ανάλυση των φάσεων και των αρµοδιοτήτων εξαρτώνται από το πεδίο εφαρµογής του συγκεκριµένου έργου. 4.2 Φάση προετοιµασίας 4.2.1 Εισαγωγή Η φάση προετοιµασίας περιλαµβάνει την εκτίµηση εφικτότητας του έργου, την περιγραφή του νοµικού, χρηµατοοικονοµικού και οργανωσιακού πλαισίου καθώς και την προετοιµασία προδιαγραφών βασισµένων στη µελέτη εφικτότητας και στο ως άνω πλαίσιο (βλέπε Πίνακα 1). Προετοιµασία Φάση Πίνακας 1 Φάση προετοιµασίας Εφικτότητα Πλαίσιο Προδιαγραφές Απαιτήσεις Καθορισµός του σκοπού του έργου και των στόχων Προσδιορισµός των πιθανών χρηστών Προσδιορισµός των αναγκών χρηστών Προσδιορισµός των καταστάσεων που µπορούσαν να επιφέρουν σηµαντική διακινδύνευση, σε περίπτωση που θα εγείρονται παρανοήσεις και απαιτήσεις εναρµόνισης εκ µέρους των οµάδων χρηστών Καθορισµός των νοµικών επόψεων Καθορισµός των οικονοµικών επόψεων Προσδιορισµός των οργανισµών που συµµετέχουν στο έργο Αναγνώριση πολιτικών γλωσσικού σχεδιασµού Καθορισµός των εθνικών παραλλαγών Εκπόνηση ενός εγγράφου προδιαγραφών Ανάπτυξη κριτηρίων αποδοχής 4.2.2 Εφικτότητα Η αξιολόγηση της εφικτότητας ενός έργου στην τυποποίηση ορολογίας παριλαµβάνει: α) τον καθορισµό του σκοπού ενός έργου (ποιός θέλει να κάνει τι και για ποιόν;), 9
β) τον προσδιορισµό των δυνητικών χρηστών και των αναγκών τους. Αυτό µπορεί να γίνει µε συνέντευξη ή ερωτηµατολόγιο προς τα µέλη των εµπλεκόµενων οµάδων, γ) τον προσδιορισµό καταστάσεων που θα µπορούσαν να επιφέρουν σηµαντική διακινδύνευση, σε περίπτωση που θα εγείρονται παρανοήσεις και απαιτήσεις εναρµόνισης εκ µέρους των οµάδων χρηστών (ΕΛΟΤ 562). 4.2.3 Πλαίσιο Η περιγραφή του νοµικού, του χρηµατοοικονοµικού και του οργανωσιακού πλαισίου των έργων περιλαµβάνει: α) τον καθορισµό των νοµικών επόψεων των ορολογιών που πρόκειται να ερευνηθούν και τυποποιηθούν. Ποιος κατέχει τις πληροφορίες; Ποιος έχει το δικαίωµα να τις πουλά, εν µέρει ή εν όλω; Ποιος έχει το δικαίωµα να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες και πότε, β) τον καθορισµό των οικονοµικών επόψεων του έργου. Ποιος συνεισφέρει οικονοµικά στο έργο; Ποιοι είναι οι όροι και ποιες οι συνθήκες αυτής της συνεισφοράς; Ποια είναι τα σχετικά ποσά; Έχει εκχωρηθεί στο έργο ένα αρχικό κεφάλαιο ή µήπως ο προϋπολογισµός εξαρτάται από µια λεπτοµερή ανάλυση κόστους, η οποία λαµβάνει υπόψη το πλήθος των όρων που θα ερευνηθούν, τον χρονικό προγραµµατισµό και τους ανθρώπινους πόρους, γ) τον προσδιορισµό των οργανισµών που συµµετέχουν στο έργο και των συνθηκών συµµετοχής τους, δ) τον προσδιορισµό των σχετικών πολιτικών γλωσσικού σχεδιασµού, ε) τον προσδιορισµό εκείνων των εθνικών ή γεωγραφικών παραλλαγών µέσα σε µια γλώσσα που θα περιληφθούν. 4.2.4 Προδιαγραφές Με βάση τον αναγνωρισµένο σκοπό και το πλαίσιο του έργου τυποποίησης ορολογίας, συνιστάται να εκπονηθούν προδιαγραφές σε µορφή εγγράφου, το οποίο δηλώνει όλες τις ουσιώδεις απαιτήσεις για την ολοκλήρωση του έργου. Το έγγραφο αυτό, ιδιαίτερης σπουδαιότητας για την τυποποιηµένη ορολογία, το οποίο πρέπει να πληροί καλά ορισµένη ανάγκη και σκοπό, θα διευκολύνει τις δραστηριότητες σχεδιασµού που έχουν χρονοπρογραµµατιστεί κατά τη φάση σχεδιασµού. Το έγγραφο συνιστάται επίσης να περιέχει α) αιτιολόγηση για τη συµπλήρωση του έργου, β) λεπτοµερή περιγραφή του συγκειµένου του και του υποβάθρου, γ) σκιαγραφία της προέλευσης και των περιστάσεων του αιτήµατος, των σκοπών, των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν και δ) τους δυνητικούς χρήστες καθώς και τις ανάγκες τους. Συνιστάται να αναπτυχθούν κριτήρια για την αποδοχή του έργου και να συγκριθούν µε ήδη καθιερωµένα κριτήρια για παρόµοιες περιστάσεις. Βλέπε παράδειγµα κριτηρίων αποδοχής στο Παράρτηµα Γ.. 4.3 Φάση σχεδιασµού 4.3.1 Εισαγωγή Η φάση σχεδιασµού περιλαµβάνει τον ορισµό του επικεφαλής και τοσχεδιασµό εκτέλεσης του έργου (βλέπε Πίνακα 2). 10
Πίνακας 2 Φάση σχεδιασµού Σχεδιασµός Φάση Ορισµός επικεφαλής του έργου Σχεδιασµός εκτέλεσης του έργου Απαιτήσεις Επιλογή του επικεφαλής του έργου Συγκρότηση οµάδας εργασίας Καθιέρωση προγράµµατος εργασίας: ανάθεση αρµοδιοτήτων και χρονικών πλαισίων οριοθέτηση του πεδίου εφαρµογής του έργου ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης καθιέρωση µεθόδων εργασίας αναγνώριση εργαλείων εργασίας καθιέρωση των τύπων των προς καταγραφή δεδοµένων Καταγραφή των αποφάσεων Σύγκληση περιοδικών συναντήσεων, όπως απαιτείται 4.3.2 Ορισµός του επικεφαλής του έργου εδοµένης της σπουδαιότητας του ρόλου του επικεφαλής του έργου στη διαχείριση έργων τυποποίησης ορολογίας, έχει ιδιαίτερη σηµασία η επιλογή ενός επικεφαλής του έργου εξοικειωµένου µε το υπό µελέτη αντικείµενο καθώς και µε τις αρχές και µεθόδους ορολογικής εργασίας. 4.3.3 Σχεδιασµός εκτέλεσης του έργου Ο σχεδιασµός εκτέλεσης του έργου για τυποποίηση ορολογίας περιλαµβάνει τη συγκρότηση της οµάδας εργασίας, τον καθορισµό προγράµµατος εργασίας µε χρονικά πλαίσια για την ολοκλήρωση του έργου, τον καθορισµό µεθόδων εργασίας και τον προσδιορισµό εργαλείων εργασίας. 4.3.4 Οµάδα εργασίας Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να επιλέξει τα µέλη της οµάδας εργασίας, λαµβάνοντας υπόψη το προς µελέτη, θεµατικό πεδίο, τις ανάγκες των χρηστών και τη γενική εκπροσώπηση όλων των ενδιαφεροµένων µερών. Είναι ουσιώδες να επικυρωθεί το τυποποιηµένο λεξιλόγιο από εµπειρογνώµονες του θεµατικού πεδίου. Τα µέλη συνιστάται επίσης να επιλεγούν για την πείρα τους, το προσωπικό ενδιαφέρον, τις γλωσσικές γνώσεις τους, τη δυνατότητά τους να επηρεάζουν τις αντίστοιχες επαγγελµατικές κοινότητες σε ό,τι αφορά την εφαρµογή της τυποποιηµένης ορολογίας και την ικανότητά τους να υπερασπίζονται θέσεις και να επιλύουν διαφορές απόψεων. Το µέγεθος της οµάδας συνιστάται να είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισµένο ώστε να ενθαρρύνονται η καλή επικοινωνία και η συνεργασία, ούτως ώστε να µεγιστοποιείται η αποδοτικότητα µέσα στο έργο. Συνήθως, µια οµάδα εργασίας έχει πέντε έως οκτώ ειδικούς του θεµατικού πεδίου. Η παρουσία ενός έµπειρου ορολόγου θα βελτιώσει την απόδοση του έργου και την ορθότητα της τελικής ορολογίας. Είναι σηµαντικό όλοι οι εµπλεκόµενοι συµµετέχοντες στην προετοιµασία των τυποποιηµένων λεξιλογίων να κατανοούν τα επιµέρους έργα που αναµένεται να αναλάβουν και πώς αυτά τα ειδικά έργα υποστηρίζουν τη γενική εντολή της οµάδας. Υπάρχουν ποικίλα οργανωσιακά µοντέλα τυποποίησης ορολογίας. Μερικά από αυτά είναι επιτροποκεντρικά και άλλα είναι «ορολογιοκεντρικά». Τα παραδοσιακά επιτροποκεντρικά µοντέλα είναι: Α) µε έναν ορολόγο ως σύµβουλο εκτός οµάδας εργασίας και Β) µε έναν ορολόγο ως µέλος της οµάδας εργασίας. Τα 11
«ορολογιοκεντρικά» µοντέλα είναι επίσης δύο: Γ) µε ένα γλωσσολόγο που συντάσσει ένα λεξιλόγιο µαζί µε έναν ειδικό και ) µε έναν ή περισσότερους ορολόγους που εργάζονται µε ειδικούς ως συµβούλους. Ο ορολόγος µπορεί να είναι επικεφαλής του έργου στα µοντέλα Γ) και ). Σε µερικές καταστάσεις µπορεί να είναι χρήσιµο να επιµερισθούν τα επιµέρους έργα µεταξύ ενός ορολόγου και ενός ορογράφου (υπεύθυνου για την καταγραφή και παρουσίαση των ορολογικών δεδοµένων). Τα έργα τυποποίησης ορολογίας ακολουθούν γενικά το επιτροποκεντρικό µοντέλο. Στο µέτρο του δυνατού, συνιστάται να επιλέγεται επαγγελµατίας ορολόγος. (Βλέπε Παράρτηµα Β, για λεπτοµέρειες που αφορούν ρόλους και αρµοδιότητες για κάθε συµµέτοχο στα διάφορα µοντέλα.) Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να λάβει κατάλληλα µέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι τα µέλη είναι εξοικειωµένα µε τις αρχές και µεθόδους ορολογικής εργασίας. Για το σκοπό αυτό συνιστάται να πραγµατοποιηθεί ένα εισαγωγικό σεµινάριο στην πρακτική ορολογική εργασία για όλα τα µέλη της οµάδας. Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να διασφαλίζει ότι όλα τα µέλη έχουν άµεση πρόσβαση στα πρότυπα της ΕΛΟΤ/ΤΕ21 και αντίστοιχα σε λεξικά γενικής γλώσσας, σε τεχνικά λεξιλόγια και άλλους κατάλληλους πόρους. Η διαχείριση των έργων τυποποίησης ορολογίας συνιστάται να λαµβάνει υπόψη τις εντολές και τους στόχους όλων των συµµετόχων του έργου. Συνιστάται να διατηρούνται ανοικτές γραµµές επικοινωνίας µεταξύ όλων των ενδιαφεροµένων µερών. 4.3.5 Σχέδιο εργασίας Συνιστάται να εκπονηθεί ένα λεπτοµερές χρονοπρόγραµµα για το έργο και να συµπεριληφθεί στο σχέδιο εργασίας. Το χρονοπρόγραµµα συνιστάται να περιλαµβάνει συγκεκριµένες αρµοδιότητες για κάθε µέλος της οµάδας εργασίας, ένα χρονικό πλαίσιο για κάθε φάση του έργου και µια ηµεροµηνία στόχο για κάθε διεργασία (βλέπε το ISO 10241). Ένα ηλεκτρονικό σύστηµα διαχείρισης έργου διευκολύνει πολύ αυτό το επιµέρους έργο. Το πεδίο εφαρµογής του έργου συνιστάται να καθοριστεί µε σαφήνεια κατά την έναρξη του έργου, σύµφωνα µε την εντολή της οµάδας και τα θέµατα της οµάδας χρηστών όπως προέκυψαν από την ανάλυση αναγκών (βλέπε το ISO 10241). Αυτό θα βοηθήσει στην οριοθέτηση του θεµατικού πεδίου και του αντικειµένου της εργασίας (π.χ. το πλήθος των εννοιών που θα περιληφθούν στο έργο). Το σχέδιο εργασίας συνιστάται να περιλαµβάνει λεπτοµερή περιγραφή του θεµατικού πεδίου, µε αιτιολόγηση για τα υποπεδία που θα καλυφθούν και εκείνα που θα αποκλειστούν, την επιλογή των γλωσσών που θα καλυφθούν και µε καθορισµό του πλήθους των εννοιών που θα περιληφθούν. Για αυτές τις σηµαντικές επόψεις ορολογικής εργασίας, βλέπε το ISO 10241. Το σχέδιο πρέπει να σκιαγραφεί τα επιµέρους έργα που θα εκτελεστούν στην φάση υλοποίησης (βλέπε 4.3) µε το χρονικό τους πλαίσιο και να καθορίζει τις σχετικές µεθόδους εργασίας. Συνιστάται να καθοριστούν προκαταρκτικές διατάξεις συντήρησης της ορολογίας. Συνιστάται να συνταχθεί µία αναλυτική πρόβλεψη προϋπολογισµού για κάθε επιµέρους έργο και να αναπτυχθούν µηχανισµοί ελέγχου κόστους. Συνιστάται να προβλεφθούν µηχανισµοί για τη διάδοση της τυποποιηµένης ορολογίας και για τη διασφάλιση της εφαρµογής της. Τα έργα τυποποίησης ορολογίας απαιτούν πλήρη αξιολόγηση των πιθανών καθυστερήσεων και την ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης εάν συµβούν τέτοιες καταστάσεις (π.χ. παραίτηση ή απουσία µελών της οµάδας εργασίας, καθυστερήσεις στην έκδοση ή στον χρονοπρογραµµατισµό). 4.3.6 Μέθοδοι εργασίας Όπως περιγράφεται στο ISO 10241, η οµάδα εργασίας συνιστάται να εξετάσει έναν ορισµένο αριθµό εννοιών. Η πείρα έχει δείξει ότι, εάν ο αριθµός των εννοιών υπερβαίνει κατά πολύ τις 200, καθίσταται αναγκαία η υποδιαίρεση του έργου σε παράλληλα ή διαδοχικά υποέργα. Η οµάδα εργασίας συνιστάται να εφαρµόζει τις αρχές και µεθόδους της ορολογικής εργασίας που περιγράφονται στο ΕΛΟΤ 402. Η οµάδα συνιστάται επίσης να ακολουθεί τις διάφορες φάσεις της διεργασίας τυποποίησης που περιγράφεται στο ISO 10241. Για αποφυγή επανάληψης της ίδιας εργασίας και για µείωση του κόστους, συνιστάται να λαµβάνεται υπόψη όλη η ισχύουσα εργασία για την τυποποίηση ορολογίας. Συνιστάται επίσης να χρησιµοποιούνται επίσηµες γραπτές και προφορικές πηγές του εν λόγω πεδίου. 12
4.3.7 Εργαλεία εργασίας Στο σχέδιο εργασίας συνιστάται επίσης να περιγράφεται το µέσο εγγραφής και το µορφότυπο που έχει επιλεγεί για την εγγραφή των ορολογικών δεδοµένων. Εάν κριθεί εφικτό, συνιστάται να δηµιουργηθεί βάση δεδοµένων ορολογίας µε χρήση λογισµικού διαχείρισης ορολογίας, για τον έλεγχο των εκδοχών και για τη διασφάλιση οµοιοµορφίας τόσο σε µία συλλογή τυποποιηµένων ορολογίων και όσο και µεταξύ συλλογών. Για µικρότερα έργα τυποποίησης ορολογίας µπορεί να χρησιµοποιηθεί λογισµικό επεξεργασίας κειµένου. Για τους τύπους των ορολογικών δεδοµένων που πρόκειται να περιληφθούν σε ένα λήµµα προτύπου ορολογίας, βλέπε το ISO 10241:1992 παράγραφος 5.1 και το ISO 12620 για πλήρη κατάλογο των κατηγοριών δεδοµένων. Για πληροφορίες όσον αφορά τη δηµιουργία βάσης δεδοµένων ορολογίας, βλέπε το ISO/TR 12618. 4.3.8 Συνεδριάσεις Εάν απαιτηθεί, συνιστάται να συγκαλούνται συνεδριάσεις για την επίλυση θεµάτων που δεν µπορούν να διακανονιστούν µέσω αλληλογραφίας. Οι συνεδριάσεις τυποποίησης ορολογίας προετοιµάζουν το έδαφος για επίτευξη συµφωνιών σε έννοιες, ορισµούς εννοιών και όρους. Αυτό περιλαµβάνει την καθιέρωση συστηµάτων εννοιών, την προετοιµασία λεπτοµερών φακέλων τυποποίησης ορολογίας µε οδηγίες χρήσης και τη συγκρότηση οµάδων ειδικού έργου, συνόδων κατιδεασµού ή οµάδων συζήτησης για την επίλυση ιδιαίτερων προβληµάτων. Θα πρέπει να υιοθετηθεί µια καθιερωµένη µεθοδολογία διαχείρισης συνεδριάσεων. Στα πρακτέα πρέπει να παρατίθενται τα προς συζήτηση θέµατα όπως προβληµατικές έννοιες και συνιστώµενες λύσεις, ο προβλεπόµενος χρόνος για κάθε θέµα και το όνοµα του συντονιστή της συζήτησης. Εποµένως οι πληροφορίες συνιστάται, να διανέµονται έγκαιρα ώστε να παρέχεται επαρκής χρόνος στους συµµετέχοντες, για να προετοιµάσουν τις προτάσεις τους. Για να διευκολύνεται η διαχείριση συνεδριάσεων και να επιταχύνεται η ροή πληροφοριών µεταξύ των συµµετεχόντων, συνιστάται να χρησιµοποιούνται ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, οµάδες συζήτησης, διαδικτυακά φόρα ή τηλεδιασκέψεις. Συνιστάται να τηρείται µια ενηµερωµένη βάση δεδοµένων µε στοιχεία των µελών της οµάδας εργασίας, των προγενέστερων συνεδριάσεων, της αλληλογραφίας και του σταδίου του έργου. Συνιστάται να διανέµονται σε όλα τα µέλη της οµάδας εργασίας τα ονόµατα, οι διευθύνσεις, οι αριθµοί τηλεφώνου και τηλεοµοιότυπου και οι διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδροµείου όλων των εµπλεκοµένων. 4.4 Φάση υλοποίησης Η φάση υλοποίησης συνίσταται από τη συλλογή και καταγραφή ορολογικών δεδοµένων. Περιλαµβάνει την αναγνώριση των εγγράφων στα οποία µπορούν να ανευρεθούν οι σχετικοί όροι και οι εννοιολογικές πληροφορίες, την αξιολόγηση αυτών των εγγράφων για την αξιοπιστία και σχετικότητά τους, την καθιέρωση καταλόγων όρων, την ανάπτυξη πεδίων εννοιών και συστηµάτων εννοιών, τη διατύπωση ορισµών, την αναζήτηση όρων και των ισοδυνάµων τους σε πολύγλωσσα έργα και τη δόµηση των ληµµάτων σύµφωνα µε το µέσο εγγραφής και το µορφότυπο εγγραφής που έχει επιλεγεί από την οµάδα εργασίας κατά τη διάρκεια της φάσης σχεδιασµού (βλέπε Πίνακα 3). Υλοποίηση Φάση Πίνακας 3 Φάση υλοποίησης Απαιτήσεις Συµµόρφωση µε τα πρότυπα των επιτροπών ΕΛΟΤ/ΤΕ21 και ISO/TC 37 για την τυποποίηση ορολογίας Τήρηση των προδιαγραφών και του σχεδίου εργασίας Συνεχής αξιολόγηση της εργασίας Τεκµηρίωση δυσκολιών Καταγραφή αποφάσεων 13
Για την περιγραφή της διαδικασίας εργασιών τυποποίησης ορολογίας και για την καθιέρωση καταλόγων όρων, βλέπε το ISO 10241 για την ανάπτυξη πεδίων εννοιών και συστηµάτων εννοιών, το ΕΛΟΤ 402 και το ΕΛΟΤ 562 για τη διατύπωση ορισµών το ΕΛΟΤ 402 και το ISO 10241 και για την καθιέρωση των ισοδυνάµων το ΕΛΟΤ 562. Σε όλη τη διάρκεια της φάσης υλοποίησης, ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να διασφαλίζει, σε διαρκή βάση, ότι ακολουθούνται οι διαδικασίες διαχείρισης του έργου τυποποίησης ορολογίας (παράρτηµα ) και ότι η ορολογική εργασία επιτελείται σε συµµόρφωση µε τα πρότυπα των επιτροπών ΕΛΟΤ ΤΕ21 και ISO/TC 37, τις προδιαγραφές (παράγραφος 4.2.4) και το σχέδιο εργασίας (παράγραφος 4.3.5). Ο επικεφαλής του έργου, µετά από διαβούλευση µε την οµάδα εργασίας, συνιστάται να διασφαλίζει ότι το πρόγραµµα εργασίας τηρείται µε συνέπεια ώστε να µειωθεί ο χρόνος για την προετοιµασία του ορολογικού προϊόντος και το σχετικό κόστος. Εάν κριθεί απαραίτητο, ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να τροποποιεί το σχέδιο εργασίας για να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως ο χρόνος, το κόστος και η απόδοση. Το σχέδιο εργασίας συνιστάται να προβλέπει πλαίσιο εργασίας για ανασκόπηση και αποτίµηση σε κάθε φάση της διεργασίας ανάπτυξης. Κατά τη διάρκεια του έργου πρέπει να διεξάγεται αποτίµηση σε κάθε φάση του σχεδίου εργασίας για να διασφαλίζεται ικανοποιητική επιτέλεση του έργου και συµµόρφωση µε τη δήλωση απαιτήσεων. Η επαλήθευση σε κάθε φάση συνιστάται να σχετίζεται άµεσα µε το τελικό προϊόν. Οι πηγές πληροφοριών να ενδεικνύονται σαφώς. Στο βαθµό που είναι δυνατό, οι όροι και ορισµοί συνιστάται να επικαιροποιούνται άµεσα στις συνεδριάσεις και να διανέµονται επικαιροποιηµένα αντίγραφα στους συµµετέχοντες για εξοικονόµηση χρόνου και αποφυγή καθυστερήσεων. Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να επιµένει ώστε τα σχόλια να είναι επαρκώς αιτιολογηµένα και να παρέχουν λύσεις σε συγκεκριµένα προβλήµατα. Στη συνέχεια, τα σχόλια συνιστάται να συγκεντρώνονται σε µορφή σύνοψης στην οποία παρέχεται το αρχικό κείµενο, τα σχόλια και οι παρατηρήσεις του επικεφαλής του έργου. Κατόπιν η σύνοψη συνιστάται να αναλύεται από τα µέλη της οµάδας εργασίας, λαµβανοµένης υπόψη της δυνητικής επίπτωσης στο κόστος παραγωγής, στο κόστος ποιότητας, στην αξιοπιστία και στην ικανοποίηση των χρηστών και να χρησιµοποιείται στην επίλυση προβληµάτων. 4.5 Φάση ανασκόπησης, αποτίµησης και επαλήθευσης 4.5.1 Εισαγωγή Η φάση αυτή περιλαµβάνει την ανασκόπηση και αποτίµηση του ορολογικού προϊόντος από τους ορολόγους, τους ειδικούς του θεµατικού πεδίου και τους χρήστες της συλλογής ορολογικών δεδοµένων καθώς και την αποτίµηση του έργου τυποποίησης ορολογίας που οδηγεί στην επικύρωση (βλέπε Πίνακα 4). Ανασκόπηση, αποτίµηση και επαλήθευση Πίνακας 4 Φάση ανασκόπησης, αποτίµησης και επαλήθευσης Φάση Αποτίµηση προϊόντος και επαλήθευση Απαιτήσεις Συµµόρφωση µε τα µέτρα που περιγράφονται στα πρότυπα τυποποίησης ορολογίας των επιτροπών ΕΛΟΤ/ΤΕ21 και ISO/TC 37 Επαλήθευση της ορθότητας και σαφήνειας των ορολογικών δεδοµένων Επαλήθευση της τεχνικής ορθότητας των δεδοµένων Αποτίµηση έργου Συµµόρφωση µε το ISO 10006 14
4.5.2 Επαλήθευση προϊόντος Η διασφάλιση ποιότητας του ορολογικού προϊόντος καθιερώνεται από τη συµµόρφωσή του µε τα µέτρα που περιγράφονται στα ΕΛΟΤ 402, ΕΛΟΤ 562, ΕΛΟΤ 561-1, ISO 10241 και ISO/TR 12618. Αυτό εξασφαλίζει την ορθότητα και πληρότητα της συλλογής ορολογικών δεδοµένων. Η επαλήθευση της ορθότητας και σαφήνειας όλων των ληµµάτων της συλλογής ορολογικών δεδοµένων συνιστάται να επιτελείται από τους ειδικούς του θεµατικού πεδίου και κατά προτίµηση µε τη βοήθεια ενός ορολόγου. Η επαλήθευση της τεχνικής ορθότητας του τελικού προϊόντος συνιστάται να εξασφαλίζει ότι αυτό συµµορφώνεται µε καθιερωµένα κριτήρια (π.χ. συνέπεια στην ορθογραφία λέξεων και στις διαπαραποµπές). Η επαλήθευση της συλλογής ορολογικών δεδοµένων δύναται να διεξαχθεί από υπολογιστή έτσι ώστε να εξελέγχονται αποδοτικότερα οι τυπικές απαιτήσεις των ληµµάτων. Συνιστάται να ζητείται από τα µέλη της οµάδας χρηστών να επαληθεύουν εάν το προϊόν ικανοποιεί τις ανάγκες τους. Οι δοκιµές συνιστάται να περιέχουν ερωτήσεις σχετικά µε την εξαντλητικότητα, αξιοπιστία και φιλικότητα προς το χρήστη της συλλογής των ορολογικών δεδοµένων. 4.5.3 Αποτίµηση έργου Το ISO 10006 παρέχει τις κατευθυντήριες οδηγίες διαχείρισης ποιότητας για όλες τις φάσεις έργων τυποποίησης ορολογίας, περιλαµβάνοντας έλεγχο (έλεγχο δραστηριοτήτων, χρονοπρογράµµατος, προϋπολογισµού και κόστους), προσδιορισµό διακινδύνευσης και απόκριση χρηστών µε βάση τα οποία δύναται να αποτιµηθεί το έργο. 4.6 Τελική φάση 4.6.1 Εισαγωγή Η τελική φάση περιλαµβάνει εκπόνηση µιας τελικής έκθεσης σχετικά µε το έργο και την περάτωση οικονοµικής ανασκόπησης. Τελική φάση Φάση Τελική έκθεση Οικονοµική ανασκόπηση Πίνακας 5 Τελική φάση Απαιτήσεις Ανάλυση όλων των φάσεων του έργου και της συνοδευτικής τεκµηρίωσης Σύγκριση των εκτιµήσεων κόστους µε τις πραγµατικές δαπάνες 4.6.2 Τελική έκθεση Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να συντάξει την τελική έκθεση στην οποία θα τεκµηριώνεται το ιστορικό του έργου. Αυτή η έκθεση θα συνοψίζει τους στόχους του έργου, θα παρέχει ανάλυση όλων των φάσεων του έργου και θα παραπέµπει στις πηγές που χρησιµοποιήθηκαν για την ολοκλήρωσή του. Αυτό θα καταστήσει τις αναθεωρήσεις του έργου ευκολότερες παρέχοντας παραδείγµατα και µαθήµατα αποδοτικότερης επιτέλεσης. Θα παρέχει επίσης επαναχρησιµοποιήσιµα δεδοµένα για παρόµοια έργα. 4.6.3 Οικονοµική ανασκόπηση Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να αναθεωρεί τις εκτιµήσεις κόστους που υιοθετήθηκαν κατά τη φάση σχεδίασης, να τις συγκρίνει µε τις πραγµατικές δαπάνες που έγιναν κατά τη διάρκεια του έργου και να περιλάβει τα αποτελέσµατα στην τελική έκθεση. Οποιεσδήποτε ασυµφωνίες στις δαπάνες συνιστάται να τεκµηριώνονται προς όφελος µελλοντικών έργων ή της αναθεώρησης του τυποποιηµένου ορολογίου (βλ. γενικά ISO 10006). 15
5 ιαχείριση έργων διεθνούς τυποποίησης ορολογίας 5.1 Γενικά Η διεθνής τυποποίηση ορολογίας που διεξάγεται στον ISO και σε άλλους οργανισµούς ακολουθεί τις προαναφερόµενες κατευθυντήριες οδηγίες µε µερικές πρόσθετες απαιτήσεις που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο. Τα ιεθνή Πρότυπα συνιστάται να λαµβάνουν υπόψη τις εντολές και τους στόχους όλων των συµµετεχόντων στο έργο τυποποίησης ορολογίας. (π.χ. της Κεντρικής Γραµµατείας του ISO, της επιτροπής ISO/TC 37 και των Τεχνικών Επιτροπών (ΤΕ), και Υποεπιτροπών (ΥΕ) και Οµάδων Εργασίας (ΟΕ) ορολογίας). Μεταξύ των ενδιαφεροµένων µερών συνιστάται να τηρούνται ανοικτές γραµµές επικοινωνίας. 5.2 Φάση προετοιµασίας 5.2.1 Αριθµοδότηση Όλα τα σχετικά έγγραφα συνιστάται να αριθµούνται για λόγους ιχνηλασιµότητας. 5.2.2 Εφικτότητα Οι Τεχνικές Επιτροπές (ΤΕ) / Υποεπιτροπές (ΥΕ) / Οµάδες Εργασίας (ΟΕ) συνιστάται να καθορίσουν τον τρόπο µε τον οποίο το έργο τυποποίησης ορολογίας θα υποστηρίζει την εργασία άλλων Οµάδων Εργασίας µέσα στην ίδια Τεχνική Επιτροπή. Για να πραγµατοποιηθεί αυτό ζητείται από τους τεχνικούς εµπειρογνώµονες των άλλων Οµάδων Εργασίας να συµπληρώνουν ένα έντυπο αίτησης ορολογικών πληροφοριών, προσδιορίζοντας έτσι τις ανάγκες τους. 5.2.3 Πλαίσιο Ο ΕΛΟΤ και τα ενδιαφερόµενα µέρη συνιστάται να καθορίσουν τον βαθµό εµπλοκής τους στο έργο. Οι εκτιµήσεις του συνολικού κόστους του έργου, συνιστάται να περιλαµβάνουν δαπάνες από τους συµµετέχοντες φορείς και τις Υπηρεσίες του ΕΛΟΤ δαπάνες ταξιδιών και την αξία του χρόνου που δαπανάται από τους εµπειρογνώµονες στις συνόδους των ΤΕ/ΟΕ. Συνιστάται να χρησιµοποιούνται τα κατάλληλα έντυπα για την αιτιολόγηση του προτεινόµενου ορολογικού έργου, ενώ τα κριτήρια που περιέχονται στις κατευθυντήριες οδηγίες του ΕΛΟΤ να χρησιµοποιούνται ως βάση για την αποδοχή του έργου. 5.3 Φάση σχεδιασµού 5.3.1 Ορισµός επικεφαλής του έργου εδοµένης της σπουδαιότητας του ρόλου του επικεφαλής του έργου στη διαχείριση των διεθνών ορολογικών έργων, ο φορέας υποστήριξης της ΤΕ/ΥΕ συνιστάται να επιλέξει προσεκτικά ένα άτοµο ικανό να διευθύνει και να καθοδηγεί την οµαδική εργασία και η υποψηφιότητα του οποίου να γίνει δεκτή από το όργανο (ΤΕ/ΥΕ/ΟΕ) τυποποίησης στο οποίο υπάγεται το έργο. 5.3.2 Σχεδιασµός εκτέλεσης έργου Προκειµένου να αποφευχθεί η επανάληψη της προσπάθειας και για την ελάττωση του κόστους, συνιστάται να λαµβάνεται υπόψη όλη η σχετική εργασία τυποποίησης ορολογίας που έχει ολοκληρωθεί ή που διεξάγεται από άλλες ΤΕ και να δηµιουργούνται κατάλληλοι σύνδεσµοι. Συνιστάται, επίσης, να επιζητείται η συµβουλή άλλων αρµόδιων οργανισµών που έχουν αρµοδιότητα στο πεδίο. Ο επικεφαλής του έργου συνιστάται να εξασφαλίζει την άµεση πρόσβαση όλων των µελών στα πρότυπα της ΕΛΟΤ/ΤΕ21 και της ISO/TC37 και στους Κανονισµούς του ΕΛΟΤ και στις Οδηγίες του ISO και σε άλλες κατάλληλες πηγές. 16
Οι προβληµατικές έννοιες συνιστάται να αποφασίζονται από κοινού από την οµάδα στη βάση της ίσης συµµετοχής όλων των µελών της οµάδας και συνιστάται να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην αρχή της ίσης αντιπροσώπευσης. Είναι ουσιώδης η καθιέρωση ενός µηχανισµού ανάδρασης µεταξύ της ΥΕ/ΟΕ ορολογίας και των άλλων ΥΕ και ΟΕ µέσα στην ΤΕ. Είναι επίσης σηµαντικό οι άλλες ΟΕ να κάνουν συνεπή χρήση της τυποποιηµένης ορολογίας και να αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα της διεργασίας τυποποίησης ορολογίας. 5.3.3 Σχέδιο εργασίας Σε ό,τι αφορά τις ηµεροµηνίες στόχους, συνιστάται να λαµβάνονται υπόψη οι κανονισµοί του ΕΛΟΤ. 5.4 Φάση υλοποίησης Σε όλη τη διάρκεια των φάσεων της προετοιµασίας, της εργασίας στην επιτροπή και έγκρισης, ο επικεφαλής του έργου, σε συνεργασία µε τις γραµµατείες των ΤΕ και ΥΕ, συνιστάται να εξασφαλίζει, σε συνεχή βάση, ότι η ορολογική εργασία ολοκληρώνεται σύµφωνα µε τα πρότυπα της ΕΛΟΤ/ΤΕ21 και της ISO/TC 37, τους κανονισµούς του ΕΛΟΤ, τις προδιαγραφές και το σχέδιο εργασίας. Όλα τα σχόλια και οι παρατηρήσεις σχετικά µε στα κείµενα εργασίας συνιστάται να σηµειώνονται µε κατάλληλο τρόπο και να υποβάλλονται εµπρόθεσµα. Τα σχόλια συνιστάται να µη βασίζονται σε προσωπικές ή εθνικές προτιµήσεις και προκαταλήψεις και συνιστάται να υποβάλλονται σε µορφή προσυµφωνηµένου ηλεκτρονικού µορφοτύπου. Τέλος συνιστάται να συντάσσονται περιοδικές εκθέσεις προόδου από την ΥΕ και την ΟΕ προς την ΤΕ. 17
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α (πληροφοριακό) Ένα έργο τυποποίησης ορολογίας Φάση προετοιμασίας Έγγραφο προδιαγραφών Φάση σχεδιασμού Σχέδιο εργασίας Φάση υλοποίησης Σχέδιο τυποποιημένου ορολογίου Φάση ανασκόπησης, αποτίμησης και επαλήθευσης Τυποποιημένο ορολόγιο Καθορισμός του σκοπού του έργου Επιλογή επικεφαλής του εργου Προσδιορισμός και αξιολόγηση της τεκμηρίωσης Επαλήθευση της ορθότητας και σαφήνειας των λημμάτων Προσδιορισμός δυνητικών χρηστών Σχηματισμός ομάδας εργασίας Ανάλυση εννοιών Επαλήθευση της τεχνικής ορθότητας των δεδομένων Προσδιορισμός αναγκών των χρηστών Επιλογή οργανωσιακού μοντέλου Ανάπτυξη συστημάτων εννοιών Καθορισμός νομικού, γλωσσικού, χρηματοοικονομικού και οργανωσιακού πλαισίου Εξοπλισμός συμμετεχόντων με κατάλληλα υλικά και κατάρτιση Σύνταξη ορισμών Επιλογή όρων Καθιέρωση μεθόδων εργασίας Προσδιορισμός εργαλείων εργασίας Αναζήτηση και αξιολόγηση ισοδυνάμων Δόμηση λημμάτων Καθιέρωση μέσων διάδοσης και εφαρμογής της τυποποιημένης ορολογίας Συγκέντρωση και αξιοποίηση σχολίων 18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β (πληροφοριακό) Οργανωσιακά µοντέλα για έργα τυποποίησης ορολογίας Μοντέλο Α: Ένας ορολόγος ως σύµβουλος εκτός οµάδας εργασίας Μοντέλο Β: Ένας ορολόγος ως µέλος της οµάδας εργασίας Μοντέλο Γ: Ένας ορολόγος που παράγει ένα λεξιλόγιο µε έναν η περισσότερους ειδικούς Μοντέλο : Ένας ή περισσότεροι ορολόγοι που εργάζονται µε ειδικούς ως συµβούλους Table B.1 Πίνακας Β.1 Ρόλοι και υπευθυνότητες Μοντέλο Α Μοντέλο Β Μοντέλο Γ Μοντέλο Συγκαλεί συνεδριάσεις Προετοιµάζει τα πρακτέα Οργανώνει και συντονίζει την εργασία Καθορίζει υπευθυνότητες και αναθέσεις εργασιών Υποδεικνύει πηγές εξειδικευµένης τεκµηρίωσης και έργα αναφοράς γενικής γλώσσας Εξασφαλίζει ότι πληρούνται οι απαιτήσεις ποιότητας Παρέχει συστάσεις και παρατηρήσεις σε σχόλια για συζήτηση ιευθύνει τις συνεδριάσεις µε σκοπό την επίτευξη συναίνεσης επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου ορολόγος,εµπειρογ νώµονες οµάδας εργασίας επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου ορολόγος,εµπειρογ νώµονες οµάδας εργασίας επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου επικεφαλής του έργου ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος, ειδικός ορολόγος ορολόγος, ειδικός ορολόγος ορολόγος ορολόγος Οργανώνει συνεδριάσεις γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος ορολόγος Κυκλοφορεί τα έγγραφα γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος Καταγράφει τις αποφάσεις γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος ορολόγος Συγκεντρώνει τα σχόλια γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος Συντάσσει τα πρακτικά γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος Ετοιµάζει τα σχέδια εργασίας ενσωµατώνοντας τις τροποποιήσεις γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος ορολόγος Τηρεί φακέλους γραµµατέα γραµµατέα ορολόγος ορολόγος Προσδιορίζει τις προς µελέτη και τυποποίηση έννοιες Αναπτύσσει συστήµατα εννοιών Παρέχει σχόλια σε συστήµατα εννοιών Συντάσσει ορισµούς Καθορίζει κατασηµάνσεις για έννοιες (όρους) εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος,εµπειρογ νώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ειδικός ειδικός ορολόγος ορολόγος ορολόγος εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος ορολόγος 19
Πίνακας Β.1 (συνέχεια) Ρόλοι και υπευθυνότητες Μοντέλο Α Μοντέλο Β Μοντέλο Γ Μοντέλο Υποβάλλει σχόλια για ορισµούς και επιλεγµένες κατασηµάνσεις ορολόγος ειδικός Ετοιµάζει φάκελους για προβληµατικές περιπτώσεις όπου περιλαµβάνονται οι δυσκολίες και προτάσεις επίλυσής στους εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας Ειδικός ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος Παρέχει συµβουλές για γενική οργάνωση του έργου ορολόγος ορολόγος ορολόγος Επανεπεξεργάζεται συστήµατα εννοιών και ορισµούς Επαληθεύει τη γλωσσική ορθότητα και συνέπεια των συστηµάτων εννοιών και των ορισµών εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος,εµπειρογ νώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος ορολόγος Επαληθεύει την ορθότητα και σαφήνεια των ληµµάτων Επαληθεύει την τεχνική ορθότητα των δεδοµένων εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας εµπειρογνώµονες οµάδας εργασίας ορολόγος ειδικός ορολόγος,εµπειρο γνώµονες οµάδας εργασίας ειδικός ορολόγος 20