ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Β ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ Σ.Ε.Ε. Π. ΣΤΑΘΑΤΟΥ Γεωργία Πάργου, ΠΕ70, MSc ειδικής αγωγής
ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ 1
ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ Ένας μεγάλος αριθμός μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες φαίνεται να αντιμετωπίζει προβλήματα στην ορθογραφία, εμφανίζοντας χαμηλή ορθογραφική επίδοση. Ορθογραφία είναι η δεξιότητα της γραπτής απεικόνισης των λέξεων ακολουθώντας μια σειρά από αποδεκτούς κανόνες. Είναι το σύνολο των συμβατικών κανόνων που διέπουν τη γραπτή απεικόνιση των λέξεων μιας γλώσσας, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται: ο συλλαβισμός, η ορθογραφημένη γραφή των λέξεων καθώς και η ιστορική γραφή των λέξεων, η χρήση πεζών - κεφαλαίων γραμμάτων και η χρήση των σημείων στίξης. 2
ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ Και οι δύο είναι διαταραχές της γραφής. Η δυσγραφία είναι μία δυσκολία στο γράψιμο σχετικά με τη γραφική εμφάνιση και την αναπαραγωγή των αλφαβητικών και αριθμητικών σημείων, δηλαδή η δημιουργία γραφημάτων, που συνδέονται με την κινητήρια εκτέλεση της διαδικασίας. Η δυσορθογραφία αναφέρεται στην ορθότητα του γραπτού κειμένου, έτσι ώστε να είναι δύσκολο να μεταφράσει σωστά τους ήχους που συνθέτουν λέξεις με γραφικά σύμβολα (γράμματα). 4
ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ «ειδική μαθησιακή δυσκολία που εκδηλώνεται με ασυνήθιστα επίμονη δυσκολία στην απόκτηση της ικανότητας για ορθογραφημένη γραφή, ενώ η ικανότητα για ανάγνωση καλλιεργείται απρόσκοπτα, αποτελεσματικά και φτάνει στο αναμενόμενο επίπεδο βάσει της ηλικίας και της νοητικής ικανότητας του κάθε μαθητή». Η δυσορθογραφία συχνά συνοδεύει τη δυσλεξία χωρίς ωστόσο να είναι υποχρεωτικό, καθώς προβλήματα δυσορθογραφίας αντιμετωπίζουν και μαθητές χωρίς εμφανείς διαταραχές στην ανάγνωση. Ωστόσο, η δυσορθογραφία δεν πρέπει να συγχέεται με τη δυσλεξία καθώς δεν επηρεάζει την κατάκτηση της αναγνωστικής ικανότητας αλλά αποτελεί ειδική εξελικτική μαθησιακή δυσκολία που δυσκολεύει την κατάκτηση της ορθογραφημένης γραφής. 5
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ γράφουν την ίδια λέξη 2-3 φορές στο ίδιο κείμενο και να τις γράφουν με διαφορετικό τρόπο κάνουν ορθογραφικά λάθη στην κατάληξη των λέξεων αντικαθιστούν διψήφια σύμφωνα που μοιάζουν ακουστικά μεταξύ τους (τσάκι αντί τζάκι) παραλείπουν γράμματα, συλλαβές και καταλήξεις (πιτι αντί σπίτι) αντικαθιστούν ομόηχα άρθρα, ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα π.χ. σκηνή αντί σκοινί, πολλή αντί πολλοί βάζουν τα σωστά γράμματα σε λάθος σειρά π.χ. πνάω αντί πάνω αντιστρέφουν γράμματα ή λέξεις όπως το 3 αντί για το ε προσθέτουν ή να παραλείπουν γράμματα στις λέξεις π.χ. τελειώνιω ή τελιώνω αντί για τελειώνω 6
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ γράφουν τη λέξη όπως ακριβώς την ακούν, απλοποιώντας τη λέξη οπτικά με το να χρησιμοποιούν τους πιο απλούς φθόγγους π.χ. ορέος αντί ωραίος κάνουν ανομοιόμορφα γράμματα, συνδυάζουν τα κεφαλαία με τα μικρά σε μία λέξη αφήνουν μικρές αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις και κολλάνε τα γράμματα μεταξύ τους ή αφήνουν μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις, δεν τονίζουν ή παρατονίζουν τις λέξεις επαναλαμβάνουν τις ίδες λέξεις π.χ. και και γράφουν εκτός της γραμμής του τετραδίου. Συνήθως η δυσορθογραφία επιδεινώνεται όταν συνοδεύεται από διάσπαση προσοχής ΔΕΠΥ..
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ δίνουμε άμεση διόρθωση του λάθους ώστε ο μαθητής να απομνημονεύει σωστά το λάθος προσπαθούμε να σημειώνουμε τα σωστά ορθογραφημένα σημεία και όχι τα λάθη αυτοδιόρθωση εξασκούμε την αντιγραφή (δείχνοντας τη λέξη στόχο και στη συνέχεια την κρύβουμε για να τη συγκρατήσει στη μνήμη του) συμβουλεύουμε το μαθητή όταν γράφει κάτι που δεν ξέρει ορθογραφικά να το αφήνει κενό ή να βάζει κάποιο σημάδι. Έτσι δεν θα καθυστερεί και θα οδηγείται δίδοντας προτεραιότητα σε ό,τι πρέπει ορθογραφία με κενά
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ ασκήσεις πολλαπλής επιλογής (όχι πάνω από 3 επιλογές) περιορίζουμε τον αριθμό λέξεων εκμάθησης και προσπαθούμε οι συγκεκριμένες λέξεις να έχουν μία θεματική δομή αποκωδικοποιούμε φωνητικά τις λέξεις δίνουμε λίστες λέξεων για εκμάθηση συνεχής επανάληψη των λέξεων
Μαθαίνω τις καταλήξεις των λέξεων: Ομαδοποιούμε τις καταλήξεις των λέξεων (π.χ. αρσενικά σε ος, θηλυκά σε η και ρήματα σε -ω ). 9
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ Μαθαίνω το θέμα των λέξεων: Ομαδοποιούμε τις λέξεις με το θέμα που θα θέλουμε να διδάξουμε στα παιδιά (π.χ. θέμα λέξεων που να περιέχουν το γράμμα -ω ). 7
Χωρίζουμε ένα χαρτί σε δύο μέρη, φτιάχνοντας δύο στήλες. Στην μια στήλη γράφουμε «χρο» και στην άλλη «χρω» Τα παιδιά πρέπει να βρουν λέξεις που αρχίζουν από αυτές τις συλλαβές και να τις γράψουν στη σωστή στήλη.
Φτιάχνω οικογένειες λέξεων: 8
11
ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ Μαζί με τους μαθητές, ορίζουμε ποιο χρώμα θα αντιστοιχεί στα ρήματα, ποιο στα ουσιαστικά και ποιο στα επίθετα. Στη συνέχεια λέμε λέξεις γνωστές και συχνόχρηστες και τις γράφουμε στην αντίστοιχη κατηγορία επισημαίνοντας τα "δύσκολα" σημεία/γράμματα με διαφορετικό χρώμα μαρκαδόρου. Για παράδειγμα γράφουμε τη λέξη άνοιγμα σε μπλε χαρτάκι, στην κατηγορία με τα ουσιαστικά, και ψάχνουμε στη συνέχεια παραγωγές λέξεις όπως το επίθετο ανοιχτός και το γράφουμε στο ροζ χαρτάκι, στην κατηγορία με τα επίθετα, ενώ στο πράσινο χαρτάκι γράφουμε το ρήμα ανοίγω Έτσι, δημιουργούμε οικογένειες λέξεων ενώ ταυτόχρονα ταξινομούμε τις λέξεις στη σωστή κατηγορία με τα μέρη του λόγου. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές αποκτούν αυτοπεποίθηση, καθώς βλέπουν πως γνωρίζουν την ορθογραφία πολλών λέξεων, κάνουν επανάληψη στα μέρη του λόγου, ανακαλούν βασικούς κανόνες ορθογραφίας και παίζουν!!!!
Η ΚΥΡΙΑ ΣΙΝΤΟΡΕ ΚΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ kiriasidore.blogspot.com
Επικαιροποιημένος κατάλογος Πιστοποιημένων Διαγνωστικών φορέων Α Αθήνας Α. Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέου Ηρακλείου Αττικής Σωκράτους 32, Νέο Ηράκλειο, ΤΚ 141 22 ΤΗΛ 210 2816598-2102850632 Β. Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέας Σμύρνης 2ας Μαΐου 5, Νέα Σμύρνη, ΤΚ 171 21 ΤΗΛ 210 9321255-210 9323493 Γ. Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Αθήνας Γαρέφη 4, Ελληνορώσων - Κατεχάκη, ΤΚ 115 25 ΤΗΛ 210 6773442-3 Δ. Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Παλλήνης Λεωφ. Μαραθώνος 121, Παλλήνη, ΤΚ 153 51 ΤΗΛ 210 6667224-2106667382 Ε. Ιατροπαιδαγωγική Υπηρεσία του Π.Ν.Α Ραφήνα, ΤΚ 190 09 ΤΗΛ 22940 77791-5
Επικαιροποιημένος κατάλογος Πιστοποιημένων Διαγνωστικών φορέων Α Αθήνας ΣΤ. Τμήμα Ψυχολογικής Παιδιατρικής Θηβών και Μ. Ασίας, Γουδί, ΤΚ 115 27 ΤΗΛ 210 7798748-210 7757496 Ζ. Β' Παιδοψυχιατρικό Τμήμα Θηβών & Λειβαδιάς, Γουδί, Τ.Κ. 11527 ΤΗΛ 213 2009401-2 Η. Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο (Αθήνας) 5ου ΤοΨΥΠΕ (αποκεντρωμένη μονάδα) Γαρέφη 4, Ελληνορώσων - Κατεχάκη, Τ.Κ.115 25 ΤΗΛ 210 6773442-3 210 6773445 Θ. Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παγκρατίου Παιδοψυχιατρικό Τμήμα Φερακύδου 1, Παγκράτι, ΤΚ 116 35 ΤΗΛ 210 7519550-210 7019444
Επικαιροποιημένος κατάλογος Πιστοποιημένων Διαγνωστικών φορέων Α Αθήνας Ι. Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παγκρατίου - Τμήμα Ενηλίκων Φερακύδου 5, Παγκράτι, ΤΚ 116 35 ΤΗΛ 210 7016590-210 7016611 Κ. Κέντρο Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής Βύρωνα - Καισαριανής Δήλου 14. Καισαριανή, ΤΚ 161 21 ΤΗΛ 210 7640111-210 7644705 Λ. Κέντρο Ψυχικής Υγείας Μεσογείων και Ζαλόγγου 6, Αγία Παρασκευή, ΤΚ 153 43 ΤΗΛ 210 6015079-210 6016030 Μ. Τμήμα Ψυχιατρικής Εφήβων & Νέων Μεσογείων 154, ΤΚ 115 27 ΤΗΛ 210 7480901
Ευχαριστώ πολύ!!! 55