Περιεχόμενα Τι είναι ο TAP; 02 Το ευρύτερο πλαίσιο 04 Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου 06 Στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 07 Στρατηγικές συνεργασίες 08 Οφέλη για τις φιλοξενούσες χώρες 09 Ο αγωγός 10 Η διαδρομή του TAP 12 Κατασκευή του αγωγού 14 Προετοιμάζοντας το έδαφος 16 Ανάθεση συμβάσεων 18 Δέσμευση γης 20 Η δέσμευσή μας 22 Περιβάλλον 24 Κοινότητα 25 Υγεία και Ασφάλεια 25 Υπευθυνότητα 26 Εξασφαλίζοντας το μέλλον 28 Σχετικά με εμάς 30 Η εταιρεία μας 31 Οι αξίες μας 31 Κώδικας δεοντολογίας 31 Επικοινωνήστε μαζί μας 32 Περιεχόμενα 01
Τι είναι ο TAP; Ο Φυσικού Αερίου (TAP) θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την περιοχή της Κασπίας Θάλασσας στην Ευρώπη. Οι μέτοχοι του TAP αποδίδουν πολύ μεγάλη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος, την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την ασφάλεια, υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές του κλάδου. Συνδεόμενος με τον αγωγό φυσικού αερίου της Ανατολίας (TANAP) στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ο TAP θα διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα για να καταλήξει στη Νότια Ιταλία, όπου θα συνδέεται με το ιταλικό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου. Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του, ο TAP θα προσφέρει μια δίοδο απευθείας μεταφοράς για το άνοιγμα του ζωτικής σημασίας νοτίου διαδρόμου φυσικού αερίου, ενός συστήματος αγωγών φυσικού αερίου μήκους 3500 χλμ. που θα εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα ως την Ευρώπη. Αυστηρές προδιαγραφές Μέτοχοι του TAP είναι κορυφαίες εταιρείες στον τομέα της ενέργειας με μεγάλη εμπειρία στην εκτέλεση σύνθετων διεθνών έργων. Αποδίδουν πολύ μεγάλη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος, την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την ασφάλεια, υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές του κλάδου. Εξάλλου, ο TAP συμμορφώνεται οικειοθελώς με τις αυστηρές προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Ο σχεδιασμός του αγωγού έγινε σύμφωνα με τις καθιερωμένες εθνικές και διεθνείς προδιαγραφές ασφαλείας. Όλη αυτή η γνώση προσφέρει στον TAP την επάρκεια που χρειάζεται για την έγκαιρη και τεχνικά άρτια εκτέλεση του έργου. Επιπλέον, ο TAP δεν εξαρτάται από κρατικές επιδοτήσεις και θα είναι επωφελής για τις φιλοξενούσες χώρες. Προβλέποντας τις μελλοντικές ανάγκες, οι κατασκευαστές του έργου συμπεριέλαβαν το στοιχείο της ευελιξίας στον σχεδιασμό του αγωγού ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στους μελλοντικά προσδοκώμενους όγκους φυσικού αερίου. Η αρχική μεταφορική ικανότητα του TAP που ανέρχεται σε 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως, αντιστοιχεί στην κατανάλωση ενέργειας επτά περίπου εκατομμυρίων νοικοκυριών στην Ευρώπη. Στο μέλλον, η προσθήκη συνολικά δύο επιπλέον σταθμών συμπίεσης σε Ελλάδα και Τουρκία θα μπορούσε να υπερδιπλασιάσει την παροχή σε περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως με την εκμετάλλευση πρόσθετων ενεργειακών αποθεμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Κασπίας. Μια πιο συμφέρουσα συμφωνία Συμβάλλοντας στη βελτίωση της ρευστότητας και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας, ο TAP θα ενθαρρύνει επίσης μια πιο συμφέρουσα διευθέτηση τόσο για τους παραγωγούς ενέργειας όσο και για τους καταναλωτές. Πέρα από την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης που επιφέρουν τα νέα ενεργειακά αποθέματα, η κατασκευή του αγωγού θα προσελκύσει ξένες άμεσες επενδύσεις στις φιλοξενούσες χώρες του TAP. Ανεξάρτητοι ειδικοί εκτιμούν ότι θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα, στη βιομηχανία, τις κοινωφελείς υπηρεσίες, τις μεταφορές, τις επικοινωνίες, τις οικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες. Σε περιφερειακό επίπεδο ο TAP θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διευκόλυνση της ροής των ενεργειακών αποθεμάτων στις αναπτυσσόμενες ενεργειακές αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ορισμένες από τις οποίες δεν έχουν αυτή τη στιγμή καθόλου πρόσβαση στο φυσικό αέριο. Ο TAP είναι ένα έργο του μέλλοντος, το οποίο θα συμβάλει στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης για τις επόμενες δεκαετίες. 02 Φυσικού Αερίου Τι είναι ο TAP; 03
Το ευρύτερο πλαίσιο Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του, ο TAP θα αποτελέσει κεντρική συνιστώσα του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, συμβάλλοντας έτσι στο ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης. Από τα σημαντικότερα έργα υποδομής στον τομέα της ενέργειας, ο αγωγός θα διευκολύνει τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα στις αναπτυσσόμενες ενεργειακές αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης. 04 Φυσικού Αερίου Το ευρύτερο πλαίσιο 05
3.500 χλμ Συνολική απόσταση του συστήματος αγωγών του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου 45 δισεκατομμύρια δολλάρια Εκτίμηση της συνολικής επένδυσης του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου και των συνδεόμενων έργων Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου Ο όρος Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να περιγράψει σχεδιαζόμενα έργα υποδομών που σκοπό έχουν να ενισχύσουν την ασφάλεια και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ μέσω της μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη από την περιοχή της Κασπίας. Ο σχεδιασμός του TAP προσφέρει ποικίλες εναλλακτικές επιλογές σύνδεσης σε διάφορους υφιστάμενους και προτεινόμενους αγωγούς κατά μήκος της διαδρομής του. Σύστημα αγωγών φυσικού αερίου Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου είναι ένα από τα πιο σύνθετα συστήματα αγωγών φυσικού αερίου που κατασκευάστηκαν ποτέ. Εκτεινόμενος σε μήκος περίπου 3.500 χιλιομέτρων, θα διέρχεται από επτά χώρες και στην κατασκευή του θα συμμετάσχουν περισσότερες από δώδεκα κορυφαίες εταιρείες ενέργειας. Αποτελείται δε από επιμέρους ενεργειακά έργα συνολικής επένδυσης 45 δισ. δολαρίων ΗΠΑ περίπου, συγκεκριμένα: Ανάπτυξη του Shah Deniz 2, γεωτρήσεις καθώς και παραγωγή φυσικού αερίου στην Κασπία Θάλλασσα Επέκταση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας φυσικού αερίου στον τερματικό σταθμό του Sangachal στις ακτές της Κασπίας στο Αζερμπαϊτζάν. Τρία έργα κατασκευής αγωγών: Αγωγός Νοτίου Καυκάσου (SCPX) Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία Αγωγός φυσικού αερίου Ανατολίας (TANAP) Τουρκία Φυσικού Αερίου (TAP) Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία Επέκταση του ιταλικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου. Δυνατότητες περαιτέρω σύνδεσης με δίκτυα φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής, Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Μεταφέροντας το φυσικό αέριο της Κασπίας Θάλασσας στην Ευρώπη Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου θα εκπληρώσει τον σκοπό του, είναι απαραίτητο το φυσικό αέριο της Κασπίας να προσεγγίσει όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές ευρωπαϊκές αγορές και πολλούς καταναλωτές. Ο σχεδιασμός του TAP προσφέρει ποικίλες εναλλακτικές επιλογές σύνδεσης σε διάφορους υφιστάμενους και προτεινόμενους αγωγούς κατά μήκος της διαδρομής του, καθιστώντας έτσι δυνατή τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Κασπίας σε πολλούς προορισμούς ανά την Ευρώπη: Ελλάδα και Αλβανία: ο TAP θα διέρχεται απευθείας από το έδαφος της Ελλάδας και της Αλβανίας. Στην Ελλάδα, η δημόσια επιχείρηση φυσικού αερίου ΔΕΠΑ υπέγραψε σύμβαση πώλησης φυσικού αερίου με την κοινοπραξία Shah Deniz (Shah Deniz Consortium) τον Σεπτέμβριο του 2013. Η Αλβανία θα μπορούσε, επίσης, δυνητικά να αποκτήσει στο μέλλον πρόσβαση σε φυσικό αέριο της Κασπίας από το κοίτασμα Shah Deniz. Βουλγαρία: Ο αγωγός TAP μπορεί να προσφέρει μια νέα πηγή αερίου με τη σύνδεσή του σε υφιστάμενες και προβλεπόμενες υποδομές, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας αντίστροφης ροής μέσω διασυνδετήριου αγωγού με τη γραμμή Kula-Σιδηρόκαστρο, και/ή προτεινόμενης σύνδεσης με τον προβλεπόμενο Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας - Βουλγαρίας (Interconnector Greece Bulgaria - IGB). Νοτιοανατολική Ευρώπη: Το φυσικό αέριο της Κασπίας μπορεί να φτάσει στις αναπτυσσόμενες αγορές της περιοχής και να συμβάλει στη δημιουργία νέων ενεργειακών αγορών στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, οι οποίες εξαρτώνται επί του παρόντος από έναν και μοναδικό προμηθευτή. Ο TAP συνεργάζεται με τους κατασκευαστές του προβλεπόμενου Αγωγού Ιονίου - Αδριατικής (IAP) και συζητά δυνατότητες σύνδεσης με αγορές της Νότιας Κροατίας, της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Ρώμη Ιταλία: ο TAP θα συνδεθεί με το ιταλικό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου, το οποίο εκμεταλλεύεται η εταιρεία Snam Rete Gas, από το οποίο θα μπορούν να προσεγγιστούν όλες οι έξοδοι φυσικού αερίου προς ευρωπαϊκούς προορισμούς. Αυστρία και Κεντρική Ευρώπη: το φυσικό αέριο που μεταφέρεται δια μέσου του TAP μπορεί να φτάσει μέχρι τον κόμβο φυσικού αερίου της Κεντρικής Ευρώπης ο οποίος βρίσκεται στο Baumgarten της Αυστρίας μέσω του αγωγού Trans Austria Gas (TAG), αξιοποιώντας τις δυνατότητες εναλλαγής (swap) και αντίστροφης ροής. Γερμανία και Γαλλία μέσω Ελβετίας: αξιοποιώντας τη δυνατότητα αντίστροφης ροής μέσω του αγωγού Transitgas. Ηνωμένο Βασίλειο: οι εταιρείες εκμετάλλευσης Snam Rete Gas και Fluxys συμφώνησαν να αναπτύξουν δυνατότητες φυσικής αντίστροφης ροής μεταξύ Ιταλίας και Ηνωμένου Βασιλείου διασυνδέοντας τις αγορές φυσικού αερίου της Ιταλίας, της Ελβετίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου, και επιτρέποντας έτσι στο αέριο της Κασπίας να φτάσει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου αποτελεί μείζονα συνιστώσα της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζει ο TAP στην υλοποίηση αυτού του οράματος δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή σημαντικών οικονομικών οφελών, αλλά επιπλέον διασφαλίζει για τις επόμενες δεκαετίες τη βιωσιμότητα μιας εκ των σημαντικότερων οδών μεταφοράς ενέργειας στην Ευρώπη. Αδριατική Θάλασσα Ιταλία Αλβανία Τίρανα TAP Ελλάδα Αθήνα Στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τη συμβολή του TAP στην προσπάθεια επίτευξης ενεργειακής ασφάλειας και διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού στην Ευρώπη. Ο TAP, ένα από τα σημαντικότερα έργα υποδομής στον τομέα της ενέργειας εδώ και πολλά χρόνια, μετά το πέρας της κατασκευής του θα επιτρέψει τη διοχέτευση φυσικού αερίου από την περιοχή της Κασπίας σε αγορές της Ευρώπης με αυξημένη ενεργειακή ζήτηση. Ο TAP θα ανοίξει έτσι το Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Ο νέος αυτός διάδρομος θα προστεθεί στις διάφορες πηγές από τις οποίες προμηθεύεται φυσικό αέριο η Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της ασφάλειας και της ευελιξίας του ενεργειακού εφοδιασμού της. Έργο κοινού ενδιαφέροντος Ο Φυσικού Αερίου (TAP) έχει αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος» (Project of Common Interest PCI) στο πλαίσιο των νέων κατευθυντήριων γραμμών για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές (ΤΕΝ-Ε). Κωνσταντινούπολη Μαύρη Θάλασσα TANAP Άγκυρα Τουρκία Η επιλογή του TAP ως «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος» έγινε με γνώμονα τον ρόλο που διαδραματίζει στο άνοιγμα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ενός εκ των 12 επονομαζόμενων ενεργειακών διαδρόμων που έχουν προσδιοριστεί από την ΕΕ ως προτεραιότητες για την επίτευξη των στόχων της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής. Ο χαρακτηρισμός «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος» αποδίδεται σε σημαντικά έργα υποδομών και αποσκοπεί στην επιτάχυνση της χορήγησης των απαιτούμενων αδειών και στη βελτίωση των ρυθμιστικών διαδικασιών. Τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος βοηθούν τα κράτη μέλη να προβούν στην ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών τους, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να διαφοροποιήσουν τις πηγές ενεργειακού εφοδιασμού τους και επιδιώκουν να θέσουν τέλος στην ενεργειακή απομόνωση ορισμένων κρατών μελών. Τα επιλέξιμα έργα πρέπει: να έχουν σημαντικά οφέλη για τουλάχιστον δύο κράτη μέλη της ΕΕ να συμβάλουν στην ολοκλήρωση της αγοράς και στην τόνωση του ανταγωνισμού να ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ). Η αναγνώριση του TAP ως «Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος» επισημοποιεί ουσιαστικά την υψηλότατου επιπέδου πολιτική στήριξη που παρέχει η ΕΕ στο έργο και την υλοποίησή του. Γεωργία Τμπιλίσι SCP Μπακού Αζερμπαϊτζάν Κασπία Θάλασσα Χάρτης του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου 06 Φυσικού Αερίου Το ευρύτερο πλαίσιο 07
Έργο ενδιαφέροντος για την Ενεργειακή Κοινότητα Εκτός από την αναγνώρισή του ως «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος», ο TAP έχει επιπλέον χαρακτηριστεί από την Ενεργειακή Κοινότητα ως Έργο Ενδιαφέροντος για την Ενεργειακή Κοινότητα (ΕΕΕΚ). Ειδική ομάδα υπό την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προέβη σε αξιολόγηση εκατό διαφορετικών έργων προτού επιλέξει τελικά 35 ΕΕΕΚ, μεταξύ των οποίων και ο TAP. Ο χαρακτηρισμός αυτός αποδίδεται μόνο σε έργα τα οποία, σύμφωνα με τη διατύπωση της γραμματείας της Ενεργειακής Κοινότητας, «έχουν τον υψηλότερο δυνατό θετικό αντίκτυπο στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό συμβαλλομένων μερών». Στρατηγικές συνεργασίες Η κατασκευή αγωγού που θα διατρέχει μια ολόκληρη ήπειρο απαιτεί σημαντικούς πόρους, τεχνογνωσία κορυφαίου επιπέδου, τήρηση των υψηλότερων προτύπων προστασίας του περιβάλλοντος και ασφάλειας, υγιή χρηματοδότηση και, πάνω από όλα, ισχυρές συνεργασίες. Τα τελευταία χρόνια, ο TAP προέβη επιτυχώς στη σύναψη αρκετών στρατηγικών συνεργασιών με διάφορες κυβερνήσεις και εταιρείες. Ευρωπαϊκή Ένωση Σε γεωπολιτικό επίπεδο, η στρατηγική συνεργασία του TAP με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύεται από την αμέριστη στήριξη που παρέχουν στον αγωγό θεσμικά όργανα της ΕΕ όπως η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Σε επίπεδο εθνικών κυβερνήσεων, οι τρεις χώρες από τις οποίες θα περάσει ο αγωγός Ελλάδα, Αλβανία και Ιταλία επιβεβαίωσαν την κοινή δέσμευσή τους όσον αφορά τον TAP με την υπογραφή τριμερούς διακρατικής συμφωνίας (IGA) το 2013, η οποία επικυρώθηκε ακολούθως από τα αντίστοιχα κοινοβούλια. Επιμέρους Συμφωνίες Φιλοξενούσας Χώρας (HGA) υπογράφηκαν επίσης με τις κυβερνήσεις της Αλβανίας και της Ελλάδας, οι οποίες καθορίζουν το πλαίσιο υλοποίησης και λειτουργίας του TAP σε κάθε χώρα. Στην Αλβανία, όπου χαρακτηρίστηκε ως «έργο εθνικής σημασίας», ο TAP βοηθάει επιπλέον την κυβέρνηση να αναπτύξει εθνικό σχέδιο αγοράς φυσικού αερίου. Αγωγός Ιονίου-Αδριατικής Στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, μία από τις περιοχές που θα ωφεληθούν ιδιαιτέρως από το άνοιγμα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ο TAP έχει υπογράψει αρκετά Μνημόνια Κατανόησης και Συνεργασίας με τους κατασκευαστές του προτεινόμενου αγωγού Ιονίου - Αδριατικής (IAP). Ο αγωγός αυτός επιδιώκει να διοχετεύσει φυσικό αέριο από την Κασπία στις αγορές της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου, της Νότιας Κροατίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η εταιρεία Plinacro που διαχειρίζεται το σύστημα φυσικού αερίου της Κροατίας, η εταιρεία φυσικού αερίου BH-Gas της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η σλοβενική Geoplin Plinovodi και τα υπουργεία ενέργειας της Αλβανίας και του Μαυροβουνίου συνεργάζονται με τον TAP με στόχο τη διασύνδεση και τον συντονισμό των δύο έργων. Περαιτέρω στήριξη για τη διασύνδεση των αγωγών TAP-IAP εξασφαλίστηκε τον Μάιο του 2013 με την υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης και Συνεργασίας από τις κυβερνήσεις της Αλβανίας, της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης, της Κροατίας και του Μαυροβουνίου, οι οποίες εξέφρασαν με τον τρόπο αυτόν τη στήριξή τους στους δύο αγωγούς, καθώς και με τη δήλωση στήριξης εκ μέρους του Συμβουλίου Υπουργών των χωρών της Πρωτοβουλίας Αδριατικής - Ιονίου. Ακόμη, τον Ιούνιο του 2013 οι υπουργοί εξωτερικών έξι χωρών της Αλβανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας και του Μαυροβουνίου συναντήθηκαν στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας προκειμένου να επιβεβαιώσουν για μια ακόμη φορά την υψηλού επιπέδου πολιτική στήριξη που παρέχουν στον TAP. Διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βουλγαρίας Στη Βουλγαρία, οι κατασκευαστές του σχεδιαζόμενου Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας Βουλγαρίας (IGB) υπέγραψαν με τον TAP τον Ιανουάριο του 2014 Μνημόνιο Κατανόησης και Συνεργασίας για τεχνικά θέματα. Ο IGB μπορεί κάλλιστα να διοχετεύσει φυσικό αέριο από την Κασπία στο βουλγαρικό δίκτυο φυσικού αερίου και περαιτέρω στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. ΔΕΣΦΑ Στην Ελλάδα, η εταιρεία που διαχειρίζεται το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου (ΔΕΣΦΑ) υπέγραψε τον Ιούλιο του 2013 Συμφωνία Συνεργασίας με τον TAP. Ανεξάρτητες μελέτες που διενεργήθηκαν στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία από το ΙΟΒΕ, την Oxford Economics και την ιταλική Nomisma Energia διαπιστώνουν ότι ο TAP θα έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη της κάθε φιλοξενούσας χώρας, κυρίως στη διάρκεια της φάσης κατασκευής. Αγωγός φυσικού αερίου Ανατολίας (TANAP) Στην Τουρκία, στο πλαίσιο του Μνημονίου Κατανόησης και Συνεργασίας που υπεγράφη τον Νοέμβριο του 2012, ο TAP εξακολουθεί να συνεργάζεται στενά για τεχνικά και εμπορικά ζητήματα με τον προτεινόμενο αγωγό φυσικού αερίου της Ανατολίας (Trans Anatolian Gas Pipeline - TANAP), ο οποίος θα διασυνδεθεί με τον TAP στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Snam Rete Gas Η Snam Rete Gas (SRG) είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται το ιταλικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου με το οποίο θα διασυνδεθεί ο TAP φτάνοντας στην Ιταλία. Η σχεδιαζόμενη επέκταση του συστήματος θα διασφαλίσει τη διοχέτευση φυσικού αερίου από το κοίτασμα Shah Deniz στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Οφέλη για τις φιλοξενούσες χώρες Η Ελλάδα, η Αλβανία και η Ιταλία θα αποκομίσουν σημαντικά οφέλη σε στρατηγικό επίπεδο από την παρουσία του TAP στις χώρες τους. Η θέση των ανωτέρω χωρών στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη θα αναβαθμιστεί αφού θα αποτελούν πλέον σημαντικές περιφερειακές πύλες και ενεργειακούς κόμβους. Στα οφέλη που θα προέλθουν από τον TAP συγκαταλέγονται τα εξής: Άμεση συμβολή στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) μέσω των φόρων. Άμεση και έμμεση απασχόληση στη διάρκεια της κατασκευής και της λειτουργίας. Προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών μέσω των επιλέξιμων προμηθευτών. Κοινωνικά και περιβαλλοντικά επενδυτικά προγράμματα σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων. Κατασκευή και βελτίωση δρόμων και γεφυρών στην Αλβανία. Ανεξάρτητες μελέτες που διενεργήθηκαν στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία διαπιστώνουν ότι ο TAP θα έχει σημαντικό και θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη της κάθε χώρας, κυρίως στη διάρκεια της φάσης κατασκευής. Αλβανία Ο TAP θα συμβάλει στην ανάπτυξη των ενεργειακών υποδομών της Αλβανίας και θα συμβάλει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα. Ο TAP προσδοκάται ότι θα είναι μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις που έχουν γίνει ως σήμερα στην Αλβανία. Ο TAP έχει την ισχυρή στήριξη της κυβέρνησης της Αλβανίας και χαρακτηρίζεται ως «έργο εθνικής σημασίας». Ο αγωγός θα συμβάλει στην εμπορική, φυσική και πολιτική προσέγγιση της Αλβανίας με την Ευρώπη, ενισχύοντας την περιφερειακή και γεωστρατηγική σημασία της χώρας και προάγοντας τη σταθερότητα. Πέρα από την εξασφάλιση σταθερών και προβλέψιμων ετήσιων εσόδων αφού τεθεί σε λειτουργία, ο TAP μπορεί επίσης να συνδράμει την Αλβανία στην κάλυψη των εγχώριων ενεργειακών αναγκών της βοηθώντας την ανάπτυξη μιας εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Ο TAP προσφέρει ήδη τη συνδρομή του στην ανάπτυξη του εθνικού γενικού σχεδίου για το φυσικό αέριο. Ελλάδα H οικονομική ευρωστία των μετόχων του TAP διασφαλίζει ότι ο αγωγός θα χρηματοδοτηθεί χωρίς οικονομική ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το έργο θα αποτελέσει πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Παράλληλα, προσδοκάται ότι ο TAP θα δώσει ώθηση στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τόσο στη διάρκεια όσο και μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, και ότι θα παραγάγει φορολογικά έσοδα. Ιταλία Ο TAP θα προσφέρει στην Ιταλία νέες ευκαιρίες να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της αγοράς, παρέχοντας πρόσβαση σε μια νέα πηγή φυσικού αερίου. Ο αγωγός απασχολεί ήδη τεχνικές εταιρείες υψηλής εξειδίκευσης. Όταν αρχίσει η κανονική λειτουργία του TAP, θα χρειαστεί μόνιμο προσωπικό τόσο στον τερματικό σταθμό παραλαβής του αγωγού για την παρακολούθηση των τοπικών ημερήσιων εργασιών, όσο και για τη λειτουργία ολόκληρου του αγωγού. 08 Φυσικού Αερίου Το ευρύτερο πλαίσιο 09
Ο αγωγός Ο TAP θα ξεκινά στην Ελλάδα στα σύνορα με την Τουρκία, όπου θα συνδέεται με τον αγωγό φυσικού αερίου της Ανατολίας (TANAP) ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Από εκεί, ο TAP θα διασχίζει ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα (διαδρομή που αντιπροσωπεύει και το μεγαλύτερο σε μήκος τμήμα του) και θα συνεχίζει, με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά, μέσω της Αλβανίας και της Αδριατικής Θάλασσας για να καταλήξει στη νότια Ιταλία όπου θα συνδέεται με το ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου. 10 Φυσικού Αερίου Ο αγωγός 11
1.800m Το μεγαλύτερο υψόμετρο από το οποίο θα περάσει ο αγωγός θα είναι τα 1.800 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η διαδρομή του TAP Με οδηγό τις συνταχθείσες μελέτες περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων, οι κατασκευαστές του TAP υπήρξαν ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επιλογή της όδευσής του ώστε να αποφευχθούν, κατά το δυνατόν, οι περιβαλλοντικά, κοινωνικά και πολιτισμικά ευαίσθητες περιοχές. 820m Το βαθύτερο σημείο του αγωγού θα είναι στα 820 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Εκτενείς διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη του έργου, όπως οι εθνικές κυβερνήσεις και οι τοπικές κοινότητες, οδήγησαν επίσης σε τροποποιήσεις στην όδευση του αγωγού. Για το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του, ο αγωγός δεν θα είναι ορατός μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, καθώς θα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης σε βάθος τουλάχιστον 1 μέτρου στην Αλβανία και στην Ελλάδα και 1,5 μέτρου στην Ιταλία. Ένα πρωτοπόρο ταξίδι Ο TAP θα ξεκινά στην Ελλάδα στα σύνορα με την Τουρκία, όπου θα συνδέεται με τον αγωγό φυσικού αερίου της Ανατολίας (TANAP) ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Από εκεί, ο TAP θα διασχίζει ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα και θα συνεχίζει, με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά, μέσω της Αλβανίας και της Αδριατικής Θάλασσας για να καταλήξει στη νότια Ιταλία όπου θα συνδέεται με το ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου. Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού θα ξεκινά κοντά στην αλβανική πόλη Φίερη (Fier). Από εκεί ο TAP θα διασχίζει την Αδριατική Θάλασσα, ακολουθώντας το ανάγλυφο του βυθού για να αναδυθεί στη νότια Ιταλία, στην επαρχία Λέτσε, κοντά στο San Foca του δήμου Melendugno. Εκεί, θα συνδέεται με το δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου της Ιταλίας, το οποίο διαθέτει πολλαπλές διασυνδέσεις με άλλους αγωγούς που εξυπηρετούν αγορές στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Ελληνικό τμήμα του αγωγού Με κατεύθυνση προς τα δυτικά, ο TAP θα διανύει περίπου 545 χιλιόμετρα σε ελληνικό έδαφος, το μεγαλύτερο σε μήκος τμήμα του αγωγού. Ξεκινώντας από τους Κήπους κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα, το ελληνικό τμήμα του TAP θα καταλήγει στα σύνορα με την Αλβανία, νοτιοδυτικά της Ιεροπηγής στη Βόρεια Ελλάδα. Το έργο του TAP στην Ελλάδα προβλέπει την κατασκευή ενός σταθμού συμπίεσης κοντά στους Κήπους με μεταφορική ικανότητα 10 δισ. κ. μ. Ένας δεύτερος σταθμός θα εγκατασταθεί στην κεντρική Μακεδονία κοντά στις Σέρρες σε περίπτωση μελλοντικής αναβάθμισης της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού σε 20 δισ. κ. μ., με την εκμετάλλευση πρόσθετων ενεργειακών αποθεμάτων. Κατά μήκος της διαδρομής του ελληνικού τμήματος του αγωγού θα κατασκευαστούν επίσης 23 βαλβιδοστάσια. Συνολικά, ο TAP θα έχει μήκος περίπου 870 χλμ. (545 χλμ. στην Ελλάδα, 211 χλμ. στην Αλβανία, 105 χλμ. στην Αδριατική Θάλασσα και 8 χλμ. στην Ιταλία). Οι αριθμοί αυτοί ενδέχεται να τροποποιηθούν κατά την τελική φάση του σχεδιασμού και της τεχνικής μελέτης. Κατά μήκος της διαδρομής του, ο αγωγός θα αναρριχηθεί σε εννέα κορυφές ορέων στην Αλβανία, η υψηλότερη από τις οποίες φτάνει τα 1800 μέτρα. Στο βαθύτερο σημείο του, ο TAP θα βρίσκεται 820 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Αδριατικής Θάλασσας. Αλβανικό τμήμα του αγωγού Το χερσαίο τμήμα του TAP που θα διατρέχει την Αλβανία θα έχει μήκος περίπου 211 χλμ., ενώ το υποθαλάσσιο τμήμα που θα διασχίζει τα χωρικά ύδατα της Αλβανίας στην Αδριατική θα έχει μήκος 60 χλμ. Θα ξεκινά από τον δήμο της Βίγλιστα (Bilisht) στην περιφέρεια της Κορυτσάς (Korça) στα ελληνοαλβανικά σύνορα και θα καταλήγει στις ακτές της Αδριατικής, 17 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης Φιέρη (Fier) στην ξηρά, σε απόσταση 400 μέτρων από την ακτογραμμή. Σταθμός συμπίεσης θα κατασκευαστεί κοντά στην πόλη Φιέρη (Fier), ενώ προβλέπεται να εγκατασταθεί πρόσθετος σταθμός συμπίεσης κοντά στη Βίγλιστα (Bilisht) σε περίπτωση μελλοντικής επέκτασης της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού σε 20 δισ. κ. μ.. Κατά μήκος της διαδρομής του αλβανικού τμήματος του αγωγού θα κατασκευαστούν εννέα βαλβιδοστάσια. Στις ορεινές περιοχές, θα κατασκευαστούν νέοι δρόμοι πρόσβασης μήκους περίπου 51 χλμ., ενώ θα αναβαθμιστούν 41 χλμ. υφιστάμενου οδικού δικτύου. Προβλέπονται ακόμα εργασίες ενίσχυσης σε 42 γέφυρες ενώ θα κατασκευαστούν και τρεις νέες. Οι σχετικές εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν το 2015. Οι εργασίες κατασκευής του αγωγού σε κάθε τοποθεσία κατά μήκος της διαδρομής του υπολογίζεται ότι θα έχουν διάρκεια τρεις μήνες. Όπως και στην υπόλοιπη διαδρομή του, ο TAP θα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης. Ιταλικό τμήμα του αγωγού Καθώς πλησιάζει τις ακτές της Ιταλίας, διατρέχοντας την Αδριατική Θάλασσα, ο TAP εισέρχεται στα ιταλικά χωρικά ύδατα. Εκεί, ο αγωγός θα διέρχεται μέσω ειδικά κατασκευασμένης μικροσήραγγας μήκους 1,5 χλμ., στην οποία θα εισέλθει σε βάθος 25 μέτρων. Αυτή η προηγμένη τεχνικά λύση εγγυάται ότι ο TAP δεν θα υποβαθμίσει την ακτή, καθώς αποφεύγονται οι εκσκαφικές εργασίες κοντά στην παραλία και προστατεύονται τα τοπικά υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας και η χερσαία μεσογειακή μακκία βλάστηση. Το συνολικό μήκος του χερσαίου τμήματος του αγωγού στην Ιταλία θα είναι περίπου 8 χλμ. Προβλέπεται ένα βαλβιδοστάσιο κοντά στο σημείο προσαιγιάλωσης στην επαρχία Λέτσε, κοντά στο San Foca, και τερματικός σταθμός παραλαβής στον δήμο του Melendugno, σε απόσταση 8,2 χλμ. από την ακτή και από προστατευόμενες περιοχές. Ο τερματικός σταθμός παραλαβής θα αποτελεί το κέντρο παρακολούθησης και ελέγχου του TAP. Ο τερματικός σταθμός, ο οποίος εκτιμάται ότι θα απασχολεί 32 άτομα προσωπικό, θα καταλαμβάνει έκταση 12 εκταρίων και έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να εντάσσεται αρμονικά στο περιβάλλον τοπίο και να έχει περιορισμένο αισθητικό αντίκτυπο. Κατόπιν διαβουλεύσεων με ενδιαφερόμενα μέρη της περιοχής, το μέγεθος του τερματικού σταθμού παραλαβής μειώθηκε κατά 40%. Χρησιμοποιώντας ηλεκτρικούς λέβητες για να θερμαίνει το φυσικό αέριο και να διευκολύνει τη ροή του, ο τερματικός σταθμός παραλαβής θα έχει μηδενικές εκπομπές υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας, με εξαίρεση τις περιπτώσεις διακοπής της ροής ή απότομης διακύμανσης της πίεσης στο δίκτυο της Snam Rete Gas. Στη χειρότερη περίπτωση, ο τερματικός σταθμός παραλαβής θα παράγει εκπομπές σε λιγότερο από το 2% του ετήσιου χρόνου λειτουργίας του. Το σημείο σύνδεσης με το σύστημα της Snam Rete Gas θα βρίσκεται στην περίφραξη των εγκαταστάσεων του TAP. 12 Φυσικού Αερίου Ο αγωγός 13
Ως ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά έργα υποδομής στον τομέα της ενέργειας, ο TAP θα προσφέρει ευκαιρίες για τις εταιρείες που επιθυμούν να συμβάλουν στο έργο ως προμηθευτές και πάροχοι υπηρεσιών. Κατασκευή του αγωγού Οι εργασίες κατασκευής του αγωγού θα ξεκινήσουν το 2015 με την κατασκευή και αποκατάσταση οδών και γεφυρών στην Αλβανία προκειμένου να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στα μελλοντικά εργοτάξια κατασκευής του αγωγού. Για το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του, ο αγωγός δεν θα είναι ορατός μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, καθώς θα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης σε βάθος τουλάχιστον 1 μέτρου στην Aλβανία και στην Ελλάδα και 1,5 μέτρου στην Ιταλία. Επίγειες θα είναι μόνο εγκαταστάσεις όπως ο τερματικός σταθμός παραλαβής, οι σταθμοί συμπίεσης και τα βαλβιδοστάσια, ενώ θα ληφθεί ειδική μέριμνα ώστε ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η ένταξή τους στο τοπίο να έχουν τις ελάχιστες δυνατές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για μια μελλοντική αναβάθμιση στα 20 δισ. κ.μ., θα απαιτηθεί η κατασκευή δύο νέων σταθμών συμπίεσης στη Βίγλιστα (Bilisht) της Αλβανίας και στις Σέρρες. Χερσαίο τμήμα του αγωγού Τα χερσαία τμήματα του TAP θα έχουν συνολικό μήκος περίπου 765 χλμ. (545 χλμ. στην Ελλάδα 211 χλμ. στην Αλβανία 8 χλμ. στην Ιταλία). Η κατασκευή του αγωγού και των σχετικών υποδομών, θα πραγματοποιηθεί σε στάδια και θα επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες και σε ορισμένες περιπτώσεις, εποχιακούς περιορισμούς. Η πραγματική εντατική κατασκευή εντός της ζώνης κατασκευής του έργου, θα αποτελέσει τμηματική διαδικασία που κατά κύριο λόγο, θα πραγματοποιηθεί σε περίοδο 3-6 μηνών. Ωστόσο, συνολική πρόσβαση στη γη θα απαιτηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στη ζώνη κατασκευής για μεταφορές και άλλες περιφερειακές κατασκευαστικές δραστηριότητες, και συνολικά ενδέχεται να διαρκέσει μεταξύ 12 και 24 μηνών, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου των 3-6 μηνών της εντατικής κατασκευής. Ολη η γη που θα χρησιμοποιηθεί θα αποκατασταθεί τουλάχιστον στην αρχική της κατάσταση. Ο ΤΑΡ θα καταβάλει αποζημίωση για το συνολικό χρόνο διατάραξης (δηλαδή, για τον πραγματικό χρόνο διατάραξης ή για 24 μήνες, όποιο από τα δύο είναι μεγαλύτερο), όταν η γη χρησιμοποιείται. Αρχικά, θα εκσκαφεί μια τάφρος βάθους περίπου 2,5 μέτρων. Το πλάτος της ζώνης εργασίας του αγωγού θα εξαρτάται από τις κατηγορίες των χρήσεων γης. Στη συνέχεια, μεμονωμένοι σωλήνες θα συγκολλούνται διαδοχικά ώστε να διαμορφώνουν τα τμήματα του αγωγού και θα τοποθετούνται μέσα στην τάφρο. Αυτή θα γεμίζει πάλι με χώμα και το τοπίο θα αποκαθίσταται, ενώ η κατασκευή θα προωθείται προς τα εμπρός. Οι σωλήνες που χρησιμοποιούνται στο χερσαίο τμήμα του αγωγού θα έχουν διάμετρο 1,2 m (48 ίντσες). Για να διέλθει ο αγωγός δρόμους και ποτάμια, θα εφαρμοστούν εξειδικευμένες τεχνικές, όπως διατρήσεις οριζόντιας κατεύθυνσης, και θα ληφθεί ειδική μέριμνα για την ελαχιστοποίηση των οποιονδήποτε αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τη διαδικασία της κατασκευής. Προβλέπονται περίπου 15 εργοτάξια κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού, με 150 έως 200 άτομα προσωπικό το καθένα. Τα βαλβιδοστάσια θα τοποθετηθούν κατά μήκος του αγωγού σε απόσταση 30 χλμ. μεταξύ τους, ώστε να είναι δυνατή η διακοπή της ροής του φυσικού αερίου κατά τις εργασίες προγραμματισμένης συντήρησης ή σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού Η διέλευση του TAP από την Αδριατική Θάλασσα θα πραγματοποιηθεί μέσω της συντομότερης διαδρομής μεταξύ της πόλης Φίερη (Fier) στην Αλβανία και της περιοχής της νότιας Απουλίας στην Ιταλία. Πρόκειται για μια απόσταση μόλις 105 χλμ. Για την επιλογή και αυτής της διαδρομής ελήφθησαν υπόψη αυστηρές απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βυθού της Αδριατικής. Το βαθύτερο σημείο του αγωγού θα είναι στα 820 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας στον Πορθμό του Οτράντο. Σωλήνες μήκους 12 μέτρων θα συγκολλούνται στο κατάστρωμα ειδικού σκάφους και θα ποντίζονται με προσοχή. Ο χαλύβδινος σωλήνας θα έχει διάμετρο 91,44 εκατοστά (36 ίντσες) και πάχος από 20 έως 34 χιλιοστά, ανάλογα με το βάθος του νερού. Στα σημεία προσαιγιάλωσης στην Ιταλία και την Αλβανία θα γίνει χρήση ειδικού εξοπλισμού ώστε να διασφαλιστεί ότι η έξοδος του αγωγού στην ακτή θα πραγματοποιηθεί με τον μικρότερο δυνατό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Φάσεις της κατασκευής Το χρονοδιάγραμμα του TAP είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με τις εξελίξεις σε επίπεδο παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι οι ακριβείς χρόνοι θα εξαρτηθούν από την πρόοδο των εκεί εργασιών. 23 βαλβιδοστάσια Κατά μήκος του ελληνικού τμήματος του αγωγού 58χλμ Συνολικό μήκος των νέων δρόμων πρόσβασης που πρόκειται να κατασκευαστούν στα ορεινά της Αλβανίας 14 Φυσικού Αερίου Ο αγωγός 15