ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΝΑΠ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΑ ΤΑΞΕΩΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΝΑΠ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΑ ΤΑΞΕΩΝ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Σύμφωνα με τα νέα Ωρολόγια Προγράμματα, σε όλους τους τύπους σχολείων, που περιλαμβάνουν τμήματα που δεν είναι αμιγή, η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας και των Φυσικών Επιστημών οργανώνεται σε συμπλέγματα τάξεων Α - Β, Γ - Δ και Ε - Στ. Η οργάνωση του περιεχομένου της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στα συμπλέγματα τάξεων Α - Β, Γ - Δ και Ε - Στ καθορίζεται από την εγκύκλιο με ημερομηνία 26 Σεπτεμβρίου 2006, με βάση τις ενότητες της σειράς των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη». Οι οδηγίες της συγκεκριμένης εγκυκλίου θα συνεχίσουν να ισχύουν και κατά την περίοδο της μερικής εισαγωγής και εφαρμογής του Νέου Προγράμματος Σπουδών με κάποιες αναπροσαρμογές που προκύπτουν από τη μετακίνηση διδακτέας ύλης από τάξη σε τάξη και από την παραγωγή νέου διδακτικού υλικού. Συγκεκριμένα, στους πιο κάτω πίνακες φαίνονται οι κοινές και οι αποκλειστικές γενικές ενότητες των τάξεων του κάθε συμπλέγματος, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών που ακολουθείται με βάση τη σειρά των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη». Την πρώτη χρονιά προτείνεται να διδάσκονται οι υπογραμμισμένες γενικές ενότητες των τάξεων του συμπλέγματος, αρχίζοντας από τις θεματικές ενότητες της μικρότερης και συνεχίζοντας με τις αντίστοιχες της μεγαλύτερης τάξης. Τη δεύτερη χρονιά προτείνεται να εφαρμόζονται οι υπόλοιπες γενικές ενότητες, αρχίζοντας πάντα από τις θεματικές ενότητες της μικρότερης τάξης. Συγκεντρωτικά, οι ενότητες που θα εφαρμοστούν κατά την πρώτη και δεύτερη χρονιά φαίνονται στις δύο τελευταίες σειρές του κάθε πίνακα. Σε παρένθεση αναγράφεται ο τίτλος της αντίστοιχης ενότητας, σύμφωνα με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, ο οποίος υποδηλώνει ταυτόχρονα ότι για την εφαρμογή της υπάρχει και προτείνεται να χρησιμοποιηθεί το νέο διδακτικό υλικό που έχει διατεθεί στα σχολεία για τη μία ή και για τις δύο τάξεις, αντί η σειρά των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη». Σύμπλεγμα Α - Β Κοινές ενότητες Α και Β Φυτά, Ζώα, Ανθρώπινο σώμα, Καιρός Γη - Διάστημα, Οικολογία, Ύλη Αποκλειστικές ενότητες - - - - - Α Αποκλειστικές ενότητες Φως Β Διδασκαλία 1 ης χρονιάς Φυτά (Ζωντανοί Οργανισμοί-Φυτά), Ανθρώπινο σώμα, Οικολογία (Φυσικό Περιβάλλον), Μαγνήτες Διδασκαλία 2 ης χρονιάς Ζώα, Καιρός -Γη-Διάστημα, Ύλη (Ύλη), (Φως) 1

Σύμπλεγμα Γ - Δ Κοινές ενότητες Γ και Δ Φυτά, Ζώα, Ανθρώπινο σώμα, Καιρός Γη Διάστημα, Ύλη, Δυνάμεις, Φως, Θερμότητα Αποκλειστικές ενότητες Γ Αποκλειστικές ενότητες Δ Διδασκαλία 1 ης χρονιάς Οικολογία, Μαγνήτες Ήχος, Ηλεκτρισμός Φυτά, Ανθρώπινο σώμα, Ύλη, Φως, Οικολογία, Ήχος Διδασκαλία 2 ης χρονιάς Ζώα, Καιρός -Γη-Διάστημα (Ουρανός-Γη), Δυνάμεις (Δυνάμεις-Κινήσεις -Απλές μηχανές-εργαλεία- Κατασκευές), Θερμότητα (Ενέργεια), Ηλεκτρισμός Σύμπλεγμα Ε - Στ Κοινές ενότητες Ε και Στ Ανθρώπινο σώμα, Ύλη, Δυνάμεις, Φως, Θερμότητα, Ηλεκτρισμός Υπόλοιπες ενότητες Ε Υπόλοιπες ενότητες Στ Φυτά, Ζώα, Οικολογία, Καιρός Γη - Διάστημα, Ήχος, Ενέργεια Διδασκαλία 1 ης χρονιάς Ανθρώπινο σώμα, Δυνάμεις, Θερμότητα (Ενέργεια- Μαθήματα 5-8), Φυτά, Οικoλογία, Ήχος Διδασκαλία 2 ης χρονιάς ( Yλη), Φως, (Ενέργεια-Μαθήματα 1-4), Ζώα, Καιρός-Γη-Διάστημα 2

ΙΣΤΟΡΙΑ 1 Στα διδιδάσκαλα, ενισχυμένα διδιδάσκαλα και τριδιδάσκαλα σχολεία υπάρχει σχετικά περιορισμένος χρόνος για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας, σε σχέση με τα πολυδιδάσκαλα σχολεία. Πιο κάτω παρατίθενται αρχές και εισηγήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμες για την καλύτερη οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας στα συγκεκριμένα σχολεία και όπου αλλού λειτουργούν συμπλέγματα τάξεων: Το μάθημα στα ενισχυμένα διδιδάσκαλα και τριδιδάσκαλα σχολεία καλύτερα να γίνεται σε δυο συνεχόμενες σαραντάλεπτες περιόδους. Το ογδοντάλεπτο μάθημα επιτρέπει στα παιδιά και στον/την εκπαιδευτικό να αναπτύξουν δράσεις, οι οποίες να ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις προκλήσεις της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας. Ενώ εκ πρώτης όψεως, στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας υπάρχει ο περιορισμός του χρονολογικού μοντέλου οριοθέτησης των ιστορικών περιόδων σε κάθε τάξη (Παλαιολιθική Εποχή του Χαλκού στη Γ τάξη, Αρχαϊκή Ελληνιστική στη Δ τάξη), ενθαρρύνεται η από κοινού ανάπτυξη της Εισαγωγικής Ενότητας, Γ τάξης «Η ιστορία μου, οι ιστορίες μου, η ιστορία μας, οι ιστορίες μας» και η Εισαγωγική Ενότητα Δ τάξης «Γίνομαι αρχαιολόγος», καθώς και οι από κοινού οργανωμένες επισκέψεις και projects σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους της οικείας περιοχής: π.χ. να μελετήσουν την ιστορία του ονόματός τους, την ιστορία του τμήματος, του σχολείου της κοινότητας τους, να εξετάσουν έννοιες όπως αρχαιολόγος, ανασκαφή, πηγή μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, αλλά και έννοιες δευτέρου επιπέδου όπως τεκμήρια, σημαντικότητα, αφήγηση, αλλαγές και συνέχειες, κ.ά.. Το υλικό που έχει ετοιμαστεί για τη Γ και Δ τάξη αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί η μαθησιακή διαδικασία. Συγκεκριμένα, το προσφερόμενο υλικό προσεγγίζει τις θεματικές μέσα από τέσσερα αντίστοιχα, κοινά ερωτήματα για τη Γ και Δ τάξη: 1. Πώς και γιατί μετακινούμαστε από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι σήμερα; 2. Πώς περνάμε τη μέρα μας από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι σήμερα; 3. Τι σκεφτόμαστε από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι σήμερα; 4. Πώς οργανωνόμαστε σε ομάδες από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι σήμερα; Οι επισκοπήσεις διδάσκονται σε 4 ογδοντάλεπτα μαθήματα (ένα μάθημα για κάθε ερώτημα), τα οποία ακολουθούν μετά τη διδασκαλία της εισαγωγικής ενότητας. Σε αυτά τα μαθήματα, η διδασκαλία επικεντρώνεται: (α) στον ορισμό των υπό μελέτη ιστορικών περιόδων και (β) στον εντοπισμό των μεγάλων αλλαγών και συνεχειών που θα μελετηθούν πιο αναλυτικά κατά τη διάρκεια της χρονιάς. 1 Για τη φετινή χρονιά υπάρχει ολική εφαρμογή των νέων ΝΑΠ στην Γ τάξη και μερική εφαρμογή στην τάξη. 3

Όλα τα παιδιά αρχίζουν τη διερεύνησή τους με βάση ένα κοινό ιστορικό ερώτημα (βλ. πιο πάνω) και προχωρούν σε μελέτη διαφορετικών ιστορικών περιόδων, κατά τάξη. Αποδεχόμενοι/ες τη θεμελιώδη αρχή ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και συνεπώς χρειάζεται ανάλογη αντιμετώπιση, ενθαρρύνεται η χρήση της τεχνολογίας, ο μαθητοκεντρικός προσανατολισμός και η διαφοροποίηση στην οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας, ανάλογα με τις διαθέσιμες πηγές (υφιστάμενα σχολικά εγχειρίδια, νέο παραχθέν υλικό: φύλλα εργασίας, κάρτες εργασίας, παρουσιάσεις PowerPoint, φωτογραφικό και άλλο υλικό στην ιστοσελίδα, πηγές που θα συνεισφέρουν τα ίδια τα παιδιά). Στην Ε και Στ τάξη οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνονται να εμπλουτίσουν τη μαθησιακή διδασκαλία με βάση τις αρχές των ΝΑΠ. Η πλήρης εφαρμογή των ΝΑΠ για την Ε και Στ τάξη αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. 4

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡO ΑΝΑΠΤΥΞΗ Το Αναλυτικό Πρόγραμμα της ΠΕ/ΕΑΑ στα διδιδάσκαλα, διδιδάσκαλα και τριδιδάσκαλα ενισχυμένα σχολεία στηρίζεται και εφαρμόζεται διαθεματικά, στη βάση της αξιοποίησης του συνόλου των μαθημάτων. Ο διδακτικός χρόνος που αναλογεί στο νέο Ωρολόγιο Πρόγραμμα των πιο πάνω τύπων σχολείων για το μάθημα της Αγωγής Ζωής (ΠΕ/ΕΑΑ-Αγωγή Υγείας) είναι συμπληρωματικός και ενισχυτικός, για τη διεκπεραίωση δραστηριοτήτων ή συμπληρωματικών εργασιών που δεν έχουν ολοκληρωθεί στα πλαίσια των άλλων μαθημάτων ή απαιτείται να εφαρμοσθούν στο συγκεκριμένο διδακτικό χρόνο. Σημειώνεται, επίσης, ότι ο χρόνος της ΠΕ/ΕΑΑ κατανέμεται ισότιμα με το χρόνο της Αγωγής Υγείας. Κανένα από τα δύο αντικείμενα δε λειτουργεί εις βάρος του άλλου. Δεδομένου του γεγονότος ότι το Αναλυτικό Πρόγραμμα της ΠΕ/ΕΑΑ δεν αφορά την κάλυψη διδακτικής ύλης, αλλά στηρίζεται στο σχεδιασμό της Αειφόρου Περιβαλλοντικής Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΑΠΕΠ) του σχολείου και στην επίτευξη μαθησιακών αποτελεσμάτων, η εφαρμογή του Αναλυτικού Προγράμματος της ΠΕ/ΕΑΑ στα διδιδάσκαλα, διδιδάσκαλα ενισχυμένα και τριδιδάσκαλα σχολεία διέπεται από ευελιξία και τα σχολεία καλούνται να το εφαρμόσουν στη βάση των δικών τους ιδιαιτεροτήτων και δυνατοτήτων. Στη βάση των πιο πάνω, το Αναλυτικό Πρόγραμμα της ΠΕ/ΕΑΑ προτείνεται σε αυτούς τους τρεις τύπους σχολείων να εφαρμοσθεί με τον πιο κάτω τρόπο: Α) Καταρτισμός Αειφόρου Περιβαλλοντικής Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Σχολείου Α1) Τα βήματα σχεδιασμού της ΑΠΕΠ της σχολικής μονάδας, θα ακολουθηθούν όπως προβλέπεται στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού για την Εφαρμογή του Αναλυτικού Προγράμματος της ΠΕ/ΕΑΑ, στη βάση, όμως, των ειδικών συνθηκών του κάθε σχολείου. Β) Πορεία εργασίας όλου του σχολείου και όχι της κάθε τάξης: Β1) Η πορεία εργασίας της τάξης δε θα ισχύσει. Θα ισχύσει ο σχεδιασμός μιας κοινής πορείας για όλο το σχολείο. Β2) Για τα διδιδάσκαλα σχολεία (60 διδακτικές περίοδοι), θα πρέπει να ετοιμαστεί μια κοινή πορεία εργασίας του σχολείου, που θα έχει το εξής περιεχόμενο: Τάξη: Α - ΣΤ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Διδιδάσκαλα σχολεία (60 διδακτικές περίοδοι) Εκπαιδευτικός: Χρονική διάρκεια: Στόχοι της ΑΠΕΠ που θα υλοποιηθούν: Οι στόχοι της ΑΠΕΠ της σχολικής μονάδας θα ισχύουν για όλες τις τάξεις και θα κατανεμηθούν στα τρία τρίμηνα. 5

Επιλογή επιδιωκόμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων από τις θεματικές ενότητες, στις οποίες εμπίπτει το ζήτημα (θα επιλεγούν από τον οδηγό του εκπαιδευτικού, από το κάθε επίπεδο, οριζόντια και κάθετα, όσα μαθησιακά μπορούν να εξετασθούν, με βάση το ζήτημα της πολιτικής του κάθε σχολείου και τις ιδιαιτερότητές του): Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για Α - Δ τάξεις: Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για Ε - ΣΤ τάξεις: Διάχυση στα διάφορα μαθήματα-αξιοποίηση ενοτήτων από τα άλλα μαθήματα: (πολύ σύντομη αναφορά) Ενδεικτικές δραστηριότητες που θα οργανωθούν για όλο το σχολείο: Πεδία μελέτης και φορείς που θα αξιοποιηθούν από όλο το σχολείο: Β3) Για τα διδιδάσκαλα ενισχυμένα (75 διδακτικές περίοδοι) και τα τριδιδάσκαλα ενισχυμένα (100 διδακτικές περίοδοι), θα γίνεται και πάλι μια πορεία εργασίας του σχολείου που θα έχει το εξής περιεχόμενο: Τάξεις: Α - ΣΤ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Διδιδάσκαλα ενισχυμένα (75 διδακτικές περίοδοι) και τριδιδάσκαλα ενισχυμένα (100 διδακτικές περίοδοι) Εκπαιδευτικός:.. Χρονική διάρκεια: Στόχοι της ΑΠΕΠ που θα υλοποιηθούν: Οι στόχοι της ΑΠΕΠ της σχολικής μονάδας θα ισχύουν για όλες τις τάξεις και θα κατανεμηθούν στα τρία τρίμηνα. Επιλογή επιδιωκόμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων από τις θεματικές ενότητες, στις οποίες εμπίπτει το ζήτημα (θα επιλεγούν από τον οδηγό του εκπαιδευτικού, από το κάθε επίπεδο, οριζόντια και κάθετα, όσα μαθησιακά μπορούν να εξετασθούν, με βάση το ζήτημα της πολιτικής του κάθε σχολείου και τις ιδιαιτερότητές του): Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για Α - Β τάξεις: Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για Γ - Δ τάξεις: Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για Ε - ΣΤ τάξεις: Διάχυση στα διάφορα μαθήματα-αξιοποίηση ενοτήτων από τα άλλα μαθήματα: (πολύ σύντομη αναφορά) Ενδεικτικές δραστηριότητες που θα οργανωθούν για όλο το σχολείο: Πεδία μελέτης και φορείς που θα αξιοποιηθούν από όλο το σχολείο: 6

Γ) Αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας (βαθμός επίτευξης των στόχων της ΑΠΕΠ) Στο τέλος της σχολικής χρονιάς θα γίνεται και από τους τρεις τύπους σχολείων ΜΟΝΟ η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας (βαθμός επίτευξης των στόχων που τέθηκαν στα πλαίσια της ΑΠΕΠ). Δε θα γίνεται η αυτοαξιολόγηση της πορείας εργασίας της τάξης, όπως προβλέπεται για τα πολυδιδάσκαλα σχολεία και παρουσιάζεται στον οδηγό του εκπαιδευτικού για το Αναλυτικό Πρόγραμμα της ΠΕ/ΕΑΑ. 7

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 1. Ωρολόγιο Πρόγραμμα Σύμφωνα με τα νέα Ωρολόγια Προγράμματα, το μάθημα του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας και Αγωγής Υγείας - Οικιακής Οικονομίας, διδάσκεται από κοινού ένα σαραντάλεπτο την εβδομάδα στα συμπλέγματα Ε -Στ τάξεων. Για το λόγο αυτό, και για καλύτερο προγραμματισμό και διεξαγωγή των αντικειμένων, προτείνεται όπως διδάσκονται τα μαθήματα αυτά ανά εξάμηνο, ώστε να υπάρχει συνοχή και καλύτερη επίτευξη της διδακτέας ύλης, που θα προγραμματιστεί από το σχολείο. Κατά συνέπεια, προτείνεται όπως διδάσκεται η Αγωγή Υγείας το πρώτο εξάμηνο του σχολικού έτους (μέχρι τέλος Ιανουαρίου) και ο Σχεδιασμός και Τεχνολογία το δεύτερο εξάμηνο (αρχές Φεβρουαρίου μέχρι τέλος Ιουνίου). Η πιο πάνω διευθέτηση γίνεται για πρακτικούς λόγους, επειδή τα υλικά του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας παραλαμβάνονται από κάποια σχολεία κατά τους πρώτους μήνες του σχολικού έτους (μέχρι τέλη Οκτωβρίου). 2. Ύλη και δραστηριότητες Επειδή ο χρόνος διδασκαλίας του μαθήματος είναι ο μισός, σε σχέση με τα μεγάλα σχολεία, πρέπει να γίνει σωστός προγραμματισμός και επιλογή της ύλης και για τις δύο χρονιές. Στο ΝΑΠ του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας αναφέρονται επτά συνολικά ενότητες με τις οποίες πρέπει να έρθουν σε επαφή τα παιδιά. Στην περίπτωση των μικρών σχολείων, προτείνεται όπως επιλέγονται δραστηριότητες και κατασκευές από τις τρεις βασικές ενότητες: Δομές, Μηχανισμοί και Ενέργεια - Ηλεκτρισμός. Οι υπόλοιπες ενότητες (Τεχνολογία Υλικών, Σχεδιασμός, Ηλεκτρονικά και Τεχνολογία ελέγχου) εμπλέκονται διαθεματικά στις πιο πάνω βασικές ενότητες. Λόγω της ιδιαιτερότητας του χρόνου (ένα σαραντάλεπτο) προτείνεται όπως επιλέγονται πιο απλές κατασκευές, στα πλαίσια των πιο πάνω ενοτήτων, που να καλύπτουν τους δείκτες επιτυχίας που θα επιλέξουν. Ο Οδηγός Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού και Τεχνολογίας για τις τάξεις Ε -Στ (θα αποσταλεί τη φετινή χρόνια / θα αναρτηθεί και διαδικτυακά στο: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/schediasmos_technologia/analytiko_ programma.html ) παρουσιάζει ξεκάθαρα τους δείκτες επιτυχίας, την ύλη και τις δραστηριότητες ανά τάξη. Μέσα από τον Οδηγό καλείστε να επιλέξετε την ύλη και τις δραστηριότητες για τις τρεις ενότητες που αναφέρθηκαν, ενώ παράλληλα είναι καλό να διατηρείτε αρχείο, για το τι έγινε τη μια χρονιά, ώστε να υπάρχει συνέχεια και καλύτερος προγραμματισμός την επόμενη χρονιά. Επειδή το μάθημα του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας είναι διεπιστημονικό, μπορείτε, σε συνεργασία με άλλους συναδέλφους, κάποια θεωρητικά θέματα των ενοτήτων να γίνονται σε άλλα μαθήματα όπου η ύλη συγκλίνει, ώστε να χρησιμοποιείται ο χρόνος του Σχεδιασμού για πιο πρακτικές εφαρμογές (π.χ. Επιστήμη: Ηλεκτρισμός, ενέργεια, τριβή, μηχανές κτλ, Ελληνικά: διαφημίσεις, τρίπτυχα, οδηγίες χρήσης, μέτρα ασφάλειας κτλ., Μαθηματικά: αναπτύγματα, μετρήσεις κτλ., Τέχνη: διακόσμηση κατασκευών, σκίτσα ή σχέδια σχετικά με το θέμα κτλ.). Εναλλακτικά οι μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του Κλιμακίου Σχεδιασμού και Τεχνολογίας, και να αξιοποιήσετε άλλες ιδέες και κατασκευές που παρουσιάζονται (π.χ. διαθεματικές κατασκευές: 8

http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/schediasmos_technologia/enotites_ka taskevon.html ). Για άλλα διδακτικά μέσα και υλικό μπορείτε να συμβουλευτείτε την εγκύκλιο 7.11.12.13.1, 3 Σεπτεμβρίου 2012, ή την ιστοσελίδα του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/schediasmos_technologia/index.html 3. Υλικά και εξοπλισμός Λόγω του μικρού αριθμού μαθητών, στα σχολεία αυτά, το ποσό για παραγγελίες υλικών είναι μικρό, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επαρκείς ποσότητες για τη διεκπεραίωση κατασκευών. Προτείνεται όπως επιλέγονται και κατασκευές που μπορούν να γίνουν και με άχρηστα ή επαναχρησιμοποιήσιμα υλικά, τα οποία μπορούν να φέρνουν τα παιδιά στο σχολείο (άδεια κουτιά, κύλινδροι χαρτιού υγείας, υφάσματα, πλαστικές μπουκάλες κ.α.). Με τη σωστή οργάνωση του χρόνου και της ύλης και των δύο σχολικών χρονιών, μπορεί να γίνει και σωστότερη παραγγελία των υλικών για την επόμενη σχολική χρονιά. Για θέματα οργάνωσης εργαστηρίων και εξοπλισμού οι διευθυντές μπορούν να επικοινωνούν με τους εκάστοτε συμβούλους του μαθήματος (εγκύκλιος: 7.11.12.13.1, 3 Σεπτεμβρίου 2012) ώστε να τους παρέχεται η απαραίτητη βοήθεια. 4. Υγεία και Ασφάλεια Επειδή το μάθημα είναι εργαστηριακό και γίνεται χρήση διάφορων εργαλείων και υλικών, το θέμα της ασφάλειας των παιδιών είναι ύψιστης σημασίας. Για το λόγο αυτό ο χώρος διεξαγωγής του πρέπει να επιλέγεται σωστά ώστε να παρέχεται η μέγιστη ασφάλεια των παιδιών. Αν η αίθουσα χρησιμοποιείται και για άλλους σκοπούς, προτείνεται όπως μετά το τέλος του μαθήματος του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας τα εργαλεία και τα υλικά να φυλάγονται σε ασφαλή μέρη ώστε να αποφεύγονται ατυχήματα. 9

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Αναγνωρίζοντας το πολυδιάστατο εκπαιδευτικό έργο που έχουν να επιτελέσουν οι εκπαιδευτικοί στα ολιγοθέσια σχολεία, καθώς και το γεγονός ότι τα τμήματα αποτελούνται από μαθητές/τριες διαφορετικών ηλικιών, δυνατοτήτων και ενδιαφερόντων, η ομάδα υποστήριξης του νέου Αναλυτικού Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών προτείνει τα ακόλουθα: Δείκτες Επιτυχίας Στόχοι Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Εικαστικών Τεχνών, οι δείκτες επιτυχίας είναι χωρισμένοι σε τέσσερις βαθμίδες από την Προδημοτική μέχρι το Λύκειο: Βαθμίδα 1: Προδημοτική - Β Δημοτικού Βαθμίδα 2: Γ Δημοτικού - Ε Δημοτικού Βαθμίδα 3: Στ Δημοτικού - Β Γυμνασίου Βαθμίδα 4: Γ Γυμνασίου - Α Λυκείου Οι διδακτικοί στόχοι του ΝΑΠ είναι κοινοί για τις τέσσερις βαθμίδες. Ως εκ τούτου οι εκπαιδευτικοί στα ολιγοθέσια σχολεία, λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες και δυνατότητες των μαθητών/τριών τους, θέτουν κοινούς στόχους για το σύμπλεγμα τάξεων που διδάσκουν. Για την επίτευξη των στόχων οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διαφοροποιήσουν δραστηριότητες, έτσι ώστε να ενισχύσουν τις δυνατότητες μερικών παιδιών και να απλοποιήσουν διαδικασίες για τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες. Κατά τη διατύπωση των στόχων, οι εκπαιδευτικοί συμβουλεύονται τους δείκτες επιτυχίας, οι οποίοι δηλώνουν το επιθυμητό επίπεδο που πρέπει να φτάσουν οι μαθητές/τριες της συγκεκριμένης βαθμίδας. Στο σύμπλεγμα Ε - Στ οι εκπαιδευτικοί συμβουλεύονται τους δείκτες επιτυχίας της 2 ης βαθμίδας. Σε περίπτωση συμπλέγματος Α - Β - Γ και Δ - Ε - Στ ακολουθούνται οι δείκτες επιτυχίας της 1 ης βαθμίδας για το πρώτο σύμπλεγμα και οι δείκτες επιτυχίας της 2 ης βαθμίδας για το δεύτερο. 2. Διαχείριση περιεχόμενου του Αναλυτικού Προγράμματος Το περιεχόμενο των Θεματικών Περιοχών είναι κοινό για όλες τις βαθμίδες, ενώ το περιεχόμενο του Πυρήνα είναι κοινό για τις δύο πρώτες με μικρές διαφοροποιήσεις στην 3 η βαθμίδα (βλ. Κείμενο ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών). Στο περιεχόμενο γίνονται εισηγήσεις για πιθανά ζητήματα, τα οποία μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για την οργάνωση διδακτικών ενοτήτων. Με αυτά τα δεδομένα, το ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών είναι ευέλικτο και ανοικτό, επιτρέποντας την ανάπτυξη πρωτοβουλιών. 3. Διδακτικές ενότητες Οι διδακτικές ενότητες που είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα της Εικαστικής Αγωγής μπορούν να διδαχτούν σε συμπλέγματα τάξεων, αφού διαμορφωθούν σύμφωνα με τις προϋπάρχουσες γνώσεις, εμπειρίες και δεξιότητες των μαθητών/τριών. Τα ίδια στοιχεία θα λαμβάνονται υπόψη και κατά τη διαδικασία προγραμματισμού νέων ενοτήτων που σχεδιάζονται με βάση τις ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας και της τοπικής κοινότητας. 10

4. Διαθεματική προσέγγιση μεγιστοποίηση χρόνου Λόγω του μειωμένου χρόνου που αφιερώνεται στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών στα ολιγοθέσια σχολεία, είναι καλό να προγραμματίζονται διαθεματικές ενότητες, ώστε να γίνεται η επεξεργασία του θέματος σε άλλα μαθήματα (π.χ. Γλώσσα, Ιστορία, Γεωγραφία, Αγωγή Υγείας κ.ά.) και να αφιερώνεται η μία διδακτική περίοδος των Εικαστικών Τεχνών στην εικαστική έκφραση και δημιουργία. Επίσης, μπορεί να γίνεται αξιοποίηση των σιωπηρών εργασιών με τρόπο που να μεγιστοποιείται ο χρόνος των Εικαστικών Τεχνών. 5. Διδιδάσκαλο σχολείο με 60 διδακτικές περιόδους Στην περίπτωση αυτού του τύπου σχολείου, όπου αφιερώνεται μία διδακτική περίοδος για όλες τις τάξεις μαζί, κατά τον προγραμματισμό της εργασίας μπορεί να επιλέγεται ένα πιθανόν ζήτημα από μία Θεματική Περιοχή του ΝΑΠ για όλα τα παιδιά, κάνοντας όμως εξατομίκευση της διδασκαλίας τόσο όσον αφορά στην προσέγγιση, όσο και στα μέσα, τα υλικά και τις τεχνικές. 6. Αξιοποίηση Διδακτικών Εγχειριδίων Εκτός από τις διδακτικές ενότητες στο διαδίκτυο, μπορείτε να αξιοποιείτε και διδακτικά εγχειρίδια/βιβλία που υπάρχουν στα σχολεία ή/και στην ιστοσελίδα Εικαστικής Αγωγής (http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/eikastiki- Agogi/index.html) προσαρμόζοντάς τα στους στόχους του ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών. Μπορείτε να συμβουλεύεστε, επίσης, τη χαρτογράφηση του περιεχομένου των βιβλίων, σε σχέση με τον Πυρήνα και τις Θεματικές Περιοχές του ΝΑΠ, που είναι, επίσης, αναρτημένη στο διαδίκτυο. Παράλληλα με το εκπαιδευτικό υλικό που υπάρχει στην ιστοσελίδα της Εικαστικής Αγωγής του ΥΠΠ, η ομάδα υποστήριξης του ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών θα παρέχει οποιανδήποτε επιπρόσθετη βοήθεια της ζητηθεί. Πρόθεση της ομάδας είναι να αναπτυχθεί μελλοντικά και εκπαιδευτικό υλικό προσαρμοσμένο στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες των σχολείων αυτών. 11

ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ 1. Φιλοσοφία - Βασικές αρχές Ισχύει το μοντέλο ανάπτυξης του Αναλυτικού Προγράμματος Αγωγής Υγείας με την κατανομή της διδακτέας ύλης σε 4 θεματικές ενότητες και την ανάπτυξη του προγράμματος σε 3 επίπεδα (βλ. Οδηγό Εφαρμογής ΠΣΑΥ, Παράρτημα Α, σελ.12). 2. Ενότητες Η κατανομή των υποενοτήτων ανά τάξη παραμένει η ίδια όπως ισχύει στα πολυδιδάσκαλα σχολεία. Η διδακτέα ύλη συμπτύσσεται υποχρεωτικά. Με την αναδιάταξη του περιεχομένου αναμένεται να καλυφθούν επαρκώς οι διδακτικοί στόχοι κάθε τάξης. Συγκεκριμένα, για σκοπούς διδασκαλίας σε συμπλέγματα τάξεων, έχει αφαιρεθεί περίπου το 40% των δεικτών επιτυχίας κάθε τάξης, με τρόπο που να μη δημιουργούνται εννοιολογικά κενά και να μην υποβαθμίζεται η σημασία κομβικών δεξιοτήτων που αναμένεται να αναπτύξουν οι μαθητές. Οι «κοινοί δείκτες επιτυχίας» (βλ. Οδηγό Εφαρμογής ΠΣΑΥ, Παράρτημα Β2, σελ.23) παραμένουν αναλλοίωτοι σε όλες τις τάξεις (Α-Στ), γιατί αυτοί αναφέρονται σε στοιχεία ανάπτυξης σχολικής κουλτούρας και εμποτίζουν όλες τις διαστάσεις της σχολικής ζωής. Η αναπροσαρμογή των δεικτών επιτυχίας για διδιδάσκαλα, διδιδάσκαλα και τριδιδάσκαλα ενισχυμένα σχολεία παρουσιάζεται σε ξεχωριστό παράρτημα, το οποίο επισυνάπτεται. Ενδείκνυται όπως για κάθε σχολικό έτος γίνεται τέτοια επιλογή περιεχομένου ώστε, μέσα από τη συνδιδασκαλία, να καλυφθούν επαρκώς οι δείκτες επιτυχίας των τάξεων που αποτελούν το σύμπλεγμα (σε χρονική διάρκεια δύο ή τριών χρόνων ανάλογα με τον τύπο σχολείου). 3. Περιεχόμενο/ ύλη/ βιβλία Δεν υπάρχει καθορισμένο υποχρεωτικό εγχειρίδιο για τον/την εκπαιδευτικό στο μάθημα της Αγωγής Υγείας. Όπως ισχύει και στα πολυδιδάσκαλα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν την ύλη που θεωρούν κατάλληλη ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των συγκεκριμένων μαθητών και οι προτεραιότητες/ εμφάσεις του κάθε σχολείου. Προϋπόθεση, όμως, είναι να επιλέγεται διδακτικό υλικό που να ανταποκρίνεται στους δείκτες επιτυχίας των συγκεκριμένων τάξεων και να πληρούνται οι προδιαγραφές που αναλύονται στον Οδηγό Εφαρμογής ΠΣΑΥ, σε σχέση με τη φιλοσοφία, τις βασικές αρχές και την παιδαγωγική προσέγγιση του μαθήματος. Τα βιβλία (βοηθήματα) που έχουν σταλεί στα σχολεία στη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων για αξιοποίηση/ επιλογή δραστηριοτήτων από τον/την εκπαιδευτικό ισχύουν και για τις περιπτώσεις που η διδασκαλία πραγματοποιείται σε συμπλέγματα τάξεων. Ιδιαίτερη προσοχή συστήνεται σε περιπτώσεις που η ωριμότητα/ προηγούμενη εμπειρία των μικρότερων σε ηλικία μαθητών πιθανόν να δυσχεραίνει την εκτεταμένη ανάλυση κάποιων εννοιών. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο βαθμός εμβάθυνσης εξαρτάται από τις ιδιάζουσες συνθήκες που ισχύουν σε κάθε τάξη. 4. Ωρολόγιο Πρόγραμμα Μάθημα «Σχεδιασμός και Τεχνολογίας/ Αγωγή Υγείας - Οικιακή Οικονομία» (τάξεις Ε -Στ ): Σύμφωνα με το νέο Ωρολόγιο Πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού το μάθημα του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας/ Αγωγής Υγείας - Οικιακής Οικονομίας, διδάσκεται από κοινού για ένα σαραντάλεπτο τη βδομάδα στα συμπλέγματα Ε -Στ τάξεων. Για καλύτερο προγραμματισμό και διεξαγωγή των δραστηριοτήτων, 12

προτείνεται όπως διδάσκεται ξεχωριστά το κάθε γνωστικό αντικείμενο ανά εξάμηνο, ώστε να διασφαλίζεται η καλύτερη συνοχή της διδακτέας ύλης. Κατά συνέπεια, προτείνεται όπως διδάσκεται η «Αγωγή Υγείας - Οικιακή Οικονομία» το πρώτο εξάμηνο του σχολικού έτους (μέχρι τέλος Ιανουαρίου) και ο «Σχεδιασμός και Τεχνολογία» το δεύτερο εξάμηνο (αρχές Φεβρουαρίου μέχρι τέλος Ιουνίου). Η πιο πάνω διευθέτηση γίνεται για πρακτικούς λόγους, επειδή τα υλικά του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας παραλαμβάνονται από κάποια σχολεία κατά τους πρώτους μήνες του σχολικού έτους (μέχρι τέλη Οκτωβρίου). Αν όμως συγκεκριμένα σχολεία προτιμούν διαφορετική διευθέτηση, τότε γίνεται συνεννόηση με τον οικείο επιθεωρητή. Μάθημα «Αγωγή Ζωής» (Αγωγή Υγείας/ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΕΑΑ) (τάξεις Α -Δ ): Για το μάθημα αυτό ο χρόνος κατανέμεται ισότιμα ανάμεσα στα δύο Προγράμματα Σπουδών («Αγωγή Υγείας» και «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση - ΕΑΑ». Εναπόκειται στην ευχέρεια κάθε εκπαιδευτικού πώς να διεξάγει τη διδασκαλία ώστε να εξυπηρετούνται οι στόχοι που τέθηκαν σε επίπεδο τάξης/σχολείου (π.χ. δραστηριότητες τύπου project για ένα μήνα στα πλαίσια μιας περιβαλλοντικής δράσης, έπειτα αντίστοιχος χρόνος για διδασκαλία Αγωγής Υγείας κ.ο.κ. 13

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΟΥ Ενότητες για το 1 ο έτος σπουδών Σύμπλεγμα (Ενδεικτικός Χρόνος Υλοποίησης Ενοτήτων) Α + Β Ενότητα A1: «Γνωρίζω το σχολείο μου»* (10X40 ) Α5 και Β6: «Από τα ψηλά στα χαμηλά» / «Έξω βρέχει, κάτι τρέχει»** (12X40 ) Α6: «Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει» και επιλογή δραστηριοτήτων από την Ενότητα Α4 «Ο κήπος του σχολείου μου» (12X40 ) ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 34Χ40 Ενότητες για το 2 ο έτος σπουδών (Ενδεικτικός Χρόνος Υλοποίησης Ενοτήτων) Β3: Το σχολείο μας* (10X40 ) Α2: Οργανώνω την κασετίνα και τη σάκα μου (3X40 ) Α3: Το θρανίο μου (4X40 ) Α7 και Β7: «Η Γη μας» / «Πολύχρωμοι τόποι»** (13X40 ) ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 30Χ40 Σημειώσεις: 1) * Οι ενότητες θα πρέπει να ενοποιηθούν και να τύχουν προσαρμογής, ώστε να εφαρμόζονται κάθε χρόνο με διαφοροποιημένες εργασίες για τα παιδιά κάθε τάξης (Α τάξης και Β τάξης) 2) ** Οι ενότητες αφορούν κοινή θεματική και η αντίστοιχη ενότητα της Α τάξης περιέχει γνώσεις που προ-απαιτούνται για την υλοποίηση της ενότητας της Β τάξης. Ως εκ τούτου, οι Ενότητες θα πρέπει να διδάσκονται την ίδια χρονιά, συνεχόμενα. 3) Μέσα από τις ενότητες που σημειώνονται στον πίνακα κρίνεται ότι οι κύριοι στόχοι του μαθήματος «Γνωρίζω τον Κόσμο μου», που αφορούν σε βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις, μπορούν να επιδιωχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό και για τα παιδιά που φοιτούν σε σύμπλεγμα. 4) Η εξοικονόμηση χρόνου αναμένεται να προέλθει και από το γεγονός ότι μικρότερος αριθμός παιδιών απαιτεί λιγότερο χρόνο για συντονισμό, καθοδήγηση και έλεγχο των εργασιών (ατομικών και ομαδικών). 5) Για τη σχολική χρονιά 2012-2013 συστήνεται όπως χρησιμοποιηθούν στοιχεία από το περιεχόμενο των νέων Ενοτήτων της Γ τάξης (ή/και ολόκληρες ενότητες, όπου διαφανεί ανάγκη εμπέδωσης/καλλιέργειας γνώσεων και δεξιοτήτων) και σε συμπλέγματα της Γ -Δ. 6) Για τις τάξεις Ε και Στ προβλέπεται η συνέχιση της μέχρι σήμερα πρακτικής, μέχρις ότου ετοιμαστεί νέο εκπαιδευτικό υλικό για υλοποίηση των νέων προγραμμάτων σπουδών. 7) Για τις τάξεις Δ, Ε και Στ οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνονται να ενσωματώνουν στη μαθησιακή διαδικασία στοιχεία από τις αρχές των ΝΑΠ, με οδηγό τους Πίνακες Οργάνωσης Θεματικών Ενοτήτων ανά Τάξη, που βρίσκονται αναρτημένοι στην ιστοσελίδα του μαθήματος http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/geografia/analytiko_programma.html. 14

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Η Φυσική Αγωγή, στα μικρά σχολεία όπου υπάρχουν συμπλέγματα τάξεων, έχει να επιτελέσει τον ίδιο ουσιαστικό ρόλο όπως στα πολυδιδάσκαλα σχολεία. Ο/η εκπαιδευτικός στα μικρά σχολεία, σχεδιάζει τον προγραμματισμό του/της και οργανώνει τη διδασκαλία του/της, όπως κάθε εκπαιδευτικός στη βάση των έξι σκοπών του προγράμματος σπουδών της ΦΑ, των δεικτών επιτυχίας, των θεματικών ενοτήτων και των ιδιαίτερων συνθηκών του σχολείου του. Ι. Δείκτες επιτυχίας -Στοχοθεσία Οι δείκτες επιτυχίας καθορίζουν το επίπεδο στο οποίο αναμένεται να φτάσει η πλειονότητα των μαθητών στο τέλος μιας σχολικής χρονιάς. Οι δείκτες επιτυχίας ΔΕΝ είναι ημερήσιοι στόχοι. Αποτελούν, όμως, τη συνολική απόδοση των ημερήσιων στόχων και γι αυτό είναι χρήσιμοι για τον καθορισμό στόχων από μέρους του/της εκπαιδευτικού. Ο/Η εκπαιδευτικός στα μικρά σχολεία έχει ως οδηγό τους δείκτες επιτυχίας της μεγαλύτερης τάξης που διδάσκει. Διευκρινίζεται ότι στο ΝΑΠ ΦΑ οι δείκτες είναι ομαδοποιημένοι σε 4 επίπεδα: 1 ο Επίπεδο: Προδημοτική - Α τάξη, 2 ο Επίπεδο: Β - Γ τάξεις, 3 ο Επίπεδο: Δ - Ε τάξεις και 4 ο Επίπεδο: Στ - Α Γυμνασίου. Ο/Η εκπαιδευτικός συμβουλεύεται τους δείκτες του επιπέδου της μεγαλύτερης τάξης. Επιπρόσθετα στην ιστοσελίδα της Φ.Α. http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/fysiki_agogi/analytika_programmata/dei ktes_epitychias_fa.pdf υπάρχουν αναλυτικά οι δείκτες επιτυχίας για κάθε τάξη ξεχωριστά και ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ανατρέξει και να συμβουλευτεί τους δείκτες της μεγαλύτερης τάξης. ΙΙ. Περιεχόμενο Αναλυτικού Προγράμματος - Θεματικές Ενότητες ανά τάξεις και κατανομή διδακτικού χρόνου σε αυτές Οι βασικές κινητικές δεξιότητες, οι βασικές κινητικές έννοιες και ο συνδυασμός τους αποτελούν το περιεχόμενο της Φ.Α. και καλλιεργούνται και εφαρμόζονται μέσα από τις παρακάτω θεματικές ανά τάξεις, ως ακολούθως: Τριδιδάσκαλο Ενισχυμένο Σχολείο Α -Β, Γ -Δ, Ε - Στ (2 διδακτικές περίοδοι): Α - Β : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Παιχνίδια Θεματική Εκπαιδευτική Χορός Παιχνίδια Γυμναστική Αρ. μαθημάτων 14 14 32 Γ - Δ : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Παιχνίδια, Δραστηριότητες Ζωής Θεματική Εκπαιδευτική Γυμναστική Χορός Αθλοπαιδιές Στίβος Δραστηριότητες Ζωής 15

Αρ. μαθημάτων 14 14 18 8 6 Ε -Στ : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Αθλοπαιδιές, Δραστηριότητες Ζωής, Στίβος Θεματική Εκπαιδευτική Χορός Αθλοπαιδιές Στίβος Δραστηριότητες Ζωής Γυμναστική Αρ. μαθημάτων 12 14 18 8 8 Διδιδάσκαλο Ενισχυμένο Α - Γ (1δπ), Δ - Στ (1δπ): Λόγω της μιας διδακτικής περιόδου που παραχωρείται για το μάθημα δίνουμε τον εξής χρόνο στην κάθε θεματική Ενότητα: Α, Β, Γ : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Παιχνίδια Θεματική Εκπαιδευτική Χορός Παιχνίδια Γυμναστική Αρ. μαθημάτων 7 7 16 Δ, Ε, Στ : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Αθλοπαιδιές, Δραστηριότητες Ζωής, Στίβος Θεματική Εκπαιδευτική Χορός Αθλοπαιδιές Δραστηριότητες Στίβος Ζωής Γυμναστική Αρ. μαθημάτων 6 7 9 4 4 Διδιδάσκαλο Α - Στ (2 διδακτικές περίοδοι): Α - Στ : Εκπαιδευτική Γυμναστική, Χορός, Αθλοπαιδιές, Δραστηριότητες Ζωής, Στίβος ( Δ, Ε, Στ ) Θεματική Εκπαιδευτική Χορός Αθλοπαιδιές Στίβος Δραστηριότητες Ζωής Γυμναστική Αρ. μαθημάτων 12 14 18 8 8 ΙΙΙ. Μεθοδολογικές Προτάσεις Ενδεικτικά Σχέδια Εργασίας Ο τρόπος οργάνωσης της διδασκαλίας και προσφοράς της ύλης στα μικρά σχολεία πρέπει να ανταποκρίνεται σε ηλικιακά αλλά και ακαδημαϊκά διαφοροποιημένους μαθητές και να βοηθά στην ικανοποίηση των μαθησιακών αναγκών των παιδιών, αλλά και στη μεγιστοποίηση της μάθησης. Ως εκ τούτου, στο μάθημα της Φ.Α. επιβάλλεται συμπερίληψη όλων, με τη διαφοροποίηση της εργασίας, τη χρήση της μεθόδου της αμοιβαίας διδασκαλίας όπως επίσης και τη χρήση σταθμών εργασίας. Εκτενέστερες εξηγήσεις για τον τρόπο οργάνωσης αλλά και ενδεικτικά σχέδια εργασίας/ενδεικτικές δραστηριότητες παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/fysiki_agogi/enimerosi_anakoinoseis_eg kyklioi.html 16

ως διευκρίνιση της εγκυκλίου για τα μικρά σχολεία. Υπενθυμίζεται ότι η ιστοσελίδα του μαθήματος: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/fysiki_agogi/ εμπλουτίζεται συνεχώς και αποτελεί επιπρόσθετο διδακτικό βοήθημα. 17

ΜΟΥΣΙΚΗ Η Μουσική Αγωγή αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εκπαίδευσης των παιδιών. Η ενασχόληση των παιδιών με τη Μουσική, είναι μια φυσιολογική διεργασία την οποία το σχολείο πρέπει να αξιοποιεί, να στηρίζει και να αναπτύσσει μέσα στα πλαίσια του Αναλυτικού Προγράμματος, στο βαθμό που οι ιδιαιτερότητες του σχολείου το επιτρέπουν. Το μάθημα πρέπει να δίνει στα παιδιά ευκαιρίες για βιωματική προσέγγιση έτσι ώστε αυτά να χαίρονται και να απολαμβάνουν αυτό που κάνουν. Οι διδασκαλίες να σχεδιάζονται με βάση το νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα και πάντα να στηρίζονται στις δυνατότητες των παιδιών. Στη συνέχεια του εγγράφου υπάρχουν γενικές οδηγίες και εισηγήσεις που διευκολύνουν το μάθημα καθώς και παραπομπές στον ιστοχώρο της Μουσικής, για περισσότερη και λεπτομερέστερη καθοδήγηση για κάθε τύπο μικρού σχολείου. Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού www.moec.gov.cy έχουν αναρτηθεί εργαλεία που είναι πολύ χρήσιμα για την οργάνωση και διεξαγωγή του μαθήματος στα μικρά σχολεία. Συγκεκριμένα, έχουν αναρτηθεί «Συνοπτικοί πίνακες για τα μικρά σχολεία» με τους δείκτες επιτυχίας και την ύλη (έννοιες) που τα αφορά, καθώς και «Οδηγός εκπαιδευτικών μικρών σχολείων» με διαφοροποιημένες οδηγίες για κάθε τύπο σχολείου. Για να βρείτε τα συγκεκριμένα έγγραφα, ακολουθήστε τους εξής συνδέσμους: Δημοτική Εκπαίδευση - Εκπαιδευτικό υλικό Μουσική - Αναλυτικό Πρόγραμμα - Συνοπτικοί πίνακες για τα μικρά σχολεία, Οδηγός εκπαιδευτικών μικρών σχολείων Ο «Οδηγός εκπαιδευτικών μικρών σχολείων» παρουσιάζεται με τη μορφή πίνακα με έξι υποδιαιρέσεις, όπως φαίνεται στη συνέχεια. Τύπος σχολείου π.χ διδιδάσκαλο, τριδιδάσκαλο κτλ. Τρόπος λειτουργίας στο σύμπλεγμα Σε αυτή τη στήλη δίνονται οδηγίες για τη λειτουργία στο σύμπλεγμα που βοηθούν τον εκπαιδευτικό να αξιοποιήσει τις διαφορετικές ηλικίες παιδιών που συνυπάρχουν στο ίδιο τμήμα. Χρήση ΝΑΠ Μουσικής Το ΝΑΠ Μουσικής ακολουθεί τον εξής διαχωρισμό ηλικιών: Βαθμίδα 1: προδημοτική, Α, Β τάξη Βαθμίδα 2: Γ, Δ, Ε τάξεις Βαθμίδα 3: ΣΤ δημοτικού, Α, Β Γυμνασίου Στους πίνακες που είναι αναρτημένοι στην ιστοσελίδα, υπάρχει καθοδήγηση για τις Υλικά και μέσα Δίνονται επεξηγήσεις για τη χρήση των βιβλίων και άλλων πηγών που είναι προς αξιοποίηση. 18

βαθμίδες ανάλογα με τα συμπλέγματα που υπάρχουν σε κάθε τύπο σχολείου Μεθοδολογία Στα μικρά σχολεία είναι δεδομένη η ύπαρξη συμπλεγμάτων. Το γεγονός αυτό προάγει την εφαρμογή της διαφοροποίησης, της διαθεματικότητας, της συνεργατικής μάθησης, μέθοδοι που είναι ζητούμενες και από το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα. Σε αυτή τη στήλη γίνονται εισηγήσεις για την εφαρμογή των μεθόδων αυτών. Επιλογή τραγουδιών και σχολικές γιορτές Είναι γνωστό πως το μάθημα της Μουσικής σχετίζεται στενά με την προετοιμασία μουσικών συνόλων για εμφάνιση στις σχολικές γιορτές. Για την ορθότερη αξιοποίηση του χρόνου του μαθήματος δείτε το σχετικό χωρίο στους πίνακες στην ιστοσελίδα. Χρήση οργάνων Δίνονται εξηγήσεις για τα όργανα τα οποία πρέπει να αξιοποιούνται στο μάθημα. Όσον αφορά στον εξοπλισμό του μικρού σχολείου με όργανα, κάθε σχολείο θα πρέπει να αποκτήσει 2 γκλόκενσπηλ, 1 μεταλλόφωνο, 1 ξυλόφωνο και ικανοποιητικό αριθμό κρουστών ακαθόριστου ύψους (ντέφια, μαράκες, κουδουνάκια, ταμπούρ, κυλινδρικά ξύλα κτλ). Η διαδικασία απόκτησης των οργάνων αυτών θα πάρει δύο ή και τρία χρόνια, αναλόγως της ποσότητας οργάνων που έχει κάθε σχολείο. Για επιλογή οργάνων μπορείτε να δείτε τον κατάλογο με τα όργανα που υπάρχουν στην Αποθήκη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (είναι αναρτημένος και στην ιστοσελίδα) και να προβείτε σε παραγγελία, υποβάλλοντας το κατάλληλο έντυπο στην Αποθήκη. Για περαιτέρω ενίσχυση του έργου των μικρών σχολείων τροχοδρομούνται από μέρους της υποστηρικτικής ομάδας οι πιο κάτω δράσεις: Σεμινάρια εκμάθησης οργάνου, απλής Θεωρίας της Μουσικής και ενορχήστρωσης τραγουδιών για εκπαιδευτικούς με λιγοστές γνώσεις στη μουσική. Ηχογράφηση τραγουδιών, κατάλληλων για τις σχολικές γιορτές, που ταυτόχρονα να είναι εύκολα για τα παιδιά και εύκολη η ανάρτησή τους στην ιστοσελίδα. Παραχώρηση στήριξης από τη συμβουλευτική ομάδα. Τα ονόματα και τα στοιχεία επικοινωνίας των συμβούλων μουσικής είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Μουσικής. 19

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Στα συμπλέγματα των τάξεων Α -Β προτείνεται να διδαχτούν τα νέα βιβλία της Α τάξης και επίκαιρο υλικό από το βιβλίο της Β τάξης. Στα συμπλέγματα των τάξεων Γ -Δ και Ε -Στ να διδαχτούν τα βιβλία από την Ελλάδα, ανάλογα με το πώς είναι καθορισμένο από την προηγούμενη χρονιά στο κάθε σχολείο. Από το νέο διδακτικό υλικό (ενότητες σε βιβλιαράκι) να διδαχτούν μόνο αυτές της μεγάλης τάξης κάθε συμπλέγματος. 20