Ημερομηνία : 3/4/2013 Μετάφραση : Βαλέρια Αντωνοπούλου Εξώφυλλο Το κράτος τα έκλεισε τα σχολεία, όχι οι Ρωµιοί Πώς πραγµατοποιήθηκε η εθνική εκκαθάριση στην Ίµβρο (İmroz) Η ελληνική εκπαίδευση στην Ίµβρο (İmroz Γκιοκτσέαντα) απαγορεύτηκε το 1964 από τη Νοµαρχία Τσανάκαλε. Τα σχολεία δεν έκλεισαν κατόπιν επιθυµίας της ρωµαίικης κοινότητας, αλλά από το κράτος............................................................................................................................................................... Σελίδα 13 Συντάκτης: Ersin Kalkan Το κράτος έκλεισε τα σχολεία Η επαναλειτουργία µετά από χρόνια του ελληνικού σχολείου έτυχε µεγάλης απήχησης στον Τύπο. Ωστόσο δόθηκαν πληροφορίες που δεν αντικατοπτρίζουν την αλήθεια όσον αφορά την αιτία για την οποία το σχολείο είχε κλείσει. Ο δηµοσιογράφος Ερσίν Καλκάν αποκάλυψε για την εφηµερίδα Ταράφ άγνωστα µέχρι τώρα έγγραφα. [1]
Ξανάνοιξε το Ιδιωτικό Ελληνικό ηµοτικό Σχολείο στην Ίµβρο (Γκιοκτσέαντα) που είχε πρωτολειτουργήσει το 1951 αλλά έκλεισε το 1964. Το ανακαινισµένο σχολείο βρίσκεται στους Αγίους Θεοδώρους. Παράλληλα µε την είδηση για την επαναλειτουργία του ελληνικού σχολείου στην Ίµβρο, το οποίο έκλεισε το 1964, τα βλέµµατα εστιάζονται στο πώς και για ποιο λόγο έκλεισε το σχολείο σε αυτό το νησί. Το ειδησεογραφικά πρακτορεία έβγαλαν την είδηση αναφέροντας ότι το σχολείο έκλεισε µετά από επιθυµία των τότε ιδρυτών του, δηλαδή της ρωµαίικης κοινότητας, πράγµα που δε συνάδει µε τις ιστορικές αλήθειες. Το λανθασµένο ή ελλιπές σηµείο στην είδηση δεν είναι µονάχα αυτό. ιότι τον Ιούλιο του 1964 υπήρχαν πολλά σχολεία που έκλεισαν και αυτά δεν περιορίζονταν µονάχα στην Ίµβρο (Γκιοκτσέαντα), αλλά συµπεριελάµβαναν και την Τένεδο (Μποζτζάαντα). Τις τελευταίες ηµέρες ένα µέρος των λαθών στην εν λόγω είδηση διορθώθηκε αλλά τα ελλιπή σηµεία δεν συµπληρώθηκαν. ιότι δεν είχαν έρθει στο φως τα έγγραφα πάνω στα οποία βασίζονται αυτές οι αλήθειες. Το έγγραφο του κράτους για το κλείσιµο Όταν βρήκαµε το συγκεκριµένο έγγραφο, τότε το γεγονός αποκαλύφθηκε µε όλη του τη γύµνια και την ασχήµια. Σε αυτό το έγγραφο, το οποίο περιλαµβάνεται στο αρχείο του Μάκη Μπουτάρα, που αυτή την περίοδο γράφει ένα βιβλίο για την Ίµβρο, αναφέρεται ότι τα σχολεία που βρίσκονταν στο νησί έκλεισαν µε εντολή του κράτους κι όχι κατόπιν επιθυµίας των ιδρυτών τους. Πιο σωστά τουρκοποιήθηκαν. Σε αυτό το έγγραφο, το οποίο η Νοµαρχία Τσανάκαλε έστειλε στο Επαρχείο Ίµβρου και τις διευθύνσεις των σχολείων στις 29 Ιουλίου 1964, παρατίθενται ένας προς έναν διάφοροι νόµοι και γνωστοποιείται ότι µε βάση ένα από τα άρθρα αυτά τερµατίζεται η ελληνική παιδεία στα σχολεία. Η δε αναφορά στο εν λόγω επίσηµο έγγραφο του [2]
ονόµατος της επαρχίας, που σήµερα είναι γνωστή ως «Γκιοκτσέαντα» («Gökçeada»), ως «Ίµβρος» («İmroz») µας φαίνεται µια όµορφη σύµπτωση. Στη δε εισαγωγή του εγγράφου, το οποίο ξεκινά «Προς το Επαρχείο Ίµβρου», υπάρχουν οι εξής περίπλοκες φράσεις: «Ενώ µε τον υπ αριθµ. 5713 νόµο είχε αρθεί το άρθρο 14 του υπ αριθµ. 1151 νόµου, αυτή τη φορά ήρθη ο υπ αριθµ. 5713 νόµος βάσει του υπ αριθµ. 502 νόµου που ενέκρινε η Εθνοσυνέλευση. Ούτως, από τις υπ αριθµ. 2960 εντολές του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας της 29/7/1964 γίνεται κατανοητό ότι τίθεται σε ισχύ αυτούσιο το άρθρο 14 του υπ αριθµ. 1151 νόµου». Στις ειδήσεις που δηµοσιεύθηκαν στον Τύπο σχετικά µε το ελληνικό σχολείο αναφέρθηκε ότι το σχολείο έκλεισε από τους ιδρυτές του. Το κρατικό έγγραφο του 1964 αποδεικνύει ότι το σχολείο το έκλεισε το κράτος. Μόλις οι Έλληνες τους εξόργισαν ήρθε η δεύτερη απαγόρευση Για να κατανοήσουµε τι ακριβώς εννοούν αυτές οι δυσνόητες φράσεις απευθυνθήκαµε στον Ίµβριο µουσικό Στέλιο Μπερµπέρη. Ο Μπερµπέρης, ο οποίος είναι και ιδρυτής Πρόεδρος του Συλλόγου «Ίµβρος», µας µετέφρασε το έγγραφο ως εξής: «Βάσει των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάννης που υπογράφτηκε το 1923, η Ίµβρος και η Τένεδος είχαν ένα καθεστώς αυτονοµίας. Αυτή η αυτονοµία µέσα από την οποία παρέχονταν πολυάριθµα δικαιώµατα περιελάµβανε και την απόφαση ότι θα παρέχεται ελληνική εκπαίδευση στα σχολεία. Μόλις όµως εδραιώθηκε η ηµοκρατία, άρχισαν να αφαιρούν από την κοινότητα ένα προς ένα αυτά τα δικαιώµατα. Το 1927 θεσπίστηκε ο υπ αριθµ. 1151 νόµος και βάσει του άρθρου του 14 δόθηκε η εντολή η γλώσσα της εκπαίδευσης που ήταν η ελληνική να γίνει πλέον η τουρκική. Έτσι [3]
ξεκίνησε για την ελληνική γλώσσα ένας χειµώνας ο οποίος διήρκεσε ως το 1951. Εκείνη την εποχή, παράλληλα µε την είσοδο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και την ένταξή της στο δυτικό µπλοκ, έγινε µετάβαση σε ένα πολυκοµµατικό καθεστώς και συνάµα η ελληνική γλώσσα ξύπνησε από τη µακροχρόνια «χειµερία νάρκη» της. Η Εθνοσυνέλευση εξέδωσε το νέο υπ αριθµ. 5713 νόµο µε τον οποίο επέτρεψε την ελληνική εκπαίδευση στα σχολεία της Ίµβρου και Τενέδου. Αυτή η εαρινή ατµόσφαιρα κράτησε µέχρι το 1964, οπότε ξεκίνησαν τα γεγονότα στην Κύπρο. Μόλις αναµείχθηκε η Κύπρος, τότε η Εθνοσυνέλευση στράφηκε προς εµάς που µας θεωρούσε ως προέκταση της Ελλάδας και µας χρησιµοποίησε ως οµήρους. Και όπως διευκρινίζεται και στο έγγραφο, µε τη θέσπιση του νέου υπ αριθµ. 502 νόµου, απαγορεύεται η ελληνική εκπαίδευση στα σχολεία». εν ανέχτηκαν ούτε την ονοµασία Ίµβρος Εκείνη την εποχή στο νησί υπήρχαν 7 δηµοτικά, 1 γυµνάσιο και 2 νηπιαγωγεία. Σε αυτά τα σχολεία τότε φοιτούσαν 693 µαθητές. Αν υπενθυµίσουµε ότι στα ίδια σχολεία το 1923 φοιτούσαν 1385 µαθητές, τότε θα δούµε ευκρινώς πώς, µέσω συστηµατικών πρακτικών, άλλαξε η δηµογραφική δοµή. Εν τω µεταξύ, ο Στέλιος Μπερµπέρης τονίζει ότι είναι φυσιολογικό το όνοµα της επαρχίας στο έγγραφο να αναφέρεται ως «Ίµβρος» («İmroz»), αφού η αλλαγή της ονοµασίας έγινε το 1970. Ναι, µε την αναφορά στην πρώτη παράγραφο αυτού του κρατικού εγγράφου «Το ισχύον καθεστώς των ιδιωτικών δηµοτικών και γυµνασίων της επαρχίας σας έληξε» δηλώνεται όχι ότι κλείνουν τα σχολεία αυτά, αλλά ότι σταµατάει η ελληνική γλώσσα. Στην πράξη όµως η κατάσταση αλλάζει. ιότι στο ίδιο έγγραφο δηλώνεται ότι παύουν τα καθήκοντα των Ελλήνων διευθυντών των σχολείων, καθώς και ότι παύει η δουλειά των καθηγητών που δίδασκαν τα µαθήµατα ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας και τους οποίους πλήρωναν οι γονείς. Έτσι, µε το πέρασµα των ίδιων σχολείων στην τουρκόφωνη εκπαίδευση, λέγεται ότι Από δώ και πέρα ο Ρωµιός δε θα αποκαλείται Ρωµιός». Έστελναν τους κατάδικους στο νησί Θα ήταν καλά αν η ιστορία τελείωνε εδώ... Εκείνο το σκοτεινό καλοκαίρι του 1964 δηµεύονται οι περιουσίες των ρωµαίικων ευαγών ιδρυµάτων και των Ρωµιών κατοίκων του νησιού και απαλλοτριώνονται οι πιο εύφορες εκτάσεις. Μετά από µερικά χρόνια πάνω στα εδάφη αυτά θα κτιστούν ανοιχτές αγροτικές φυλακές. Και όσοι ένοχοι για βιασµούς, λεηλασίες και κλοπές υπάρχουν στη χώρα, στέλνονται στο [4]
νησί. Και µετά απ αυτό ξεκινά το πιο τροµακτικό κοµµάτι αυτής της ανελέητης και άσπλαχνης ιστορίας. Τα ελληνικά σχολεία επιτρέπονται, αλλά η ελληνική γλώσσα απαγορεύεται Στην είδηση µε τίτλο «Τα ελληνικά απαγορεύονταν στα νησιά» που δηµοσιεύθηκε στην εφηµερίδα Ταράφ της 31/3/2013, αποκαλύφθηκε ότι στα νησιά τα ελληνικά απαγορεύονταν µε νόµο. Ο νόµος βασιζόταν στο άρθρο 14 του υπ αριθµ. 1151 νόµου που είχε εκδοθεί το 1927 «περί τοπικών διοικήσεων των επαρχιών Τενέδου και Ίµβρου». Στο εν λόγω άρθρο αναφερόταν ότι η ελληνική γλώσσα θα µπορούσε να διδάσκεται ως γλωσσικό µάθηµα σε καθορισµένες ώρες εκτός των ωρών των µαθηµάτων από καθηγητές που θα πλήρωναν οι γονείς και ότι η γλώσσα εκπαίδευσης στο σχολείο ήταν η τουρκική. [5]