Κυριαρχία επί του φόβου κατά τις εκτελέσεις συναλλαγών

Συνέντευξη: Orkan Kuyas Το Πώς των επενδυτικών συναλλαγών Ο προσωπικός σας μέντορας στις επενδύσεις Νούμερο 7, Οκτώβριος 2013 www.traders-mag.gr Καλώς ήλθατε στο εργαστήριο του GreekTrader 10 χρηματιστηριακά πειράματα Μέρος 4ο: Χρονικά πλαίσια για τις συναλλαγές σας Πώς να σχεδιάσετε μια επιτυχή στρατηγική συναλλαγών Κυριαρχία επί του φόβου κατά τις εκτελέσεις συναλλαγών Η απελευθέρωση από τα αυτό-περιοριστικά μοτίβα που σας δεσμεύουν

Γνώμη των ειδικών www.traders-mag.gr 07.2013 Καλώς ήλθατε στο εργαστήριο του GreekTrader!!! 10 χρηματιστηριακά πειράματα Συνεχίζουμε σε αυτό το τεύχος με το 2ο από τα 10 πειράματα του GreekTrader.gr, αναζητώντας χρυσές συνταγές επιτυχίας, βασισμένες σε απλές ιδέες της Τεχνικής Ανάλυσης, που μπορούν να βελτιώσουν τον τρόπο που επενδύουμε. Για όσους φίλους αναγνώστες δεν διάβασαν το πρώτο πείραμα, με το σχετικό μας αφιέρωμα στον χρυσό αριθμό φ και την εφαρμογή της ακολουθίας Fibonacci στο trading, μπορούν να ανατρέξουν στο προηγούμενο τεύχος (TRADERS Σεπτεμβρίου). Τα πειράματα Τα θέματα των 10 πειραμάτων, αρχής γενομένης από το τεύχος Σεπτεμβρίου, είναι τα εξής: 1. Fibonacci 2. MACD 3. RSI εναντίον CCI 4. Κινητός Μέσος Όρος 5. ADX, +/- DMI 6. Bollinger Bands 7. Σχηματισμοί & Στηρίξεις/Αντιστάσεις 8. Elliot Waves 9. AROON 10. ATR και στρατηγικές Trailing Stop. 24

Γνώμη των ειδικών Ο MACD είναι η διαφορά (απόσταση τιμής) μεταξύ δύο Κινητών Μέσων Όρων. Τι κάνει έναν τόσο απλό δείκτη, ικανό να υποδείξει αποτελεσματικά την ΤΑΣΗ, την ΟΡΜΗ, αλλά και ΖΩΝΕΣ υπεραγοράς/υπερπώλησης; Αναμφίβολα, ένας από τους πλέον αγαπημένους ταλαντωτές των απανταχού trader, είναι ο MACD (Moving Average Convergence/Divergence). Όχι μόνο δεν πρόκειται για έναν πολυσύνθετο ή δυσνόητο μαθηματικό τύπο, αλλά αντίθετα το δυνατό του σημείο είναι η απλότητα και στον υπολογισμό του, μα και στην χρήση του. Η ιστορία Καθώς είπαμε και στο προηγούμενο τεύχος, η ιστορία είναι απαραίτητο συστατικό της Τεχνικής Ανάλυσης, αφού μελετά ιστορικά δεδομένα τιμών, γι αυτό δε θα παραλείπουμε να κάνουμε και μία σύντομη ιστορική αναδρομή και μία αναφορά σε όσους τίμησαν ή επινόησαν τα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούμε, και οι οποίοι με επίμονη έρευνα, έπαιξαν τον σημαντικό τους ρόλο, στην επικράτηση αυτών των μεθόδων, ως κλασσικών. Τον συγκεκριμένο δείκτη επινόησε, και πρώτος χρησιμοποίησε, ο Gerald Appel πριν περίπου 50 χρόνια,ενώ 30 χρόνια αργότερα πήρε την τελική του μορφή και ολοκληρώθηκε από τον Thomas Aspray ο οποίος πρόσθεσε και το Histogram του MACD. Για να καταλάβουμε τον υπολογισμό και την πλήρη απεικόνιση του MACD και του Ηistogram του MACD, κάνουμε τα εξής: Αρχικά υπολογίζουμε 2 κινητούς μέσους όρους της τιμής (π.χ. μίας μετοχής). Έναν 26 περιόδων (ημερών) κι έναν πιο γρήγορο, 12 περιόδων. Η διαφορά μεταξύ αυτών Δ1) Macd των δύο ΚΜΟ, ονομάζεται MACD. Στη συνέχεια, υπολογίζουμε τον ΚΜΟ 9 περιόδων της τιμής του MACD, ο οποίος ονομάζεται trigger (σηματοδότης). Η διαφορά μεταξύ του MACD και του KMO του, απεικονίζεται σε κάθετες στήλες (ιστόγραμμα), ονομάζεται Histogram, και είναι αναπόσπαστο εργαλείο ανάλυσης. MACDline:=EMA12-EMA26; EMA9macd:=Mov(MACDline,9,E ); MACDhistogram:=MACDline - EMA9macd; MACDline; EMA9macd; MACDhistogram; Aφού καταλάβαμε την απλή λογική που διέπει αυτόν τον σημαντικότατο ταλαντωτή, και που περιγράφεται πλήρως σε μόλις 10 σειρές, δημιουργούμε τις 2 παραπάνω μαθηματικές φόρμουλες, και το αποτέλεσμα θα μοιάζει με το παρακάτω. Βασικότεροι Τρόποι Εφαρμογής Ο MACD αν και είναι ίσως ο απλούστερος από όλους τους ταλαντωτές, ακολουθείται από αρκετούς επενδυτές, και ειδικά από τους πιο αρχάριους που δεν έχουν τον χρόνο ή την απαραίτητη γνώση μαθηματικών και γεωμετρίας για να εμβαθύνουν σε πολυπλοκότερες συναρτήσεις. Και αυτό το χαρακτηριστικό, τον κάνει μοναδικό στο είδος του, αφού προσφέρει και πολλές εναλλακτικές στον τρόπο χρήσης του. Τρείς είναι οι βασικοί τρόποι με τους οποίους ο MACD μπορεί να ενεργοποιήσει ένα αγοραστικό ή πωλητικό σήμα, και αν και θα αναφερθώ και στους τρείς, θα κάνουμε το πείραμα μας, μόνο στον τελευταίο τρόπο, καθώς δεν φτάνουν εκατοντάδες σελίδες για να αναπτυχθεί επαρκώς η μεθοδολογία όλων. Αποκλίσεις (Divergences) Ένας από τους πιο αποδοτικούς και αξιόπιστους τρόπους εκμετάλλευσης του MACD, είναι η διαδικασία εντοπισμού αποκλίσεων στο διάγραμμα, όπου ως απόκλιση νοείται Σχεδιασμός στο διάγραμμα: EMA26:=Mov(Close,26,E); EMA12:=Mov(Close,12,E); EMA26; EMA12; Σχεδιασμός σε διαφορετικό παράθυρο: EMA26:=Mov(CLOSE,26,E); EMA12:=Mov(CLOSE,12,E); Αν ακολουθήσαμε τα βήματα σωστά, θα βλέπουμε και τα 5 στοιχεία που συνθέτουν την ολοκληρωμένη μορφή του MACD, και μπορούμε πλέον να αναζητήσουμε πιθανές επενδυτικές ευκαιρίες που προκύπτουν από στρατηγικές που ακολουθούν τη μεθοδολογία. Πηγή: End of Day Data από ASE και επεξεργασία δεδομένων με Thomson Reuters Metastock 25

Γνώμη των ειδικών www.traders-mag.gr 07.2013 Δ2) Απόκλιση Παρατηρούμε εντός των κάθετων άσπρων γραμμών, ότι ο ΓΔ κινείται ανοδικά, αλλά ο ΜACD δεν ξεγελιέται, και δεν ακολουθεί. Αντιθέτως καταγράφει χαμηλότερες τιμές, τη στιγμή που ο ΓΔ καταγράφει υψηλότερες. Τελικά την αλήθεια έλεγε ο ταλαντωτής προσφέροντας ευκαιρία πώλησης. Πηγή: End of Day Data από ASE και επεξεργασία δεδομένων με Thomson Reuters Metastock οποιαδήποτε διαφορά στην κατεύθυνση μεταξύ της τιμής του προϊόντος που αναλύεται, και του ταλαντωτή που μελετάμε (στην συγκεκριμένη περίπτωση του MACD ή του Histogram). Για παράδειγμα μπορείτε να δείτε στο παρακάτω διάγραμμα, πως Γενικός Δείκτης ΧΑΑ, έκανε υψηλότερες τιμές στις αρχές του έτους 2013, ενώ την ίδια στιγμή, ο MACD αδυνατούσε να μιμηθεί την κίνηση αυτή, σταδιακά υποχωρούσε και έδωσε πρώτος, ένα τεχνικό σήμα, ότι η αγορά μας πνέει τα λοίσθια. Αυτή η διαφωνία απόψεων μεταξύ τιμών και ταλαντωτών, ονομάζεται απόκλιση, και κοινώς θεωρείται ότι είναι απ τα ισχυρά σήματα που προσφέρει η τεχνική ανάλυση στους οπαδούς της. Πράγματι στη συνέχεια η αγορά ακολούθησε την αδυναμία που πολύ σωστά υπέδειξε ο MACD. Διασπάσεις του MACD από το TRIGGER (CROSS) σε υπεραγορασμένες / υπερπωλημένες ζώνες Μία άλλη μέθοδος που συνηθίζεται να ακολουθείται σύμφωνα με τη θεωρία του MACD, είναι η αναζήτηση εμφανών σημείων στο παρελθόν του, τα οποία να λειτούργησαν ικανοποιητικά ως στηρίξεις ή αντιστάσεις σε ακραίες τιμές του και τα οποία να ενεργοποίησαν μια αντιστροφή. Τότε και εάν αυτό έχει επαναληφθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, και εάν ο επενδυτής θεωρεί ότι εντόπισε μια συμπεριφορά στο παρελθόν, με καλές στατιστικές πιθανότητες μπορεί να κάνει την υπόθεση ότι αυτή η συμπεριφορά θα επαναληφθεί στο μέλλον. Για παράδειγμα, και στο ίδιο διάγραμμα με την απόκλιση, βλέπουμε ότι στις αρχές Απριλίου, ο MACD κατέγραψε ένα χαμηλό σημείο, το οποίο αντέδρασε αρκετά ικανοποιητικά. Αρκετά αργότερα, στα τέλη Ιουνίου, ο MACD αντέδρασε σχεδόν από το ίδιο σημείο, και το ίδιο έκανε και η αγορά. Οι οπαδοί αυτής της μεθόδου, συνηθίζουν να περιμένουν μια επιβεβαίωση, ούτως ώστε να μην τοποθετηθούν αντίθετα (κόντρα) στην ισχύουσα τάση, διότι αυτή μπορεί να διαγράφεται και πολύ έντονα αν συναινούν οικονομικά ή πολιτικά ή θεμελιώδη δεδομένα κατά τη στιγμή της καταγραφής ακραίων τιμών του MACD, αλλά συνηθίζεται και προτείνεται άλλωστε να περιμένουν τον trigger (δηλαδή τον ΚΜΟ του MACD, o οποίος είναι ο κόκκινος διακεκομμένος), να διασπάσει ανοδικά τον ίδιο τον MACD. Aυτή η συνθήκη αν ικανοποιηθεί, η θεωρία λέει ότι συνδράμουν 3 θετικές για την τοποθέτησή μας, τεχνικές καταστάσεις, χωρίς φυσικά να μπορεί να αποκλειστεί με κανέναν τρόπο η απώλεια, και για αυτόν τον λόγο θα πρέπει πάντα να τοποθετούμε παράλληλα και το όριο απώλειας (stop loss) που είναι αποδεκτό από εμάς, σε περίπτωση που η τιμή δεν κινηθεί σύμφωνα με την επιθυμία μας. Οι 3 συνθήκες αυτές, που φαινομενικά συμπίπτουν σε ένα τέτοια σήμα εισόδου, είναι οι εξής: ι) MACD σε ακραία ζώνη ιι) ΜACD σε παλαιότερη στηριξή του ιιι) Διάσπαση του MACD από τον Kινητό Mέσο Όρο του. Διάσπαση της ζώνης μηδέν (0) Τέλος ο τρίτος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον MACD για την ανάλυση μας, και συμπληρώνει την πολυδιάστατη εικόνα του και τον πλουραλισμό του ως ταλαντωτή, καθώς όπως είδαμε Τρείς είναι οι βασικοί τρόποι με τους οποίους ο MACD μπορεί να ενεργοποιήσει ένα αγοραστικό ή πωλητικό σήμα 26

γνωμη των είδίκων είναι ικανός να εντοπίσει μια ακραία Δ3) 5 στα 5 κατάσταση υπεραγοράς/υπερπώλησης, ή και να υποδείξει μια αλλαγή στην ισχύουσα τάση με τον trigger, ή και να αποκαλύψει μια κρυφή αδυναμία ή δυναμικήμέσω μίας απόκλισης... είναι η δυνατότητα του να περιγράψει την ορμή (momentum) μέσω της κίνησης του ιστογράμματος πάνω ή κάτω από τη ζώνη του μηδέν (0). Μπορούμε να δούμε στο τρίτο διάγραμμα, που απεικονίζεται το Ιστόγραμμα του MACD, πως όποτε ο κίτρινος ταλαντωτής πέρασε πάνω ή κάτω από το μηδέν, αντίστοιχα η μεσοπρόθεσμη κίνηση της τιμής εξελίχθηκε παρόμοια, διατηρώντας ή ακολουθώντας την γενική πορεία του ταλαντωτή. Μελετάμε και πάλι τον Γενικό Δείκτη, και βλέπουμε με μπλε βελάκι τα σημεία στα οποία ο κίτρινος έγινε θετικός, δηλαδή πέρασε πάνω από το μηδέν, και κόκκινο βελάκι κάθε φορά που έγινε αρνητικός και πέρασε κάτω από το μηδέν. Εάν είχαμε ακολουθήσει αυτό το απλούστερο όλων σύστημα, και με την ιδέα ότι στις πτώσεις όχι μόνο πουλάμε τις θέσεις μας, αλλά ανοίγουμε και θέσεις ανοικτής πώλησης (short-δηλαδή που ποντάρουν στην πτώση), θα είχαμε καταγράψει 6 πετυχημένες κινήσεις στις 7 συνολικά, που η συγκεκριμένη μέθοδος πληρούσε το κριτήριο που ενεργοποιεί είσοδό μας στην αγορά. Φυσικά όπως επισημάναμε και στο προηγούμενο άρθρο, αυτή η μέθοδος από μόνη της δεν μπορεί και δεν πρέπει να εφαρμοστεί, καθώς ένα πλήρες σύστημα συμπεριλαμβάνει 10- δες συνθήκες, και κανόνες με τους σημαντικότερους να είναι όχι οι κανόνες εισόδου όπως αυτοί στους οποίους αναφερόμαστε, αλλά οι κανόνες εξόδου και προστασίας κεφαλαίου (διαχείρισης ρίσκου). Και επιπλέον πέρα από οποιοδήποτε σύστημα ή μέθοδο ακολουθούμε, χρειάζεται η εμπειρία των συναλλαγών, και η γνώση του προφίλ μας, ώστε να ταιριάζει με το είδος της επένδυσης. Εξετάζουμε όμως περιπτώσεις όπου οι συνθήκες λειτούργησαν ιδανικά, και βλέπουμε ότι υπάρχει μια σαφή προδιάθεση και με τον MACD, να τοποθετηθούμε με τις πιθανότητες υπέρ μας και όχι εναντίον μας, και αυτό ήταν το ζητούμενο του άρθρου. Επιπλέον, για να ολοκληρώσουμε το πείραμα του GreekTrader.gr με γενικότερα αποτελέσματα, και ασφαλέστερα συμπεράσματα, σε ότι αφορά κατανομή διαφορετικών προϊόντων και χρονικού ορίζοντα επένδυσης, κάνουμε με τη Στον Γενικό Δείκτη, το σύστημα απέδωσε εξαιρετικά το τελευταίο διάστημα, κερδίζοντας σε 6 από τα 7 σήματα, ενώ και το 1 που έχασε ήταν συγκριτικά για ελάχιστα. Οι φατσούλες στα σημεία αντιστροφής, είναι χαμογελαστές που εμπιστεύθηκαν το Ιστόγραμμα του MACD. Πηγή: End of Day Data από ASE και επεξεργασία δεδομένων με Thomson Reuters Metastock φόρμουλα που δημιουργήσαμε στό άρθρο αυτό, και με το δημοφιλές πρόγραμμα Metastock, αρκετούς αναδρομικούς ελέγχους (backtest), όπου εξετάζουμε το παρελθόν και εμφανίζονται τα θεωρητικά αποτελέσματα (κατά προσέγγιση), εάν είχε ακολουθηθεί αυτή η στρατηγική. Δοκιμάστε το και στείλτε μας σχόλια και παρατηρήσεις. Εμείς το πραγματοποιήσαμε με 10 δεικτοβαρείς μετοχές όμως και μεγάλης κεφαλαιοποίησης, όπως ΟΠΑΠ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ, ΕΘΝΙΚΗ, ΑΛΦΑ BANK, OTE, κ.α. και τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, παρόλη την μεγάλη πτώση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου. Ο λόγος που το σύστημα δεν εγκλωβίζει σε περιόδους πτώσης μεγάλης διαρκείας σαν αυτή που βιώσαμε, είναι ότι απλά ότι σε τέτοια περίπτωση το πιθανότερο είναι το Histogram να περάσει κάτω από το ΜΗΔΕΝ, και να προστατέψει έτσι το κεφάλαιο. «Ανδρέας Κόρδας Ο Ανδρέας Κόρδας ξεκίνησε το 1999 ως ιδιώτης επενδυτής στο Forex και τις διεθνείς αγορές μετοχών και εμπορευμάτων, ενώ ασχολείται με πάθος με την Τεχνική Ανάλυση. Ως ενεργός trader διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στα αυτοματοποιημένα συστήματα συναλλαγών και διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για επενδυτές. Είναι ιδρυτής του GreekTrader.gr και διευθυντής τμήματος Ξένων Αγορών της Guardian Trust Χρηματιστηριακής ΑΕΠΕΥ. info@greektrader.gr 27