Περιεχόμενα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 Λειτουργίες του εδάφους... 4 Οι εδαφικοί ορίζοντες... 5 Ποιότητα του εδάφους...10 2. ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...15 Τα ανόργανα συστατικά του εδάφους...16 Μητρικό υλικό...16 Ορυκτά...18 Κρυσταλλική δομή των πυριτικών και αργιλιοπυριτικών ορυκτών...18 Τα ορυκτά συστατικά των πετρωμάτων...19 Κατάταξη των πυριτικών και αργιλιοπυριτικών ορυκτών...20 Νησοπυριτικά ορυκτά...21 Ινοπυριτικά ορυκτά...21 Φυλλοπυριτικά ορυκτά...22 Τεκτοπυριτικά ορυκτά...23 Σωροπυριτικά ορυκτά...25 Κυριότερες ομάδες πυριτικών ορυκτών...26 Ομάδα διοξειδίου του πυριτίου...26 Ομάδα αστρίων...27 Καλιούχοι άστριοι...28 Πλαγιόκλαστα...29 Ομάδα μαρμαρυγιακών ορυκτών...30 Μοσχοβίτης...31 Βιοτίτης...32 i
Ομάδα Ολιβίνη...33 Ομάδα πυροξένων...33 Ομάδα αμφιβόλων...35 Σερπεντίνης...35 Χλωρίτες...36 Πετρώματα...36 Πυριγενή πετρώματα...36 Όξινα πυριγενή...37 Ομάδα γρανιτών...37 Ενδιάμεσα πυριγενή...40 Συηνίτες...40 Αλκαλισυηνίτες...40 Αλκαλι-ασβεστιτικοί συηνίτες...41 Διορίτες...41 Βασικά πυριγενή...41 Γάββροι και νορίτες...41 Υπερβασικά πυριγενή...42 Περιδοτίτες...42 Ηφαιστιακά πετρώματα...44 Ρυόλιθοι (λιπαρίτες)...44 Τραχείτες...44 Ανδεσίτες...45 Βασάλτες...45 Ιζηματογενή πετρώματα...45 Διεργασίες σχηματισμού των ιζηματογενών πετρωμάτων...46 Κατηγορίες ιζηματογενών πετρωμάτων...47 ii
Κλαστικά ιζηματογενή...47 Κροκαλοπαγή - λατυποπαγή...48 Ψαμμίτες...48 Πηλόλιθοι...50 Άργιλοι...51 Μάργα...51 Φλύσχης...51 Μολάσσα...52 Χημικά και Βιογενή ιζηματογενή πετρώματα...53 Ανθρακικά πετρώματα...53 Ασβεστόλιθοι...54 Δολομίτης...54 Πυριτικά ιζηματογενή πετρώματα...55 Φωσφορίτες...56 Εβαπορίτες...56 Γύψος - ανυδρίτης...56 Μεταμορφωμένα πετρώματα...56 Αργιλικοί σχιστόλιθοι...57 Φυλλίτες...57 Γνεύσιοι...58 Μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι...59 Πρασινοσχιστόλιθοι...59 Χαλαζίτες...60 Ταλκικοί σχιστόλιθοι...60 Μάρμαρο...61 Ταξινόμηση των μητρικών υλικών του εδάφους...61 iii
Αποθέσεις...62 Κολλουβιακές αποθέσεις...62 Αλλουβιακές αποθέσεις...62 Αιολικές αποθέσεις...64 Θίνες - αμμόλοφοι...64 Αιολικός πηλός...65 Αποθέσεις οργανικών υλικών...66 3. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗΣ...69 Το κλίμα ως παράγοντας εδαφογένεσης...70 Το ανάγλυφο ως παράγοντας εδαφογένεσης...75 Οι οργανισμοί ως παράγοντας εδαφογένεσης...76 Επίδραση της χλωρίδας στο σχηματισμό του εδάφους...76 Επίδραση της πανίδας στο σχηματισμό του εδάφους...78 Χρόνος...78 Μετακινήσεις...80 Διαδικασίες μεταφοράς εδαφικών υλικών...81 Έκπλυση ιόντων...82 Απασβέστωση...82 Μετακίνηση της αργίλου...83 Επίδραση του περιβάλλοντος στη μετακίνηση της αργίλου...83 Επίδραση του τύπου της αργίλου στη μετακίνηση της αργίλου...84 Έκλπυση των κολλοειδών του εδάφους (διαπήλωση)...84 Μετακίνηση της αργίλου στις υγρές και ψυχρές περιοχές...84 Μετακίνηση της αργίλου στις υγρές και θερμές περιοχές...85 Μετακίνηση των οξειδίων του σιδήρου και της αργίλου...86 Μετακίνηση της αργίλου στα αλατούχα εδάφη...86 iv
Μετακίνηση υπό μορφή οργανομεταλλικών συμπλόκων...87 Εμπλουτισμός του επιφανειακού εδάφους με την ανοδική κίνηση του νερού...87 Προσθήκες...88 Απώλειες...88 4. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗΣ...91 Βασικές διεργασίες εδαφογένεσης...91 Μετασχηματισμοί...91 Αποσάθρωση...92 Μηχανική ή φυσική αποσάθρωση...92 Κλίμα...93 Κατακρημνίσματα και αποσάθρωση...93 Θερμοκρασία και αποσάθρωση...95 Πήξη τήξη του νερού και αποσάθρωση...95 Άνεμος...96 Παγετώνες...96 Ανακρυστάλλωση των αλάτων...98 Χημική αποσάθρωση...98 Ρυθμός της χημικής αποσάθρωσης...99 Διεργασίες της χημικής αποσάθρωσης...102 Το νερό ως συντελεστής της χημικής αποσάθρωσης...102 Ενυδάτωση...103 Υδρολυση...104 Διάλυση...107 Διοξείδιο του άνθρακα και χημική αποσάθρωση...107 Οξείδωση - Αναγωγή...109 Βιολογική αποσάθρωση...109 v
Ο ρόλος των λειχηνών στην αποσάθρωση...110 Ο ρόλος των μυκήτων στην αποσάθρωση...112 Ο ρόλος των φυτών στην αποσάθρωση...113 5. ΤΑ ΚΟΛΛΟΕΙΔΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...115 Τύποι των κολλοειδών του εδάφους...115 Σχηματισμός των ανόργανων κολλοειδών του εδάφους...116 Κρυσταλλικά πυριτικά ορυκτά της αργίλου...116 Δομή των κρυσταλλικών πυριτικών ορυκτών...118 Ταξινόμηση των πυριτικών ορυκτών της αργίλου...118 Πυριτικά ορυκτά της αργίλου τύπου 1:1...119 Καολινίτης...120 Πυριτικά ορυκτά εκτατού πλέγματος 2:1...121 Ομάδα σμεκτίτη...122 Μοντμοριλονίτης...125 Βερμικιουλίτης...127 Πυριτικά ορυκτά μη εκτατού πλέγματος 2:1...128 Όμαδα ιλλίτη...128 Ομάδα χλωριτών...130 Αλλοφανή...132 Τα κρυσταλλικά ένυδρα οξείδια του αργιλίου...133 Ιδιότητες των κολλοειδών του εδάφους...134 Η μεγάλη επιφάνεια...134 Τα ηλεκτρικά φορτία...135 Ισόμορφη αντικατάσταση...135 Φορτία που οφείλονται στο ph...136 Προσρόφηση και ανταλλαγή ιόντων...138 vi
Σθένος...140 Μέγεθος ενυδατώματος...140 Φύση του κολλοειδούς...141 Προσδιορισμός της ΙΑΚ και των ανταλλαξίμων κατιόντων...141 Έκφραση της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων...142 Οικολογική σημασία της ΙΑΚ και των ανταλλαξίμων κατιόντων...143 Ικανότητα ανταλλαγής ανιόντων...145 Βαθμός κορεσμού του εδάφους με βάσεις...146 Προσρόφηση νερού...147 6. ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...149 Βάθος του εδάφους...149 Φυσιολογικό βάθος...149 Αποτελεσματικό βάθος εδάφους...151 Πεδογενετικό βάθος εδάφους...151 Οικολογική σημασία του βάθους του εδάφους...152 Κοκκομετρική σύσταση Υφή του εδάφους...154 Φαινόμενα επιφάνειας των τεμαχιδίων του εδάφους...159 Σχέσεις της κοκκομετρικής σύστασης με τις άλλες ιδιότητες του εδάφους...160 Σχέσεις μεταξύ του μεγέθους των τεμαχιδίων και του είδους των ορυκτών...160 Μέτρηση της κοκκομετρικής σύστασης του εδάφους...162 Μέθοδος της καθίζησης...162 Περιορισμοί και προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εξίσωσης Stokes...163 Μέθοδος του υδρομέτρου...165 Μέθοδος Bouyoucos...165 Απλοποιημένη μέθοδος Day...166 Μέθοδος της υγρής κοσκίνισης...168 vii
Προϋποθέσεις για την μέτρηση της μηχανικής σύστασης του εδάφους...168 Προσδιορισμός της υφής του εδάφους...169 Διαφοροποίηση της κοκκομετρικής σύστασης με το βάθος του εδάφους...171 Σημασία των πλούσιων σε άργιλο οριζόντων στην ανάπτυξη των φυτών...172 Μεταβολή της κοκκομετρικής σύστασης του εδάφους...173 Δομή...173 Παράγοντες που επιδρούν στη δομή...174 Κοκκομετρική σύσταση και δομή...174 Ορυκτολογική σύσταση της αργίλου και δομή του εδάφους...174 Οργανική ουσία και δομή του εδάφους...175 Ένυδρα οξείδια και υδροξείδια του Fe, AI και δομή...175 Μυκόρριζα και σχηματισμός των συσσωματωμάτων...176 Μηχανισμοί σύνδεσης (συσσωμάτωσης) των τεμαχιδίων του εδάφους...176 Θρόμβωση των κολλοειδών και δομή...178 Ταξινόμηση της δομής των εδαφών...179 Τύπος δομής...179 Κατηγορία δομής...182 Βαθμός δομής...183 Πορώδες...183 Οργανική ουσία και πορώδες του εδάφους...185 Εκτίμηση του πορώδους...186 Υπολογισμοί του πορώδους του εδάφους...186 Οικολογική σημασία του πορώδους...186 Πυκνότητα του εδάφους...187 Πραγματική πυκνότητα...187 Φαινομενική πυκνότητα...187 viii
Οικολογική σημασία της φαινομενικής πυκνότητας...190 Συμπύκνωση του εδάφους...191 Παράγοντες που προκαλούν τη συμπύκνωση του εδάφους...192 Επιπτώσεις της συμπύκνωσης του εδάφους...192 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπύκνωση του εδάφους...193 Οικολογική σημασία της συμπύκνωσης του εδάφους...194 Αντίσταση του εδάφους στη διείσδυση...194 Συνεκτικότητα...195 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συνεκτικότητα...197 Διόγκωση - συρρίκνωση...198 Οικολογική σημασία της συρρίκνωσης - διόγκωσης...200 Αερισμός...200 Σύσταση του εδαφικού αέρα...200 Περιεκτικότητα του εδάφους σε οξυγόνο...202 Συνθήκες υγρασίας του εδάφους και αερισμός...202 Μηχανισμοί ανταλλαγής αερίων του εδάφους...202 Ροή μάζας...202 Διάχυση...203 Παράγοντες που επηρεάζουν τον αερισμό του εδάφους...204 Συνθήκες αερισμού του εδάφους...204 Οικολογική σημασία του αερισμού...205 Επίδραση του αερισμού στην ανάπτυξη των φυτών...206 Εκπομπή μεθανίου από το έδαφος...207 Δασικά οικοσυστήματα και παραγωγή μεθανίου...210 Συνθήκες αερισμού του εδάφους και δυναμικό οξειδοαναγωγής...211 Θερμοκρασία του εδάφους...212 ix
Θερμοκρασία εδάφους και πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων και νερού...213 Θερμοκρασία του εδάφους και φύτρωση των σπόρων...213 Θερμοκρασία του εδάφους και μικροβιακή δραστηριότητα...214 Θερμοκρασία και δομή του εδάφους...214 Επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών των πυρκαγιών στις ιδιότητες του εδάφους...216 Πηγές θερμότητας του εδάφους...216 Ειδική θερμότητα του εδάφους...218 Θερμοαγωγιμότητα του εδάφους...220 Μεταβολές της θερμοκρασίας του εδάφους...220 Χρώμα του εδάφους...221 Αιτίες που προκαλούν την ανάπτυξη του χρώματος...222 Φυσικές ιδιότητες και παραγωγικότητα...223 7. ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...227 Ενεργότητα ιόντων υδρογόνου...227 Αντίδραση του εδάφους...228 Όξινα εδάφη...229 Μηχανισμοί που επηρεάζουν την αντίδραση του εδάφους...229 Παραγωγή Η + στο εδαφικό περιβάλλον...231 Ρυθμιστική ικανότητα του εδάφους...237 Μηχανισμοί του εδάφους που επηρεάζουν τη ρυθμιστική ικανότητα...237 Υδρόλυση των υδροξειδίων του αργιλίου και του σιδήρου και ρυθμιστική ικανότητα...237 Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων και η ρυθμιστική ικανότητα...237 Διάλυση του CaCO 3 και ρυθμιστική ικανότητα...238 Η οργανική ουσία και ρυθμιστική ικανότητα...238 Έκπλυση των βάσεων στα όξινα εδάφη...239 x
Τοξικότητα αργιλίου στα όξινα εδάφη...240 Μορφές οξύτητας του εδάφους...241 Αλκαλικότητα του εδάφους...242 Δημιουργία αλκαλικών εδαφών...243 Ιδιότητες των αλκαλικών εδαφών...244 Η βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων στα αλκαλικά εδάφη...244 Το ph της ριζόσφαιρας...245 Οικολογική σημασία του ph του εδάφους...246 Εδάφη με υδατοδιαλυτά άλατα...247 Αλατούχα εδάφη...248 Αλατούχα - Αλκαλιωμένα...249 Αλκαλιωμένα εδάφη...249 Οικολογική σημασία της συγκέντρωσης υδατοδιαλυτών αλάτων...250 Ρύθμιση του ph του εδάφους...251 Μείωση του ph...251 Αύξηση του ph...253 Άριστες συνθήκες ph για την ανάπτυξη των φυτών...255 8. Η ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...257 Πηγές της οργανικής ουσίας του εδάφους...258 Χημική σύσταση των φυτικών υπολειμμάτων...258 Σχηματισμός της οργανικής ουσίας του εδάφους...259 Σύσταση των χουμικών ουσιών του εδάφους...261 Φουλβικά οξέα...262 Χουμίνες...263 Χουμικά οξέα...264 Σημασία της οργανικής ουσίας του εδάφους...264 xi
Οργανική ουσία και πορώδες του εδάφους...267 Οργανική ουσία και συσσωμάτωση των κόκκων...267 Οργανική ουσία και ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων...268 Οργανική ουσία και βιολογικές ιδιότητες των εδαφών...269 Η οργανική ουσία ως πηγή ενέργειας των μικροοργανισμών...269 Η οργανική ουσία ως πηγή θρεπτικών στοιχείων...270 Η οργανική ουσία ως παράγοντας ανθεκτικότητας, ανανέωσης, αποκατάστασης...270 Οργανική ουσία και αύξηση των φυτών...271 Βελτίωση της ανάπτυξης των φυτών με την προσθήκη φουλβικών οξέων στο έδαφος...272 Μέτρα για την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους...273 Μη χουμικές οργανικές ενώσεις του εδάφους...275 Υδατάνθρακες...275 Ελεύθερα σάκχαρα - ολισακχαρίτες...276 Πολυσακχαρίτες...276 Αζωτούχες οργανικές ενώσεις του εδάφους...277 Ταξινόμηση της οργανικής ουσίας του εδάφους...278 Κριτήρια ταξινόμησης του χούμου του εδάφους...278 Δασικός τάπητας...279 Συσσώρευση οργανικής ουσίας και θρεπτικών στοιχείων στο δασικό τάπητα...280 Μέτρηση του ρυθμού αποσύνθεσης των φυτικών υπολειμμάτων...282 Παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό αποσύνθεσης των φυτικών υπολλειμάτων...283 Μεταβολή του αποθηκευμένου στο έδαφος άνθρακα...285 Ταξινόμηση του δασικού τάπητα...287 Διαγνωστικοί οργανικοί ορίζοντες...288 xii
Μορφές χούμου...289 Χούμος τύπου Mull...290 Ριζογενής Mull...291 Σκωληκογενής Mull...291 Υδρογενής Mull...292 Μικροβιογενής Mull...292 Χούμος τύπου Mor...293 Velomor, Xeromor...295 Hemimor,Hemihumimor, Humimor...296 Histomor...297 Χούμος τύπου Moder...297 Velomoder...298 Xeromoder...298 Mormoder...299 Histomoder...299 Hydromoder...300 Mullmoder...300 Leptomoder...301 Οργανικά εδαφοβελτιωτικά...301 Ζωική κοπριά...302 Παραγωγή και χρήση συμπυκνωμένων χουμικών και φουλβικών οξέων...304 Οι κομπόστες ως οργανικό εδαφοβελτιωτικό...305 Ωριμότητα της κομπόστας...305 Ιλύς των βιολογικών καθαρισμών (biosolids)...306 Οργανική ουσία του εδάφους και φαινόμενο του θερμοκηπίου...312 9. ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...317 xiii
Εδαφική υγρασία...318 Συγκράτηση του νερού από το έδαφος...319 Δεσμοί υδρογόνου ηλεκτροστατικές δυνάμεις...319 Δυνάμεις συνοχής - συνάφειας...319 Υπολογισμός της δύναμης συγκράτησης του νερού από το έδαφος...321 Διηθητό νερό...322 Τριχοειδές νερό...324 Υγροσκοπικό νερό, συντελεστής υγροσκοπικότητας...324 Κίνηση του νερού στο έδαφος...325 Διηθητικότητα του εδάφους...326 Υδατοδιαπερατότητα του εδάφους...327 Κίνηση του τριχοειδούς νερού στο έδαφος...329 Ανοδική κίνηση του νερού...330 Κίνηση του νερού υπό αέρια μορφή...332 Σταθερές εδαφικής υγρασίας...333 Υδατοχωρητικότητα...333 Σημείο μόνιμου μαρασμού...335 Διαθέσιμο για τα φυτά νερό...336 Εξάτμιση της εδαφικής υγρασίας...338 Μέτρηση της υγρασίας του εδάφους...338 Έκφραση της περιεκτικότητας του εδάφους σε νερό...338 Μέθοδοι μέτρησης της υγρασίας του εδάφους...339 Μέθοδοι ζύγισης...339 Μέθοδος μέτρησης της ηλεκτρικής αντίστασης...339 Μέθοδος των πιεζομετρικών μεμβρανών...340 Ραδιενεργός μέθοδος...340 xiv
Ηλεκτρομαγνητική μέθοδος...341 Τενσιόμετρα...342 Μέθοδοι για την αύξηση του νερού του εδάφους...342 Σύνθετα εδαφοβελτιωτικά...342 Υλικά κάλυψης της επιφάνειας του εδάφους...344 10. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...347 Η βιοποικιλότητα των οργανισμών του εδάφους...347 Παράγοντες που επηρεάζουν τη δραστηριότητα των μικροοργανισμών του εδάφους...348 Οικολογική σημασία των οργανισμών του εδάφους...350 Η μεσοπανίδα του εδάφους...352 Αρθρόποδα...352 Ακάρεα...353 Γαιοσκώληκες...354 Παράγοντες που επιδρούν στη δραστηριότητα των γαιοσκωλήκων...355 Οικολογική σημασία των γαιοσκωλήκων...355 Τερμίτες...358 Μικροπανίδα...360 Νηματώδεις...360 Πρωτόζωα...361 Μικροχλωρίδα του εδάφους...361 Μύκητες...361 Φύκη...364 Βακτήρια του εδάφους...365 Παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό και τη δραστηριότητα των βακτηρίων...366 Η σημασία των βακτηρίων για το έδαφος...368 xv
Μυκόρριζες...369 Τύποι μυκόρριζας...370 Εκτομυκόρριζα...371 Ο ρόλος της εκτομυκόρριζας στη θρέψη των φυτών...372 Ενδομυκόρριζες...373 Ο ρόλος των θυσανοειδών μυκορρίζων στη θρέψη των φυτών...374 Ακτινόρριζα...374 11. ΤΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ...377 Μορφές θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος...379 Βιοδιαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία...379 Δομικά θρεπτικά στοιχεία...381 Ανταλλάξιμα θρεπτικά στοιχεία...381 Θρεπτικά στοιχεία του εδαφικού διαλύματος...381 Δεσμευμένα υπό μη ανταλλάξιμη μορφή θρεπτικά στοιχεία...381 Το εδαφικό διάλυμα...381 Τα ανόργανα συστατικά του εδαφικού διαλύματος...382 Τα οργανικά συστατικά του εδαφικού διαλύματος...382 Τα αέρια του εδαφικού διαλύματος...383 Πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά...383 Πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων με ανταλλαγή ιόντων...384 Πρόσληψη από το εδαφικό διάλυμα...384 Πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων με πολύπλοκες χηλικές ενώσεις...384 Μετακίνηση των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος...385 Μετακίνηση θρεπτικών στοιχείων με τη διάχυση ιόντων...386 Μετακίνηση θρεπτικών στοιχείων με την κίνηση του νερού (ροή μάζας)...387 Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων...387 xvi
Αποτελεσματική χρήση των θρεπτικών στοιχείων...396 Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματική χρήση των θρεπτικών στοιχείων...396 Είδος του φυτού...396 Ηλικία...397 Εσωτερική μετακίνηση των θρεπτικών στοιχείων...397 Ποιότητα εδάφους...399 Εκτίμηση της αποτελεσματικής χρήσης των θρεπτικών στοιχείων...400 Σημασία της αποτελεσματικής χρήσης των θρεπτικών στοιχείων...403 Τα μακροθρεπτικά στοιχεία...405 Άζωτο (N)...405 Προέλευση...405 Συσσώρευση αζώτου με τα κατακρημνίσματα...406 Βιολογική δέσμευση αζώτου...406 Μη συμβιωτική δέσμευση...408 Συμβιωτική δέσμευση αζώτου...411 Μορφές αζώτου του εδάφους...413 Ανόργανες μορφές...413 Δέσμευση του αμμωνιακού αζώτου από τα ορυκτά της αργίλου...414 Οργανικές μορφές...415 Διαλυτές αζωτούχες οργανικές ενώσεις...415 Ελεύθερα αμινοξέα, πεπτίδια, πρωτεΐνες...416 Αμινοσάκχαρα...417 Άλλες αζωτούχες ενώσεις...418 Παράγοντες που επηρεάζουν την περιεκτικότητα του εδάφους σε άζωτο...418 Κλιματολογικές συνθήκες...418 Τοπογραφικές συνθήκες...419 xvii
Είδος της βλάστησης...419 Εδαφικές συνθήκες...419 Βιοχημικές μεταβολές του οργανικού αζώτου του εδάφους...420 Διάσπαση των πρωτεϊνών του εδάφους...420 Αμμωνιοποίηση...420 Νιτροποίηση...421 Παράγοντες που επηρεάζουν τη νιτροποίηση...422 Απονιτροποίηση του αζώτου...424 Βιοχημική απονιτροποίηση...424 Παράγοντες που επηρεάζουν την ένταση της βιοχημικής απονιτροποίησης...425 Χημική απονιτροποίηση...426 Απώλειες αζώτου στο έδαφος...427 Πρόσληψη αζώτου από τα φυτά...431 Συμπτώματα έλλειψης και περίσσειας αζώτου...433 Αλληλεπίδραση μεταξύ του αζώτου και των άλλων θρεπτικών στοιχείων...434 Φώσφορος (P)...435 Προέλευση του φωσφόρου του εδάφους...435 Μορφές φωσφόρου στο έδαφος...436 Δέσμευση των φωσφορικών ανιόντων στο έδαφος...438 Προσδιορισμός της ικανότητας δέσμευσης του P από το έδαφος...441 Παράγοντες που επηρεάζουν τη δεσμευτική ικανότητα του εδάφους σε φώσφορο...441 Οργανικές μορφές φωσφόρου...443 Παράγοντες που επηρεάζουν την ποσότητα του οργανικού φωσφόρου...443 Ανοργανοποίηση του οργανικού φωσφόρου...445 Διαθέσιμες μορφές φωσφόρου του εδάφους...445 Ανάγκες των οικοσυστημάτων σε φώσφορο...446 xviii
Πρόσληψη του φωσφόρου από τα φυτά...447 Ο ρόλος της μυκόρριζας στη πρόσληψη του φωσφόρου...448 Συμπτώματα έλλειψης φωσφόρου...448 Εδαφικές συνθήκες που ευνοούν την έλλειψη αφομοιώσιμου φωσφόρου...449 Απώλειες φωσφόρου από το έδαφος...449 Θείο (S)...450 Μορφές θείου στο έδαφος...453 Οργανικές μορφές θείου...453 Ανοργανοποίηση των θειούχων οργανικών ενώσεων...453 Ανόργανες μορφές θείου...455 Οι προσροφημένες από τα κολλοειδή του εδάφους ενώσεις θείου...455 Το θείο του εδαφικού διαλύματος...456 Αδιάλυτες στο νερό ανόργανες μορφές θείου...456 Αναγωγή του θείου του εδάφους...456 Οξείδωση του θείου και ph του εδάφους...457 Ακινητοποίηση των ανόργανων μορφών θείου...458 Απώλειες θείου από το εδαφικό περιβάλλον...458 Πρόσληψη του θείου από τα φυτά...459 Έλλειψη διαθέσιμου για τα φυτά θείου...460 Εδαφικές συνθήκες που ευνοούν την έλλειψη διαθέσιμου θείου...461 Συμπτώματα τοξικότητας θείου...461 Κάλιο (K)...461 Μορφές καλίου στο έδαφος...462 Το κάλιο του εδαφικού διαλύματος...463 Ανταλλάξιμο κάλιο...463 Μη ανταλλάξιμο δεσμευμένο κάλιο...463 xix
Δομικό κάλιο...464 Δέσμευση του καλίου από το έδαφος...464 Η φύση των κολλοειδών του εδάφους και η δέσμευση του καλίου...465 Διαβροχή και ξήρανση, πήξη και τήξη του εδάφους και δέσμευση καλίου...466 Ανθρακικό ασβέστιο, ph και δέσμευση καλίου...466 Ο ρόλος του καλίου στη θρέψη των φυτών...466 Πρόσληψη του καλίου από τα φυτά...467 Πολυτελής κατανάλωση καλίου...468 Απώλειες καλίου από το έδαφος...469 Συμπτώματα έλλειψης καλίου στα φυτά...471 Εδάφη με πιθανή έλλειψη καλίου...472 Ασβέστιο (Ca)...473 Προέλευση του Ca του εδάφους...474 Μορφές ασβεστίου στο έδαφος...476 Πρόσληψη του ασβεστίου από τα φυτά...476 Απώλειες ασβεστίου από το έδαφος...477 Συμπτώματα έλλειψης ασβεστίου...478 Ο ρόλος της σχέσης Ca/Mg στη θρέψη των φυτών...480 Μαγνήσιο (Mg)...480 Προέλευση του μαγνησίου...481 Μορφές μαγνησίου στο έδαφος...483 Πρόσληψη του μαγνησίου από τα φυτά...483 Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του μαγνησίου...484 Απώλειες μαγνησίου από το έδαφος...485 Συμπτώματα έλλειψης μαγνησίου...486 Μικροθρεπτικά στοιχεία...487 xx
Ο ρόλος των μικροθρεπτικών στοιχείων...488 Μορφές των μικροθρεπτικών στοιχείων στο έδαφος...488 Συνθήκες που ευνοούν την έλλειψη των μικροθρεπτικών στοιχείων...488 Παράγοντες που επηρεάζουν τις αφομοιώσιμες μορφές των μικροθερμικών στοιχείων...491 Ανταγωνιστικές και συνεργητικές σχέσεις μεταξύ των μικροθρεπτικών στοιχείων...492 Σίδηρος (Fe)...493 Χαλκός (Cu)...496 Μαγγάνιο (Mn)...497 Ψευδάργυρος (Zn)...498 Βόριο (B)...499 Μολυβδαίνιο (Mo)...501 Χλώριο (Cl)...504 Κοβάλτιο (Co)...505 Νικέλιο (Ni)...507 12. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ...509 Ιστορική αναδρομή...509 Ταξινόμηση των εδαφών...511 Το Αμερικάνικο Σύστημα Ταξινόμησης των Εδαφών...512 Διαγνωστικοί εδαφικοί ορίζοντες...514 Επιφανειακοί διαγνωστικοί ορίζοντες...514 Υποεπιφανειακοί διαγνωστικοί ορίζοντες...516 Άλλα κριτήρια που χρησιμοποιούνται κατά την ταξινόμηση των εδαφών...521 Συνθήκες υγρασίας...522 Συνθήκες θερμοκρασίας...522 Ονοματολογία των εδαφών σύμφωνα με το Soil Taxonomy...523 xxi
Τάξεις...524 Υποτάξεις...525 Μεγάλες ομάδες...526 Alfisols...527 Entisols...529 Aridisols...530 Histosols...532 Inceptisols...533 Mollisols...534 Vertisols...535 Utisols...537 Andisols...537 Oxisols...539 Gerisols...540 Spodosols...541 Οι υποτάξεις...542 Το σύστημα ταξινόμησης εδαφών FAO UNESCO...543 Εδαφικές μονάδες...544 Περιγραφή των διαφόρων κατηγοριών εδαφών του συστήματος FAO - UNESCO...544 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 551 xxii