Νένη Περβανίδου Παιδίατρος, Υπεύθυνη Ιατρείου Παιδικής Παχυσαρκίας Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Noσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

Νένη Περβανίδου Παιδίατρος, Υπεύθυνη Ιατρείου Παιδικής Παχυσαρκίας Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Noσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1963-70 1971-74 1976-80 1988-94 1999-02 2002-04 6-11 years 12-19 years Ogden CL et al JAMA 2006

ΔΙΑΒΗΤΗΣ, ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ Mεταβολικό Σύνδρομο ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ: Διατροφικές διαταραχές Χρόνιο στρες Κατάθλιψη ΚΥΡΙΟΙ ΠΑΘΟΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Επηρεασμένη ανοχή στη γλυκόζη (IGT) Ινσουλινοαντίσταση (IR) ΔΥΣΜΕΝΗ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Σωματικό λίπος Μη λιπώδης μάζα Σπλαχνικό λίπος Σύγχρονος τρόπος ζωής: Περίσσεια τροφής, Είδος & τρόπος διατροφής, Καθιστική ζωή, Έλλειψη άσκησης ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ: Δυσλιπιδαιμία Υπο-αντιπονεκτιναιμία Μικρο-λευκωματινουρία Ηπατική Νόσος Ανάπτυξη & Συμπεριφορά Αύξηση & Μεταβολισμός Επιγενετικές αλλαγές & Εμβρυικός προγραμματισμός Γενετικό υπόστρωμα Συνδυασμός απλών νουκλεοτιδικών πολυμορφισμών

Η Πρόληψη της Παιδικής Παχυσαρκίας είναι ίσως η μόνη Αποτελεσματική Θεραπεία της Παχυσαρκίας των Ενηλίκων

Τhe Causal Web IOTF

Που Απευθύνονται οι Στρατηγικές Πρόληψης; Καθολική πρόληψη: Όλος ο πληθυσμός της κοινότητας Σταθεροποίηση ή ελάττωση του μέσου ΒΜΙ Επιλεκτική πρόληψη: Άτομα υψηλού κινδύνου (παιδιά παχύσαρκων γονέων) Αύξηση της γνώσης & των ικανοτήτων Στοχευμένη πρόληψη: Υπέρβαρα & Παχύσαρκα Παιδιά / Έφηβοι Παρέμβαση, Ανίχνευση διαταραχών WHO, 2000

Η παιδική παχυσαρκία είναι προγνωστική της ενήλικης παχυσαρκίας, θνησιμότητας & θνητότητας Είναι τεκμηριωμένη η παραμονή της παιδικής παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή στα περισσότερα παιδιά Πρόληψη νωρίς: Κύριες περίοδοι είναι Η προγεννητική περίοδος Η περίοδος μεταξύ 5 & 7 Η εφηβεία Dietz 2001

80 70 60 50 40 30 20 10 0 Preschool School-age Adolescent

Το περιβάλλον του σπιτιού επηρεάζει το ενεργειακό ισοζύγιο και τη σύσταση της δίαιτας: Εκθέτοντας την οικογένεια σε συγκεκριμένα τρόφιμα Ενθαρρύνοντας ενεργητικά την οικογένεια να τρώει συγκεκριμένες τροφές Επιτρέποντας παθητικά κάποιες τροφές στην συνήθη δίαιτα Γονεικές πρακτικές σχετιζόμενες με τη διατροφή Φυσικό & Συναισθηματικό περιβάλλον στο οποίο διαμορφώνονται οι συμπεριφορές διατροφής και άσκησης Δρώντας σα ρόλοι-πρότυπα για τη διατροφική συμπεριφορά & τη συμπεριφορά φυσικής δραστηριότητας

Παράγοντες κινδύνου για την αυξημένη πρόσληψη βάρους Παχυσαρκία των γονέων Χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο Μεγάλο ή μικρό βάρος γέννησης Νωρίς εφηβεία Χαμηλή φυσική δραστηριότητα Υψηλή διαιτητική πρόσληψη Ψυχολογικοί παράγοντες Barker et al., 1996 Hill, 1998 Peters et al., 2002

Στρατηγικές επιλεκτικής πρόληψης που στοχεύουν σε μία ομάδα κινδύνου Γενετικά προδιατεθημένα άτομα; Παιδιά παχύσαρκων γονέων; Περιβάλλον; Aρχικό βάρος παιδιού: υψηλό φυσιολογικό/υπέρβαρο Χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο; Langnaese 2002

Υπέρβαρα-Παχύσαρκα παιδιά & έφηβοι Παιδιά με ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Έφηβες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών Παιδιά με Πρώιμη Αδρεναρχή

Παχύσαρκοι έφηβοι: 80% πιθανότητα να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες Σημερινοί έφηβοι: αυριανοί γονείς Παιδιά παχύσαρκων γονέων: αυξημένος κίνδυνος για παχυσαρκία Γονείς δρουν ως πρότυπα Εκπαίδευση και πρώιμη παρέμβαση ώστε να προληφθεί η παχυσαρκία στις επόμενες γενιές.

Προγεννητική Φροντίδα Προώθηση κατάλληλης πρόσληψης βάρους στην κύηση Μεγάλα για ηλικία κύησης( LGA) παιδιά και παιδιά διαβητικών μητέρων σε κίνδυνο Μικρά για ηλικία κύησης παιδιά (SGA) σε κίνδυνο Hediger ML et: Pediatrics104:e33, 1999

Η προώθηση του θηλασμού να ξεκινά πριν τον τοκετό Dewey 2003: 8 /11 μελέτες έδειξαν χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά που θήλασαν σχετικά με αυτά που σιτίστηκαν με ξένο γάλα Bergmann 2003: Διαχρονικές μελέτες σύγκρισης BMI ίδιος στη γέννηση BMI στους 3 & 6 μήνες > στα παιδιά με ξένο γάλα σχετικά με τα θηλάζοντα Ποσοστά παχυσαρκίας στα 6 χρόνια ήταν 3 φορές μεγαλύτερα από τα θηλάζοντα

H Προστατευτική Δράση του Θηλασμού Mετα-ανάλυση σε 120.831 άτομα Από 1 μήνα θηλασμού και πάνω ο κίνδυνος της επακόλουθης παχυσαρκίας συνεχώς μειώνεται ως 30%, φτάνοντας σε ένα πλατώ στους 9 μήνες θηλασμού Κάθε μήνας θηλασμού συνδέεται με 4% ελάττωση στον κίνδυνο Harder, 2005

H Προστατευτική Δράση του Θηλασμού Πολλαπλοί παράγοντες επιδρούν: Σύσταση γάλακτος Τρόπος διατροφής Μέσο διατροφής Είδος γευμάτων Διατροφική Συμπεριφορά Δεσμός με τη μητέρα (επηρεάζει τον αυτοέλεγχο & τα μεσοδιαστήματα διατροφής) Επίπεδα λεπτίνης, γκρελίνης & IGFs

Εκπαίδευση Γονέων για ροφήματα Δε χρειάζονται χυμοί τουλάχιστον ως 6 μηνών 1-6 χρονών: περιορισμένοι χυμοί Προώθηση γλυκών χυμών: επιθυμία κατανάλωσης γλυκών Στερεά Δε χορηγούμε στερεά μέχρι 4-6 μηνών Πρώτα δίνουμε λαχανικά Επιμένουμε σε τροφές ακόμη και αν έχουν αρχικά απορριφθεί από το βρέφος. Τα θηλάζοντα δέχονται ευκολότερα νέες τροφές Pediatrics 107:1210-1213, 2001.

Προαγωγή της αλληλεπίδρασης με το παιδί Τηλεόραση Όχι χρήση της TV σαν Baby sitter Α.Π.Ε. συστήνει: όχι TV για τα δυο πρώτα χρόνια ζωής όχι στο υπνοδωμάτιο Pediatrics 107:423-426, 2001

Αναψυκτικά και Χυμοί 20% των παχύσαρκων παιδιών είναι παχύσαρκα λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης θερμίδων από χυμούς και αναψυκτικά Προώθηση κατανάλωσης νερού αντί για αναψυκτικά όταν διψούν Ποσότητες φαγητού Να μη ζητούν από τα παιδιά «να αδειάσουν το πιάτο» Οι γονείς παρέχουν υγιεινό φαγητό, τα παιδιά αποφασίζουν Να μην ανταμοίβουν με φαγητό

Μέτρηση του ΔΜΣ και τοποθέτησή του στα πρότυπα διαγράμματα Παρακολούθηση του ΔΜΣ Αύξηση του ΔΜΣ% ακόμη και στα φυσιολογικά όρια είναι σημάδι ανησυχίας Ανασκόπηση καμπύλης ΔΜΣ με γονείς και παιδί Επιβράβευση για το φυσιολογικό βάρος Nader, PR et al. Pediatrics 118: e594-601, 2006

Αγόρια Κορίτσια Chiotis, Ann Clin Ped Un Ath, 2004

«Καθιστικές» Συνήθειες Όχι τηλεόραση <2 χρονών Ώρες «οθόνης» (screen time) <1-2/ ημέρα Ελάττωση «ωρών οθόνης» στα 4-7 χρόνια συνδέεται με χαμηλότερο ΔΜΣ και χαμηλότερη πρόσληψη θερμίδων Epstein,LH et al. Arch Pediatr Adolesc Me 162(3): 239-245, 2008 Φυσική Δραστηριότητα Φυσική δραστηριότητα με οικογένεια Ελεύθερο παιχνίδι Ευκαιρίες άσκησης / δραστηριότητας Σκάλες αντί ασανσέρ Παρκάρισμα αυτοκινήτου μακριά από το στόχο Prevention of pediatric overweight and obesity. Pediatrics 112; 424-430, 2003. Pardee et al., American J of Preventive Medicine, December 2007 Martinez-Gomez D et al. Arch Pediatr Adolesc Med 2009;163:724-730

Όχι φαγητό μπροστά στην τηλεόραση >60% των διαφημίσεων στη διάρκεια παιδικών προγραμμάτων είναι σχετικά με διατροφή Αυξάνεται η επιθυμία για αυτές τις τροφές Τάση να τρώνε περισσότερο: δεν προσέχουν αν έχουν χορτάσει, τρώνε μέχρι να τελειώσει η τροφή. Τα παιδιά που τρώνε μπροστά στην τηλεόραση καταναλώνουν υψηλότερα λίπη και αλάτι και λιγότερα φρούτα και λαχανικά.

Τρόπος Ζωής Οι γονείς δρουν σαν πρότυπα διατροφής, φυσικής δραστηριότητας, τρόπου ζωής. Προαγωγή οικογενειακού γεύματος Συζητώντας το γεύμα αργεί Οι γονείς καθορίζουν την τροφή που θα καταναλωθεί. Οι γονείς ρυθμίζουν την πρόσληψη τροφής Μεγαλύτερη κατανάλωση φρούτων και σαλάτας Μικρότερη λίπους και γλυκών Gillman MW et all. Family dinner and diet quality among older children and adolescents. Arch Fam Med 2000;9: 235-240. Videon TM et al. Influences on adolescent eating patterns: the importance of family meals. J Adolesc Health 2003;32:365-373

Διατροφή Αναψυκτικά Κατανάλωση Ανθρακούχων αυξήθηκε κατά 300% τα τελευταία 20 χρόνια 20% των έφηβων αγοριών καταναλώνουν >4 αναψυκτικά την ημέρα Προαγωγή κατανάλωσης νερού όταν διψούν Soft drinks in schools. Pediatrics 113:152-154, 2004 Μέγεθος μερίδας Μικρά παιδιά τρώνε όσο πρέπει. Μεγαλύτερα και έφηβοι τρώνε περισσότερο όταν είναι μεγάλες μερίδες. Μερίδες έχουν αυξηθεί στα εστιατόρια fast food: Biggie sized Να διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων σχετικά με τις μερίδες www.mypyramid.gov

Διατροφή Κανονικά γεύματα Παράλειψη γευμάτων συνδέεται με παχυσαρκία Τα παιδιά που τρώνε πρωινό: καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο. Τα παιδιά που παραλείπουν γεύματα τρώνε περισσότερο στα άλλα γεύματα.

Φυσική Δραστηριότητα Όλα τα παιδιά & οι έφηβοι (5-18 χρ): Πρέπει να συμμετέχουν σε φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον μέτριας ισχύος για τουλάχιστον 1 ώρα κάθε μέρα Αυτοί που κάνουν λίγη άσκηση πρέπει να συμμετέχουν σε φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον μέτριας ισχύος για τουλάχιστον ½ ώρα κάθε μέρα Τουλάχιστον 2 φορές/εβδομάδα μερικές δραστηριότητες πρέπει να ενισχύουν τη μυική ισχύ, την ευκαμψία, την υγεία των οστών Όλοι οι έφηβοι (11-21 χρ): Να ασκούνται καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά σαν μέρος παιχνιδιού, σπορ, μεταφοράς ή οργανωμένα σε δραστηριότητες σχολείου, οικογένειας, κοινότητας Να ασκούνται μέτρια ή έντονα 3 ή περισσότερες φορές/εβδομάδα, από 20 λεπτά τουλάχιστον Fox, 2000

Τρόπος Ζωής Προαγωγή <1-2 ώρες «οθόνης» 25% βλέπουν πάνω από 4 ώρες τηλεόραση Για τα παχύσαρκα παιδιά η ελάττωση της καθιστικής ζωής είναι πιο αποτελεσματική στην προαγωγή απώλειας βάρους από ότι η δραστηριότητα. Όχι τηλεόραση στο δωμάτιο Συνδέεται με φτωχές συνήθειες διατροφής-άσκησης και χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις Prevention of pediatric overweight and obesity. Pediatrics 112; 424-430, 2003.

5210 5 μερίδες φρούτων-λαχανικών Λιγότερο από 2 ώρες σε οθόνες 1 ώρα φυσικής δραστηριότητας 0 αναψυκτικά και γλυκοί χυμοί

Εκπαίδευση γονέων, δασκάλων, διοικητικών Συμμετοχή σε συμβούλια υγείας στα σχολεία Προώθηση διατροφής, άσκησης, τρόπου ζωής στην οικογένεια Έμφαση σε: Προαγωγή θηλασμού Έλεγχος πρόσληψης βάρους στη βρεφική ηλικία Προαγωγή φυσικής δραστηριότητας Ενθάρρυνση οικογενειακών γευμάτων Εκπαίδευση γονέων ως ρόλος-πρότυπο Συμμετοχή στην κοινότητα