THE ECONOMIST 9 th CYPRUS SUMMIT: CYPRUS ON THE MEND? AN OPEN DISCUSSION WITH GOVERNMENT, THE TROIKA AND BUSINESS Official Opening Speech by Nicos Anastasiades, President of the Republic of Cyprus with title: Achieving Stability, growth and prosperity Κπξίεο θαη Κχξηνη, Είλαη κε ηδηαίηεξε ραξά πνπ ραηξεηίδσ ζήκεξα ηηο εξγαζίεο ηνπ 9 νπ Σπλεδξίνπ ηνπ Economist ζηε Κχπξν. Η θεηηλή Σχλνδνο βξίζθεη ηελ Κππξηαθή Δεκνθξαηία λα δηέξρεηαη κηα απφ ηηο θξηζηκφηεξεο πεξηφδνπο ζηε ζχγρξνλε ηζηνξία ηεο. Η βίαηε αλαδηάξζξσζε ηνπ θππξηαθνχ ηξαπεδηθνχ ηνκέα, φπσο απνθαζίζηεθε απφ ηνπο εηαίξνπο καο, ην ζπλερηδφκελν αξλεηηθφ εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ, ε αλαγθαία δηφξζσζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ αληζνζθειηψλ απνηεινχλ παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ αξλεηηθά ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο. 1
Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην απφ ηνλ πεξαζκέλν Μάξηην έρνπκε μεθηλήζεη έλα θηιφδνμν πξφγξακκα πνπ απνζθνπεί ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο νηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο θαη ζην λα ηεζνχλ ηα ζεκέιηα κηαο βηψζηκεο νηθνλνκηθήο πνξείαο αλάπηπμεο πξνο φθεινο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Αλακθίβνιά, ε νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα θξίλεηαη σο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο βηψζηκεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Τνχην δε γηα έλα αξηζκφ ιφγσλ, φπσο ην λα θαζίζηαηαη ε νηθνλνκία αλζεθηηθή ζε εμσηεξηθέο πηέζεηο, λα κελ επηβαξχλνληαη νη κειινληηθέο γελεέο θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη ηα ρξήκαηα ησλ θνξνινγνπκέλσλ γηα αλαπηπμηαθέο δαπάλεο παξά γηα ηελ απνπιεξσκή ηνπ ρξένπο. Κπξίεο θαη θχξηνη, Όζνλ αθνξά ηελ Κχπξν εηδηθφηεξα, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ απνιακβάλακε κέρξη πξφζθαηα ήηαλ άλεπ πξνεγνπκέλνπ, αιιά δελ ήηαλ βηψζηκε. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε νηθνλνκία καο ιεηηνπξγνχζε πέξαλ ησλ δπλαηνηήησλ ηεο, κε κε δηαηεξήζηκα δεκφζηα νηθνλνκηθά θαη έλαλ ππεξκεγέζε ηξαπεδηθφ ηνκέα πνπ εθηηζφηαλ ζε ππεξβνιηθνχο θηλδχλνπο. 2
Είλαη γηα απηνχο ηνπο ιφγνπο πνπ βξηζθφκαζηε ζήκεξα αληηκέησπνη κε ηελ πην δχζθνιε νηθνλνκηθή θξίζε ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ. Μηα θξίζε κε αλππνιφγηζηεο θνηλσληθέο ζπλέπεηεο ε νπνία αλαπφθεπθηα επηδεηλψζεθε ιφγσ ηεο «εηδηθήο ιχζεο» πνπ επέβαιαλ νη δαλεηζηέο καο. Χξεηάδεηαη φκσο φινη λα θάλνπκε ηελ απηνθξηηηθή καο, θαζψο πνιιά απφ ηα πξνβιήκαηα καο νθείινληαη ζηε δηθή καο απνηπρία λα θηίζνπκε έλα βηψζηκν κνληέιν αλάπηπμεο. Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην έρνπκε δηακνξθψζεη κηα νινθιεξσκέλε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή πνπ ζηφρν έρεη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ζηαζεξφηεηαο θαη ηελ επαλαθνξά ηεο νηθνλνκίαο ζε ηξνρηά αλάπηπμεο θαη πξνφδνπ. Τψξα, ρσξίο θαζπζηεξήζεηο θαη νιηγσξία, παίξλνπκε γελλαίεο απνθάζεηο γηα εθαξκνγή ζπλεηήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο, αιιάδνπκε φζα επηβάιιεηαη λα αιιάμνπλ θαη πξνρσξνχκε ζε κεγάιεο θαη ηνικεξέο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο. Μεηαηξέπνπκε ηελ θξίζε ζε επθαηξία. 3
Κάλνπκε φ,ηη επηβάιιεηαη λα γίλεη γηα ηελ επαλεθθίλεζε ηεο νηθνλνκίαο, γηα ηε κεηαξξχζκηζε θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ θξάηνπο θαη γηα ηελ επαλαθνξά ηεο Κχπξνπ ζε ηξνρηά αλάπηπμεο. Κπξίεο θαη Κχξηνη, Μέρξη ζήκεξα, είρακε δπν ζεηηθέο αμηνινγήζεηο απφ ηελ Τξφηθα, θάηη ην νπνίν θαηαδεηθλχεη ηε δέζκεπζε καο γηα ηελ πηζηή θαη έγθαηξε εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ κλεκνλίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ζηαζεξνπνηεζεί θαη λα απνθαηαζηαζεί ε εκπηζηνζχλε ζηελ νηθνλνκία καο. Επηηξέςηε κνπ λα αλαθέξσ επίζεο φηη, κε βάζε ηα ηειεπηαία ζηνηρεία, δηαθαίλεηαη φηη ην εχξνο ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο ζα είλαη κηθξφηεξν απφ φ,ηη αλακελφηαλ, ηνπιάρηζηνλ γηα ην 2013. Θα ήζεια λα ηνλίζσ φηη απνηειεί πξνζσπηθή κνπ πεπνίζεζε φηη κφλν κέζσ ηεο πηζηήο εθαξκνγήο ηνπ Μλεκνλίνπ ζα κπνξέζνπκε λα επαλαθέξνπκε ηελ εκπηζηνζχλε ησλ μέλσλ επελδπηψλ αιιά θαη ησλ ίδησλ ησλ ζπκπνιηηψλ καο πξνο ηελ θππξηαθή νηθνλνκία. Αλαγλσξίδσ θαη είλαη γεγνλφο φηη είλαη νδπλεξά ηα πιείζηα απφ ηα κέηξα πνπ είκαζηε ππνρξεσκέλνη 4
λα αλαιάβνπκε αιιά ρσξίο ηα κέηξα, δπζηπρψο, ζα αθνινπζήζεη κηα πνξεία θαηνιίζζεζεο κε επαλάιεςε θαηλνκέλσλ αλαιφγσλ άιισλ ρσξψλ πνπ βξίζθνληαη θάησ απφ ην πξφγξακκα. Σην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα ζεκεηψζσ θαη ηα ζεηηθά ζρφιηα φπσο θαηαγξάθνληαη απφ ηνπο δαλεηζηέο καο, «θακία ρψξα δελ είρε ηηο επηδφζεηο ηεο Κχπξνπ». Ιδηαίηεξα ζε ζρέζε κε ηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα, έρνπλ αλαγλσξηζηεί ηα ζεκαληηθά βήκαηα πνπ έρνπλ επηηεπρζεί, φπσο ε πιήξεο αλαθεθαιαηνπνίεζε ηεο Ειιεληθήο Τξάπεδαο κε ζπλεηζθνξά θαη μέλσλ επελδπηψλ θαη ε έλαξμε ηεο αλαδηάξζξσζεο ησλ Σπλεξγαηηθψλ Ιδξπκάησλ. Επίζεο, ε Τξάπεδα Κχπξνπ πξνρσξά κε ην ζρέδην αλαδηάξζξσζεο ηεο κε κφληκν Δηνηθεηηθφ Σπκβνχιην θαη λέν Δηεπζχλνληα Σχκβνπιν. Τα βήκαηα απηά ζπκβάινπλ ζηε ζηαζεξνπνίεζε θαη ζηαδηαθή αλαδσνγφλεζε ηεο αγνξάο θαη ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Γεγνλφο, φκσο, είλαη φηη παξακέλνπλ κεγάιεο πξνθιήζεηο ζηνλ ηνκέα απηφ. Γηα απηφ θαη απαηηείηαη ηφικε θαη ζπλέπεηα ψζηε ην ζπληνκφηεξν λα απνθαηαζηαζεί ε πιήξεο εκπηζηνζχλε ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα. Έλα εμάιινπ ζέκα πνπ ζπδεηείηαη είλαη ε κείσζε ησλ ηξαπεδηθψλ επηηνθίσλ θαη ζέισ λα ειπίδσ φηη κέζα απφ ηελ αλαδηάξζξσζε ζα θαηαζηεί δπλαηφλ ην ζπληνκφηεξν λα 5
δψζνπκε επθαηξία επηβίσζεο ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο έηζη ψζηε λα αληέμνπλ ζηηο πξνθιήζεηο θαη ηα βάξε πνπ αληηκεησπίδνπλ. Τελ ίδηα ζηηγκή, αζθνχκε κεγάιεο πξνζπάζεηεο ζηελ πινπνίεζε κέηξσλ ηφλσζεο ηεο αλάπηπμεο. Η Κπβέξλεζε, θαη εγψ ν ίδηνο πξνζσπηθά, έρνπκε μεθηλήζεη εθζηξαηεία πξνζέιθπζεο μέλσλ επελδχζεσλ νη νπνίεο αλακέλεηαη λα ζπλεηζθέξνπλ ζεκαληηθά ζηε ξεπζηφηεηα ηεο θππξηαθήο αγνξάο. Η πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ ζπληζηά χςηζηε πξνηεξαηφηεηα ηεο Κπβέξλεζεο, δεδνκέλσλ ησλ πξνθιήζεσλ πνπ αληηκεησπίδεη ν ηξαπεδηθφο καο ηνκέαο. Οη μέλεο επελδχζεηο είλαη θαηαιχηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ, ηελ απαζρφιεζε θαη θαη επέθηαζε ηελ επεκεξία ηεο ρψξαο καο. Η πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ είλαη έλαο ηνκέαο φπνπ ρξεηάδεηαη λα δψζνπκε πεξηζζφηεξε έκθαζε, αθξηβψο γηαηί πξνζθέξεη επθαηξίεο γηα άκεζεο δξάζεηο, ηθαλέο φρη κφλν λα αλαραηηίζνπλ ηηο επηπηψζεηο ηεο θξίζεο αιιά θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο επαλεθθίλεζεο ηεο νηθνλνκίαο. 6
Πξφζζεηα, ε αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο απνηειεί κηα άιιε κηα απφ ηηο θχξηεο αλεζπρίεο καο. Η λεαληθή απαζρφιεζε θαη νη πξνζπάζεηεο γηα αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο ζηνπο λένπο ήηαλ ζην επίθεληξν ηεο παξέκβαζήο κνπ ζηελ Εηδηθή Σχλνδν ησλ εγεηψλ ηεο ΕΕ γηα ηε Νεαληθή Απαζρφιεζε. Τν ζέκα ηεο απαζρφιεζεο ησλ λέσλ απνηειεί χςηζηε πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ Κππξηαθή Κπβέξλεζε θαη ζην πιαίζην απηφ ηέιε Δεθεκβξίνπ ε Κχπξνο ζα παξνπζηάζεη έλα νινθιεξσκέλν ζρέδην δξάζεο, ζην νπνίν ζα πεξηιεθζνχλ θαη νη ζπζηάζεηο «Εγγπήζεηο γηα ηε Νενιαία». Επηηξέςηε κνπ ζην ζεκείν απηφ λα ζεκεηψζσ κε ηθαλνπνίεζε ηηο πξφζθαηεο εμαγγειίεο ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Επξσπατθήο Τξάπεδαο Επελδχζεσλ θ. Werner Hoyer γηα ηα δπν πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδνηήζεσλ πνπ αλαθνίλσζε επξηζθφκελνο ζηελ Κχπξν, χζηεξα απφ ηηο ζπλνκηιίεο πνπ είρακε καδί ηνπ. Καη ηα δχν πξνγξάκκαηα απεπζχλνληαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα ηνλ νπνίν γλσξίδνπκε φηη έρεη πιεγεί πεξηζζφηεξν απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Επίζεο, γλσξίδνπκε πσο νη πξννπηηθέο δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο θαη αλάθακςεο ζα πξνέιζνπλ απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Είλαη γη απηφ πνπ επαλαιακβάλνπκε ηε 7
δεδεισκέλε πξφζεζε ηεο Κπβέξλεζεο λα αμηνπνηήζεη θάζε ρξεκαηννηθνλνκηθφ εξγαιείν πνπ πξνζθέξεηαη απφ ηελ Επξσπατθή Τξάπεδα Επελδχζεσλ. Έηζη ζα δψζνπκε πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο ζηνπο ηνκείο φπνπ ππάξρεη ε κεγαιχηεξε δπζθνιία. Θπκίδσ θαη ηελ πξφζθαηε πξφηαζε ηεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο γηα ρνξεγία 200 εθ. σο έθηαθηε βνήζεηα πξνο ηελ Κχπξν, ιφγσ ηεο κλεκνληαθήο ζχλδεζεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο ρψξαο καο, ζηα πιαίζηα ηνπ Πξνγξάκκαηνο 2014-2020. Σεκαληηθφ επίζεο είλαη ην γεγνλφο φηη ζην ηειεπηαίν Επξσπατθφ Σπκβνχιην πεηχρακε σο Κπβέξλεζε ηελ αχμεζε ηεο ζπγρξεκαηνδφηεζεο έξγσλ απφ 60% ζε 95%, κε επαλεμέηαζε ην 2016 θαη κε ελδερφκελε επέθηαζε αθφκα γηα πεξηζζφηεξα ρξφληα. Με ηελ εμέιημε απηή δηαλνίγνληαη πξννπηηθέο γηα επηηάρπλζε ηεο πινπνίεζεο έξγσλ αλάπηπμεο ηα νπνία ζα δψζνπλ ψζεζε ζηελ νηθνλνκία κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. 8
Κπξίεο θαη Κχξηνη, Απφ φια ηα αλσηέξσ, εχθνια ζπκπεξαίλεηαη φηη είλαη ζεηηθή ε απάληεζε ζην εξψηεκα ηνπ Σπλεδξίνπ γηα ην εάλ ε νηθνλνκία ηεο Κχπξνπ Κχπξνο βξίζθεηαη ζε ζεηηθή πνξεία αλαδηάξζξσζεο. Αλακθίβνια, ην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ζα εμαθνινπζήζεη λα είλαη δχζθνιν. Η Κπβέξλεζε φκσο ζα ζπλερίζεη λα παξαθνινπζεί ζηελά θαη ζπζηεκαηηθά ηηο εμειίμεηο θαη ζα εληείλνπκε ηηο πξνζπάζεηεο καο γηα επίηεπμε αλάπηπμεο, νχησο ψζηε λα αλαθάκςεη ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ ε νηθνλνκία ηεο ρψξαο καο. 9