Συλλαβές ουσιαστικών και τονισμός Λήγουσα: Η τελευταία συλλαβή της λέξης, π.χ. ου-ρα-νός Παραλήγουσα: Η προτελευταία συλλαβή της λέξης, π.χ. ου-ρα-νός Προπαραλήγουσα: Η προηγούμενη από την προτελευταία συλλαβή, π.χ ου-ρα-νός Τα ουσιαστικά έχουν ονόματα με βάση τον τόνο της κάθε συλλαβής, ΔΗΛΑΔΗ: Οξύτονα ουσιαστικά: τονίζονται στη λήγουσα, π.χ. ου-ρα-νός Παροξύτονα ουσιαστικά: τονίζονται στην παραλήγουσα, π.χ. φί-λος Προπαροξύτονα ουσιαστικά: τονίζονται στην προπαραλήγουσα, π.χ. άν-θρω-πος ΑΣΚΗΣΗ Να χωρίσεις τα παρακάτω ουσιαστικά (-ας, -ος) ανάλογα με τη συλλαβή που τονίζονται: (αγώνας, φίλος, κίνδυνος, φύλακας, τόπος, φακός, πίνακας, ψαράς, λύκος, έμπορος, αρακάς λαχανόκηπος, κανόνας, οδοντίατρος, δάσκαλος, πίνακας, χαλβάς) ΟΞΥΤΟΝΑ ΠΑΡΟΞΥΤΟΝΑ ΠΡΟΠΑΡΟΞΥΤΟΝΑ
Αρσενικά Ουσιαστικά σε -ος Οξύτονα Παροξύτονα Πρόπαροξύτονα Α. Οξύτονα (τονίζονται στη λήγουσα) Ονομαστική ο ναός οι ναοί Γενική του ναού των ναών Αιτιατική τον ναό τους ναούς Κλητική - ναέ - ναοί Ο τόνος μένει ίδιος (στη λήγουσα) σε όλες τις πτώσεις Σαν αυτό κλίνονται και: καιρός, λογαριασμός, σολομός, χωρισμός κ.ά. Β. Παροξύτονα (τονίζονται στην παραλήγουσα) Ονομαστική ο τόπος οι τόποι Γενική του τόπου των τόπων Αιτιατική τον τόπο τους τόπους Κλητική - τόπε - τόποι Ο τόνος μένει ίδιος (στην παραλήγουσα) σε όλες τις πτώσεις Σαν αυτό κλίνονται και: δρόμος, ταχυδρόμος, χώρος, φίλος, κήπος κ.ά.
Γ.a. Προπαροξύτονα (τονίζονται στην προπαραλήγουσα) Ονομαστική ο κίνδυνος οι κίνδυνοι Γενική του κινδύνου των κινδύνων Αιτιατική τον κίνδυνο τους κινδύνους Κλητική - κίνδυνε - κίνδυνοι Ο τόνος «κατεβαίνει»: στη γενική ενικού αριθμού παραλήγουσα στη γενική πληθυντικού αριθμού παραλήγουσα στην αιτιατική πληθυντικού αριθμού παραλήγουσα Σαν αυτό κλίνονται και: άνθρωπος, δήμαρχος, έμπορος, έφορος, άνεμος, διάδρομος, όροφος, πόλεμος, κ.α. Γ.β. Προπαροξύτονα (τονίζονται στην προπαραλήγουσα) Ονομαστική ο αντίλαλος οι αντίλαλοι Γενική του αντίλαλου των αντίλαλων Αιτιατική τον αντίλαλο τους αντίλαλους Κλητική - αντίλαλε - αντίλαλοι Ο τόνος μένει ίδιος (στην προπαραλήγουσα) σε όλες τις πτώσεις Σαν αυτό κλίνονται και: ανήφορος, αυλόγυρος, καλόγερος, ανεμόμυλος, χωματόδρομος κ.ά
Ασκήσεις 1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα ουσιαστικά της παρένθεσης στη σωστή πτώση: Σε περίπτωση φωτιάς τρέχουμε όλοι προς την έξοδο... (κίνδυνος) Το Νοσοκομείο Παίδων απασχολεί πολλούς... (παιδίατρος) Αυτό είναι το αυτοκίνητο του... (πρόεδρος) της ομάδας. Δεν τρέχουμε στους... (διάδρομος) Η μάντρα του... (αυλόγυρος) χρειάζεται συντήρηση. Θα εκκλησιαστούμε στον ναό του Αγίου... (Νικόλαος) Τα γραφεία των... (υπάλληλος) βρίσκονται στον δεύτερο όροφο. Τα συναισθήματα των... (έφηβος) είναι έντονα. Ο υπάλληλος έφερε τους... (φάκελος) του κυρίου... (Εξαρχόπουλος). Το δώρο του... (Χαράλαμπος) ήταν ιδιαίτερο. 2. Να κλίνεις τα ουσιαστικά: ο έμπορος, ο λαχανόκηπος
3. Να σχηματίσεις φράσεις γράφοντας το δεύτερο ουσιαστικό στη γενική: Η συνδρομή - ο σύλλογος. Η ομιλία - ο δήμαρχος Τα σπίτια - οι κάτοικοι Η σκιά - ο πλάτανος Η φροντίδα - ο λαχανόκηπος Τα ονόματα - ο κατάλογος Η σημειώσεις - ο δάσκαλος...