06/10/2013 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Το «κόνσεπτ», το «πρότζεκτ», το «μπάτζετ» Θενξ μαν... Όταν τ ακούω, μεταφράζω σιωπηρά: Ευχαριστώ, μάγκα μου. Ή: Ευχαριστώ, φιλάρα... Τα μεταφρασμένα μου φαίνονται πιο αρρενωπά, πιο άμεσα, πιο μοναδικά. Γιατί λοιπόν οι μάγκες έφηβοι και οι μεγαλύτεροι τιτιβίζουν τα δικά τους greeklish 1 ; Ίσως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, μια δική της αργκό, προσωρινή, αναλώσιμη, φθαρτή, με ημερομηνία λήξεως. Η ιδιόλεκτος του «μαν» θα ξεθωριάσει με την είσοδό του νέου σε ανώτερο σχολείο, με τη συμμόρφωσή του σε άλλες αργκό, ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές. Το ερώτημα παραμένει πάντως: Γιατί τα αγγλικά κατακλύζουν τον καθημερινό λόγο μικρών και μεγάλων; Είναι αληθές ότι η γλωσσομάθεια έχει αυξηθεί γεωμετρικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ο απόφοιτος λυκείου, ακόμη και χωρίς ιδιαίτερη επίδοση, θα διαβάζει και θα μιλάει αγγλικά ασυγκρίτως καλύτερα από τον ανάλογό του, στη δεκαετία του 70, ακόμη και του 80. Το επικοινωνιακό περιβάλλον κατακλύζεται από ξένες γλώσσες: τηλεόραση, ταινίες, διαδίκτυο, ποπ κουλτούρα. Παίζουν ρόλο οι σπουδές; Ναι, ασφαλώς, αλλά πολύ σοβαρότερο ρόλο παίζει το διεθνές περιβάλλον της εργασίας, και η γενικευμένη ολιγογλωσσία των εταιρικών στελεχών. Στις μπίζνες 2 δεν χρειάζονται καλά ελληνικά, δεν χρειάζεται καν γλώσσα, όλα διεξάγονται με στερεοτυπικές εκφράσεις και τυποποιημένες σκέψεις: έχω ένα «κόνσεπτ» 3 για ένα «πρότζεκτ» 4 αλλά δεν μου βγαίνει το «μπάτζετ» 5. Σοβαρό ρόλο παίζει και η ξενομανία. Υπό τον συνοπτικό αυτό όρο εννοούνται διάφορα συμπλέγματα καθυστέρησης, μειονεξίας, οκνηρίας, μιμητισμού - ψυχολογικά και κοινωνικά. Είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να ομοιάζεις, να κρύβεσαι ανάμεσα σε μυριάδες ομοιόχρωμους γκρίζους γίνεσαι ευκολότερα αποδεκτός. Τα πλούσια, καλά ελληνικά είναι δύσκολα και σχεδόν ανώφελα τα «γκρίκλις» του «κόνσεπτ», «πρότζεκτ» είναι εύκολα, ακίνδυνα, ξεκούραστα, καλύπτουν αδυναμίες και ανεπάρκειες. Το ποτάμι που μας περιέχει είναι ορμητικό και κοσμοπολίτικο, με τρόπους καινούργιους. Αναμφίβολα, η εγκατάλειψη της μητρικής γλώσσας όμως δεν είναι πρόοδος είναι υποταγή και απώλεια ταυτότητας, είναι υπαρξιακή συρρίκνωση. Η γλώσσα δεν είναι μόνο εργαλείο, δεν είναι μόνο φόρμα, δεν είναι επικοινωνία είναι νοητικό και αισθητικό συμβάν, είναι σχέση, κοινωνία. Πίσω από τη θρυμματισμένη γλώσσα των στελεχών και των μοδάτων, των τεχνοκρατών, τώρα πια και των πολιτικών, αναπτύσσεται μια αναλόγως θρυμματισμένη σκέψη, ομοιόμορφη, ομοιόχρωμη, ομοιογενής, αδιάφορη, κολοβή, υποταγμένη. Όσο πιο υποταγμένη η γλώσσα και η σκέψη, τόσο πιο άχρωμη και ανελεύθερη η κοινωνική και πολιτική μας ύπαρξη. Ν. Ξυδάκης, Το Βήμα, 19/10/2010
1. 2. 3. 4. 5. Η χρήση λατινικού αλφαβήτου για τη γραφή ελληνικών στις χρήσεις του διαδικτύου. Επαγγέλματα, δουλειές, επιχειρηματική δραστηριότητα. Ιδέα, έμπνευση, σύλληψη ιδέας. Σχέδιο, μελέτη, πρόγραμμα. Προϋπολογισμός, τα αναγκαία χρήματα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να συντάξετε μια περίληψη 100 περίπου λέξεων του παραπάνω άρθρου. Μονάδες 25 Β.1. Να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 70 80 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος : «Ίσως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, μια δική της αργκό, προσωρινή, αναλώσιμη, φθαρτή, με ημερομηνία λήξεως.» Μονάδες 12 Β.2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της τελευταίας παραγράφου και να γράψετε έναν πλαγιότιτλο γι αυτήν. Μονάδες 9 Β.3. Να αντιστρέψετε τη σύνταξη (Ενεργητική Παθητική) στο παρακάτω απόσπασμα : - Γιατί τα αγγλικά κατακλύζουν τον καθημερινό λόγο μικρών και μεγάλων; Μονάδες 2 Β.4. α) Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο φράσεις στις οποίες η γλώσσα χρησιμοποιείται με την ποιητική της λειτουργία. β) περιβάλλον, περιέχει, ομοιόμορφη: από το τελευταίο συνθετικό των λέξεων να γράψετε μια νέα σύνθετη λέξη. γ) σιωπηρά, προσωρινή, (έχει) αυξηθεί, καθυστέρηση : για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου να γράψετε ένα αντώνυμο. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ «Σε μια ομιλία 500-600 λέξεων στο πνευματικό κέντρο του Δήμου σας να υποστηρίξετε την άποψη ότι είναι αναγκαία στο σύγχρονο κόσμο η γλωσσομάθεια.» 0
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συντάκτης, αφού παρατηρεί πως οι νέοι χρησιμοποιούν όλο και περισσότερες αγγλικές λέξεις στην ιδιόλεκτό τους, κάνει λόγο για τα αίτια της κυριαρχίας της αγγλικής γλώσσας στην επικοινωνία μας. Αρχικά, αποδίδει τη χρήση αυτής της ιδιολέκτου από τους νέους στην επιθυμία τους να διαφέρουν από τις άλλες γενιές. Στη συνέχεια, αναφέρει τη γλωσσομάθεια και την επικράτηση της αγγλικής στον επαγγελματικό χώρο ως τις βασικές αιτίες του φαινομένου. Σε αυτό συμβάλλει και η ξενομανία μας, αφού στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης καθίσταται δύσκολο για ένα λαό να ξεχωρίσει γλωσσικά και πολιτιστικά. Συμπερασματικά, ο αρθρογράφος καταλήγει πως η συρρίκνωση της μητρικής μας γλώσσας θα έχει ως επακόλουθο την πνευματική και πολιτική μας υποταγή. Β.1. Οι νέοι έχουν την ανάγκη να διαφοροποιούνται από τις άλλες γενιές σε πολλούς τομείς. Ένας από αυτούς είναι η γλωσσική τους έκφραση. Ο ιδιαίτερος γλωσσικός κώδικας των νέων θα λέγαμε πως αποτελεί δείγμα δημιουργίας. Μέσα από αυτόν αποδεικνύεται η συνθετική τους ικανότητα, ενώ, παράλληλα, εκφράζονται τα δικά τους ενδιαφέροντα, οι θέσεις και οι αξίες. Με το ειδικό λεξιλόγιο, το οποίο χρησιμοποιούν, ασκούν κριτική σε αρχές και δείχνουν το ελεύθερο φρόνημά τους. Με την πάροδο των χρόνων, φυσικά, η γλωσσική αυτή ιδιαιτερότητα εγκαταλείπεται. Β.2. Δομικά μέρη παραγράφου : Θεματική Πρόταση: «Αναμφίβολα, η εγκατάλειψη της μητρικής γλώσσας υπαρξιακή συρρίκνωση» Λεπτομέρειες Σχόλια: «Η γλώσσα δεν είναι μόνο εργαλείο κολοβή, υποταγμένη» Πρόταση Κατακλείδα: «Όσο πιο υποταγμένη η γλώσσα πολιτική μας ύπαρξη» Πλαγιότιτλος: Η εγκατάλειψη της μητρικής γλώσσας σημαίνει συρρίκνωση της σκέψης. Β.3. «Γιατί ο καθημερινός λόγος μικρών και μεγάλων κατακλύζεται από τα αγγλικά;» Β.4. α) το ποτάμι που μας περιέχει - θρυμματισμένη σκέψη β) απόβλητος, αποχή, μορφολογία γ) δυνατά, μόνιμη, (έχει) μειωθεί, πρόοδος Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Προσφώνηση : Κυρίες και Κύριοι ΠΡΟΛΟΓΟΣ : Εισαγωγή σχετικά με την αναγκαιότητα της γλωσσομάθειας στην εποχή μας, εποχή του διεθνισμού και της παγκοσμιοποίησης, της εύκολης επικοινωνίας και μετακίνησης των ανθρώπων.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ : Λόγοι που επιβάλλουν τη γλωσσομάθεια στην εποχή μας : 1. Πολιτικοί : Επικράτηση του διεθνισμού και της παγκοσμιοποίησης. Διεύρυνση της δημοκρατίας και δημιουργία παγκόσμιων οργανισμών και κινημάτων πολιτικής πίεσης. Η ανάγκη υπεράσπισης και προβολής των εθνικών θεμάτων σε διεθνείς οργανισμούς και συνέδρια από τους πολιτικούς ηγέτες ή τους διπλωμάτες. 2. Κοινωνικοί : Ο τουρισμός αποτελεί στις μέρες μας ευρύτατα διαδεδομένο τρόπο ψυχαγωγίας μεγάλων ομάδων ανθρώπων αλλά και βασικό οικονομικό πόρο για τη χώρα μας. Η ανάγκη επικοινωνίας και ανάπτυξης σχέσεων με άλλους λαούς καθώς και η κατανόηση του τρόπου ζωής και της σκέψης τους. Η οργάνωση της γλώσσας καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ένας λαός αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Η ουσιαστική κατάλυση των συνόρων των κρατών και η άμεση αλληλεπίδραση του τρόπου ζωής, ο οποίος προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία. Η επίλυση σειράς καθημερινών προβλημάτων, π.χ. κατανόηση χρήσης μιας μηχανής για τις καθημερινές ανάγκες. 3. Πνευματικοί : Η ανάγκη παρακολούθησης της ανάπτυξης των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών και η δυνατότητα επιμόρφωσης σε ξένα πανεπιστήμια. Η απαίτηση για πνευματική τελείωση- καλλιεργείται η κριτική σκέψη προσεγγίζεται πολύπλευρα η πραγματικότητα. Ο σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας και ενημέρωσης μέσω του Διαδικτύου και της δορυφορικής τηλεόρασης. Η ανάγκη επαφής με την ιστορία και τον πολιτισμό των άλλων λαών. Σωρεύεται έτσι η σοφία και η σκέψη άλλων λαών. Η γνώση μιας γλώσσας σημαίνει νέο τρόπο σύλληψης, οργάνωσης και έκφρασης του κόσμου της πραγματικότητας. Η καλύτερη κατανόηση της μητρικής γλώσσας και η συναίσθηση της εθνικής ιδιαιτερότητας. Η αυτογνωσία είναι αποτέλεσμα της ετερογνωσίας. Η ψυχαγωγία διευρύνεται και γίνεται ποιοτικότερη (δυνατότητα ανάγνωσης ξένων κειμένων, κατανόησης στίχων ποίησης και μουσικής κλπ.) 4. Ηθικοί : Η ηθικοποίηση του σύγχρονου ανθρώπου με τον εμπλουτισμό του από παγκόσμιες αξίες και ιδανικά. Η ποιότητα και η ειλικρίνεια της συνάντησης ανθρώπου με άνθρωπο μέσα από τη μητρική ή την ξένη γλώσσα.
5. Οικονομικοί : Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς, η διεκπεραίωση των οικονομικών συναλλαγών, η διαφήμιση, η παρακολούθηση των δεικτών της παγκόσμιας οικονομίας και η απαραίτητη γνώση του διεθνούς δικαίου. Η δημιουργία περισσότερων προϋποθέσεων για επαγγελματική αποκατάσταση καθώς και η καταπολέμηση της ανεργίας με τη δυνατότητα π.χ. άσκησης του επαγγέλματος του δασκάλου ξένων γλωσσών. Η άμεση ενημέρωση για τις εξελίξεις στο χώρο του επαγγέλματος. 6. Εθνικοί : Αποφυγή της εθνικής απομόνωσης, προώθηση του Ελληνικού πνεύματος, αφού την ελληνική γλώσσα μιλούν μόνο οι αριθμητικά περιορισμένοι Έλληνες. ΕΠΙΛΟΓΟΣ : Συμπέρασμα σχετικά με το ότι είναι απαραίτητη η γλωσσομάθεια στις μέρες μας. Θα πρέπει, όμως, παράλληλα να σεβόμαστε τη γλωσσική μας ταυτότητα.