Σύντομος οδηγός για το GNS3 (εγκατάσταση, παραμετροποίηση και παράδειγμα χρήσης) Version 3.00 Επιμέλεια Σημειώσεων: Κόγιας Δημήτριος Στέφανος Μπογδάνης Χαράλαμπος Πατρικάκης Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [1]
Περιεχόμενα GNS3: εγκατάσταση σε περιβάλλον Windows... 3 Βήμα 1: Ανάκτηση των εργαλείων... 3 Βήμα 2: Εγκατάσταση του GNS3... 4 Βήμα 3: Αποσυμπίεση των εικόνων IOS (Internetworking Operating System)... 7 Παραμετροποίηση του GNS3... 7 Προσθέτοντας εικόνες IOS στο GNS3... 9 Επιλογή των Idle-PC Values... 11 Λειτουργία ενός δρομολογητή... 12 Η πρώτη λειτουργία ενός δρομολογητή (Πραγματικές Συνθήκες)... 12 Η ακολουθία έναρξης ενός δρομολογητή... 12 Είδη μνήμης... 13 Το Internetworking Operating System (IOS)... 15 Επίπεδα λειτουργίας και χρήσης στο IOS... 16 User EXEC mode... 16 Privileged EXEC mode... 18 Global Configuration mode... 19 Δημιουργία ενός Project στο GNS3... 21 Το πρώτο μας interface... 22 Υλοποίηση... 24 Ορισμός μια διεύθυνσης IPv4... 26 Αναφορές... 28 Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [2]
GNS3: εγκατάσταση σε περιβάλλον Windows Βήμα 1: Ανάκτηση των εργαλείων Το κείμενο αυτό περιγράφει τη διαδικασία εγκατάστασης και παραμετροποίησης του GNS3, προσανατολισμένο στο λειτουργικό windows7. H ύπαρξη κάποιας διαφορετικής έκδοσης του λειτουργικού (π.χ. Windows Vista ή 8) έχει ελάχιστες διαφορές οι οποίες δεν επηρεάζουν την λειτουργία και χρήση του προγράμματος. Καταρχήν θα πρέπει να κατεβάστε το λογισμικό από τo: http://www.gns3.com/, επιλέγοντας το κουμπί Download πάνω δεξιά, όπως φαίνεται και στην εικόνα που ακολουθεί. Μόλις το πατήσετε θα σας εμφανιστεί ένα video και μετά θα οδηγηθείτε στη σελίδα όπου θα χρειαστεί να κάνετε μια εγγραφή παρέχοντας κάποιες βασικές πληροφορίες για να κατεβάσετε το πρόγραμμα, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [3]
Για τη δημιουργία καινούργιου λογαριασμού πρέπει πρώτα να συμπληρώσετε δεξιά το mail σας και εκεί θα σας έρθει ένας σύνδεσμος για την εγγραφή σας. Μόλις ολοκληρώσετε τις διαδικασίες εγγραφής, θα οδηγηθείτε στη σελίδα για να κατεβάσετε το πρόγραμμα. Στη σελίδα αυτή μπορείτε να επιλέξετε την έκδοση βάσει του λειτουργικού σας και να βρείτε βασικές οδηγίες εγκατάστασης. Κατόπιν αποθηκεύετε στον υπολογιστή σας το πρόγραμμα που επιλέξατε και κατόπιν μπορείτε να το και να το εγκαταστήσετε. Να είστε βέβαιοι ότι έχετε επιλέξει την τελευταία σταθερή έκδοση (για παράδειγμα " GNS3-1.2-all-in-one.exe ). Βήμα 2: Εγκατάσταση του GNS3 Βρίσκουμε το αρχείο που κατεβάσαμε και πατώντας δύο φορές επάνω του ξεκινάμε την. Θα ερωτηθούμε αν θέλουμε αν επιτρέψουμε την συνέχεια του προγράμματος εγκατάστασης, επιλέγουμε ναι (yes). Στη συνέχεια επιλέγουμε next. Και τέλος επιλέγετε I Agree στη σελίδα με την αποδοχή των όρων χρήσης. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [4]
Σε αυτό το σημείο επιλέγουμε ποια προγράμματα θα εγκατασταθούν μαζί με το GNS3. Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναφερθεί η δυνατότητα εγκατάστασης του Wireshark (και του WinPCAP) και, ξεκινώντας από την καινούργια έκδοση του GNS3, και του SolarWinds. Επίσης, να επιλέξετε και την εγκατάσταση του SupperPutty. Θα παρατηρήσετε ότι πολλά από τα προγράμματα αυτά είναι προεπιλεγμένα για εγκατάσταση από το πρόγραμμα για εσάς. Αν κάποια από αυτά δεν τα έχετε ήδη εγκαταστήσει θα προτείναμε να το κάνετε εδώ. Επιλέξτε, τέλος, την τοποθεσία που θέλετε την εγκατάσταση (συνήθως C:\Program Files (x86)\gns3) και επιλέγετε Install. Όταν αυτή ολοκληρωθεί, πατάμε finish. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [5]
Τώρα που το έχουμε στο σύστημα μας μπορούμε να αρχίσουμε την παραμετροποίηση του για την κατάλληλη προς εμάς χρήση του. Σε αυτό το σημείο θα κάνουμε κάποια επιπλέον βήματα πριν ανοίξουμε το GNS3, για να κάνουμε πιο εύκολη τη χρήση του στο μέλλον. Θα χρειαστούμε να δημιουργήσουμε δυο φακέλους, έναν ως μέρος αποθήκευσης των project μας και έναν για να κρατάμε τις εικόνες των λειτουργικών συστημάτων για τους routers. Ονομάζουμε τον πρώτο GNS_projects και τον δεύτερο GNS_Images. Καλό θα ήταν να τους τοποθετήσουμε στο root του δίσκου μας, δηλαδή στο C:/. Σε περίπτωση που είμαστε σε εργαστηριακό περιβάλλον όπου ο καθένας έχει το δικό του χώρο σε έναν κοινό φάκελο, μπορούμε να επιλέξουμε τον φάκελό μας. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [6]
Τώρα μεταφέρετε τις εικόνες των λειτουργικών συστημάτων (IOS - Internetworking Operating Systems) στον αντίστοιχο φάκελο. Βήμα 3: Αποσυμπίεση των εικόνων IOS (Internetworking Operating System) Οι εικόνες στην αρχική τους μορφή έχουνε.bin format ενώ αποσυμπιέζοντας τες στον ίδιο φάκελο να δούμε να μετατρέπονται σε.image. Επιλέγουμε yes για την αλλαγή του extension του αρχείου μας. Σημείωση: Η αποσυμπίεση της εικόνας μπορεί να επιτευχθεί και από το ίδιο το GNS3 την ώρα που επιλέγουμε ποια εικόνα θέλουμε να φορτώσουμε και να γίνει τελικά αυτόματα, όμως για λόγους ταχύτητας και μικρότερου επεξεργαστικού όγκου από το λογισμικό είναι καλυτέρα να την κάνουμε εξ αρχής. Η επιλογή είναι στο χέρι σας. Παραμετροποίηση του GNS3 Ανοίγοντας το GNS3 αφού πατήσουμε πάνω στο εικονίδιο που μας έχει εμφανιστεί στην επιφάνεια εργασίας, μας υποδέχεται ένα παράθυρο με επιλογές. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [7]
Μπορείτε να επιλέξετε κάποια από τα παραπάνω παράθυρα για οδηγίες λειτουργίας, αλλιώς μπορείτε να επιλέξετε να κλείσετε το παράθυρο αυτό. Αν το κλείσετε, θα σας εμφανιστεί ένα άλλο παράθυρο από το οποίο θα μπορείτε να ξεκινήσετε ένα καινούργιο project ή να επιλέξετε να ανοίξετε ένα υπάρχον. Στο παράθυρο αυτό μπορούμε να επιλέξουμε και την τοποθεσία που θα αποθηκευτεί το project που θα φτιάξουμε και για εμάς θα είναι ο φάκελος GNS_projects που δημιουργήσαμε προηγουμένως. Την επιλογή των φακέλων που ορίσαμε προηγουμένως μπορούμε να την επιτύχουμε και μέσα από το πρόγραμμα. Επιστρέφοντας στη σελίδα του προγράμματος (πατώντας Cancel), πατάμε επάνω στην καρτέλα Edit/Preferences και συμπληρώνουμε τη θέση των φακέλων στα πεδία My projects. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [8]
Προσθέτοντας εικόνες IOS στο GNS3 Για να μπορέσουμε να δουλέψουμε στο GNS3 θα πρέπει να παρέχουμε εμείς το αρχείο με το λειτουργικό του router που επιθυμούμε να χρησιμοποιήσουμε. Για να εισάγουμε τώρα τις εικόνες των λειτουργικών πατάμε πάλι επάνω στην καρτέλα Edit/Preferences και επιλέγουμε Dynamips και μετά στην επιλογή IOS routers επιλέγουμε το New κάτω αριστερά. Κατόπιν επιλέγουμε την τοποθεσία της εικόνας του λειτουργικού που έχουμε προμηθευτεί από την ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος με τη βοήθεια του κουμπιού Browse και πατάμε Next. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [9]
Στη συνέχεια, φαίνεται ότι ο GNS3 βρήκε τον router και του έδωσε το όνομα σύμφωνα με το αρχείο μας. Στη συνέχεια ορίζουμε την αρχική τιμή για τη μνήμη RAM του router και ορίζουμε τα slots με τις κάρτες δικτύου που επιθυμούμε να έχει πάνω του ο router μας. Αυτό φαίνεται στις δυο εικόνες που ακολουθούν. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [10]
Επιλογή των Idle-PC Values Στην τελευταία φάση της παραμετροποίησης, επιλέγουμε ένα από τα routers εκ των οποίων έχουμε αποθηκεύσει την εικόνα του από το αριστερό panel (το πρώτο εικονίδιο στα αριστερά είναι αυτό των routers) και το σέρνουμε στην κύρια επιφάνεια εργασίας του GNS3. Στη συνέχεια ξεκινάμε τη συσκευή από την κεντρική μπάρα του GSN3 (το πράσινο κουμπί Play). Στο δεξί panel θα πρέπει να δούμε ένα πράσινο φως δίπλα στο router μας σημάδι ότι αυτός έχει ενεργοποιηθεί (μιας και δεν μπορούμε να δούμε την πραγματική συσκευή). Πριν ξεκινήσουμε να φτιάχνουμε projects και τοπολογίες μπορούμε να πάμε να επιλέξουμε τα λεγόμενα Idle- Pc Values στον router μας. Αυτή η ρύθμιση χρειάζεται έτσι ώστε να αποφευχθεί να δουλεύει ο επεξεργαστής σας στο 100%. Παρόλα αυτά, αν αντιμετωπίσετε κάποιο πρόβλημα στην πραγματοποίηση του συγκεκριμένου βήματος, μπορείτε να εμπιστευθείτε τις προκαθορισμένες τιμές που έχει βάλει ο GNS3 για τον router σας κατά την επιλογή της εικόνας του λειτουργικού του. Για να πραγματοποιήσουμε το βήμα κάνουμε δεξί κλικ πάνω στη συσκευή μας και από το μενού επιλέγουμε Idle PC. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία θα εμφανιστεί ένα παράθυρο για να επιβεβαιώσουμε τις τιμές όπου και θ απατήσουμε Apply. Αφού έχει γίνει η κατάλληλη επιλογή τελικά, είμαστε έτοιμοι πια να ξεκινήσουμε. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [11]
Λειτουργία ενός δρομολογητή Στη συνέχεια του οδηγού θα αναλύσουμε πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία ενός δρομολογητής, ιδιαίτερα με το πως μπορούμε να προγραμματίσουμε κάποιο interface ορίζοντας σε αυτό μια διεύθυνση IP και ενεργοποιώντας το στη συνέχεια. Στο εργαστήριο θα δουλέψουμε πάνω σε δρομολογητές με λειτουργικό της Cisco και επομένως θα εστιάσουμε τον οδηγό αυτό προς αυτήν την κατεύθυνση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι υπάρχουν έντονες διαφορές στη λειτουργία δρομολογητών από άλλες εταιρείες. Η πρώτη λειτουργία ενός δρομολογητή (Πραγματικές Συνθήκες) Σε πραγματικές συνθήκες λειτουργίας, και όχι στο περιβάλλον ενός προσομοιωτή, θα χρειαστούμε δύο πράγματα για να δουλέψουμε με το δρομολογητή. Το πρώτο είναι ένα καλώδιο τροφοδοσίας και το δεύτερο είναι ένα καλώδιο σειριακής σύνδεσης όπου στο ένα άκρο του στον υπολογιστή μας είναι DB-9, και στο άλλο άκρο του -ο δρομολογητής- είναι RJ-45, γνωστό και ως Ethernet. Έχοντας κάνει και τις κατάλληλες συνδέσεις στις διεπαφές των δύο άκρων, είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε την έναρξη του router μας στον υπολογιστή μας. Η ακολουθία έναρξης ενός δρομολογητή Όταν ένας δρομολογητής ανοίγει εκτελεί μια σειρά βημάτων γνωστή ως boot sequence και έχει σκοπό να ελέγξει το hardware του δρομολογητή και να φορτώσει το κατάλληλο λογισμικό. Τα βήματα που ακολουθεί είναι τα εξής: 1. Ο δρομολογητής εκτελεί το λεγόμενο POST (power-on self-test). Το POST ελέγχει και πιστοποιεί την ορθή λειτουργεία και ύπαρξη όλων των επιμέρους εξαρτημάτων της συσκευής μας. Ένα απλό παράδειγμα είναι ο έλεγχος των interface του δρομολογητή. Το POST είναι αποθηκευμένο και στην ROM από όπου και εκτελείται. 2. Στη συνέχεια, το λεγόμενο bootstrap προσπαθεί να φορτώσει το λειτουργικό της συσκευής. Το bootstrap δεν είναι τίποτα άλλο από ένα πρόγραμμα με οδηγίες για το που βρίσκετε το OS και για το πώς να το φορτωθεί. Συνήθως το λειτουργικό σύστημα βρίσκετε στη μνήμη flash (αλλιώς μπορεί να είναι σε κάποιο σκληρό δίσκο ή σε κάποιο αφαιρούμενο μέσο ανάλογα με την κατασκευάστρια εταιρεία). 3. Το OS με τη σειρά του θα κοιτάξει στην τοποθεσία του αρχείου startup-config που είναι στην NVRAM (Non-Volatile Random Access Memory) - από το οποίο δημιουργεί ένα αντίγραφο, το running-config. Το αρχείο startup-config περιέχει τις ρυθμίσεις του router κατά την έναρξη του, ενώ το αρχείο running-config περιέχει τις ρυθμίσεις του router κατά τη λειτουργία του. Τυχόν αλλαγές θα γίνουν πρώτα στο running-config και στη συνέχεια θα πρέπει να αποθηκευτούν στο startup-config για να είναι διαθέσιμες κατά την επόμενη έναρξη του router. 4. To running-config με τη σειρά του θα τοποθετηθεί στην RAM (DRAM). Ο δρομολογητής τώρα θα πρέπει να είναι λειτουργικός και ο έλεγχος περνά στα χέρια μας. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [12]
Είδη μνήμης Όπως παρατηρήσατε από προηγουμένως, αναφέρθηκαν διάφορα είδη μνήμης που βρίσκονται σε ένα δρομολογητή. Ας πούμε δυο πράματα σχετικά για να μπορέσετε να αντιληφθείτε καλύτερα τι συμβαίνει. Αρχικά έχουμε 4 διαφορετικές μνήμες: Μνήμη ROM (Read Only Memory) στην οποία δε μπορούμε να γράψουμε και περιέχει πράγματα από τον κατασκευαστή, όπως το bootstrap αλλά κ ένα συμπιεσμένο μέρος λειτουργικού προγράμματος για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Μνήμη flash, είναι μία αργή μνήμη στην οποία αποθηκεύουμε το λειτουργικό μας σύστημα. Μνήμη NVRAM (non-volatile RAM) είναι μικρής χωρητικότητας που μοιάζει με μια σύμπτυξη της ROM και της RAM, καθότι είναι μνήμη τυχαίας προσπέλασης χωρίς να χάνεται το περιεχόμενο της κατά την απενεργοποίηση της συσκευής και λόγω αυτού του χαρακτηριστικού αποθηκεύεται σε αυτή το αρχείο startup-config. Μνήμη RAM που είναι μνήμη τυχαίας προσπέλασης. Σε αυτήν γίνονται όλες οι αλλαγές του συστήματος μας αλλά χρειάζεται η αποθήκευση τους στη NVRAM πριν το κλείσιμο του router για τη δυνατότητα διατήρησης τους. Στην παρακάτω εικόνα μπορούμε φαίνεται ένα κομμάτι από την διαδικασία της έναρξης ενός δρομολογητή. Αυτό μπορεί να διαφέρει αρκετά από συσκευή σε συσκευή και από έκδοση λειτουργικού σε έκδοση. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [13]
Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [14]
Εξάρτημα Bootstrap POST(power-on self-test) ROM monitor Περιγραφή Αποθηκευμένο στον κώδικα της ROM το bootstrap χρησιμοποιείται για να ξεκινήσει η συσκευή μας. Θα ξεκινήσει το δρομολογητή και θα ανοίξει το OS. Αποθηκευμένο στον κώδικα της ROM, το POST χρησιμοποιείται για να ελέγξει την λειτουργικότητα του συστήματος (το hardware και τα interfaces). Αποθηκευμένο στον κώδικα της ROM, το ROM monitor χρησιμοποιείται για αντιμετώπιση προβλημάτων. RAM Χρησιμοποιείται για να αποθηκεύει πακέτα, πίνακες ARP, πίνακες δρομολόγησης, αλλά και το λογισμικό δομές δεδομένων που επιτρέπουν στο δρομολογητή να λειτουργήσει. ROM Flash Memory NVRAM Configuration Register Χρησιμοποιείται για την έναρξη και τη συντήρηση του δρομολογητή. Εμπεριέχει το POST και το bootstrap. Συνήθως εμπεριέχει το OS. Δε σβήνεται με την επανεκκίνηση. Χρησιμοποιείται για την αποθήκευση του startup-config και για αυτό το λόγο δεν χάνονται τα δεδομένα κατά την επανεκκίνηση. Ελέγχει τον τρόπο έναρξης του δρομολογητή. Το Internetworking Operating System (IOS) Στη προηγούμενη παράγραφο μιλήσαμε για τον τρόπο λειτουργίας ενός δρομολογητή. Τώρα θα δούμε πως μπορούμε να δουλέψουμε με αυτό. Όπως έχουμε αναφέρει θα δουλέψουμε με δρομολογητές Cisco και επομένως πρέπει να ξέρουμε ότι το λειτουργικό της ονομάζεται IOS. Στην τελευταία εικόνα παραπάνω αφήσαμε το σύστημά μας στο σημείο που μας ρωτάει αν θέλουμε να προχωρήσουμε στη αρχική εγκατάσταση ρυθμίσεων του δρομολογητή μας, εμείς θα επιλέξουμε n για όχι. Σε περίπτωση που πατούσαμε ναι, τότε το λειτουργικό θα μας έκανε ορισμένες απλές ερωτήσεις (π.χ για το hostname του δρομολογητή, τους κωδικούς για κάθε επίπεδο χρήσης κ.ά.) για να καθορίσουμε τις αρχικές ρυθμίσεις του δρομολογητή μας. Μετά τις επιλογές μας, βρισκόμαστε στο σημείο όπου μπορούμε να πληκτρολογήσουμε τις εντολές μας. Θα πρέπει να βλέπουμε τώρα την εξής προτροπή από τον Router: Router> Σε διαφορετική περίπτωση να ανατρέξετε σε προηγούμενα βήματα. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [15]
Επίπεδα λειτουργίας και χρήσης στο IOS Για την εξυπηρέτηση των διαφόρων αναγκών στην παραμετροποίηση των συσκευών της, η Cisco ανέπτυξε διάφορα επίπεδα χρήσης (command modes). Κάθε επίπεδο έχει τις δικές του εντολές για παραμετροποίηση, συντήρηση και παρακολούθηση του συστήματος μας. Επίσης έχει αναπτύξει ένα πολύ εύχρηστο τρόπο για την αναζήτηση βοήθειας: σε οποιοδήποτε σημείο μπορούμε πατώντας το ερωτηματικό (?) να λάβουμε τις πιθανές εισόδους στις εντολές για το επίπεδο χρήσης που βρισκόμαστε, όπως θα δούμε στη συνέχεια. User EXEC mode Ξεκινώντας τον δρομολογητή μας, φτάνουμε στο πρώτο επίπεδο λειτουργίας το λεγόμενο user EXEC mode το οποίο και αναγνωρίζουμε από το σύμβολο (>) που ακολουθεί το όνομα του δρομολογητή μας, όπως βλέπουμε στην επόμενη εικόνα. Σε αυτό το επίπεδο δεν έχουμε τη δυνατότητα για πολλά πράγματα. Εδώ μπορούμε να κάνουμε κυρίως παρακολούθηση του συστήματος αλλά καμία παραμετροποίηση. Πατώντας το ερωτηματικό και μετά return μπορούμε να δούμε όλες τις δυνατές εντολές του επιπέδου αυτού. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [16]
Όταν βλέπουμε το - - More - - σημαίνει ότι έχουμε ακόμα και άλλες πληροφορίες προς προβολή, ενώ πατώντας το space μπορούμε να δούμε και τη συνέχεια. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [17]
Από αυτό το σημείο θα χρησιμοποιήσουμε κυρίως την εντολή show για να κάνουμε παρακολούθηση διαφόρων καταστάσεων. Ένα παράδειγμα είναι η εντολή show running-configuration η οποία μας επιστρέφει το αρχείο των τρεχόντων ρυθμίσεων (που αναφέραμε στη προηγούμενη παράγραφο). Privileged EXEC mode Για να μπορέσουμε να επέμβουμε στον router ενεργά θα πρέπει να ανέβουμε επίπεδο και να πάμε στο λεγόμενο Privileged EXEC mode (αφού δε μπορούμε από το user EXEC mode). Το διακριτικό σύμβολο αυτού του επιπέδου είναι η δίεση (#) και για να περάσουμε στο επίπεδο αυτό πληκτρολογούμε την εντολή enable. Εάν δεν υπάρχει κωδικός (που θα μάθουμε αργότερα πως ενεργοποιούμε και που είναι απαραίτητος για ένα ασφαλές σύστημα) θα μπούμε στο Privileged EXEC τρόπο λειτουργίας, για ενεργή παραμετροποίηση των ρυθμίσεων του δρομολογητή μας αλλά και παρακολούθηση λειτουργίας. Να σημειώσουμε ότι πολλές φορές θα δείτε να αναφέρονται στην privileged EXEC mode ως enable mode διότι είναι η εντολή enable που χρησιμοποιείτε για να περάσουμε σε αυτόν. Τέλος στο GNS3 μόλις μπαίνουμε στην κονσόλα ενός router μπαίνουμε απευθείας σε EXEC τρόπο (δεν υπάρχει συνθηματικό για τη μετάβαση και δεν χρειαζόμαστε τον USER τρόπο λειτουργίας). Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [18]
Global Configuration mode Για να μπορέσουμε όμως να υλοποιήσουμε τις παραμετροποιήσεις που επιθυμούμε δεν μας αρκεί να είμαστε σε privileged EXEC mode αλλά σε διάφορες υποκατηγορίες, από όπου πραγματοποιούνται διαφορετικές λειτουργίες. Η πρώτη είναι ο global configuration τρόπος με διακριτικό το: Router(config)#. Για να μπούμε εδώ σημαίνει ότι έχουμε περάσει πια από όλα τα επίπεδα ασφαλείας της συσκευής μας και σε ιδανικές καταστάσεις είμαστε ο διαχειριστής της συσκευής. Για να καταφέρουμε να μπούμε λοιπόν πληκτρολογούμε την εντολή configure και αφήνοντας ένα κενό βάζουμε άλλο ένα ερωτηματικό δίπλα και πατάμε το return. Η εικόνα που θα πρέπει να έχουμε είναι κάπως έτσι : Μας εμφανίζονται με αυτό τον τρόπο οι επιλογές στις οποίες μπορούμε να εισέλθουμε και να κάνουμε configure. Εμείς θα επιλέξουμε terminal για τις ανάγκες αυτού του μαθήματος. Από εκεί μπορούμε να «πειράξουμε» τις ρυθμίσεις του δρομολογητή μας αφού είμαστε συνδεδεμένη με σειριακή σύνδεση κονσόλας μέσω terminal του Putty. Τελικά θα πρέπει να βλέπουμε αυτό: Πατώντας το ερωτηματικό μπορούμε και εδώ, φυσικά να δούμε τις διάφορες επιλογές μας. Στη συνέχεια παρατηρείτε ένας συγκεντρωτικός πίνακας από όπου μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα για τα πιο σημαντικά modes του IOS της Cisco. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [19]
Command Mode Access Method Prompt Exit Method User EXEC Log in. Router> Με χρήση της εντολής logout. Privileged Exec Global configuration Interface configuration Subinterface configuration ROM monitor Από user EXEC mode, με χρήση της εντολής enable. Από privileged EXEC mode, με χρήση της εντολής configure terminal. Από global configuration mode, εισερχόμαστε ορίζοντας ένα interface με την εντολή interface <interface>. Από interface configuration mode, εισερχόμαστε ορίζοντας ένα subinterface με την εντολή interface Από privileged EXEC mode, με χρήση της εντολής reload. Ή πιέζοντας το Break key κατά τη διάρκεια των 60 πρώτων δευτερολέπτων της έναρξης του συστύματος. Router# Router(config)# Router(config-if)# Router(configsubif)# > or boot> or rommon > Για έξοδο σε user EXEC mode, χρησιμοποιούμε την εντολή disable. Για είσοδο σε global configuration mode, χρησιμοποιούμε την εντολή configure terminal. Για έξοδο σε privileged EXEC mode χρησιμοποιούμε την εντολή end η πατάμε Ctrl-Z (όχι σε προσομοιωτή). Για είσοδο σε interface configuration mode, χρησιμοποιούμε την εντολή interface configuration <interface>. Για έξοδο σε global configuration mode, χρησιμοποιούμε την εντολή exit. Για έξοδο σε privileged EXEC mode χρησιμοποιούμε την εντολή end η πατάμε Ctrl-Z (όχι σε προσομοιωτή). Για είσοδο σε subinterface configuration mode, επιλέγουμε subinterface με την Για έξοδο σε global configuration mode, χρησιμοποιούμε την εντολή exit. Για έξοδο σε privileged EXEC mode, χρησιμοποιούμε την εντολή end η πατάμε Ctrl-Z (όχι σε προσομοιωτή). Αν έχετε εισέλθει σε ROM monitor mode, από διακοπή της έναρξης μπορείτε να βγείτε και να συνεχίσετε με τη χρήση της εντολής continue. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [20]
Δημιουργία ενός Project στο GNS3 Για να δημιουργήσουμε το δικό μας project στο GNS3 θα πρέπει είτε να δώσουμε όνομα και να πατήσουμε ΟΚ στο αρχικό παράθυρο κατά την είσοδο μας στο πρόγραμμα, είτε πατώντας στο μενού File/New blank project. Κατόπιν, επιλέγουμε από το αριστερό panel (από την κορυφή) το μοντέλο του router που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε. Μόλις πατήσουμε πάνω στο εικονίδιο του router (αυτό που μοιάζει σαν ασπιρίνη) μας εμφανίζονται όλα τα μοντέλα router για τα οποία και έχουμε περάσει τα λειτουργικά τους. Κατόπιν, σέρνουμε το router στο κεντρικό panel και με τον τρόπο αυτό δημιουργούμε την επιθυμητή τοπολογία μας. Για να συνδέσουμε 2 routers πατάμε στο εικονίδιο του καλωδίου, κατόπιν πηγαίνουμε στον πρώτο router και πατάμε αριστερό κλικ επάνω του. Θα μας ζητηθεί να επιλέξουμε interface. Αφού επιλέξουμε πηγαίνουμε στο δεύτερο router και πατάμε αριστερό κλικ για την επιλογή του δικού του interface. Τέλος, όταν ολοκληρώσουμε την τοπολογία μας ξαναπατάμε πάνω στο εικονίδιο του καλωδίου (για να σταματήσει η επίδραση του) και πατάμε το πράσινο κουμπί Play. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [21]
Το πρώτο μας interface Αφού είδαμε όλες τους δυνατούς τρόπους λειτουργίας ενός δρομολογητή και το πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε το δικό μας project στο GNS3, μπορούμε να ξεκινήσουμε να δώσουμε στο πρώτο μας interface μία IP διεύθυνση. Τις διευθύνσεις ΙΡ στα interfaces τις χρειαζόμαστε για να γίνει δυνατή η επικοινωνία του router μας με το υπόλοιπο δίκτυο. Ξεκινώντας να μελετήσουμε τις συνδέσεις σε ένα δρομολογητή, θα πρέπει να γνωρίζουμε τις δυνατότητες μας, δηλαδή τα δεδομένα interfaces που το μοντέλο του δρομολογητή μας, μας προσφέρει. Για να το δούμε αυτό πατάμε δεξί κλικ και Console στον router και, κατόπιν, χρησιμοποιούμε την εντολή show interfaces ή show ip interfaces brief όταν βρισκόμαστε σε EXEC τρόπο λειτουργίας. Τη δεύτερη εντολή την προτιμούμε πιο πολύ σε περιπτώσεις που δε χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες πέρα από το να ελέγξουμε πόσα, ποια Interfaces έχουμε καθώς και την κατάσταση τους (ενεργά ή όχι) και αν τους έχουν αποδοθεί ΙΡ διευθύνσεις. Στην τελευταία έκδοση του GNS3, όπως είδαμε και παραπάνω, κατά την φόρτωση του λειτουργικού ενός router μπορούμε να ενεργοποιήσουμε εμείς slots με interfaces. Για να έχουν λοιπόν νόημα οι παραπάνω εντολές θα πρέπει να έχουμε προσθέσεις κάρτες δικτύων στα αντίστοιχα slots του εκάστοτε router. Αν για κάποιον λόγο μας έχει διαφύγει αυτό, τότε αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να πατήσουμε δεξί κλικ πάνω στον router μας και να επιλέξουμε Configure (πρώτη επιλογή). Κατόπιν διαλέγουμε στο αριστερό panel (του καινούργιου παραθύρου που ανοίγει) τον router μας και στο κεντρικό panel την ετικέτα slots. Εκεί προσθέτουμε κάρτες δικτύου και επιβεβαιώνουμε τις πράξεις μας με χρήση των παραπάνω εντολών στην κονσόλα. Ακόμα, να θυμάστε πάντα ότι με το? παίρνουμε όλες τις πιθανές εντολές που μπορούμε να επιλέξουμε. Να σημειώσουμε ότι αν δώσουμε? σε μια μισοτελειωμένη λέξη θα πάρουμε πίσω την πιθανή απάντηση για τη συγκεκριμένη εντολή, ενώ αν βάλουμε? μετά από κενό τότε θα πάρουμε τις πιθανές συνέχειες τις εντολής Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [22]
μας. Δηλαδή, αν πατήσουμε int? θα πάρουμε όλες τις πιθανές εντολές που ξεκινάνε με int, ενώ αν πατήσουμε interface?, θα πάρουμε τις πιθανές εντολές που μπορούμε να προσθέσουμε μετά το interface. Κάτι εξίσου σημαντικό είναι το χαρακτηριστικό της αυτόματης συμπλήρωσης (auto-complete) που παρέχει το IOS. Το IOS μας δίνει την δυνατότητα να μην γράφουμε τις εντολές μας πλήρως με το να αναγνωρίζει την πιθανή απάντηση, όταν υπάρχει μόνο ένα ενδεχόμενο για αυτήν! Έτσι αν πατήσουμε ερωτηματικό κολλητά σε μια λέξη και μας βγάλει μόνο μία πιθανή συνέχεια αυτής τότε χρησιμοποιώντας το tab μπορούμε να αυτό-συμπληρώσουμε την εντολή ή ακόμα και να γράψουμε μόνο τμήμα της. Με αυτό τον τρόπο είναι πιο εύκολη η χρήση μεγάλων εντολών, οι οποίες περιέχουν πολλές διαδοχικές λέξεις/εντολές. Να δώσουμε ένα παράδειγμα: Στην εικόνα που φαίνεται παραπάνω πληκτρολογούμε την εντολή show ip interface brief, ενώ στην εικόνα που ακολουθεί πληκτρολογούμε την εντολή show interfaces. Παρατηρήστε τη διαφορά στην πληροφορία που υπάρχει για κάθε μια εντολή. Υπενθυμίζουμε ότι η show ip interface brief δίνει μια περιληπτική εικόνα ενώ η show interfaces αναλυτική. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [23]
Ας δούμε τώρα το auto-complete. Αν πατήσουμε : Router#sh? To ερωτηματικό θα μας δώσει μόνο μία πιθανή συνέχεια show Router#sh Router#show? idb interfaces inventory ip Επομένως μπορούμε να πατήσουμε tab και πήραμε την εντολή μας Τώρα το ερωτηματικό εδώ θα μας δώσει όλες τις πιθανές συνέχειες. Γνωρίζοντας όμως ότι είναι τα interfaces που θέλουμε να δούμε μπορούμε να πατήσουμε μόνο το i? iphc-profile ipv6 isis iua irec-agent Όπως βλέπουμε όχι γιατί υπάρχουν πολλές εντολές που αρχίζουν από i. Router#sh int Γράφοντας sh int και πατώντας το tab θα πάρουμε το αποτέλεσμα του auto-complete ή πατώντας enter θα εκτελεστεί η εντολή sh int = show interfaces Αφού επιλέξουμε από τα δυνατά interfaces σε ποιο θέλουμε να δουλέψουμε, μέσω του configure terminal mode ( όπως μπορούμε να δούμε στον αντίστοιχο πίνακα παραπάνω) πρέπει να «μπούμε» στο interface για την παραμετροποίηση του. Για το λόγο αυτό θα χρησιμοποιήσουμε την εντολή interface <chosen_interface_type>/ <interface number> όπως είναι η αναλυτική της μορφή. Στην εικόνα που ακολουθεί βλέπετε όλη τη σειρά των εντολών για να μπούμε στον τρόπο λειτουργίας interface configuration όπου μπορούμε να παραμετροποιήσουμε το interface Ethernet 0/0. Στην αριστερή εικόνα βλέπετε ότι όλα τα interfaces του router είναι κλειστά, όπως αυτό υποδηλώνεται από την έκφραση Administratively down. Στη δεξιά βλέπετε την ακολουθία εντολών για να μπορέσουμε να ρυθμίσουμε ένα interface. Υλοποίηση Όπως φαίνεται στη δεξιά φωτογραφία παραπάνω, επιλέγουμε πρώτα το interface Ethernet 0/0, και ξεκινάμε μπαίνοντας σε global configuration mode αφού μόνο από εκεί μπορούμε να επιλέξουμε interfaces. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [24]
Αν δε θυμόμαστε καλά τη σειρά των εντολών μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ερωτηματικό. Στη περίπτωση που ψάχνουμε κάποιο interface γράφουμε τη λέξη και μετά βάζουμε ένα ερωτηματικό να δούμε τις επιλογές μας, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Και βλέποντας τις επιλογές μας αναζητάμε κάτι που να έχει σχέση με Ethernet. Είναι στην 4 η σειρά οπότε το γράφουμε και εν συνεχεία πατάμε πάλι ερωτηματικό: Όπως δείχνει η εικόνα, μας ζητά να επιλέξουμε για το υπόλοιπο της εντολής έναν αριθμό από το 0 ως το 3. Επιλέγουμε το 0 και κολλάμε πάλι ένα ερωτηματικό: και τώρα μας λέει να βάλουμε μία slash (/). Αφού τη βάλουμε ξανά ρωτάμε: Ξανά επιλέγουμε το μηδέν και πατάμε enter για να εισέλθουμε τελικά σε interface configuration mode. Θα πρέπει τελικά να βλέπετε το εξής πριν την δίεση (#): Router(config-if)# Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [25]
Αν όχι δείτε τα προηγούμενα βήματα. Ορισμός μια διεύθυνσης IPv4 Αφού είμαστε τώρα πια σε interface config mode ας δούμε τις επιλογές που μας δίνονται: Αυτό που βλέπετε είναι ένα μόνο απόσπασμα. Εάν συνεχίσετε με space, θα δείτε πολλές ακόμα επιλογές. Εμείς όμως αναζητάμε να ορίσουμε μια IΡ διεύθυνση. Επομένως ψάχνουμε κάτι σχετικό με IP. Μπορούμε λοιπόν να πατήσουμε i? και θα δούμε ότι είμαστε πολύ κοντά: Γράφουμε ip αφήνουμε κενό και προσθέτουμε άλλη μία φορά ερωτηματικό. Επειδή ψάχνουμε να βάλουμε μια διεύθυνση, αναζητούμε κάποια λέξη σχετική με address. Η εντολή που μας ενδιαφέρει είναι η ip address η οποία όμως περιμένει και άλλη πληροφορία από εμάς, όπως φαίνεται από την παρακάτω εικόνα. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [26]
Εν συνεχεία θα δείτε ολόκληρη τη διαδικασία για την απόδοση στο Interface μιας ΙΡ διεύθυνσης καθώς και για την ενεργοποίηση του interface. Προσοχή στο τελευταίο αυτό βήμα, καθώς αν δεν πραγματοποιηθεί δεν θα μπορέσουμε να έχουμε επικοινωνία στο δίκτυο. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι αφού επιλέξαμε ip address, μπορούμε να πατήσουμε το ερωτηματικό για να δούμε τις επιλογές που μας δίνονται: αυτό που παίρνουμε (και φαίνεται με το βέλος στο Σχήμα) είναι A.B.C.D IP subnet mask. Μας ζητείται δηλαδή να προσθέσουμε την ΙΡ διεύθυνση που επιθυμούμε συνοδευόμενη από την μάσκα του υποδικτύου (subnet mask). Κατόπιν, μπορούμε να πατήσουμε άλλη μία φορά το ερωτηματικό και return. Οι επιλογές μας είναι είτε να κάνουμε την διεύθυνση που μόλις βάλαμε δευτερεύουσα ή να πατήσουμε <cr>, δηλαδή click return. Αφού πατήσουμε return για να ολοκληρωθεί η απόδοση ΙΡ διεύθυνσης στο interface πρέπει να μην παραλείψουμε να το ενεργοποιήσουμε. Για το λόγο αυτό πληκτρολογούμε την πολύ σημαντική εντολή no shutdown που μας ορίζει τον interface ως ενεργό κάτι που βλέπουμε από τα επόμενα μηνύματα που μας εμφανίζονται στο τερματικό μας : Interface Ethernet0/0, changed state to up. Τέλος μπορούμε να ελέγξουμε αν πετύχαμε την ενεργοποίηση του interface αν πατήσουμε CTRL+Z για να γυρίσουμε σε privileged EXEC τρόπο λειτουργίας και εκτελέσουμε την εντολή show ip int brief όπως φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί. Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [27]
Αν έχουν πάει όλα καλά θα βλέπετε δίπλα από το interface την ΙΡ του διεύθυνση και την κατάσταση τους (status) σε up και up. Αναφορές 1. Nuno Lobao, GNS3 How to, Installation & Configuration, 2012, διαθέσιμο από https://learningnetwork.cisco.com. Τελευταία πρόσβαση 27/9/2013 2. GNS3 documentation, διαθέσιμο από http://www.gns3.net/documentation/. Τελευταία πρόσβαση 27/9/2013. 3. GNS3 Graphical Network Simulator, Introduction to GNS3, διαθέσιμο από http://www.gns3.net/documentation/gns3/introduction-to-gns3/. Τελευταία πρόσβαση 27/9/2013 4. Cisco Systems, Cisco IOS IP Configuration Guide Release 12.2 5. Cisco Systems, Using the Cisco IOS Command-Line Interface, Απριλιος 2010 6. Cisco Systems, Cisco IOS Configuration Fundamentals Command Reference, Απρίλιος 2010 7. Aaron Balchunas, The Cisco IOS v1.22, 2007. Διαθέσιμο από http://www.routeralley.com 8. Cisco Systems, Catalyst 2900 Series XL Command Reference (Chapter 2), Cisco IOS Commands Εργαστήριο Δικτύων Η/Υ [28]