econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 1
econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 2
ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 1. ΣΕΛΙΝΟ 2. ΑΝΗΘΟΣ 3. ΜΑΡΑΘΟΣ 4. ΜΑΙΝΤΑΝΟΣ ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 3
4. ΜΑΙΝΤΑΝΟΣ 4α. Εισαγωγή, βοτανικά χαρακτηριστικά, ποικιλίες και στοιχεία καλλιέργειας του φυτού 4β. Φυτοπροστασία του φυτού, συγκομιδή και συντήρηση του προϊόντος ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 4
4β. Φυτοπροστασία του φυτού, συγκομιδή και συντήρηση του προϊόντος ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 5
Δομή παρουσίασης Εχθροί κι ασθένειες του μαϊντανού Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Συγκομιδή Απόδοση Συντήρηση Βιβλιογραφία ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 6
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Ψίλλα Acidia heraclei Σύμπτωμα: Το δίπτερο αυτό αποτελεί το σημαντικότερο εχθρός του σέλινου. Τα ενήλικα άτομα αφήνουν τα αυγά του μέσα στα φύλλα. Οι προνύμφες ανοίγουν στοές και τρέφονται με το φύλλωμα. Αντιμετώπιση: Το φθινοπωρινό όργωμα φέρνουν στην επιφάνεια του εδάφους τις διαχειμαζόμενες μορφές του εντόμου και τις εκθέτουν στους εχθρούς τους. Εφαρμογή αμειψισποράς και η χρησιμοποίηση κίτρινων κολλητικών παγίδων αποτελούν μέτρα για τη μείωση του πληθυσμού του εντόμου. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 7
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Σιδηροσκωληκας Agriotes lineatus Σύμπτωμα: Τα νεαρά άτομα εισέρχονται στο εσωτερικό των ριζών και προκαλούν σοβαρές ζημιές στο ριζικό σύστημα. Αντιμετώπιση: Συχνά σκαλίσματα για να έρχονται οι σιδηροσκώληκες στην επιφάνια του εδάφους (έκθεση στους φυσικούς εχθρούς τους). Η καλλιέργεια του μηδική και του τριφυλλιού θεωρούνται ότι τα απωθούν Χρήση ωφέλιμων νηματωδών, που αποτελούν φυσικούς εχθρούς τους. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 8
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Σύμπτωμα: Πεταλούδα Papilio machaon Τα τέλεια άτομα (πεταλούδα) αφήνουν τα αυγά τους πάνω στο φύλλωμα και τα νέα άτομα (προνύμφες) τρέφονται με αυτό προκαλώντας σημαντικές ζημιές στο υπέργειο τμήμα. Αντιμετώπιση: Τα ίδια που λαμβάνονται και για την ψίλλα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 9
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Τετράνυχος Tetranychus urticae Σύμπτωμα: Τα φύλλα κιτρινίζουν και τελικά ξεραίνονται. Πάνω τους διακρίνονται πολύ μικρές κίτρινες ή κόκκινες κηλίδες. Οι τετράνυχοι καταναλώνουν τη χλωροφύλλη των φύλλων με άμεσα αποτελέσματα στη φψτοσύνθεση. Οι πληθυσμοί τους αυξάνονται κατά πολύ όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία. Τα ακάρεα αυτά διαχειμάζουν στο έδαφος. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 10
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Τετράνυχος Tetranychus urticae Αντιμετώπιση: Σε περίπτωση προσβολής καταβρέχουμε τα φυτά με πίεση νε πίεση για κάποιες μέρες για να μειώσουμε τον πληθυσμό τους. Ο ψεκασμός των φυτών με εντομοκτόνο σαπούνι για 3 φορές ανά εβδομαδιαία διαστήματα βοηθούν στην καταπολέμηση των ακαρέων. Μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν άλλοι ωφέλιμοι τερτράνυχοι (Phytoseiulus persimilis) ή άλλα ωφέλιμα έντομα όπως οι πράσινοι χρύσωπες (Chrysopa carnea) και οι πασχαλίτσες. Η συγκαλλιέργεια με τον άνηθο μειώνει τις πιθανότητες προσβολής της καλλιέργειας από τετράνυχο. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 11
Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του μαϊντανού Νηματώδεις Heterodera schachtii Σύμπτωμα: Προκαλούν εξογκώματα και παραμορφώσεις στις ρίζες των φυτών. Αντιμετώπιση: Όργωμα και καλό λιάσιμο του εδάφους για να εκτεθούν οι νηματώδεις σε δυσμενείς συνθήκες (καλοκαίρι). Αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με προσθήκη κομπόστας, που αυξάνει το αριθμό των ωφέλιμων νηματωδών και μυκήτων (αρπακτικών των βλαβερών νηματωδών). Απολύμανση των εργαλείων και εφαρμογή αμειψισποράς. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 12
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Περονόσπορος Plasmopara nivea Σύμπτωμα: Κηλίδες στα φύλλα και ανάπτυξη υπόλευκου επίχρισματος πάνω σε αυτές (σε συνθήκες υψηλής υγρασίας). Δεν προξενεί σοβαρές ζημιές στο σέλινο. Οι κηλίδες όμως μοιάζουν αρκετά με αυτές της σεπτορίωσης. Αντιμετώπιση: Εφαρμόζουμε 3ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα της βάσης και σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 13
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Σεπτόρια Septoria petroselini Σύμπτωμα: Αρχικά αναπτύσσονται πάνω στα φύλλα χλωρωτικές κηλίδες και στη συνέχεια γίνονται καστανές και νεκρώνονται οι προσβεβλημένοι ιστοί. Οι κηλίδες ενώνονται και η προσβολή καλύπτει μεγάλο τμήμα του ελάσματος. Στο κέντρο των νεκρωτικών κηλίδων σχηματίζονται μαύρα στίγματα, τα πυκνίδια (σπόρια του μύκητα). Οι προσβολές επεκτείνονται και στους μίσχους. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 14
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Σεπτόρια Septoria petroselini Αντιμετώπιση: Εφαρμόζουμε 2ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή εφαρμόζουμε απολύμανση με εμβάπτιση των σπόρων σε νερό θερμοκρασίας 50 ο C για 25 λεπτά. Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα, καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας και ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για τη βιολογική καλλιέργεια. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 15
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Σύμπτωμα: Ωίδιο Erysiphe heraclei Εμφάνιση μικρών και λευκών κηλίδων στην πάνω και την κάτω επιφάνεια των φύλλων και ανάπτυξη αλευρωδών εξανθήσεων πάνω σε αυτές (μυκήλιο). Η προσβολή μπορεί να καταλάβει ολόκληρη την επιφάνεια του ελάσματος. Σπάνια, όμως ο μύκητας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 16
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Αντιμετώπιση: Ωίδιο Erysiphe heraclei Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα, τυχόν υπολείμματα της καλλιέργειας και ζιζάνια (καθώς σε αυτά εντοπίζονται οι διαχειμαζόμενες μορφές του μύκητα). Σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με θειούχα σκευάσματα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 17
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Σκληροτίνια Sclerotinia sclerotiorum Σύμπτωμα: Προκαλείται σάπισμα στη περιοχή του λαιμού του φυτού. Το παθογόνο εισέρχεται στο εσωτερικό του φυτού και προκαλεί μαλακή σήψη στους μίσχους των φύλλων. Στα σημεία προσβολής και κάτω από συνθήκες υπερβολικής υγρασίας σχηματίζεται περιοχή λευκού χρώματος (μυκήλιο) με μαύρα στίγματα (σπόρια του μύκητα). ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 18
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Σκληροτίνια Sclerotinia sclerotiorum Αντιμετώπιση: Αποφεύγουμε την υπερβολική υγρασία του εδάφους. Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Η εδαφοκάλυψη με μαύρο πλαστικό ή το λιάσιμο του εδάφους σε περιόδους που δεν υπάρχει καλλιέργεια στο έδαφος βοηθάει στην καταπολέμηση της ασθένειας. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 19
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Κερκόσπορα Cercospora petroselini Σύμπτωμα Αρχικά αναπτύσσονται κηλίδες κίτρινου χρώματος, που είναι εμφανείς και στις δύο επιφάνειες του φύλλου. Στη συνέχεια οι κηλίδες αποκτούν καστανές και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας αναπτύσσεται πάνω τους γκριζωπή εξάνθηση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώτα στα παλαιά φύλλα, στη συνέχεια σε φύλλα νεότερης ηλικίας και τέλος επεκτείνονται στους μίσχους. Τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της σεπτωρίωσης, μόνο που εδώ οι κηλίδες είναι μεγαλύτερες και δε σχηματίζονται μαύρα στίγματα (πυκνίδια σπόρια του μύκητα) πάνω σε αυτές ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 20
Σημαντικότερες ασθένειες του μαϊντανού Κερκόσπορα Cercospora petroselini Αντιμετώπιση: Προληπτικά εφαρμόζουμε για 2-3 χρόνια αμειψισπορά. Χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή εφαρμόζουμε απολύμανση με εμβάπτιση των σπόρων σε νερό θερμοκρασίας 50 ο C για 25 λεπτά. Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα, καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας και ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για τη βιολογική καλλιέργεια. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 21
Ανωμαλίες στην ανάπτυξη του μαϊντανού από φυσιολογικά αίτια Τροφοπενία βορίου (όπως και στο σέλινο) Σύμπτωμα: Εκδηλώνεται με σχίσιμο του στελέχους του φυτού. Η πιο πιθανή αιτία είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο στο έδαφος, που περιορίζει τη διαθεσιμότητα του βορίου. Αντιμετώπιση: Για άμεσα αποτελέσματα προσθέτουμε βόρακα σε ποσότητα 3 κιλά στο στρέμμα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 22
Συγκομιδή Η συγκομιδή γίνεται σταδιακά και μόλις τα φυτά έχουν αναπτύξει ικανοποιητικό φύλλωμα (ύψος φυτών περίπου 15 εκ.). Τα φυτά εκριζώνονται ολόκληρα ή κόβουμε μόνο φύλλα. Η κοπή πρέπει να γίνεται τις πρωινές ώρες για διατηρούν τα φύλλα το άρωμα τους. Στην αγορά πωλούνται σε ματσάκια. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 23
Απόδοση Οι αποδόσεις της καλλιέργειας κυμαίνονται από 2.5-3 τόνους στο στρέμμα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 24
Συντήρηση Ο μαϊντανός, ως φυλλώδες λαχανικό, διατηρείται μόνο για λίγες ημέρες στο ψυγείο. Μέσα σε συσκευασίες διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Για αποξήρανση τα φυτά τοποθετούνται σε ξηρό, ζεστό και σκοτεινό μέρος και στη συνέχεια αποθηκεύονται σε αεροστεγή βάζα. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 25
Βιβλιογραφία Anon, (2004) Commercial Vegetables Production Guides, Parsley, Oregon State University http://hort-develnwrec.hort.oregonstate.edu/parsley.html Cooperative Extension Service Cuthberison, Y., (2006). Success with organic vegetables, Guild of Master Craftsman Publications LTD, pp.159 Davies, G. and Lennartsson, M. (2005). Organic vegetable production, a complete guide, in Association with the Henry Doubleday Research Association, The Crowood Press, pp.350 Denckla, L.K.T., (2003). The gardener s A-Z guide to growing organic food, Storey Publishing, USA, pp. 485 Denckla, Τ.., (2002). Εφαρμοσμένες βιοκαλλιέργειες, Λαχανικά - Βότανα - Άνθη - Καρποί Οπωροφόρα δένδρα, Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχάλου. Pears P. and Stickland S. (2001), Ο κήπος του Βιοκαλλιεργητή, Καλλιέργεια Φυτοπροστασία, Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχάλου. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 26
Βιβλιογραφία Pears, P. (2001). Encyclopedia of organic gardening, The complete guide to natural & chemical gardening. The Henry Doubleday Research Association, pp. 416 Simon, E.,J. Parsley: A Production Guide, commercial horticulture, Purdue University Stephens, M.J. Parsley - Petroselinum crispum (Mill.) Nym., University of Florida, IFAS Extension Ακουμιανάκης Κ., (1996). Το αλφαβητάρι των λαχανικών. Χειμερινά λαχανικά. Αθήνα. Εκδόσεις Δίαυλος. Ακουμιανάκης Κ., (2003). Αρχές της αειφορικής καλλιέργειας των κηπευτικών. Πανεπιστημιακές Σημειώσεις. Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αλκιμος Α. Βιοκαλλιέργειες χωρίς χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα & ορμόνες, Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχάλου. ΔΗΩ. Περιοδικό για την οικολογική γεωργία, τρίμηνη έκδοση του Οργανισμού Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων, 1999-2006. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 27
Βιβλιογραφία Επιτροπάκης Τ.Ε. (2000). Βιολογική Γεωργία, Αθήνα, Βιβλιοδετική. Παπαδόπουλος Ι., Λαχανοκομία: Μαιντανός, Αναβάθμιση προγράμματος σπουδών τμημάτων Φ.Π. Λάρισας & Φλώρινας, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λάρισας. http://www.teilar.gr/schools/steg/agriculture/lessons/lessons_onli ne/internet%20papadopoulos/index.htm Πάσσαμ Χ.Κ., (1994). Μετασυλλεκτική φυσιολογία και τεχνολογία των κηπευτικών. Πανεπιστημιακές Σημειώσεις Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πάσσαμ Χ.Κ., (1994). Φυσιολογία και τεχνολογία πολλαπλασιαστικού υλικού κηπευτικών. Πανεπιστημιακές Σημειώσεις Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σαββίδου Μ., Φυτοπροστασία, Βιολογική καταπολέμηση εντόμων και ακαρέων, εκδόσεις Ψύχαλου. Τσαπικούνης Φ., (1996). Βιολογική και Ολοκληρωμένη Καταπολέμηση στο Θερμοκήπιο, εκδόσεις Ψύχαλου. ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 28
Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές από το Διαδίκτυο http://www.growing-an-herb-garden.com/growing_parsley.html http://www.selfsufficientish.com/parsley.htm http://www.essential-herb-garden.com/growing_parsley.htm http://www.ozpolitic.com/gardening/parsley.html http://faculty.ucc.edu/biology-ombrello/pow/parsley.htm http://www.superbherbs.net/pars.htm http://edis.ifas.ufl.edu/mv105 http://www.ces.purdue.edu/extmedia/ho/ho-202.html ΜΑΙΝΤΑΝΟΥ 29