ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΒΛΑΒΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ 2013-2020 ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ - ΣΤΟΧΟΙ- ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ Λήδα Χριστοδούλου, Λειτουργός Τμήματος Πολιτικής Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου
Περιεχόμενα Κυπριακή Πραγματικότητα- στοιχεία ΕΚΤΕΠΝ Υφιστάμενες νομοθεσίες & ευρωπαϊκές οδηγίες για προστασία των νέων όσον αφορά την έκθεση και προσβασιμότητα τους στο αλκοόλ Βέλτιστες Πρακτικές Eyes on Ages Study Ανάληψη ευθύνης ΑΣΚ και Δράσεις Εθνικής Στρατηγικής 2
Κυπριακή Πραγματικότητα- Στοιχεία ΕΚΤΕΠΝ 1 στους 5 νέους (15-24 ετών) αναφέρει ότι μέθυσε κατά τον τελευταίο χρόνο Η τάση για πρώτη μέθη είναι εντονότερη στις ηλικίες 15-22 1 στους 5 Κύπριους κατανάλωσε 6 ή περισσότερα ποτά σε μία μόνο περίσταση, ενώ ανάμεσα στους νέους 15-24 ετών, η συχνότητα αυτή είναι 1 στους 4 44% των μαθητών (15-16 ετών) ανέφεραν ότι κατανάλωσαν 5 ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά σε μια περίσταση κατά τον τελευταίο μήνα. 3
Κυπριακή Πραγματικότητα- Στοιχεία ΕΚΤΕΠΝ 1 στους 2 μαθητές στην Κύπρο (15-16 ετών) ανέφεραν πως κατά τον τελευταίο μήνα, αγόρασαν αλκοολούχα ποτά για δική τους κατανάλωση Στην Κύπρο, η πρόσβαση των εφήβων στο αλκοόλ από υποστατικά που πωλούν αλκοόλ (49%), υπερβαίνει το μέσο όρο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών (37%). Η Κύπρος είναι ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά πολιτών που δεν θεωρούν μεγάλο ρίσκο την οδήγηση μετά από κατανάλωση 2 ή περισσότερων ποτών. 4
Κυπριακή Πραγματικότητα- Στοιχεία ΕΚΤΕΠΝ Περίπου 2 στους 100 θανάτους που συμβαίνουν στην Κύπρο, οφείλονται στο αλκοόλ. Εκτιμήθηκε ότι περίπου το 4% του πληθυσμού στην Κύπρο, είναι εξαρτημένο στο αλκοόλ. Κατά το 2012 αιτήθηκαν θεραπείας λόγω κατάχρησης αλκοόλ 377 άτομα. Τα περισσότερα άτομα που αιτήθηκαν θεραπείας ανήκουν κυρίως στην κατηγορία των χρηστών μέσης και τρίτης ηλικίας (>=40). 5
Νομοθεσίες & Ευρωπαϊκές οδηγίες Οι περί Οδικής Ασφάλειας Νόμοι του 1986 και του 2000 (174/1986) Νόμος περί Κέντρων Αναψυχής του 1985 μέχρι το 2007 (Ν.29/1985) Ο περί Πώλησης Οινοπνευματωδών Ποτών Νόμος (Κεφ. 144). 6
Νομοθεσίες & Ευρωπαϊκές οδηγίες Οδηγία 2010/13/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαρτίου 2010, για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων Νόμος περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών (Ν. 7(Ι)/98) Νόμος περί Τελωνείων και Φόρων Καταναλώσεως (Ν. 91(Ι)/2004) 7
Βέλτιστες Πρακτικές το αλκοόλ δεν είναι ένα απλό προϊόν κατανάλωσης, αλλά προϊόν του οποίου η άμετρη κατανάλωση εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για την δημόσια υγεία οι δράσεις που αφορούν την διατίμηση και την διαθεσιμότητα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην μείωση των κινδύνων της χρήσης αλκοόλ, παρά οι δράσεις που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τις προσπάθειες αυτοελέγχου. 8
Βέλτιστες Πρακτικές εφαρμογή του επιτρεπόμενου ορίου ηλικίας για πώληση και παροχή αλκοόλ από 18 ετών και άνω μονοπώλιο του δημοσίου στις λιανικές πωλήσεις περιορισμός ημερών και ωραρίου λιανικών πωλήσεων για το αλκοόλ, περιορισμός χώρων λιανικών πωλήσεων καθιέρωση φορολογικού συστήματος επιβολή συστηματικών ελέγχων αλκοτέστ μείωση ορίου συγκέντρωσης αλκοόλ στο αίμα κατά την οδήγηση αναστολή άδειας για παραβάτες σταδιακή παροχή άδειας για αρχάριους οδηγούς σύντομες παρεμβάσεις/συμβουλευτική στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε σχέση με την προβληματική χρήση αλκοόλ 9
Βέλτιστες Πρακτικές- Eyes on Ages Κύρια Ευρήματα Ενώ οι περισσότερες χώρες εφαρµόζουν όριο ηλικίας άνω των 18 χρόνων για την κατανάλωση αλκοόλ, η εφαρµογή του ορίου ηλικίας και των σχετικών νοµοθεσιών φαίνεται να είναι προβληµατική. Η συµμόρφωση µε τη νοµοθεσία κυµαίνεται από 0% µε 93%. Η οργανωµένη και συστηµατική επιβολή του νόµου, είναι ένα από τα πιο αποτελεσµατικά εργαλεία για αύξηση της συμμόρφωσης µε το όριο ηλικίας. Στις χώρες όπου η συμμόρφωση είναι προβληµατική, η επιβολή του νόμου δεν φαίνεται να είναι επαρκής. 10
Βέλτιστες Πρακτικές- Eyes on Ages Το Σουηδικό πρόγραμμα STAD έδειξε ότι η εφαρµογή της νοµοθεσίας µπορεί να αυξηθεί μέχρι 93% μέσα από την παροχή εκπαίδευσης για το προσωπικό κέντρων αναψυχής σε συνδυασµό µε την στήριξη του γενικού πληθυσµού. Η Σουηδία, η Σλοβακία, η Λιθουανία, η Φινλανδία και η Εσθονία ρυθµίζουν τις πωλήσεις, την κατανάλωση και την κατοχή του αλκοόλ µε όριο ηλικίας 18-20 χρονών. Το νοµοθετικό πλαίσιο της Γερµανίας και του Ηνωµένου Βασιλείου, επιτρέπει την επιβολή ποινών βάσει των ελέγχων µε δοκιµαστικούς αγοραστές αλκοολούχων ποτών 11
Βέλτιστες Πρακτικές- Eyes on Ages Η Γερµανία έχει τη δυνατότητα βάσει της νοµοθεσίας να ζητά διαπίστωση της ηλικίας του αγοραστή, μέχρι την ηλικία των 25. Η Πολωνία απαγόρευσε την πώληση του αλκοόλ μέσω διαδικτύου. Η Ολλανδία χρησιµοποιεί νεαρούς επιθεωρητές τα σαββατοκύριακα, οι οποίοι μπορούν ευκολότερα να διαπιστώσουν την ηλικία των νέων που αγοράζουν αλκοόλ και να καταγράψουν τις παραβιάσεις. Στην Ολλανδία η διάχυση των αποτελεσµάτων του ελέγχου εφαρμογής του νόµου στους πωλητές και ιδιοκτήτες υποστατικών και η δηµοσίευση των παραβιάσεων, αύξησε τη συμμόρφωση των πωλητών µε τη νοµοθεσία. 12
Βέλτιστες Πρακτικές- Eyes on Ages Οι Δοκιμαστικές Αγορές (Mystery Shopping) τεκµηριωµένα αυξάνουν την αποτελεσµατικότητα της εφαρµογής της νοµοθεσίας περί ορίου ηλικίας πρόσβασης στο αλκοόλ Τα επίπεδα συμμόρφωσης με τη νομοθεσία φτάνουν μέχρι και 80%, όταν οι Δοκιμαστικές Αγορές εφαρµόζονται σε συνδυασµό µε: την αύξηση των ελέγχων την ανάπτυξη συνεργασίας µε τη βιοµηχανία την εκπαίδευση προσωπικού σε υποστατικά που πωλούν ή και σερβίρουν αλκοόλ την προώθηση των μέτρων μέσωτων ΜΜΕ 13
4. Ρύθμιση και Έλεγχος της Προσφοράς 1 ο Σχέδιο Δράσης 2013-2016 Προτεραιότητες Στόχος: Μείωση της προσβασιμότητας και διαθεσιμότητας του αλκοόλ στις ευάλωτες ομάδες Δράση: Αναθεώρηση του «Περί Πώλησης Οινοπνευματωδών Ποτών» Νόμου (ΚΕΦ.144) Δράση: Προώθηση μέτρων για πιο αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας για την πώληση ή την προμήθεια αλκοόλ σε άτομα κάτω των 17 ετών 14
Ρύθμιση και Έλεγχος της Προσφοράς 1 ο Σχέδιο Δράσης 2013-2016 Προτεραιότητες Δράση: Διενέργεια συστηματικού ελέγχου στα περίπτερα κοντά στα Λύκεια και τις Τεχνικές Σχολές παγκύπρια Δράση: Παρακολούθηση του συστήματος χορήγησης αδειών για τη ρύθμιση της παραγωγής αλκοολούχων ποτών 15
Ρύθμιση και Έλεγχος της Προσφοράς 1 ο Σχέδιο Δράσης 2013-2016 Προτεραιότητες Στόχος: Μείωση της κατανάλωσης από ανηλίκους και αποτροπή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ μέσα από πολιτικές τιμολόγησης Δράση: Εφαρμογή του φορολογικού συστήματος για το αλκοόλ όπου η φορολογία είναι σε αναλογία με την περιεκτικότητα του αλκοόλ βάσει του τύπου ποτού Δράση:Εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ.866/2004 του Συμβουλίου της Ευρώπης 16
Εισηγήσεις ΑΣΚ για τροποποίηση νομοθεσίας Περί πώλησης οινοπνευματωδών ποτών παροχή εκπαίδευσης των πωλητών όσον αφορά στην υπεύθυνη πώληση και σερβίρισμα αλκοολούχων ποτών, συνδεόμενη με διαδικασία αδειοδότησης ανάπτυξη ενός έγκυρου και ξεκάθαρου συστήματος ελέγχου επιβολή πιο αποτρεπτικών ποινών 17
Εισηγήσεις ΑΣΚ για τροποποίηση νομοθεσίας Περί πώλησης οινοπνευματωδών ποτών ερμηνεία της μέθης και ενσωμάτωσης στην εκπαίδευση, της υπεύθυνης πώλησης επικοινωνία των αποτελεσμάτων του ελέγχου εφαρμογής του νόμου στους πωλητές αλκοολούχων ποτών και ιδιοκτήτες υποστατικών & δημοσίευση παραβιάσεων ετησίως στην ιστοσελίδα του Υπ. Εσωτερικών και μέσω των ΜΜΕ προώθηση πιλοτικής εφαρμογής ελέγχων με δοκιμαστικούς αγοραστές αλκοολούχων ποτών μέσα από προληπτικά προγράμματα 18
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας 19