Πποβλήμαηα και ζσέδιο ανάπηςξηρ Σοςπιζμού ζηο Νομό Καβάλαρ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ σολή Γιοίκηζηρ και Οικονομίαρ Σμήμα Λογιζηικήρ Θέμα πηςσιακήρ επγαζίαρ: Πποβλήμαηα και ζσέδιο ανάπηςξηρ Σοςπιζμού ζηο Νομό Καβάλαρ Τποβληθείζα ζηην Καθηγήηπια Φλώπος Γιαννούλα Από ηοςρ ζποςδαζηέρ: ΓΟΤΓΑΜΑΝΟ ΔΛΔΤΘΔΡΙΟ (Άζππορ, 61200 Κιλκίρ) ΣΙΓΓΑΝΟΤ ΔΛΔΝΗ (Λιμέναρ,64004 Θάζορ) Έναπξη: 30.11.2006 Παπάδοζη: 30.05.2007 Καβάλα 2007

ΠΕΡΙΕΥΟΜΕΝΑ ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΜΖΔΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΔΗΑΓΩΓΖ 1 1 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΚΑΗ ΝΖΟΤ ΘΑΟΤ 1-1 Θέζε Γεσγξαθηθά πιεζπζκηαθά ζηνηρεία ηνπ Ννκνύ 3 1-2 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ν. Καβάιαο 5 1-3 Γηνηθεηηθή δηαίξεζε ηνπ Ννκνύ 10 1-4 Κιίκα 20 2 ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΟΝ Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΚΑΗ ΝΖΟΤ ΘΑΟΤ 2-1 Σνπξηζκόο ζηνλ Ννκό Καβάιαο 22 2-2 Αμηνζέαηα θαη αξραία κλεκεία ζηελ Καβάια 24 2-3 Μεηαθνξέο πξνο ηελ Καβάια 36 2-4 Φπζηθέο νκνξθηέο θαη παξαιίεο ζηελ Καβάια 39 2-5 Ξελνδνρεηαθέο ππνδνκέο 42 2-6 Πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο ζηνλ Ν. Καβάιαο 49 2-7 Σνπξηζηηθή πξνβνιή ηνπ Ννκνύ Καβάιαο 51 3 ΔΠΗΠΣΩΖ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΒΑΛΑ 3-1 Δπηπηώζεηο ηνπ Σνπξηζκνύ 53 3-2 Δπηπηώζεηο ηνπ Σνπξηζκνύ ζηελ Σνπηθή Κνηλσλία 54 3-3 Δπηπηώζεηο ηνπ Σνπξηζκνύ ζηα ρεξζαία θαη πδάηηλα νηθνζπζηήκαηα 54 3-4 Δπηπηώζεηο ηνπ Σνπξηζκνύ ζην Γνκεκέλν Πεξηβάιινλ 55 4 ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΔ Ή ΖΠΗΔ ΜΟΡΦΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΟ ΝΟΜΟ ΚΑΒΑΛΑ 4-1 Καηεγνξηνπνίεζε θαη ελαιιαθηηθόηεηα ησλ κνξθώλ ηνπξηζκνύ 57 4-2 Δλαιιαθηηθέο ή ήπηεο κνξθέο ηνπξηζκνύ γεληθά 61 4-3 Μνξθέο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ 64 4-3-1 Θαιάζζηνο Σνπξηζκόο 65 4-3-2 Οξεηλόο Υηνλνδξνκηθόο Σνπξηζκόο 67

4-3-3 Οηθνηνπξηζκόο 70 4-3-4 Αγξνηνπξηζκόο 73 4-3-5 Σνπξηζκόο Τγείαο 75 4-3-6 Πνιηηηζηηθόο Σνπξηζκόο 77 4-3-7 Αζιεηηθόο Σνπξηζκόο 79 4-3-8 πλεδξηαθόο Δθζεζηαθόο Σνπξηζκόο 81 4-3-9 Θξεζθεπηηθόο ηνπξηζκόο 83 4-4 Πξνηάζεηο Ννκαξρηαθήο επηηξνπήο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο Ν. Καβάιαο γηα ηελ αλάπηπμε ελαιιαθηηθώλ κνξθώλ ηνπξηζκνύ 84 4-5 Μνξθέο Σνπξηζκνύ πνπ επλννύληαη ζην Ν. Καβάιαο 87 5 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΣΟΤ Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΚΗΝΖΖ 5-1 Πξνβιήκαηα ηνπ ηνπξηζηηθνύ ηνκέα ζην Ννκό Καβάιαο 88 5-1-1 Σν ιηκάλη ηεο Καβάιαο θαη ε έιιεηςε ζύγρξνλνπ δηθηύνπ καξίλσλ 90 5-1-2 Ρύπαλζε 92 5-1-3 Αεξνδξόκην 94 5-1-4 ηδεξνδξνκηθή ζύλδεζε ηνπ λένπ ιηκαληνύ θαη ηεο Καβάιαο κε ηνπο 95 ηνμόηεο 5-1-5 Κπθινθνξηαθό Υώξνη ζηάζκεπζεο 97 5-2 Σνπξηζηηθέο δώλεο ζηελ Καβάια, ηα πξνβιήκαηά ηνπο θαη πξννπηηθέο ηνπο 98 5-2-1 Πόιε ηεο Καβάιαο 99 5-2-2 Εώλε Παιηνύ Ν. Ζξαθιείηζαο Ν. Πεξάκνπ Δγλαηίαο 101 5-2-3 Εώλε Κεξακσηήο Υξπζνύπνιεο Γέιηα ηνπ Νέζηνπ 103 5-2-4 Εώλε ηεο ελδνρώξαο 105 5-2-5 Εώλε ηεο Θάζνπ 107 6 ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΚΑΗ ΥΔΓΗΟ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΗΑ ΣΟΝ Ν. ΚΑΒΑΛΑ 6-1 Πξννπηηθέο θαη ζρέδην αλάπηπμεο ηεο Ληκεληθήο ππνδνκήο ζηελ Καβάια 110

6-2 ρέδην αλάπηπμεο θαη πξνηάζεηο γηα ην Κπθινθνξηαθό Πξόβιεκα ζηελ Καβάια θαη ηνπο Υώξνπο ηάζκεπζεο 113 6-3 ρέδην αλάπηπμεο ηνπ Αεξνδξνκίνπ Καβάιαο 117 6-4 ηόρνη ηεο πεξηθέξεηαο Α.Μ Θ γηα ηελ Σνπξηζηηθή αλάπηπμε ηνπ ηόπνπ 118 6-5 Πξνηάζεηο έλσζεο Ξελνδόρσλ Καβάιαο 119 6-6 Αλαπηπμηαθή πνιηηηθή ηνπ Γήκνπ Καβάιαο 120 6-7 Πξνηάζεηο αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο 123 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΗΚΑ 125 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΣΑΣΗΣΗΚΩΝ ΠΗΝΑΚΩΝ 127 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 128

ΠΙΝΑΚΑ ΤΝΣΜΗΕΩΝ αη. Αηώλαο δ/λζε Γηεύζπλζε δει. Γειαδή θ.ά. Καη άιια θ.ι.π. Καη ινηπά κ.υ. Μεηά Υξηζηνύ κ. Μέηξα λ.κ Ναπηηθό Μίιη π.ρ Παξαδείγκαηνο ράξηλ π.υ Πξν Υξηζηνύ ηξ ηξέκκαηα η.ρικ. Σεηξαγσληθό ρηιηόκεηξν Υικ Υηιηόκεηξν Α.Δ Αλώλπκε Δηαηξία Α.Μ.Θ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία Θξάθε Β.Α Βνξεηναλαηνιηθά Β.Φ.Λ Βηνκεραλία Φσζθνξηθώλ Ληπαζκάησλ ΒΗΠΔ Βηνκεραληθή Πεξηνρή Γ.Γ. Γεκνηηθό Γηακέξηζκα Δ.Δ. Δπξσπατθή Έλσζε Δ.Ο.Σ Διιεληθόο Οξγαληζκόο Σνπξηζκνύ Δ..Τ.Δ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδαο Η.Δ.Κ Ηλζηηηνύην Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο Η.Κ.Α. Ίδξπκα Κνηλσληθώλ Αζθαιίζεσλ Κ.Δ.Κ Κέληξν Διέγρνπ Καπζαεξίσλ Κ.Π. Κνηλνηηθό Πξόγξακκα ηήξημεο Κ.Σ.Δ.Λ. Κνηλό Σακείν Δηζπξάμεσλ Λεσθνξείσλ Μ.Μ.Δ Μέζν Μαδηθήο Δλεκέξσζεο

Ν.Α Ν.Γ. Ο.Λ.Κ Ο.Σ.Α Π.Ο.Σ.Α..Τ.Κ Σ.Δ.Δ Σ.Δ.Η. Τ.Π.Α Τ.ΠΔ.ΥΩ.ΓΔ Ννηηναλαηνιηθά Ννηηνδπηηθά Οξγαληζκόο Ληκέλα Καβάιαο Οξγαληζκόο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Πξνζσπηθό Οξγαληζκώλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο Σερληθό Δπηκειεηήξην Διιάδαο Σερλνινγηθό Δθπαηδεπηηθό Ίδξπκα Τπεξεζία Πνιηηηθήο Αεξνπνξίαο Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο, Γεκόζησλ έξγσλ

ΠΡΟΛΟΓΟ Σν ζέκα ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο είλαη ηα πξνβιήκαηα ηνπξηζκνύ θαη ην ζρέδην αλάπηπμήο ηνπ ζην Ννκό Καβάιαο. Πξώηα ζα «γλσξίζνπκε» ηνλ ίδην ηνλ Ννκό Καβάιαο θαη έπεηηα ζα αλαδεηήζνπκε θαη ζα βξνύκε απηό ηα πξνβιήκαηα θαη ζα ηα απνηππώζνπκε ζηελ εξγαζία καο. Γηα ηελ εθπόλεζε απηήο ηεο κειέηεο ζα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ζεξκά γηα ηελ ζπκβνιή ηεο ηελ θαζεγήηξηά καο Φιώξνπ Γηαλλνύια πνπ καο βνήζεζε γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο.

ΔΗΑΓΧΓΖ Ο Ννκφο Καβάιαο βξίζθεηαη ζην λνηηνδπηηθφ ηκήκα ηεο Πεξηθέξεηαο Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο, είλαη κηα παλέκνξθε πφιε, ρηηζκέλε ακθηζεαηξηθά πάλσ ζε δχν ιφθνπο θαη ζηηο πιαγηέο ηνπ βνπλνχ πκβφινπ. Δίλαη κηα απφ ηηο γξαθηθφηεξεο πφιεηο ηεο Μαθεδνλίαο, αιιά θαη απν ηηο κεγαιχηεξεο ηεο Διιάδαο, πνπ ζπλδπάδεη βνπλφ θαη ζάιαζζα. ην Ννκφ απηφλ αλήθεη ην λεζί ηεο Θάζνπ, έλα πξαγκαηηθά ζαπκάζην κέξνο γηα θαινθαηξηλέο δηαθνπέο κε πνιιέο θπζηθέο νκνξθηέο θαη αμηνζέαηα. Ο ζθνπφο απηήο ηεο έξεπλαο είλαη λα εμεηάζεη ηα πξνβιήκαηα πνπ ππάξρνπλ ζηνλ Ννκφ Καβάιαο θαζψο επίζεο θαη λα εξεπλήζεη ην ζρέδην αλάπηπμήο ηνπ. ηελ εξγαζία καο αλαθέξνπκε μερσξηζηά ην Νεζί ηεο Θάζνπ γηαηί ζεσξνχκε φηη είλαη έλαο πνιχ ζεκαληηθφο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο θαη γεληθά έλα Νεζί κε κεγάιε ηζηνξία. ην πξψην θεθάιαην αλαθέξνπκε ηελ ηζηνξηθή αλαδξνκή ηνπ Ννκνχ Καβάιαο, ηελ δηνηθεηηθή ηνπ δηαίξεζε, ηελ ζέζε θαη ην θιίκα ηνπ. ην δεχηεξν θεθάιαην αλαθέξνπκε γεληθά ηνλ ηνπξηζκφ, ηα αμηνζέαηα πνπ ππάξρνπλ θαη ηηο παξαιίεο, νη νπνίεο είλαη πφινο έιμεο γηα ηνπο ηνπξίζηεο. Αλαθέξνπκε ηνπο ηξφπνπο κεηαθνξάο πξνο ηνλ Ννκφ, ηηο μελνδνρεηαθέο ππνδνκέο φπσο επίζεο ηελ ηνπξηζηηθή ππνδνκή θαη ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή. ην ηξίην θεθάιαην αλαθέξνπκε ηεο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ. Οη επηπηψζεηο απηέο δηαθξίλνληαη ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, ζηα ρεξζαία θαη πδάηηλα νηθνζπζηήκαηα θαη ηέινο ζην δνκεκέλν πεξηβάιινλ. ην ηέηαξην θεθάιαην αλαθέξνπκε ηεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, ηελ θαηεγνξηνπνίεζή ηνπο, αλαιχνπκε ηηο κνξθέο ηνπξηζκνχ ζε ζαιάζζην, νηθνηνπξηζκφ, αγξνηνπξηζκφ θ.α. Αλαπηχζζνπκε ηηο πξνηάζεηο γηα ηελ αλάπηπμή ηνπ θαη ηηο κνξθέο πνπ επλννχληαη ζην Ννκφ. ην πέκπην θεθάιαην αλαθέξνπκε ηα πξνβιήκαηα πνπ επεξεάδνπλ ηελ ηνπξηζηηθή θίλεζε, φπσο είλαη ην ιηκάλη ηεο Καβάιαο, ε ξχπαλζε, ην θπθινθνξηαθφ - 1 -

θαη νη ρψξνη ζηάζκεπζεο. Δπίζεο εμεηάδνπκε ηεο ηνπξηζηηθέο δψλεο θαη εληνπίδνπκε ηα πξνβιήκαηά ηνπο θαη ηηο πξννπηηθέο ηνπο. ην έθην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην αλαθέξνπκε ηεο πξννπηηθέο θαη ην ζρέδην αλάπηπμεο ηνπ Ννκνχ αλάινγα κε ηελ ιηκεληθή ππνδνκή, ην θπθινθνξηαθφ πξφβιεκα, ηνπο ρψξνπο ζηάζκεπζεο θαη ηέινο ην αεξνδξφκην. Δξεπλήζακε ηνπο ζηφρνπο ηεο πεξηθέξεηαο Α.Μ.Θ γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηνπ ηφπνπ, βξήθακε ηηο πξνηάζεηο απφ ηελ έλσζε ηνλ μελνδφρσλ, ηελ αλαπηπμηαθή πνιηηηθή θαη γεληθά ηεο πξνηάζεηο αλάπηπμεο. Θα αζρνιεζνχκε κ απηφ ην ζέκα γηαηί πηζηεχνπκε φηη είλαη έλα πνιχ ελδηαθέξνλ ζέκα αθνχ απνζθνπεί ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ Ννκφ καο. ηφρνο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη λα εμεηάζεη ηα πξνβιήκαηα, λα πξνβεί ζε κηα πην ιεπηνκεξή πεξηγξαθή ηεο θαηάζηαζεο ηνπ ηνπξηζκνχ, λα αλαθέξεη ηηο ιχζεηο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ζην Ννκν θαη λα πξνβάιεη πξνηάζεηο αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ. - 2 -

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΝΟΜΟΤ ΚΑΒΑΛΑ ΚΑΗ ΝΖΟΤ ΘΑΟΤ 1.1 ΘΔΖ ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΠΛΖΘΤΜΗΑΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΝΟΜΟΤ Ο Ννκφο Καβάιαο βξίζθεηαη ζην Ν.Γ. ηκήκα ηεο Πεξηθέξεηαο Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. ην Ννκφ αλήθεη θαη ην λεζί ηεο Θάζνπ.Δίλαη απφ ηνπο επηά Ννκνχο ηεο Πεξηθέξεηαο Α.Μ.Θ. θαη καδί κε ηνπο Ννκνχο ηεο Ξάλζεο θαη ηεο Γξάκαο απνηεινχλ ηελ Γηεπξπκέλε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Γξάκαο Καβάιαο - Ξάλζεο θαη απνηειείηαη απφ 11 Γήκνπο. Ζ έθηαζε ηνπ Ννκνχ είλαη 2.109.000 ζηξέκκαηα. Σν 1991 ν πιεζπζκφο ήηαλ 135.739 θάηνηθνη, θαη ην 2001 απμήζεθαλ ζε 144.920 θαηνίθνπο (πνζνζηφ αχμεζεο 6,6%) (www.statistics.gr). Ζ αλεξγία ηα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη ζπλερψο ζαλ ζπλέπεηα ηεο απνβηνκεράληζεο ηνπ Ννκνχ εμαηηίαο ησλ πςειψλ θηλήηξσλ πνπ δφζεθαλ ζηνπο ηξεηο Ννκνχο ηεο Θξάθεο θαη δελ δφζεθαλ ζην Ννκφ Καβάιαο. (Δθεκεξίδα Πξσηλή, 22 / 01 / 2004) Ζ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο θαιχπηεη αλά θαηεγνξία ηελ έθηαζε θαη ηα πνζνζηά πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα,ζχκθσλα κε ηελ δηάθξηζε ησλ δήκσλ / θνηλνηήησλ ηεο ρψξαο ζε πεδηλέο, εκηνξεηλέο θαη νξεηλέο. ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΔΚΣΑΖ % ΚΑΛΤΦΖ ΔΓΑΦΟΤ ΠΔΓΗΝΔ 50.740 24,03 ΟΡΔΗΝΔ 96.700 45,79 ΖΜΗΟΡΔΗΝΔ 63.730 30,18 ΤΝΟΛΟ 211.170 100 Πεγή: ΔΤΔ,1991-3 -

πκπεξαζκαηηθά πξνθχπηεη φηη,ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ λνκνχ Καβάιαο είλαη νξεηλφ (45,79%) θαη αθνινπζνχλ ην εκηνξεηλφ θαη ην πεδηλφ κε πνζνζηά 30,18% θαη 24,03% αληίζηνηρα. Σν πνηθίιν αλάγιπθν ηνπ λνκνχ Καβάιαο νθείιεηαη ζηηο έληνλεο ηεθηνληθέο δηαηαξαρέο ηνπ παξειζφληνο. Υαξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα είλαη ην φηη ζηα φξηα ηνπ λνκνχ δελ ππάξρεη ζεκαληηθά αλαπηπγκέλν πδξνγξαθηθφ δίθηπν. Ο λνκφο πεξηβάιιεηαη απφ δχν δηεζλείο πνηακνχο,αλαηνιηθά απφ ην Νέζην θαη δπηηθά απφ ην ηξπκφλα. Οη ιεθάλεο απνξξνήο ησλ δχν απηψλ πνηακψλ είλαη νη ζεκαληηθφηεξεο ηνπ λνκνχ θαη κεηαμχ απηψλ παξεκβάιινληαη άιιεο απηνδχλακεο ιεθάλεο θαζψο θαη κηθξνί ρείκαξξνη. Ο ηδηαίηεξα νξεηλφο ραξαθηήξαο ηνπ λνκνχ νθείιεηαη ζηελ παξνπζία ησλ νξεηλψλ φγθσλ (Δγθπθινπαίδεηα Πάππξνο Λαξνχο Μπξηηάληθα, 1985): Όξνο Παγγαίν (1.956κ) Όξνο Τςάξην (1.127κ) Όξε ηεο Λεθάλεο (1.298κ) Όξνο χκβνιν (694κ) Μεηαμχ απηψλ ησλ νξεηλψλ φγθσλ θαη ηεο παξάθηηαο δψλεο αλαπηχζζνληαη αμηφινγα πεδηλά ηκήκαηα, ηα νπνία θαιιηεξγνχληαη εληαηηθά. Καηά ζεηξά ζπνπδαηφηεηαο κπνξνχλ λα αλαθεξζνχλ: Πεδίν Γέιηα Νέζηνπ Σελάγε Φηιίππσλ θαη παξαηελάγηεο πεξηνρέο Πηεξία θνηιάδα Παξάθηην ηκήκα θφιπνπ Οξθαλνχ Νήζνο Θάζνπ Ζ Θάζνο είλαη ην βνξεηφηεξν λεζί ηνπ Αηγαίνπ, έρεη έθηαζε 379 η.ρικ., αθηνγξακκή 95 ρικ θαη πιεζπζκφ 13.000 θαηνίθνπο. Απέρεη 12 λαπηηθά κίιηα απφ ηελ Καβάια θαη κφλν 4 λ.κ. απφ ηελ Κεξακσηή. Παλέκνξθν λεζί κε έλα ςειφ βνπλφ, ην Τςάξην ή Φαξηφ (1203 κ.) ζηε κέζε θαη νιφγπξα δαληειέληεο αθξνγηαιηέο κε θάηαζπξε ακκνπδηά θαη πεχθα, πνπ πνιιέο θνξέο θξέκνληαη θπξηνιεθηηθά πάλσ απφ ηε ζάιαζζα. Σελ νκνξθηά ηνπ ηνπίνπ έξρνληαη ζπρλά λα ζπκπιεξψζνπλ ηα - 4 -

βξάρηα απφ ιεπθφ κάξκαξν. Ζ Θάζνο εμειίρζεθε γξήγνξα ζε κεγάιν ηνπξηζηηθφ θέληξν. Έλαο αξθεηά θαιφο αζθαιηφδξνκνο πεξηβάιιεη ην λεζί θαη νη δηαθιαδψζεηο ηνπ νδεγνχλ ζην εζσηεξηθφ θαη θαηαιήγνπλ ζε γξαθηθά ρσξηνπδάθηα. Σν νδηθφ δίθηπν ρξεζηκνπνηνχλ θαη ηα ηνπηθά ιεσθνξεία, πνπ ζπλδένπλ ηα ρσξηά απηά κε ηελ παξαιία θαη ηελ πξσηεχνπζα, ην Ληκέλα ή Θάζν. 1.2 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΝΟΜΟΤ ΚΑΒΑΛΑ Ζ βνξεηφηεξε αηγαηνπειαγίηηθε πφιε ηεο παηξίδαο καο έρεη λα επηδείμεη πινχζηα θιεξνλνκηά ζηε καθξαίσλε ηζηνξία ηεο. Δηδηθφηεξα, ε ρεξζφλεζνο ηεο Παλαγίαο (παιηά πφιε) κε ηελ ηζρπξή νρχξσζε, ε πξψηε θάζε ηεο νπνίαο αλάγεηαη ζηα φςηκα αξρατθά ρξφληα, απνηέιεζε ηνλ νηθηζηηθφ ππξήλα ηεο αξραίαο Νεάπνιεο, ηεο κεζαησληθήο Υξηζηνχπνιεο θαη ηεο λεφηεξεο Καβάιαο. Απνηθία ηεο Θάζνπ, φπσο καξηπξνχλ νη επηγξαθέο θαη ε θεξακηθή ηνπ 7 νπ αηψλα π.υ. ππήξμε ε γέθπξα (εκπνξηθή θαη πνιηηηζηηθή) αλάκεζα ζην λεζησηηθφ ρψξν ηνπ αηγαίνπ θαη ηε Θξαθηθή ελδνρψξα. Πηζηή ζχκκαρνο ησλ Αζελαίσλ κεηά ηα Πεξζηθά πέξαζε ζηελ θπξηαξρία ησλ Μαθεδφλσλ απφ ηα κέζα ηνπ 4 νπ π.υ. αηψλα θαη δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ξσκατθψλ εκθπιίσλ πνιέκσλ (κάρε Φηιίππσλ 42 π.υ.) Σν 49 κ.υ., εδψ απνβηβάδεηαη ν Απφζηνινο Παχινο ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα κεηαδψζεη ην θήξπγκα ηνπ επαγγειίνπ ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν, γεγνλφο ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ γηα ηελ πλεπκαηηθή πνξεία ηνπ Γπηηθνχ θφζκνπ, αθνχ ζηνπο Φηιίππνπο (16 ρηιηφκεηξα βνξεηνδπηηθά) βαθηίδεηαη ε πξψηε Υξηζηηαλή, ε Λπδία ε Φηιηππεζία θαη δεκηνπξγείηαη ε πξψηε ρξηζηηαληθή θνηλφηεηα ζηελ Δπξψπε. Ζ κεηνλνκαζία ζε Υξηζηνχπνιε αληαλαθιά ην Υξηζηηαληθφ ραξαθηήξα ηεο πφιεο θαηά ηε Μεζαησληθή πεξίνδν, θαηά ηελ νπνία δεκηνπξγνχληαη ζεκαληηθά - 5 -

νρπξσκαηηθά έξγα θαη επηζθεπάδνληαη ηα ηείρε ηεο κεηά ηελ θαηαζηξνθή απφ ηνπο Ννξκαλδνχο (12 νο αηψλαο). ηα ηέιε ηνπ 14 νπ αηψλα θαηαζηξέθεηαη νινθιεξσηηθά απφ ηνπο Σνχξθνπο θαη απφ ηα κέζα ηνπ 16 νπ αηψλα, θαηά ηε πξψηκε νζσκαληθή πεξίνδν, παξνπζηάδεηαη κία λέα πφιε κε ηελ νλνκαζία Καβάια κε ζεκαληηθά έξγα φπσο ν εληζρπκέλνο εμσηεξηθφο πεξίβνινο ησλ ηεηρψλ ηεο, ην πδξαγσγείν aquaduct (νη γλσζηέο θακάξεο) θαη ην πξψην κνπζνπικαληθφ ηέκελνο (ν ζεκεξηλφο λαφο ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ) ζην ρψξν ηνπ νπνίνπ θαηά ηελ παξάδνζε απνβηβάζζεθε ν Απφζηνινο Παχινο. ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 19 νπ αηψλα, κε ελέξγεηεο ηεο δξαζηήξηαο ειιεληθήο θνηλφηεηαο, ε Καβάια επεθηείλεηαη νηθηζηηθά εθηφο ησλ ηεηρψλ ηεο πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζνχλ ρψξνη πνπ ζα δηεπθφιπλαλ ηελ απνζήθεπζε, επεμεξγαζία θαη ην εκπφξην θαπλνχ. Σν φλνκα ηεο Καβάιαο ηαπηίζηεθε γηα πνιιέο δεθαεηίεο κε ην θαπληθφ εκπφξην θαη ην ιηκάλη ηεο ζεσξνχληαλ ην ζεκαληηθφηεξν εμαγσγηθφ θέληξν θαπλνχ ηεο ρψξαο. (www.apodimos.com) Σνλ Ηνχλην ηνπ 1913 ε Καβάια απειεπζεξψλεηαη θαη αθνινπζεί ηελ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ ζχγρξνλνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Μεγάινο φγθνο πξνζθχγσλ εγθαζίζηαηαη ζηελ πφιε κεηά ηε Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή θαη ζπκβάιιεη ζηελ νηθνλνκηθή θαη πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Σελ πεξίνδν 41-44 ε Καβάια βξίζθεηαη ππφ βνπιγαξηθή θαηνρή θαη πνιινί θάηνηθνί ηεο γλσξίδνπλ ηελ νκεξία θαη ηα βαζαληζηήξηα. Μεηά ηελ απειεπζέξσζε θαη θπξίσο ηε δεθαεηία ηνπ 60 πνιινί Καβαιηψηεο κεηαλαζηεχνπλ ζηε Γπηηθή Δπξψπε. εκαληηθέο δξαζηεξηφηεηεο νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα ζηεξίδνπλ ηελ νηθνλνκία ηεο πφιεο. Ζ αιηεία απνηεινχζε θαη απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα απαζρφιεζεο θαη πινχηνπ γηα ηελ πεξηνρή. Ζ δεκηνπξγία ρεκηθήο βηνκεραλίαο (Β.Φ.Λ.) ζηε Νέα - 6 -

Καξβάιε θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 60 ηφλσζε ηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη πξνζέθεξε πνιιέο ζέζεηο εξγαζίαο. Παξάιιεια ηα θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ πνπ βξέζεθαλ ζηνλ θφιπν ηεο, θαηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ελίζρπζαλ ηελ νηθνλνκηθή δσή. ην εμαγσγηθφ εκπφξην εληάζζεηαη θαη ε εκπνξία καξκάξνπ, πινχζηα απνζέκαηα ηνπ νπνίνπ ππάξρνπλ, φρη κφλν ζηε Θάζν, αιιά θαη ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο πνπ πεξηβάιινπλ ηελ Καβάια. Σέινο, ν ηνπξηζκφο απνηειεί ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ θεθάιαην, θαηά ηηο ηξεηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο κε έξγα ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο θπξίσο ζε πεξηνρέο κε ηζηνξηθφ θαη θπζηθφ ελδηαθέξνλ (Θάζνο, Φίιηππνη, Νέζηνο, Παγγαίν, Νέα Πέξακνο) Παξ φια απηά, ηα ηειεπηαία ρξφληα έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ησλ θαηνίθσλ ηεο θαη θπξίσο λένη αληηκεησπίδνπλ ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο πνπ θάλεθε ηδηαίηεξα έληνλν απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, φηαλ θχκα νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ εγθαηαζηάζεθε ζηελ πφιε θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή. ήκεξα, κε απμεκέλε ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θπξίσο ζηα δπηηθά ηεο πφιεο ε Καβάια απνηειεί έλαλ απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο δήκνπο ηεο ρψξαο, θαη θηινμελεί κεγάιν αξηζκφ ζπνπδαζηψλ πνπ θνηηνχλ ζην νκψλπκν Σ.Δ.Η. Σν Σ.Δ.Η θαη ηα Η.Δ.Κ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πφιε θαη παξέρνπλ ηε κεηαδεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ζπκβάιινπλ φρη κφλν ζηελ επηζηεκνληθή θαη επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ησλ λέσλ, αιιά θαη ζηελ πλεπκαηηθή - πνιηηηζηηθή αλαβάζκηζε ηεο Καβάιαο κε κηα πιεηάδα νκίισλ θαη ζπιιφγσλ ηεο πεξηνρήο. Σελ Θάζν ηελ αλαθέξνπκε μερσξηζηά γαηί ζεσξνχκε φηη είλαη έλαο πνιχ ζεκαληηθφο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο ζηνλ Ννκφ θαη έλα λεζί κε κεγάιε ηζηνξία. Καηνηθήζεθε απφ ηα πξντζηνξηθά ρξφληα. Νενιηζηθά εξγαιεία θαη άηερλα θεξακηθά, πνπ κνηάδνπλ κε απηά πνπ έρνπλ βξεζεί ζηελ Λήκλν, ακνζξάθε θαη Σξνία, αλαθαιχθζεθαλ ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ λεζηνχ. Δθείλε ηελ επνρή, ζην λεζί θαηνηθνχζαλ Θξάθεο. Πξψηε ηζηνξηθή αλαθνξά γίλεηε απφ ηνλ παηέξα ηεο ηζηνξίαο Ζξφδνην, πνπ ην είρε επηζθεθζεί. Απηφο καο ιέεη, φηη πήξε ην φλνκα ηεο απφ ηνλ Θάζν, γην ηνπ Φνίληθα βαζηιηά Αγήλνξα. Ζ κπζνινγία ζπκπιεξψλεη ιέγνληαο, φηη ν Θάζνο έθζαζε ζην λεζί ςάρλνληαο ηελ θιεκκέλε απφ ηνλ Γία αδεξθή ηνπ, Δπξψπε. - 7 -

Ζ Θάζνο επνηθίζηεθε απφ ηνπο Φνίληθεο, πνπ γηα πνιιά ρξφληα, εθκεηαιιεχνληαλ ηα νξπρεία ρξπζνχ, ηνλ ζίδεξν θαη ηελ πινχζηα μπιεία ηεο. Απηνί έθεξαλ εδψ θαη ηελ ιαηξεία ηνπ Ζξαθιή. Σνλ 7ν Π.Υ. αηψλα νη Θξαθηψηεο επηηέζεθαλ ζην λεζί. Σφηε νη Θαζηψηεο θάιεζαλ ηνπο Ησληθνχο πνιεκηζηέο απφ ην λεζί ηεο Πάξνπ γηα βνήζεηα νη Παξηαλνί πήξαλ έλαλ ρξεζκφ απφ ην καληείν ησλ Γειθψλ, πνπ έιεγε «Να πεηο ηνπο Παξηαλνχο, Σειεζηθιή, φηη ζνπ παξαγγέιισ, λα θηίζεηο ζην λεζί Αεξία κηα πφιε πνπ λα θαίλεηαη απφ παληνχ». Ο Σειεζηθιήο πήξε ηνλ γην ηνπ Αξρίινρν, ηνλ θεκηζκέλν πνηεηή, θαη κε άιινπο Παξηαλνχο θαηέιαβαλ ηελ Θάζν, φπνπ θαη εγθαηαζηάζεθαλ. Ζ Θάζνο εμαπιψζεθε ζηα απέλαληη παξάιηα, επεκέξεζε θαη αλέπηπμε έλαλ αμηνζεκείσην λεζηψηηθν πνιηηηζκφ Ακέηξεηεο γλσζηέο πφιεηο απνηθήζεθαλ θαη θάιπςαλ κηα απέξαληε πεξηνρή. Δθκεηαιιεχηεθαλ ηα κεηαιιεία ζην Παγγαίν. Υξπζά, αξγπξά θαη ράιθηλα λνκίζκαηα κε ηηο παξαζηάζεηο ηνπ άηπξνπ θαη ηεο Νχκθεο δείρλνπλ ηελ έθηαζε ησλ εκπνξηθψλ ζρέζεσλ θαη ηελ νηθνλνκηθή επξσζηία ηεο Θάζνπ. ηα ηέιε ηεο αξρατθήο επνρήο είλαη ηφζν πινχζηα πνπ ρηίδεη έλα κνλαδηθφ ηείρνο απφ κάξκαξν θαη ζρηζηφιηζν κε αλάγιπθα ζηηο πχιεο θαη πεξίκεηξν 4ρικ. Σν 491 π.υ. Ο βαζηιηάο Γαξείνο ην γθξέκηζε φηαλ θαηέιαβε ηελ Θάζν, (Σα εξείπηα ηνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζε θάζε ζεκείν ηνπ Ληκέλα ). Διεπζεξψλεηαη κεξηθά ρξφληα αξγφηεξα έπεηηα απφ ηηο Νίθεο ησλ Διιήλσλ ζηελ αιακίλα. πκκεηέρεη ζηελ Α' Αζελατθή ζπκκαρία ηεο Γήινπ ρσξίο σζηφζν λα απνθνκίζεη θάπνηα νθέιε απφ απηήλ. Σν αληίζεην κάιηζηα θαζψο βιέπεη λα ράλεη ηα εξείζκαηά ηεο ζην ρξπζνθφξν Παγγαίν θαη λα ηεο απνθφπηνληαη ζηξαηεγηθέο ζέζεηο κε ηελ ίδξπζε ηεο Ακθίπνιεο.(www.kavalanet.gr) ηα 465 π.υ. επηρεηξείηαη απνζηαζία απφ ηελ ζπκκαρία, ε νπνία φκσο απνηπγράλεη θαη έηζη επηβάιινληαη δπζβάζηαθηνη φξνη πνπ ηελ κεηαηξέπνπλ ζε πφιε δεχηεξεο θαηεγνξίαο ρσξίο κεηαιιεία, εκπνξηθά θέληξα θαη κε ηα ηείρε ηεο θαηεδαθηζκέλα. Ζ ζηάζε ησλ Σεηξαθνζίσλ ην 411 π.υ. ηελ απνζπά απφ ηελ Αζήλα θαη ζα μεθηλήζεη κηα δηακάρε κεηαμχ θηινζπαξηηαηψλ θαη θηιναζελαίσλ πνπ ζα θνπάζεη ζηηο αξρέο ηνπ 4νπ αη. π.υ. Έλα λέν πην επέιηθην δηνηθεηηθφ ζρήκα ζα αληηθαηαζηήζεη ην παιηφ θαη ζα πξνηθίζεη ηελ πφιε κε λέν πνιενδνκηθφ ζρέδην κε αγνξά θαη άιια δεκφζηα θηίξηα. ηα 360 π.υ. ηδξχνπλ ζηηο παξπθέο ηνπ Παγγαίνπ - 8 -

ηηο Κξελίδεο γηα απνηειεζκαηηθφηεξε εθκεηάιιεπζε ησλ θνηηαζκάησλ ρξπζνχ ηνπ βνπλνχ. Καηά ηα ρξφληα ηεο Μαθεδνληθήο θπξηαξρίαο ε Θάζνο ζα θξαηήζεη κηα ζεσξεηηθή αλεμαξηεζία ρσξίο φκσο λα έρεη ζηελ θαηνρή ηεο ηηο Κξελίδεο πνπ πεξλνχλ ππφ Μαθεδνληθή θαηνρή κε ηελ ηαπηφρξνλε ίδξπζε ησλ Φηιίππσλ ζηελ ίδηα ηνπνζεζία. Σν 197 π.ρ. νη Θάζηνη δέρνληαη ηνπο Ρσκαίνπο ζαλ απειεπζεξσηέο. Αλαθαηλίδεηε ην αξραίν ζέαηξν, ε Πφιε θαη ηα θαξάβηα ηεο μαλαξρίδνπλ ην εκπφξην, ειεχζεξα πιένλ. Σν 52 κ.ρ. Ο Απφζηνινο Παχινο, πεξλά αλνηρηά ηνπ λεζηνχ πεγαίλνληαο ζηνπο Φίιηππνπο θαη πηζαλψο, ζηακαηά ζε απηφ. Φέξλεη ηελ πίζηε ηνπ Υξηζηνχ, θηίδνληαη εθθιεζίεο ζηα εξείπηα ησλ Αξραίσλ ηεξψλ θαη γξάθεηε, ην ηέινο κηαο επνρήο. Σν 365 κ.ρ. θνβεξφο ζεηζκφο ηελ θαηαζηξέθεη, θαη θνκκάηηα γεο, βπζίδνληαη κέζα ζηελ Θάιαζζα. Σν 565 κ.ρ. θαηαιακβάλνπλ ην λεζί νη Άβαξνη αιιά απειεπζεξψλεηαη απφ ηνλ Ζξάθιεηην. Σνλ 7ν αηψλα εκθαλίδεηε ε πεηξαηεία ζην Αηγαίν. Σν 765, ε Θάζνο ιεειαηείηαη απφ ιάβνπο πεηξαηέο. Σν 900, ηελ θαηαιακβάλνπλ νη αξαθελνί. Σν 961, ληθνχληαη απφ ηνλ Νηθεθφξν Φσθά θαη απνρσξνχλ. Σν 1161, ν θφκεο Ραηκφλ Πνπαηηέ ην θαηαιακβάλεη, ιεειαηεί, θαηαζηξέθεη θαη πνπιά ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ζηα ζθιαβνπάδαξα. Απφ ηνλ 10ν κέρξη ηνλ 16ν αηψλα ε Θάζηνη δνπλ ζε ζπειηέο θαη ζε ηξψγιεο, θνβηζκέλνη, κε ηνπο θαηαθηεηέο λα δηαδέρνληαη ν έλαο ηνλ άιινλ. Γελνπάηεο, Βελεηνί, ιάβνη, πεηξαηέο, Οζσκαλνί αληαγσλίδνληαη ζηελ θινπή, ηνλ θφλν θαη ηελ ιεειαζία. Οη παξαιηαθνί νηθηζκνί εξεκψλνπλ θαη θηίδνληαη, λένη ζην εζσηεξηθφ. Σν 1327 ν απηνθξάηνξαο Αλδξφληθνο Γ θέξλεη θαηνίθνπο ζην λεζί, γηαηί απηνί είραλ ιηγνζηέςεη. Σν 1414 ν Μαλνπήι Β ηελ θαηαιακβάλεη θαη ηελ δσξίδεη ζηελ Γελνβέδηθε νηθνγέλεηα Γθαηηινπδη. Σν 1434 θηίδεηε ην ρσξηφ Κάζηξν θαη άιινη πχξγνη. Σν 1455 ν Μσάκεζ Β ηελ θαηαιακβάλεη θέξλνληαο ηελ Σνπξθνθξαηία. - 9 -

Σν 1459 νη Θάζηνη επαλαζηαηνχλ ελαληίνλ ηνπ αιιά ην λεζί θαηαζηξέθεηε θαη πάιη θαη νη θάηνηθνη ηνπ, κεηαθέξνληαη ζηελ Κσλ/πνχιε. Απφ ην 1566 νη Θάζηνη εθιέγνπλ νη ίδηνη ηνπο άξρνληεο ηνπο θαη δελ ππάξρεη ηνπξθηθή ζηξαηησηηθή δχλακε ζην λεζί. Σν 1770 ηελ θαηαιακβάλεη ν Ρψζνο λαχαξρνο Οξιφθ. Σν 1774 ηελ μαλαπαίξλνπλ νη Σνχξθνη. Σν 1813 ε Θάζνο παξαρσξείηαη ζηνλ Αηγχπηην βεδίξε Μερκέη Αιί. Απηφο είρε γελλεζεί ζηελ Καβάια θαη είρε κεγαιψζεη κε κηα Διιεληθή νηθνγέλεηα ζην ρσξηφ Ραρψλη. Έδσζε πιήξε ειεπζεξία, θαηάξγεζε ηνπο Φφξνπο θαη επηθξάηεζε, πιήξεο ειεπζεξία. Ζ θαηάζηαζε απηή δηαηεξήζεθε κε κηθξέο ελαιιαγέο. Σν 1902 νη Σνχξθνη μαλαπαίξλνπλ ηελ εμνπζία ζην λεζί. ηηο 18 Οθησβξίνπ ηνπ 1912 ιφρνο Διιεληθνχ πεδηθνχ απνβηβάδεηε θαη ηελ απειεπζεξψλεη. ηηο 31 Ηνπιίνπ ηνπ 1913 ν βαζηιεχο Κσλ/λνο κε ηνλ πξίγθηπα Γεψξγην απνβηβάδνληαη ζην ιηκάλη ηνπ Ληκέλα ρσξίο λα ηνπο πεξηκέλεη θαλείο. Σν 1922 θαηαθζάλνπλ πξφζθπγεο απφ ηελ Μηθξά Αζία θαη εγθαζίζηαληαη ζηνλ Ληκέλα θαη ζηα Ληκελάξηα. Σν 1941-1944 βξίζθεηαη ππφ Βνπιγαξηθή θαηνρή. Σν 1945-1949 καηψλεη απφ ηνλ εκθχιην πφιεκν. Μεηά ην 1960 αλαπηχζζεηαη ν ηνπξηζκφο θαη θζάλνπκε κέρξη ηηο κέξεο καο κε εηξήλε. 1.3 ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΖ ΓΗΑΗΡΔΖ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ Ο Ννκφο Καβάιαο ζχκθσλα κε ην Νφκν 2539/97 πεξί ππνρξεσηηθψλ ζπλελψζεσλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ δηαηξείηαη ζε 11 δήκνπο. Γήκνο Διεπζεξνύπνιεο Ο δήκνο πεξηιακβάλεη 6 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα (Λήςε ζηνηρείσλ ΑΔΝΑΚ Α.Δ / 2006) : 1. Γ.Διεπζεξνχπνιεο - 10 -

2. Γ.Γ. Ακηζηαλψλ 3. Γ.Γ. Αληηθηιίππσλ 4. Γ.Γ. Κεπηψλ 5. Γ.Γ. Κνθθηλνρψκαηνο 6. Γ.Γ. Υξπζνθάζηξνπ Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Διεπζεξνχπνιε ε νπνία απέρεη 17 ρικ απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ. Ο δήκνο θαηαιακβάλεη κηα έθηαζε 125,632 ζηξ θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001 έρεη πιεζπζκφ 11.401 θαηνίθνπο. Ο πιεζπζκφο απμάλεηαη ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ απαζρνιείηαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα ελψ ην κηθξφηεξν κέξνο απαζρνιείηαη ζηνλ δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή ηνκέα. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηνπ δήκνπ είλαη: θαιακπφθη, ζηηεξά, ηεχηια θαη ζρηζηφιηζνη. Ρφινο : ηζηνξηθή πφιε κε ηδηαίηεξε νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζχλζεζε. Ζ Διεπζεξνχπνιε είλαη κηα ηζηνξηθή πφιε, θέληξν αγξνηηθήο θαη παξαγσγηθήο πεξηνρήο, κε νξπθηφ πινχην (ζρηζηφιηζνη), δαζηθά νηθνζπζηήκαηα (Παγγαίν). Με ζεκαληηθφ ξφιν ζην νηθηζηηθφ δίθηπν ηνπ Ννκνχ, δηνηθεηηθή ππνδνκή, ππνδνκέο πγείαο, αμηφινγε πνιηηηζηηθή θίλεζε.κνκβηθφ ζεκείν δηέιεπζεο ηεο παιαηάο εζληθήο νδνχ Καβάιαο Θεζ/λίθεο, ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν Παγγαίνπ θαη ηα κνλαζηήξηα ηεο πεξηνρήο. Γήκνο Διεπζεξώλ Ο δήκνο πεξηιακβάλεη 7 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα (Λήςε ζηνηρείσλ ΑΔΝΑΚ Α.Δ./ 2006),πνπ είλαη: 1. Γ.Γ. Άγηνπ Αλδξένπ 2. Γ.Γ. Διαηνρσξίνπ 3. Γ.Γ. Διεπζεξψλ 4. Γ.Γ. Μπηφθπηνπ 5. Γ.Γ. Νέαο Ζξαθιίηζαο 6. Γ.Γ. Νέαο Πεξάκνπ 7. Γ.Γ. Φσιεάο - 11 -

Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Ν. Πέξακνο ε νπνία απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 19 ρικ. Ο δήκνο θαηαιακβάλεη έθηαζε 150.555 ζηξ. θαη έρεη πιεζπζκφ 7.376 θαηνίθνπο ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001.Σε ζεξηλή πεξίνδν ν πιεζπζκφο απμάλεη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ θαη αλέξρεηαη ζηνπο 30.750 θαηνίθνπο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ αζρνιείηαη κε ην πξσηνγελή ηνκέα παξαγσγήο κε πνζνζηφ 86%,ελψ ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο κε πνζνζηφ απαζρφιεζεο 6% θαη ν ηξηηνγελήο κε 8%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο ηνπ ΟΣΑ είλαη ηα ζηαθχιηα, ην ηζίπνπξν, νη ειηέο θαη ηα νπσξνθφξα δέληξα. Ρφινο: Κέληξν αζηηθνχ ραξαθηήξα, κε ηδηαίηεξν ξφιν ζηε ηνπξηζηηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε. Δίλαη θέληξν αζηηθνχ ραξαθηήξα, κε ηδηαίηεξε ηνπξηζηηθή θίλεζε ηνπο ζεξηλνχο κήλεο. Αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα αλεπάξθεηαο λεξνχ (Γ/λζε Πξνγξακκαηηζκνχ Ν. Καβάιαο), ηδηαίηεξα ην θαινθαίξη θαη ρξήδεη άκεζεο επέκβαζεο. Πεξίθεκε είλαη ε γηνξηή ζηαθπιηνχ ε νπνία γίλεηαη θάζε θαινθαίξη θαη πεξηιακβάλεη πνηθίιεο εθδειψζεηο. Ζ γηνξηή απηή έρεη ζαλ ζθνπφ λα πξνβάιιεη ζηνλ θφζκν ην ζηαθχιη θαη ηα πξντφληα πνπ εμάγνληαη απφ απηφ. Γήκνο Θάζνπ Ο δήκνο Θάζνπ πεξηιακβάλεη 10 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα, πνπ είλαη: 1. Γ.Θάζνπ 2. Γ.Γ. Θενιφγνπ 3. Γ.Γ. Καιιηξάρεο 4. Γ.Γ. Ληκελαξίσλ 5. Γ.Γ. Μαξίσλ 6. Γ.Γ. Παλαγηάο 7. Γ.Γ. Πνηακηάο 8. Γ.Γ. Πξίλνπ 9. Γ.Γ. Ραρσλίνπ 10. Γ.Γ. σηήξνο - 12 -

Ζ έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ν λπλ δήκνο Θάζνπ. Ο λένο δήκνο θαηαιακβάλεη κηα έθηαζε 380.097 ζηξ. θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001 ν πιεζπζκφο ηνπ ππνινγίδεηαη ζηνπο 13.765 θαηνίθνπο. Ο πιεζπζκφο απμάλεηαη ηδηαίηεξα ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ φπνπ κπνξεί λα θηάζεη κέρξη θαη ηηο 83.000 ρηι. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ αζρνιείηαη κε ηνλ πξσηνγελή ηνκέα ζε πνζνζηφ 71,68, αθνινπζεί ν ηξηηνγελήο ηνκέαο κε πνζνζηφ 18,3% ελψ ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο ζπκκεηέρεη κε πνζνζηφ 10,01%. Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα εκθαλίδεηαη ρακειφ δεδνκέλνπ φηη κεγάιν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ αζρνιείηαη ζε απηφλ ηνλ ηνκέα έρεη σο θχξην επάγγεικα, επάγγεικα ηνπ πξσηνγελή ηνκέα. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο ηνπ ΟΣΑ είλαη: κάξκαξα, ειηέο, κέιη, πξντφληα αιηείαο θαη θηελνηξνθίαο. Ρφινο: Σνπηθφ, αλαπηπμηαθφ θέληξν κε δπλαηφηεηεο πνιχπιεπξεο αλάπηπμεο. Ζ Θάζνο είλαη λεζί κε δπλαηφηεηεο πνιχπιεπξεο αλάπηπμεο ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηνλ πξσηνγελή ηνκέα. Τπάξρνπλ πνιινί θαη ζεκαληηθνί αξραηνινγηθνί ρψξνη, ζέαηξν, κνπζείν, παξαδνζηαθνί νηθηζκνί θαη εμαηξεηηθέο παξαιίεο. Σν λεζί δηαζέηεη επίζεο Κέληξν Τγείαο, Ννκαξρηαθέο Τπεξεζίεο θαη Γηθαζηήξηα. Έρεη πινχζηνπο θπζηθνχο πφξνπο (δάζε κάξκαξα) θαη πνηθηιία παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (αιηεία, θαξλάγηα) θαη θαιιηεξγεηψλ (ειηέο, κειηζζνθνκία θ.ι.π.) θαη έληνλε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα. Γήκνο Καβάιαο Ο Γήκνο Καβάιαο απνηειείηαη απφ ηξία δεκνηηθά δηακεξίζκαηα πνπ είλαη: 1. Γ. Καβάιαο 2. Γ. Γ. Νέαο Καξβάιεο 3. Γ. Γ. Υαιθεξνχ Ζ έδξα ηνπ λένπ δήκνπ είλαη ε Καβάια, πνπ είλαη θαη ε πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ. Ο δήκνο θαηαιακβάλεη κηα έθηαζε 112.599 ζηξ. χκθσλα κε ηε απνγξαθή (Τπνπξγείν ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ. Ηαλνπάξηνο 2003) ηνπ 2001, ν πιεζπζκφο αλέξρεηαη ζηνπο 63.293 θαηνίθνπο θαη απμάλεηαη ην θαινθαίξη. - 13 -

Οη απαζρνινχκελνη κνηξάδνληαη πεξίπνπ ίζα κεηαμχ ησλ ηξηψλ ηνκέσλ παξαγσγήο, κε κηα κηθξή ηάζε ππεξνρήο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα.πγθεθξηκέλα ζεκεηψλνληαη ηα παξαθάησ πνζνζηά απαζρφιεζεο (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο): πξσηνγελήο 32,76%, δεπηεξνγελήο 32,71% θαη ν ηξηηνγελήο 34,51%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη ε αιηεία, ηα θεπεπηηθά, ηα δεκεηξηαθά θαη ηα θαπλά. Ρφινο: Γηαπεξηθεξεηαθφ δηαζπλνξηαθφ θέληξν κεηαθνξψλ, εμαγσγψλ θαη ηνπξηζκνχ. Ζ Καβάια έρεη ξφιν θπξίαξρνπ πφινπ αλάπηπμεο ζηελ πεξηθέξεηα θαη κπνξεί λα απνηειέζεη πξφηππν αλάπηπμεο. Δίλαη ηζηνξηθή πφιε κε πινχζην πνιηηηζηηθφ ππφβαζξν, κε ιηκάλη θαη αεξνδξφκην εζληθήο ζεκαζίαο. Γήκνο Κεξακωηήο Ο δήκνο Κεξακσηήο πεξηιακβάλεη ηέζζεξα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα, πνπ είλαη: 1. Γ. Κεξακσηήο 2. Γ. Γ. Αγηάζκαηνο 3. Γ. Γ. Νέαο Καξπάο 4. Γ. Γ..Πεγψλ Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Κεξακσηή ε νπνία απέρεη 39 ρηι. απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ. Ο λένο δήκνο θαηαιακβάλεη κηα έθηαζε 115.095 ζηξ. Ο πιεζπζκφο ηνπ ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο) αλέξρεηαη 6.039 θαηνίθνπο ν νπνίνο απμάλεη θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ.ηδηαίηεξα έληνλε είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα κε πνζνζηφ πνπ θζάλεη ην 83,32% ελψ ε ζπκκεηνρή ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνπο άιινπο δπν ηνκείο είλαη πνιχ ρακειή. Σα βαζηθά πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη ηα ζπαξάγγηα, ην θαιακπφθη, ε αιηεία, ην βακβάθη. Σα ηειεπηαία ρξφληα ηδηαίηεξε έκθαζε έρεη δνζεί ζηελ αλάπηπμε ηεο νζηξαθνθαιιηέξγεηαο. Ρφινο : Κέληξν ππεξεζηψλ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ. Μεγάιν κέξνο ηεο πεξηνρήο ηνπ δήκνπ Κεξακσηήο πξνζηαηεχεηαη πεξηβαιινληνινγηθά (Τπνπξγείν ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ. Ηαλνπάξηνο 2003) απφ ηηο δηάθνξεο ζπλζήθεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γηα ην ιφγν απηφ είλαη απαγνξεπκέλεο θάπνηεο δξαζηεξηφηεηεο θαη παξεκβάζεηο ζηελ πεξηνρή. - 14 -

Γήκνο Οξεηλνύ Ο δήκνο απνηειείηαη απφ 8 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα πνπ είλαη: 1. Γ. Γ. Αγίνπ Κνζκά 2. Γ. Γ. Γηπνηάκνπ 3. Γ. Γ. Γχζβαηνπ 4. Γ. Γ. Διαθνρσξίνπ 5. Γ. Γ. Κερξνθάκπνπ 6. Γ. Γ..Μαθξπρσξίνπ 7. Γ. Γ..Πιαηακψλνο Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Λεθάλε ε νπνία απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 53 ρηι. Ο λένο δήκνο θαηαιακβάλεη κηα έθηαζε 318.555 ζηξ. θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο ηνπ 2001) ν πιεζπζκφο θηάλεη ζηνπο 1769 θαηνίθνπο. Βέβαηα θαη ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ ην λνχκεξν απηφ απμάλεη ζηνπο 3710 θαηνίθνπο. Λφγσ ηεο έληνλεο παξνπζίαο ιαηνκείσλ ζηελ πεξηνρή,αχμεζε απαζρφιεζεο ζεκεηψλεηαη ζην πξσηνγελή (Terra CZM «Αμηνπνίεζε ππεδάθνπο ζην Ννκφ Καβάιαο» Ννέκβξηνο 2000) ηνκέα παξαγσγήο (73,01%), αθνινπζεί ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο (22,1%) θαη ν ηξηηνγελήο (4,89%). Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη νη απαζρνινχκελνη ζην δεπηεξνγελή ηνκέα είλαη πεξηζζφηεξνη απφ ηνλ ηξηηνγελή. Απηφ νθείιεηαη ζηελ επεμεξγαζία καξκάξσλ πνπ γίλεηαη ζηελ πεξηνρή, έζησ θαη ζε κηθξή θιίκαθα Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηνπ δήκνπ είλαη: παηάηεο, πινηνκία, θηελνηξνθία θαη ην θαιακπφθη. Ρφινο : Κέληξν αλάπηπμεο νξεηλψλ πεξηνρψλ. Ο δήκνο Οξεηλνχ θαηά ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο απνθιείεηαη απφ ην ππφινηπν ηνπ λνκνχ ιφγσ παγεηνχ.απηφ ζπλεπάγεηαη ηελ αλαγθαία θαηαζθεπή ελφο νξγαλσκέλνπ ηαηξείνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζε έθηαθησλ ηνπιάρηζηνλ πεξηζηαηηθψλ. Ζ αλάπηπμε ηεο θηελνηξνθίαο (Γ/λζε Κηεληαηξηθήο Τπεξεζίαο Ννκνχ Καβάιαο / Έθζεζε Γεσπφλνπ θ. Νίθνπ Σζηπηζέ) έρεη πεξηνξηζηεί αξθεηά ιφγσ κεηαθίλεζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζηα αζηηθά θέληξα. Σειεπηαία ζεκεηψλεηαη πνιηηηζηηθή θίλεζε θαηά ηνπο κήλεο ηνπ Φζηλνπψξνπ. - 15 -

Γήκνο Οξθαλνύ Ο δήκνο Οξθαλνχ απνηειείηαη απφ 3 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα: 1. Γ. Οξθαλνχ 2. Γ. Γ..Αθξνπνηάκνπ 3. Γ. Γ. Πνδνρσξίνπ Ο πξψελ δήκνο Οξθαλνχ είρε πξνέιζεη απφ εζεινχζηα ζπλέλσζε ζχκθσλα κε ην λφκν 1622/86 πεξί εζεινχζησλ ζπλελψζεσλ θαη πεξηιάκβαλε ηηο θνηλφηεηεο: Οθξπλίνπ, Οξθαλνχ, Γαιεςνχ θαη Κάξπαλεο κε έδξα ηελ Γαιεςφ. Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Γαιεςφο θαη απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 48,6 ρικ.ο λένο δήκνο θαηαιακβάλεη έθηαζε 200,862 ζηξ. θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο ηνπ 2001) ν πιεζπζκφο ηνπ είλαη 5.140 θάηνηθνη. Σελ ζεξηλή πεξίνδν ν πιεζπζκφο απμάλεη ζεκαληηθά. Αξθεηά πςειφ είλαη ην πνζνζηφ ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα (Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ & Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο Α.Μ.Θ. Ηαλνπάξηνο 2003) (89,74%) θαη αθνινπζνχλ ν ηξηηνγελήο ηνκέαο κε πνζνζηφ 6,00% θαη ν δεπηεξνγελήο κε 4,26%.Σά θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη: ακχγδαια, ακπέιηα, ζηηεξά θαη ειηέο. Ρφινο : Κέληξν αζηηθνχ ραξαθηήξα. Λφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο ηνπ ΟΣΑ (παξαιηαθή δψλε) θαη ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ηνπξηζηψλ πνπ θηινμελεί ηνπο ζεξηλνχο κήλεο, ν δήκνο Οξθαλνχ παξνπζηάδεη πξνβιήκαηα αλεπάξθεηαο λεξνχ (Λήςε ζηνηρείσλ ΑΔΝΑΚ ΑΔ / 2006). Oζν αθνξά ηνλ ηνκέα πγείαο ν δήκνο Οξθαλνχ αληηκεησπίδεη πξφβιεκα έιιεηςεο νξγαλσκέλνπ ηαηξείνπ. Δπηηαθηηθή είλαη ε αλάγθε επίιπζεο ηνπ πξνβιήκαηνο απηνχ ιφγσ, ηφζν ηεο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ παξαηεξείηαη θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ, φζν θαη ηεο κεγάιεο απφζηαζεο ηνπ απφ ην θνληηλφηεξν θέληξν πγείαο Γήκνο Παγγαίνπ Ο δήκνο Παγγαίνπ απνηειείηαη απφ 2 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα: 1. Γ. Παγγαίνπ 2. Γ.Γ. Παιαηνρσξίνπ - 16 -

Ο πξψελ δήκνο Παγγαίνπ πξνήιζε απφ εζεινχζηα ζπλέλσζε ζχκθσλα κε ην λφκν 1622/86 πεξί εζεινχζησλ ζπλελψζεσλ θαη απνηεινχληαλ απφ ηηο θνηλφηεηεο Νηθήζηαλεο θαη Γεσξγηαλήο, κε έδξα ηελ Νηθήζηαλε. Έδξα ηνπ λένπ δήκνπ είλαη ε Νηθήζηαλε θαη απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 34,3 ρικ. Ο δήκνο Παγγαίνπ θαηαιακβάλεη έθηαζε 79,634 ζηξ. θαη ν πιεζπζκφο ηνπ αλέξρεηαη ζηνπο 4764 θαηνίθνπο ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001. (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Καβάιαο) Καηά ηε ζεξηλή πεξίνδν ν πιεζπζκφο απμάλεη, φρη φκσο ηφζν έληνλα, φζν άιινη δήκνη ηνπ λνκνχ. Σα πνζνζηά ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνπο δχν πξψηνπο ηνκείο παξαγσγήο δελ παξνπζηάδνπλ κεγάιε απφθιηζε (45,32% θαη 34,98% αληίζηνηρα),δεδνκέλνπ ηεο χπαξμεο βηνηερληψλ ζηελ πεξηνρή.αθνινπζεί ν ηξηηνγελήο ηνκέαο κε πνζνζηφ 19,7%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη: θαπλά, βακβάθη, δεκεηξηαθά, θηελνηξνθία. Ρφινο : Κέληξν αλάπηπμεο νξεηλψλ πεξηνρψλ. Πεξηνρή κε δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο νξεηλνχ ηνπξηζκνχ. Γήκνο Πηεξέωλ Ο Γήκνο πεξηιακβάλεη 8 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα πνπ είλαη ηα εμήο: 1. Γ. Γ. Απιήο 2. Γ. Γ. Γσκαηίσλ 3. Γ. Γ. Μειηζζνθνκείνπ 4. Γ. Γ. Μεζηάο 5. Γ. Γ. Μεζνξφπεο 6. Γ. Γ. Μνπζζέλεο 7. Γ. Γ. Πιαηαλφηνπνπ 8. Γ. Γ. ηδεξνρσξίνπ Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ε Μνπζζέλε ε νπνία απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 32,6 ρικ. Ο δήκνο θαηαιακβάλεη έθηαζε 144,744 ζηξ. θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001 ν πιεζπζκφο αλέξρεηαη ζηνπο 5.002 θαηνίθνπο.καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ ν πιεζπζκφο θηάλεη πεξίπνπ ζηνπο 6,400 θαηνίθνπο. - 17 -

Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ λένπ δήκνπ είλαη φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο Πηεξίαο θνηιάδαο βξίζθεηαη ζηα δηνηθεηηθά φξηα απηνχ, φπνπ θαη αλαπηχζζνληαη αμηφινγεο γεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Σν γεγνλφο απηφ δηθαηνινγεί θαη ηε κεγάιε ζπκκεηνρή ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα κε πνζνζηφ 82,17%.Αθνινπζνχλ νη άιινη δχν ηνκείο παξαγσγήο ρσξίο λα εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξε απφθιηζε κεηαμχ ηνπο: ηξηηνγελήο κε πνζνζηφ 9,02% θαη δεπηεξνγελήο κε πνζνζηφ 8,81%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη: θαπλφο, ζηηεξά, ηεχηια θαη ειηέο. Ρφινο : Κέληξν αλάπηπμεο νξεηλψλ πεξηνρψλ. Γήκνο Φηιίππωλ Ο δήκνο Φηιίππσλ απνηειείηαη απφ 8 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα πνπ είλαη: 1. Γ. Φηιίππσλ 2. Γ. Γ. Ακπγδαιεψλα 3. Γ. Γ. Επγνχ 4. Γ. Γ. Κνξπθψλ 5. Γ. Γ. Κξπνλεξίνπ 6. Γ. Γ. Ληκληψλ 7. Γ. Γ. Παιαηάο Καβάιαο 8. Γ. Γ. Πνιχλεξνπ Ο δήκνο Φηιίππσλ έρεη πξνέιζεη απφ εζεινχζηα ζπλέλσζε ζχκθσλα κε ην λφκν 1622/86 πεξί εζεινχζησλ ζπλελψζεσλ θαη πεξηιάκβαλε ηηο θνηλφηεηεο: Κξελίδσλ, Λπδίαο, Πνιχζηπινπ θαη Φηιίππσλ, κε έδξα ηηο Κξελίδεο. Έδξα ηνπ δήκνπ Φηιίππσλ είλαη ε Κξελίδεο, ε νπνία απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 17,1 ρικ.ζ έθηαζε ηνπ λένπ ΟΣΑ είλαη 238,751 ζηξ. θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ2001 είλαη 10.827 θάηνηθνη. Ο πιεζπζκφο απμάλεηαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ. Μεγάιν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ αζρνιείηαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα (Τπνπξγείν ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ. Ηαλνπάξηνο 2003) παξαγσγήο (67,75%),απηφ νθείιεηαη ζηελ κεγάιε πεδηλή έθηαζε ησλ Σελαγψλ Φηιίππσλ. Αθνινπζεί ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο κε πνζνζηφ 21,01%, πνζνζηφ αξθεηά αμηφινγν πνπ νθείιεηαη ζηελ χπαξμε κηθξψλ βηνηερληθψλ κνλάδσλ ζηελ πεξηνρή. Σα θχξηα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη: - 18 -

θαιακπφθη, θηελνηξνθία, βακβάθη, ζηηάξη, ηεχηια. Ρφινο : Σνπηθφ αλαπηπμηαθφ θέληξν. Οη Κξελίδεο είλαη παξαδνζηαθφ θέληξν ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ ζηα βφξεηα ηεο Καβάιαο, πάλσ ζηνλ άμνλα Ληκάλη Καβάιαο Δμνρή.Δίλαη ηζηνξηθφο νηθηζκφο κε ην ζπνπδαηφηεξν αξραηνινγηθφ ρψξν ηεο Πεξηθέξεηαο ( Φίιηππνη ), αξραίν ζέαηξν, παξαζηάζεηο Φεζηηβάι Φηιίππσλ Θάζνπ, κνπζείν, Λαζπφινπηξα, Κέληξν Ηζηνξηθψλ Μειεηψλ Απνζηφινπ Παχινπ (πλεδξηαθφ Κέληξν γηα ηνλ δηαζξεζθεπηηθφ δηάινγν ησλ Δθθιεζηψλ ), Βαπηεζηήξην θ.ι.π. Γήκνο Υξπζνύπνιεο Ο δήκνο Υξπζνχπνιεο πεξηιακβάλεη 13 δεκνηηθά δηακεξίζκαηα, πνπ είλαη: 1. Γ. Υξπζνππφιεσο 2. Γ. Γ. Αβξακπιηάο 3. Γ. Γ. Γέξνληα 4. Γ. Γ. Γξαβνχλαο 5. Γ. Γ. Γηαιεθηνχ 6. Γ. Γ. Δξαηεηλνχ 7. Γ. Γ. Εαξθαδηάο 8. Γ. Γ. Ξεξηά 9. Γ. Γ. Παξαδείζνπ 10. Γ. Γ. Πέξλεο 11. Γ. Γ. Πεηξνπεγήο 12. Γ. Γ. Πνληνιίβαδνπ 13. Γ. Γ. Υξπζνρσξίνπ Έδξα ηνπ δήκνπ είλαη ν δήκνο Υξπζνχπνιεο,ν νπνίνο απέρεη απφ ηελ πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ 30,4 ρικ. Ζ έθηαζε ηνπ λένπ ΟΣΑ είλαη 245,181 ζηξ. θαη ν πιεζπζκφο ηνπ αλέξρεηαη ζηνπο 15.677 θαηνίθνπο, ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001. Σελ ζεξηλή πεξίνδν ν πιεζπζκφο απμάλεη θαη θπκαίλεηαη ζηνπο 18.500 θαηνίθνπο πεξίπνπ. ηνλ πξσηνγελή ηνκέα ζπγθεληξψλεηαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ απαζρνινχκελσλ (89,7%) θαη αθνινπζνχλ νη άιινη δχν ηνκείο παξαγσγήο κε - 19 -

πνζνζηά πνπ θπκαίλνληαη ζην ίδην πεξίπνπ επίπεδν θαη είλαη γηα ην δεπηεξνγελή 5,82% θαη γηα ηνλ ηξηηνγελή 4,43%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη: ζηηεξά, θεπεπηηθά, ζπαξάγγηα θαη βακβάθη. Ρφινο : Ζκηαζηηθφ θέληξν κε δπλαηφηεηεο πνιχπιεπξεο αλάπηπμεο. Δίλαη εκηαζηηθφ θέληξν θαη θέληξν εθηεηακέλεο εδαθηθήο πεξηθέξεηαο κε ζεκαληηθνχο θπζηθνχο πφξνπο (Terra CZM «Αμηνπνίεζε Τπεδάθνπο ζην Ννκφ Καβάιαο») (παξαγσγηθά εδάθε, Νέζηνο, γεσζεξκία θηι). Ζ πξνγξακκαηηζκέλε αμηνπνίεζε θαη αλάπηπμε ησλ πφξσλ απηψλ, ε ζέζε ηνπ νηθηζκνχ ζην κέζν ηνπ άμνλα Καβάιαο- Ξάλζεο, ε έδξα ηνπ δηεζλνχο αεξνδξνκίνπ «Μέγαο Αιέμαλδξνο», πιεζίνλ ηνπ ιηκαληνχ ηεο Κεξακσηήο κε ΒΗΠΔ ζηα φξηά ηεο έρεη ηηο πξνυπνζέζεηο λα παίμεη ην ξφιν εκηαζηηθνχ θέληξνπ κε δπλαηφηεηεο πνιχπιεπξεο αλάπηπμεο. 1.4 ΚΛΗΜΑ ηα παξάιηα ηνπ λνκνχ, ην θιίκα είλαη εχθξαην κεζνγεηαθφ, βνξεηφηεξα επεηξσηηθφ κε ςπρξνχο ρεηκψλεο θαη πνιχ δεζηά θαινθαίξηα. Όπσο ην ππέδαθνο έηζη θαη ην έδαθνο είλαη ηδηαίηεξα πινχζην κε θαιιηέξγεηεο, φπσο ην ζπαξάγγη, ην αθηηλίδην, ην βακβάθη, νη ειηέο, ην θαπλφ, ηα ζηαθχιηα. Ζ θχζε έδσζε απιφρεξα ζην λνκφ Καβάιαο ηα θαηαπξάζηλα βνπλά ηεο, ηηο γξαθηθέο ιίκλεο, ην καγεπηηθφ δέιηα ηνπ Νέζηνπ, πνπ ζθχδεη απφ βιάζηεζε. Ο πινχζηνο ζαιάζζηνο θφζκνο ηεο, νη θξπζηάιιηλεο πεγέο ηεο θαη ηα απέξαληα δάζε ηεο πξνζειθχνπλ πνιιά ζπάληα είδε ηεο ειιεληθήο παλίδαο. Μάιηζηα ε πεξηνρή ηνπ Νέζηνπ, πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ παγθφζκηα ζπλζήθε Ρακζάξ θαη ε πεξηνρή ησλ Γαιάδησλ Ληκλψλ ηνπ Νέζηνπ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην Γηεζλέο Πξφγξακκα Λίκλεο Εσήο. Σζαθάιηα, αγξηφγαηεο, αιεπνχδεο, ιχθνη, εκηάγξηα άινγα, εξπεηά θαη είδε πηελψλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ, ζαιαζζαεηνί, εξσδηνί θαη θιακίγθν, θηινμελνχληαη ζηηο παξαπάλσ θπξίσο ζηελ πεξηνρή ηνπ Νέζηνπ θαη ηνπ Παγγαίνπ. Απφ ηελ άιιε, ηα - 20 -

ζπάληα ινπινχδηα, ηα παλχςεια δέληξα, πιαηάληα θαη νμηέο αιιά θαη ε ππφινηπε νξγηψδεο βιάζηεζε, πνπ ζπλαληηνχληαη ζηηο ίδηεο πεξηνρέο, ζπκπιεξψλνπλ ηελ ηέιεηα θπζηθή εηθφλα θαη θάλνπλ ηε θχζε ηνπ λνκνχ αθφκα πνην ελδηαθέξνπζα. ηελ Θάζν ην θιίκα ηνπ λεζηνχ είλαη εχθξαην θαη πγηεηλφ. Σν θαινθαίξη είλαη δξνζεξφ ελψ ν ρεηκψλαο δελ είλαη ηδηαίηεξα ςπρξφο. Ζ κεγαιχηεξε ζεξκνθξαζία πνηθίιιεη απφ 30-35 βαζκνχο C θαη ε κηθξφηεξε απφ -4 έσο -6 βαζκνχο. Ζ κέζε ζεξκφηεηα είλαη 20-25 βαζκνί ελψ ην κέζν ςχρνο είλαη 8-10 βαζκνί ππέξ ηνπ κεδελφο. Όιεο νη επνρέο ηνπ ρξφλνπ είλαη φκνξθεο ζηε Θάζν κε σξαηφηεξε ηα ηέιε ηεο Άλνημεο θαη ηηο αξρέο ηνπ Καινθαηξηνχ. Ζ ζεξκνθξαζία ηφηε θπκαίλεηαη ζε ηδαληθά επίπεδα θαη ην ηνπίν δσγξαθίδεηαη κε ρίιηα ρξψκαηα. (www.kavalanet.gr) Σν Καινθαίξη είλαη απνιαπζηηθά ηα αεξάθηα πνπ έξρνληαη ηφζν απφ ην βνπλφ φζν θαη απφ ηε ζάιαζζα γηα λα δξνζίζνπλ ην λεζί ελψ ην Υεηκψλα, ην Τςάξην αζπξίδεη απφ ην ρηφλη δεκηνπξγψληαο έλα ηνπίν βγαικέλν απφ παξακχζη κε δέληξα θαη ρεηκσλαλζνχο. - 21 -

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΟΝ Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΚΑΗ ΝΖΟΤ ΘΑΟΤ 2.1 ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΒΑΛΑ Ζ Καβάια είλαη κηα παλέκνξθε πφιε, ρηηζκέλε ακθηζεαηξηθά πάλσ ζε δχν ιφθνπο θαη ζηηο πιαγηέο ηνπ βνπλνχ πκβφινπ, είλαη κηα απφ ηηο γξαθηθφηεξεο πφιεηο ηεο Μαθεδνλίαο, αιιά θαη απφ ηηο κεγαιχηεξεο ηεο Διιάδαο, πνπ ζπλδπάδεη βνπλφ θαη ζάιαζζα, γξαθηθφηεηα θαη ζχγρξνλε δσή Βξίζθεζηε εδψ ζε 2 πεξίπνπ ψξεο νδηθά (165ρικ) απφ ηε Θεζζαινλίθε. Σν Γεκαξρείν, ε Γεκνηηθή Βηβιηνζήθε, ην θηίξην ηεο Δθνξίαο Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ θαη ην Γεκνηηθφ Μνπζείν, αμίδεη λα ηα επηζθεθηείηε. Όια απηά βξίζθνληαη ζηελ θαξδηά ηεο πφιεο κε πξνζεγκέλε δηακφξθσζε, πεδνδξνκήζεηο θαη σξαίνπο δξφκνπο πνπ νδεγνχλ ζηελ παξαιία Πφιε ηδαληθή λα θάλεηε πεξίπαηνπο ζην πιαθφζηξσην δξνκάθη πνπ νδεγεί ζην Ηκαξέη, (ηζιακηθφ νηθνδφκεκα) ζα θηάζεηε ζην Κάζηξν, αλάκεζα ζηα γξαθηθά δξνκάθηα θαη ζα βξεζείηε απφ ηελ άιιε πιεπξά ηεο παιηάο πφιεο ζηηο πεξίθεκεο Κακάξεο. Ζ Καβάια είλαη κηα πφιε πνπ καγεχεη ηνλ επηζθέπηε απφ ηελ πξψηε ζηηγκή πνπ ζα βξεζεί ζε απηήλ. Σε γεσζηξαηεγηθή ηνπ εηθφλα, ζπκπιεξψλεη ην 2ν κεγαιχηεξν εκπνξηθφ ιηκάλη ηεο Δγλαηίαο Οδνχ, αλαηνιηθά ηεο πφιεο ηεο Καβάιαο. Σν Παγγαίν φξνο κε ηα θαηαθχγηα πξνζθέξεηαη γηα ηεο νξεηβαζίαο, ελψ γηα ηνπο ιάηξεηο ηνπ ζθη, ππάξρεη νξγαλσκέλν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ζηελ θνηιάδα ηνπ Οξθέα. Αθφκε ζηελ Καβάια πξνζθέξνληαη ζηνλ ηνπξίζηα θαη ζαιάζζηα ζπνξ γηα ην θαινθαίξη. ηελ παξάιηα ηα θέληξα θαη ηα κπαξάθηα πξνζθέξνληαη γηα ηελ βξαδηλή ζαο έμνδν θαη λα απνιαχζεηε ην πνηφ ζαο δίπια ζηελ ζάιαζζα, θαιή κνπζηθή γηα φια ηα γνχζηα θαη γηα φιεο ηηο ειηθίεο. (www.kavalanet.gr) ην λεζί ηεο Θάζνπ, ην νπνίν είλαη έλα ππέξνρν λεζηψηηθν ζέξεηξν ηεο Μαθεδνλίαο επλνεί ηηο θαινθαηξηλέο δηαθνπέο, γη απηφ θαη ε πιεηνςεθία ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ πνπ ππάξρνπλ ζην λεζί, ιεηηνπξγνχλ έμη κήλεο ην ρξφλν. Σν λεζί ηεο Θάζνπ απνηειεί ηνλ θπξηφηεξν ηφπν πξννξηζκνχ θαη δηαλπθηέξεπζεο - 22 -

ζην Ννκφ Καβάιαο γηα ηνλ εηζεξρφκελν ηνπξηζκφ απφ ην εμσηεξηθφ, θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δεζηψλ θαινθαηξηλψλ κελψλ. Οη ππάξρνπζεο μελνδνρεηαθέο εγθαηαζηάζεηο είλαη δηαζθνξπηζκέλεο ζε πνιιά ζεκεία ηνπ λεζηνχ, θηινμελνχλ θπξίσο αιινδαπνχο ηνπξίζηεο, πνπ θηάλνπλ κε λαπισκέλεο πηήζεηο charter ζην θνληηλφ δηεζλέο αεξνδξφκην ηεο Υξπζνχπνιεο θαη ζηε ζπλέρεηα δηαθηλνχληαη κε επηβαηεγά / νρεκαηαγσγά πινία αλνηρηνχ ηχπνπ (ferry boats) απφ ην ιηκάλη ηεο Κεξακσηήο ζην αληίζηνηρν ηνπ Ληκέλα ηεο Θάζνπ. Ζ πιεηνςεθία ηνπ εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ ηα ηξία ηειεπηαία ρξφληα είλαη απφ ην εμσηεξηθφ, ζε αληίζεζε κε φηη ζπκβαίλεη ζην επεηξσηηθφ ηκήκα, ελψ θαη ν κέζνο φξνο εκεξψλ παξακνλήο είλαη θαηά πνιχ κεγαιχηεξνο ζε ζρέζε κε ην επεηξσηηθφ ηκήκα ηνπ λνκνχ. ην λεζί ηεο Θάζνπ, ην νπνίν έρεη νξγαλσκέλε ηνπξηζηηθή ππνδνκή, ζα βξείηε νξεηλά θαη παξαιηαθά ηνπία κνλαδηθήο θπζηθήο νκνξθηάο θαζψο θαη θνζκνπνιίηηθνπο αιιά θαη θηιήζπρνπο νηθηζκνχο πνπ ζα ζαο εληππσζηάζνπλ. Ζ Θάζνο ή Ληκέλαο, ε πξσηεχνπζα, είλαη κηα γξαθηθή πνιηηεία κε άζπξα ζπίηηα κε θεξακηδέληεο ζθεπέο θαη ηε δηάζεκε αξραία πφιε. Ο Θενιφγνο, έλα απφ ηα παιαηφηεξα θαη πην φκνξθα ρσξηά, ε Παλαγηά, ε παιαηά, παξαδνζηαθή πξσηεχνπζα, ν Πνηφο, έλα απφ ηα πιένλ θαηαπιεθηηθά ζέξεηξα, ε Πνηακηά, ην Kαδαβίηη, νη Mαξηέο, ην Πεπθάξη, ηα Ληκελάξηα θαη ν Πξίλνο.. Δίλαη νξηζκέλα απφ ηα κέξε πνπ πξέπεη νπσζδήπνηε λα επηζθεθζείηε. Σν λεζί μερσξίδεη κε ηνλ ζπλδπαζκφ βνπλνχ θαη ζάιαζζαο. καξαγδέληνη θφξθνη, ρξπζέο ακκνπδηέο, παλέκνξθα ρσξηά, φπνπ ε πέηξα ησλ ζπηηηψλ παίξλεη ρξψκα απφ ηηο ινπινπδηαζκέλεο απιέο, πιαγηέο γεκάηεο ζπκάξη θαη πεχθν, πνπ θηάλνπλ κέρξη ηα θαηαγάιαλα λεξά ηεο ζάιαζζαο ε Θάζνο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πνιινχο κηθξνχο παξάδεηζνπο πνπ ζθφξπηζαλ νη ζενί ζην Aηγαίν. (www.kavalanet.gr) Ξσθιήζηα θαη κνλαζηήξηα ζθαξθαισκέλα ζηα βξάρηα αγλαληεχνπλ ην πέιαγνο, παξαζαιάζζηνη πεηξαζκνί θαη ρσξηά πνπ δηαηεξνχλ ηνλ παξαδνζηαθφ ηνπο ραξαθηήξα. O Θενιφγνο, ε Πνηακηά, ην ηα παιηά ρξφληα ε Θάζνο θεκηδφηαλ θαη γηα ηα ιαηνκεία ηεο ιεπθνχ καξκάξνπ. Λείςαλα φισλ απηψλ ησλ επνρψλ είλαη - 23 -

δηάζπαξηα ζην λεζί. ην λεζί, πνπ απέρεη κφιηο 16 λαπηηθά κίιηα απφ ηελ πφιε ηεο Kαβάιαο, κπνξείηε λα πεξάζεηε απιέο ήζπρεο δηαθνπέο, αιιά θαη λα ραξείηε ηελ θνζκηθή θίλεζε θαη ηε λπρηεξηλή δσή. 2.2 ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ ΚΑΗ ΑΡΥΑΗΑ ΜΝΖΜΔΗΑ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΒΑΛΑ Ο πεξίβνινο ησλ ηεηρψλ μεθηλνχζε απφ ηελ θνξπθή ηνπ ιφθνπ, φπνπ ε νρπξή Αθξφπνιε, θαη πξνρσξψληαο ζηηο απφηνκεο θαησθέξεηεο ηεο λφηηαο πιαγηάο πεξηέθιεηε ζηνπο πξφπνδεο ηνπ ιφθνπ έλα ηκήκα ηεο πεδηάδαο, ε νπνία πξνζθεξφηαλ γηα θαηνίθεζε θαη γηα αλάπηπμε δεκφζησλ ρψξσλ. Ζ αξραηφηεξε θάζε ηνπ πεξηβφινπ αλάγεηαη ζηελ επνρή ηνπ Φηιίππνπ Β' θαη ε λεφηεξε ζηα ρξφληα ηνπ Ηνπζηηληαλνχ Α' (527-565 κ.υ.). Σν ηείρνο ηνπ Φηιίππνπ Β', πνπ είλαη νξαηφ ζην αλαηνιηθφ θπξίσο ζθέινο θαη ζηελ αθξφπνιε, έρεη πάρνο 2,30-2,85κ. θαη είλαη ρηηζκέλν απφ κεγάιεο καξκάξηλεο πιίλζνπο θαηά ην ηζνδνκηθφ θπξίσο ζχζηεκα. Σν ζπλνιηθφ κήθνο ηεο πεξηκέηξνπ ησλ ηεηρψλ θηάλεη ηα 3,5ρικ. Σν ηείρνο εληζρχεηαη θαηά δηαζηήκαηα απφ ηζρπξνχο πχξγνπο. Πχξγνη πιαηζηψλνπλ επίζεο ηηο ηξεηο πχιεο πνπ εληφπηζαλ νη αλαζθαθέο. Απφ απηέο νη δχν βξίζθνληαη ζηε δπηηθή πιεπξά ηνπ ηείρνπο θαη ε ηξίηε ζηελ αλαηνιηθή. ην ζεκεξηλφ επηζθέπηε είλαη πξνζηηή κφλν ε ηειεπηαία, πνπ νλνκάδεηαη απφ ηνπο αλαζθαθείο ζπκβαηηθά πχιε ηεο Νεάπνιεο, γηαηί απφ απηήλ μεθηλά ν δξφκνο πνπ νδεγεί ζην ιηκάλη ηεο Νεάπνιεο (ζεκεξηλήο Καβάιαο). ηελ θνξπθή ηνπ νρπξνχ ιφθνπ, ζηελ αθξφπνιε ηεο αξραίαο πφιεο, νδεγεί ην κνλνπάηη πνπ μεθηλά ιίγν βνξεηφηεξα απφ ην Μνπζείν. ηνλ πεξίβνιν ηεο αθξφπνιεο δηαθξίλνληαη νη δηάθνξεο νηθνδνκηθέο θάζεηο ησλ ηεηρψλ ηεο αξραίαο πφιεο. Σν ηείρνο ησλ βπδαληηλψλ ρξφλσλ είλαη ζεκειησκέλν πάλσ ζην αξραίν ηείρνο ηεο επνρήο ηνπ Φηιίππνπ Β'. ην εζσηεξηθφ ηεο αθξφπνιεο δεζπφδεη έλαο κεγάινο - 24 -

ηεηξάπιεπξνο πχξγνο πζηεξνβπδαληηλψλ ρξφλσλ. Ζ είζνδφο ηνπ βξίζθεηαη ζηα βφξεηα, ζε χςνο 1,50κ. πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο, γηα ιφγνπο αζθαιείαο. Υαξαθηεξηζηηθά είλαη δχν δηαθνζκεηηθά ζέκαηα απφ πιίλζνπο ζηηο εμσηεξηθέο πιεπξέο ηνπ πχξγνπ: ζηαπξφο ζηε λφηηα θαη ηρζπάθαλζα ζηε δπηηθή πιεπξά. Δπηθαλεηαθή θεξακηθή πνπ έρεη βξεζεί ζηελ αθξφπνιε ησλ Φηιίππσλ, βεβαηψλεη φηη ν ιφθνο θαηνηθνχληαλ ήδε απφ ηελ πξψηκε επνρή ηνπ ζηδήξνπ. Υαξάγκαηα ζην βξάρν (ζρεκαηνπνηεκέλνη ηξνρνί, πινίν), πνπ ρξνλνινγήζεθαλ ζηνλ 5ν αη. π.υ., καξηπξνχλ επίζεο ηελ παξνπζία δσήο ζην ιφθν πξηλ απφ ηελ άθημε ησλ Θαζίσλ απνίθσλ. Μεγάιε ηξίθιηηε βαζηιηθή κε εγθάξζην θιίηνο ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά, πνπ ρξνλνινγείηαη γχξσ ζηα 500 κ.υ θαη δηαθξίλεηαη γηα ηελ κεγαινπξέπεηα ηνπ γιππηηθνχ δηαθφζκνπ (θηνλφθξαλα, επίθξαλα, ζσξάθηα). Σν κέγεζνο θαη ε ζέζε ηεο απνηεινχλ ζηνηρεία γηα λα αληηιεθζεί θαλείο πφζν πνιχ ζπνπδαία θαη ιακπξή ήηαλ. Έρεη κήθνο 136κ. θαη πιάηνο καδί κε ηα πξνθηίζκαηα ηεο βφξεηαο πιεπξάο 50κ. Πξφθεηηαη δειαδή γηα ηε κεγαιχηεξε βαζηιηθή πνπ έρεη αλαζθαθεί. ην ηεξφ βήκα κεηά ηελ πειψξηα αςίδα ηεο θφγρεο ππήξρε ηεξάζηην ζχλζξνλν θαη πξν απηνχ ζηε ζέζε ηεο Αγίαο ηξάπεδαο απνθαιχθζεθε ην εγθαίλην κε κνξθή ηεηξάγσλεο ηάθξνπ. Μέζα ζε απηήλ ηνπνζεηνχζαλ ην καξκάξηλν ή κεηαιιηθφ θηβψηην πνπ πεξηείρε ηεκάρηα ηεξψλ ιεηςάλσλ Αγίσλ καξηχξσλ ηπιηγκέλα κέζα ζε χθαζκα. ηνλ θπξίσο λαφ θαη ζηα δεμηά ηνπ θεληξηθνχ θιίηνπο ζψδεηαη ε βάζε ηνπ κεγάινπ θαη επηβιεηηθνχ άκβσλα. Μεηά ην λάξζεθα ήηαλ ε θηάιε ή θξήλε ζηε κέζε ηεο απιήο, - 25 -

πνπ επεθηείλνληαλ κέρξη ηνλ δπηηθφ ηνίρν, ζηνπ νπνίνπ ζηε κηα απφ ηηο πέληε θφγρεο, ηε κεζαία θαη ππεξπςσκέλε ζηεθφηαλ ν Δπίζθνπνο θαηά ην πξνιεηηνπξγηθφ ζηάδην. Ζ θηάιε ήηαλ δηψξνθε. Κίνλεο βάζηαδαλ ηφμα δηαθνζκεκέλα θαη πξφζδηδαλ ζην ηεξάζηην νηθνδφκεκα ραξαθηήξα κλεκεηψδε θαη κεγαινπξεπή. ηε βφξεηα πιεπξά, κεηαμχ ηνπ βνξείνπ ηνίρνπ ηνπ λανχ θαη ηνπ ιαμεπκέλνπ βξάρνπ ηνπ ιφθνπ ηεο Αθξνπφιεσο, δηαηεξείηαη ζε ζρεηηθά θαιή θαηάζηαζε ην βαπηηζηήξην θαη άιινη ρψξνη απαξαίηεηνη ζηελ ηέιεζε ηνπ βαπηίζκαηνο. Σν δάπεδν ηνπ βαπηηζηεξίνπ θαη ησλ πξνζαιάκσλ ήηαλ ζηξσκέλν κε πιάθεο πνιχρξσκσλ καξκάξσλ, ελψ νη ηνίρνη θαιππηφηαλ κε ηνηρνγξαθίεο. Απφ ηνλ πξνζάιακν ηνπ βαπηηζηεξίνπ μεθηλνχζε ην θιηκαθνζηάζην, πνπ νδεγνχζε ζηα ππεξψα ηεο Βαζηιηθήο. Μεηά απφ κηα εθαηνληαεηία ιεηηνπξγίαο ηνπ λανχ, πηζαλφλ ην 600 κ.υ. ν λαφο ηζνπεδψλεηαη κάιινλ απφ ζεηζκφ, ρσξίο λα μαλαθηηζζεί. Ο ρψξνο ηνπ βαπηηζηεξίνπ δηακνξθψζεθε ζε κεηαγελέζηεξνπο ρξφλνπο ζε λαΐζθν, δηαηεξψληαο θαη καξηπξψληαο ηελ ηεξφηεηα ηνπ ρψξνπ. Ζ Βαζηιηθή Β' ηε λφηηα πιεπξά ηεο ξσκατθήο αγνξάο είλαη θηηζκέλνο ν βφξεηνο ηνίρνο ηεο Βαζηιηθήο Β'. Σν νηθνδφκεκα απνκαθξχλεηαη σο πξνο ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ απφ ηνλ ηχπν ηεο ειιεληθήο βαζηιηθήο θαη πιεζηάδεη ηνλ ηχπν ηεο βαζηιηθήο κε ηξνχιν, φπσο είλαη ε Αγία νθία Κσλζηαληηλνππφιεσο. Γχν θηνλνζηνηρίεο κε 6 θνιψλεο ε θάζε κηα ρψξηδαλ ην εζσηεξηθφ ζε ηξία θιίηε, κε νιηθφ πιάηνο 31κ. Σν κεζαίν θιίηνο ζηεγαδφηαλ κε κηα κεγάιε θακάξα. Ζ αξρή ησλ ηφμσλ πνπ ηελ ζηήξηδαλ, θαίλεηαη ςειά ζηνπο πεζζνχο. Δπάλσ απφ ηα πιάγηα θιίηε θαη ην λάξζεθα ήηαλ ν γπλαηθσλίηεο πνπ είρε κνξθή Π. Ο καξκάξηλνο ζηεινβάηεο ηνπ ηέκπινπ ζψδεηαη ζηε ζέζε ηνπ θαη ην ηεξφ ζηελ αλαηνιηθή ηνπ πιεπξά έρεη κηα κεγάιε εκηθπθιηθή αςίδα. πκκεηξηθά ζηελ αςίδα ηνπ ηεξνχ είλαη - 26 -

θηηζκέλεο δπν κηθξέο αςίδεο ζηε Β.Α θαη Ν.Α γσλία ηεο εθθιεζίαο, πνπ αλήθνπλ ζηα πξνθηίζκαηα. ηα Β.Α βξίζθεηαη ην βαπηηζηήξην, έλα ηεηξάγσλν δσκάηην (6,89Υ5,57κ.). Σν δάπεδφ ηνπ πιαθνζηξσκέλν άιινηε, έρεη ζην κέζν κηα ηεηξάγσλε αβαζή ιεθάλε (2,51Υ1,83κ.), εθνδηαζκέλε κε αγσγφ γηα ηελ απνρέηεπζε ηνπ λεξνχ. Σν βαπηηζηήξην επηθνηλσλεί ζηα αλαηνιηθά ηνπ κε έλα ζηελφκαθξν δσκάηην πνπ θαηαιήγεη ζε κηα κηθξή αςίδα. Σν δσκάηην απηφ ρξεζηκνπνηνχληαλ θαηά ηελ ηειεηή ηνπ βαπηίζκαηνο θαη ίζσο ήηαλ θαηερνπκελείν ή ρξηζκάξην. ηε άιιε γσλία ππάξρεη ρψξνο πνπ κάιινλ ήηαλ ην δηαθνληθφ ηεο εθθιεζίαο θη φηαλ απηή θαηαζηξάθεθε, ηφηε ην δσκάηην κεηαβιήζεθε ζε παξεθθιήζη. Σα ηξία θιίηε ηνπ λανχ επηθνηλσλνχλ κε ην λάξζεθα κε ηξεηο εηζφδνπο. Με ηε θαηαζηξνθή ηεο Βαζηιηθήο, ν λάξζεθάο ηεο πνπ έκεηλε αλέπαθνο κεηαβιήζεθε ζε κηθξή εθθιεζία θαη κε ην θηίζηκν ηεο αςίδαο δεκηνπξγήζεθε ν ρψξνο γηα ην ηεξφ, αίζξην, δε ρηίζηεθε αλ θαη εηνηκάζηεθε γη'απηφ έλαο κεγάινο ρψξνο. Υσξίο απηφ, ην κήθνο ηνπ λανχ είλαη 62 πεξίπνπ κέηξα θαη ην πιάηνο ηνπ καδί κε ηα πξνθηίζκαηα πεξίπνπ 47 κέηξα. Γηα ηνλ αξρηηεθηνληθφ ηχπν θαη ηε δηαθφζκεζή ηεο ρξεζίκεπζαλ ζαλ πξφηππα νη πεξίθεκεο εθθιεζίεο ηεο Κσλ/πνιεο, Αγία νθία θαη Αγία Δηξήλε. Έμνρα δείγκαηα δηαθνζκεηηθήο ηέρλεο είλαη ηα θηνλφθξαλα, ηα επίθξαλα θαη ηα επηζήκαηα. Πιαηεηά θχιια αθάλζνπ απισκέλα ζηνλ θάιαζν ηνπ θηνλφθξαλνπ θαη ινγήο-ινγήο θπινζηνηρίεο είλαη ηα δηαθνζκεηηθά ζέκαηα. Σν ηξππάλη ζθάιηζε ηφζν βαζηά ηα πεξηγξάκκαηα πνπ έθαλε ην κάξκαξν λα κνηάδεη κε δαληέια. Ζ κεγάιε θαη σξαία Βαζηιηθή Β', ζην θεληξηθφηεξν ζεκείν ηεο πφιεο ησλ Φηιίππσλ θηίζζεθε ην 550κ.Υ πεξίπνπ. Πξηλ φκσο νινθιεξσζνχλ νη εμσξατζηηθέο εξγαζίεο ηνπ εζσηεξηθνχ ρψξνπ, θαηέξξεπζε ν ηξνχινο. Μέλνπλ επηβιεηηθά πςσκέλνη νη παξάπιεπξνη ηνίρνη λα θζείξνληαη απφ ηνλ ρξφλν θαη ηνπο αλζξψπνπο. - 27 -

Σν Οθηάγωλν Ναφο Παιαηνρξηζηηαληθφο νθηαγσληθνχ ηχπνπ, ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο Αγνξάο, πνπ άξρηζε λα αλαζθάπηεηαη ζηε δεθαεηία ηνπ '60 απφ ην ηπιηαλφ Πειεθαλίδε, θαζεγεηή ηεο Βπδαληηλήο αξραηνινγίαο, έθεξε ζην θσο άιινπο δχν επάιιεινπο αξραηφηεξνπο λανχο θαη θαζψο ζπλερίδνληαλ νη αλαζθαθέο ησλ πξνθηηζκάησλ θαη θνληηλψλ άιισλ νηθνδνκεκάησλ, άξρηζε λα γίλεηαη πιένλ ιφγνο γηα ην ζπγθξφηεκα ηνπ Οθηαγψλνπ. Γχξσ απφ ηνλ Οθηαγσληθφ λαφ αλαπηχζζνληαη βαπηηζηήξην θαη άιια πξνθηίζκαηα, δεκφζηνο ινπηξψλαο, επηζθνπηθφ κέγαξν θαη απνζήθεο. ην θέληξν ηνπ ζπγθξνηήκαηνο δηαηεξείηαη κεγάινο ηάθνο καθεδνληθνχ ηχπνπ ηεο ειιεληζηηθήο επνρήο. ην ρψξν ηνπ λανχ αξρηθά είρε θηηζζεί ζηα κέζα ηνπ 4νπ αη. ν Δπθηήξηνο Οίθνο ηνπ Πνξθπξίνπ. Ακέζσο κεηά πάλσ ζηα εξείπηά ηνπ νηθνδνκείηαη ηξίθιηηνο Βαζηιηθή θαη ηνλ 5ν αη. ην Οθηάγσλν (νξηζκέλεο νηθνδνκηθέο θάζεηο ρξνλνινγνχληαη ζηνλ 6ν αη.). χκθσλα κε επηγξαθηθή καξηπξία ν λαφο ήηαλ αθηεξσκέλνο ζηνλ Απφζηνιν Παχιν, γεγνλφο πνπ δείρλεη, καδί κε ηε ζέζε ηνπ ζην θέληξν ηεο πφιεο, δίπια ζηελ αγνξά θαη ηελ χπαξμε παξαπιεχξσο ηνπ επηζθνπείνπ, φηη ήηαλ ν θαζεδξηθφο λαφο ησλ Φηιηππεζίσλ. ηα πξνθηίζκαηα ηνπ λανχ δηαθξίλνληαη, ε πξφζεζε, ην δηαθνληθφ, ην βαπηηζηήξην (θσηηζηήξην θαη θνιπκβήζξα), ε θηάιε (θξήλε) θαη άιια ζπλήζε ζηηο παιαηνρξηζηηαληθέο βαζηιηθέο. ηα δπηηθά πξν ηνπ λανχ ππήξρε κηθξή ηξίθιηηε ζηνά, πνπ νδεγνχζε ζηελ θνληηλή θαη βνξείσο δηεξρφκελε Δγλαηία νδφ. Ζ Αγνξά (forum), ην δηνηθεηηθφ θέληξν ησλ Φηιίππσλ ζηε ξσκατθή επνρή βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο αξραίαο πφιεο αλάκεζα ζε δχν κεγάινπο παξάιιεινπο - 28 -

πιαθφζηξσηνπο δξφκνπο, απφ ηνπο νπνίνπο ν βφξεηνο έρεη ηαπηηζηεί κε ηελ αξραία αγνξά. Κηηξηαθό ζπγθξόηεκα (Θέξκεο-Λέζρε) Σν θηηξηαθφ απηφ ζπγθξφηεκα βξίζθεηαη ζηα λνηηναλαηνιηθά ηεο παιαίζηξαο θαη ηεο Βαζηιηθήο Β', θνληά ζην λφηην ηείρνο ηεο πφιεο. Δίλαη κηα νξζνγψληα νηθνδνκή, κε κλεκεηαθή είζνδν ζηα βφξεηα, πνπ ρσξίδεηαη απφ κία θεληξηθή απιή ζε δχν πηέξπγεο. ηελ αλαηνιηθή ππάξρνπλ αίζνπζεο ζπγθεληξψζεσλ θαη αλαςπρήο, ελψ ζηε δπηηθή βξίζθνληαλ ηα δηακεξίζκαηα ηνπ ινπηξνχ θαη νη εγθαηαζηάζεηο γηα ηε ζέξκαλζε ηνπ λεξνχ. ηελ αλαηνιηθή μερσξίδνπλ δχν κεγάιεο αίζνπζεο κε πηζίλεο ζην θέληξν. Σν δάπεδν ηεο αςηδσηήο αίζνπζαο δηαθνζκνχληαλ κε έλα ζαπκάζην ςεθηδσηφ, ηκήκαηα ηνπ νπνίνπ ζψδνληαη ζην Μνπζείν ησλ Φηιίππσλ. ηε δπηηθή πηέξπγα ππήξρε κία αληίζηνηρε κεγάιε αίζνπζα κε δεμακελή θαη θξήλε. Σν θηηξηαθφ απηφ ζπγθξφηεκα, πνπ ρηίζηεθε ζηα κέζα ηνπ 3νπ αη. κ.υ., πηζηεχεηαη φηη ζηελ πξψηε θάζε ηνπ ππήξμε θαη ηεξφ ησλ ζεψλ Liber Pater, Libera θαη Ζξαθιή. Ζ θαηαζηξνθή ηνπ θηηξίνπ πηζαλφηαηα ζρεηίδεηαη κε ηηο επηδξνκέο ησλ Γφηζσλ, πνπ ρξνλνινγνχληαη κεηά ην 378 κ.υ. ηα εξείπηα ηνπ εγθαηαιεηκκέλνπ θηηξίνπ εγθαηαζηάζεθαλ απφ ηα ηέιε ηνπ 4νπ αη. κ.υ. ηνπηθά εξγαζηήξηα (π.ρ κεηαιινπξγίαο θ.ά.), ε δσή ησλ νπνίσλ ζπλερίζηεθε σο ηηο αξρέο ηνπ 7νπ αη. κ.υ. ηελ ηειεπηαία θάζε ηνπ θηηξίνπ πξέπεη πηζαλφηαηα λα ρξνλνινγεζεί θαη ην θπθιηθφ θηίζκα (θακίλη) ζηελ εζσηεξηθή απιή. Λανγξαθηθό κνπζείν Σν ηειεπηαίν ζηε ζεηξά λενθιαζηθφ θηίξην είλαη ην Λανγξαθηθφ Μνπζείν θαη δηαζέηεη κηα εθπιεθηηθή θαηαζθεπαζηηθή γξακκή. Δθηφο απφ ην Λανγξαθηθφ Μνπζείν, ζην ηζφγεηφ ηνπ θηινμελεί ηελ έθζεζε έξγσλ ηνπ Θάζηνπ γιχπηε Πνιχγλσηνπ Βαγή. - 29 -