CHEMICAL WATER QUALITY OF LAKE AND LAGOON OF VISTONIS (PORTO LAGOS, N. GREECE) Klaoudatos D.S.*, Conides A. Hellenic Centre for Marine Research, Institute for Marine Biological Resources and Inland Waters, 46.7 km Athens-Sounion, 19013 Anavyssos Attikis, Greece ABSTRACT The study of the chemical quality of the Vistonis lagoon and lake complex was carried out during 2007-2009 within a research project funded by the Ministry of Agricultural Development and Food. The study was based on the analysis of water samples taken from 13 selected locations in the lake, the lagoon and the coastline in front of the complex. The results have shown that apart from nitrates, the rest nitrogen nutrients show less or equal concentration values with past reports regarding their annual average values. The phosphates have shown a reduction in relation to the past. The sulfides which are toxic for the aquatic organisms, show elevated values. The results of the concentration distributions of nutrients show that (a) there is a general positive trend in the improvement of the water quality obviously due to the urban liquid waste management and the control of the river waters which supply the complex, (b) they show that there exist 2 bottom depressions within the lake which can act as morphological formation able to concentrate nutrients and which have never been before reported, (c) except from the rivers which provide organic matter to the complex there have been recognised at least 2 or 3 coastal underwater gushes which require further study as to what they contribute to the lake water in terms of nutrients and (d) the complex of brackish water lagoons shows physico-chemical similarities with the lake or the open sea depending on the season. Keywords: Vistonis lake and lagoon complex, nutrients, chemical quality Corresponding Author: Dimitris Klaoudatos (dklaoudat@yahoo.com) ΜΔΛΔΣΖ ΣΖ ΥΖΜΗΚΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΤΓΑΣΧΝ ΣΟΤ ΤΜΠΛΔΓΜΑΣΟ ΛΗΜΝΖ ΚΑΗ ΛΗΜΝΟΘΑΛΑΧΝ ΒΗΣΧΝΗΓΑ (ΠΟΡΣΟ ΛΑΓΟ, Β. ΔΛΛΑΓΑ) Κιανπδάηνο Γ., Κνλίδεο A. ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ ιεθέηδ ηδξ πδιζηήξ πμζυηδηαξ ημο ζοιπθέβιαημξ ηδξ Βζζηςκίδαξ έβζκε ηδ πενίμδμ 2007-2009 ζηα πθαίζζα ενεοκδηζημφ ένβμο πμο πνδιαημδμηήεδηε απυ ημ Τπμονβείμ Αβνμηζηήξ Ακάπηολδξ ηαζ Σνμθίιςκ. Ζ ιεθέηδ ααζίζηδηε ζε δείβιαηα κενμφ πμο εθήθεδζακ απυ 13 ζηαειμφξ ζηδ θίικδ, ηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηημβναιιή ημο ζοιπθέβιαημξ Βζζηςκίδαξ. Σα απμηεθέζιαηα έδεζλακ υηζ εηηυξ ηςκ κζηνςδχκ, ηα οπυθμζπα αγςημφπα ενεπηζηά είηε ιεζχεδηακ ζε ζπέζδ ιε παθαζυηενεξ ιεηνήζεζξ (1985) είηε πανέιεζκακ ζε πανυιμζα επίπεδα ςξ πνμξ ηζξ εηήζζεξ ιέζεξ ηζιέξ. Δπίζδξ ηαζ ηα θςζθμνζηά άθαηα πανμοζίαζακ ιείςζδ ζε ζπέζδ ιε παθαζυηενεξ ηζιέξ. Οζ ηζιέξ ηςκ εεζςδχκ, πμο είκαζ ημλζηά βζα ημοξ μνβακζζιμφξ, είκαζ αολδιέκεξ. Σα απμηεθέζιαηα ηςκ ηαηακμιχκ δείπκμοκ υηζ: (α) οπάνπεζ βεκζηή αεθηίςζδ ςξ πνμξ ημ πανεθευκ πνμθακχξ θυβς ηςκ ένβςκ δζαπείνζζδξ 191
αζηζηχκ απμαθήηςκ ηαζ ηςκ πανειαάζεςκ ζηδ νμή ηςκ πμηαιχκ, (α) παναηδνμφκηαζ 2 θεηάκεξ ζοζζχνεοζδξ ιέζα ζηδ θίικδ πμο δεκ έπμοκ ακαθενεεί πνμδβμοιέκςξ, (β) εηηυξ ηςκ 3 πμηαιχκ πμο είκαζ μθεαθιμθακέξ υηζ ζοκεζζθένμοκ ζημ μνβακζηή θμνηίμ πμο δέπεηαζ ημ ζφζηδια, οπάνπμοκ ηαζ 2 έςξ 3 αθακείξ πδβέξ νφπςκ (ίζςξ οπυβεζεξ ακααθφζεζξ πμο πνήζμοκ επζηυπμο δζενεφκδζδξ) πμο επίζδξ ζοκεζζθένμοκ ζε μνβακζηυ θμνηίμ ηαζ (δ) ημ ζφιπθεβια ηςκ οθάθιονςκ θζικμεαθαζζχκ πμο πανειαάθθεηαζ ιεηαλφ ηδξ θίικδξ ηαζ ηδξ εάθαζζαξ, ακάθμβα ηδκ επμπή ηαζ ηζξ ζοκεήηεξ ζοιπενζθένεηαζ θοζζημπδιζηά υπςξ δ θίικδ ή δ ακμζπηή εάθαζζα. Λέξειρ κλειδιά: Βηζησλίδα, ζξεπηηθά άιαηα, ρεκηθή πνηόηεηα 1. Δηζαγσγή Σμ ζφιπθεβια ηδξ Βζζηςκίδαξ, ιε ηδκ ημπζηή μκμιαζία Μπμονμφ, απμηεθεί θοζζηή πνμέηηαζδ ημο ηυθπμο ημο Πυνημ-Λάβμξ πμο δζαηυπηεηαζ ιε έκα εηηεηαιέκμ πνμζπςιαηζηυ ηυλμ πμο δζαιμνθχεδηε απυ ηζξ ακηαβςκζζηζηέξ δοκάιεζξ ημο ηοιαηζζιμφ ηαζ ηδξ νμήξ βθοημφ κενμφ απυ ημοξ πμηαιμφξ πμο εηαάθθμοκ ζηδ θίικδ. Σμ ζφιπθεβια ηδξ Βζζηςκίδαξ δέπεηαζ ηζξ οδνμθμβζηέξ επζδνάζεζξ απυ έκα εηηεηαιέκμ ζφζηδια θεηακχκ απμννμήξ πμο πενζθαιαάκμοκ υπζ ιυκμ ημοξ ηνείξ ηφνζμοξ πμηαιμφξ πμο εηαάθθμοκ ζε αοηυ αθθά ηαζ έκακ ανζειυ πμηαιμπείιαννςκ πμο θηάκμοκ ηα 1300 km². Απυ παθαζυηενα (ΔΚΘΔ 1985), έπεζ πνμζδζμνζζηεί υηζ οπάνπεζ δζαηάναλδ ηδξ ηνμθζηήξζαπνμαζςηζηήξ ζζμννμπίαξ θυβς ηδξ ηαηήξ πμζυηδηαξ ηςκ εζζνεμιέκςκ οδάηςκ απυ ημοξ πμηαιμφξ ηαζ ηα ηακάθζα απμζηνάββζζδξ χζηε κα ειθακίγμκηαζ ζε ακδζοπδηζηέξ πμζυηδηεξ μνβακζζιμί-δείηηεξ εοηνμθζζιμφ, κα πανμοζζάγμκηαζ πενζπηχζεζξ άκεζζδξ ημο κενμφ ηαζ κα πανμοζζάγμκηαζ ελάνζεζξ αζεεκεζχκ ζηα ράνζα ηδξ θίικδξ ζοκέπεζα ιαηνμπνυκζμο ζηνεξ (Aggelides & Kotsovinos 2001). Μέπνζ ημ 1986, είπε παναηδνδεεί ιζα ζηαζζιυηδηα ζηδκ αθζεοηζηή παναβςβή ημο ζοιπθέβιαημξ, ιε ζηαεενμπμίδζδ πενί ημοξ 120-130 ηυκκμοξ εηδζίςξ. Χζηυζμ παθαζυηενα (πνζκ ημ 1970) δ εηήζζα παναβςβή έθηακε ηαζ ημοξ 400 ηυκκμοξ (ΔΚΘΔ 1985, Γμοθζαιηγήξ 1986). ήιενα εκημπίγμκηαζ 35 είδδ ζπεφςκ ζημ ζφιπθεβια Βζζηςκίδαξ (Κμοηνάηδξ ηαζ ζοκ. 2000, Koutrakis et al. 2005) εη ηςκ μπμίςκ 6 είδδ είκαζ ημο βθοημφ κενμφ, 12 εονφαθα ηαζ 17 είκαζ εαθάζζζα είδδ. διακηζηυηενα απυ αοηά ηα είδδ απυ ειπμνζηήξ απυρεςξ είκαζ μζ μιάδα ηςκ ηεθάθςκ (3 είδδ) ηαζ ηα πέθζα (Κμοηνάηδξ & ίκδξ 1997). Δζδζηά ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ημοξ ζοζηήιαημξ, δ αεενίκα απμηεθεί πενίπμο ημ 46,6% ηδξ παναβςβήξ ιε δεφηενμοξ ημοξ βςαζμφξ (Potamoschistus, Koutrakis et al. 2005). Δπίζδξ απακημφκ ζηδκ πενζμπή ζδιακηζηά είδδ βθοημφ κενμφ υπςξ Abramis, Aspius, Leucisus ηαζ Lucioperca (Economidis & Banarescu, 1991). ημπυξ ηδξ πανμφζαξ ενβαζίαξ είκαζ κα πανμοζζάζεζ ηα απμηεθέζιαηα ηδξ πενζααθθμκηζηήξ ιεθέηδξ ημο ζοιπθέβιαημξ Πυνημ-Λάβμξ ζηα πθαίζζα ημο ενεοκδηζημφ πνμβνάιιαημξ ΒΔΛΣΗΧΖ ΑΛΗΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΖ ΛΗΜΝΟΘΑΛΑΑ ΒΗΣΧΝΗΓΟ ΜΔ ΥΡΖΖ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΣΖΛΔΜΔΣΡΗΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΧΝ ΤΝΘΖΚΧΝ ΚΑΗ ΣΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΗΚΧΝ ΠΑΡΔΜΒΑΔΧΝ πμο πνδιαημδμηήεδηε απυ ηδκ Γζαπεζνζζηζηή Ανπή ΔΠΑθ ημο Τπμονβείμο Αβνμηζηήξ Ακάπηολδξ ηαζ Σνμθίιςκ ζηα πθαίζζα ημο Δ.Π.Αθ., Μέηνμ 4.4. Γνάζδ 3 (εκένβεζεξ πμο ηίεεκηαζ ζε εθανιμβή απυ επαββεθιαηίεξ). 2. Τιηθά θαη Μέζνδνη Ζ ιεθέηδ ηδξ πενζμπήξ έβζκε ιε δεζβιαημθδρία κενμφ απυ 13 πνμεπζθεβιέκμοξ ζηαειμφξ ζηδκ είζμδμ ηαζ ιέζα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηηή ημο Βζζηςκζημφ ηυθπμο (Δζη. 1). Γείβιαηα κενμφ εθήθεδζακ απυ πθςηυ ιέζμ ιε πνήζδ εζδζηήξ θζάθδξ Nisskin 2 θίηνςκ. Σα δείβιαηα ημπμεεηήεδηακ ζε θζάθεξ πθαζηζηέξ ηςκ 250 ml εκχ βζα ηδκ αδνακμπμίδζδ μνβακζζιχκ πμο εα αθθμζχζμοκ ηδκ ζοβηέκηνςζδ ηςκ ενεπηζηχκ αθάηςκ, πνμζηέεδηε ιζηνή πμζυηδηα (έςξ 1 ml) δζαθφιαημξ HgCl 2 0.1Μ. Σα δείβιαηα ιεηαθένεδηακ ζημ ενβαζηήνζμ ηαζ απμεδηεφηδηακ ζε ροβείμ (-4 C) ιέπνζ ηδκ ακάθοζή ημοξ. Ζ πδιζηή ακάθοζδ ηςκ δεζβιάηςκ έβζκε ιε ηδ αμήεεζα θαζιαημθςηυιεηνςκ HACH DR/4000 ηαζ HACH DR/2800 ιε απμεδηεοιέκεξ ηζξ ηοπζηέξ ηαιπφθεξ θςημιέηνδζδξ. Σα δείβιαηα ακαθφεδηακ βζα Ν-ΝΖ 3, Ν-ΝΟ 2, Ν-ΝΟ 3, Ρ-ΡΟ 4 ηαζ S = ηαζ Cl 2. Ζ ιέηνδζδ θοζζηχκ παναιέηνςκ ημο κενμφ έβζκε επί ηυπμο ηαηά ηζξ δεζβιαημθδρίεξ πεδίμο ιε πνήζδ 192
εζδζηχκ θμνδηχκ ζοζηεοχκ. 3. Απνηειέζκαηα 3.1. Φπζηθέο παξάκεηξνη φιθςκα ιε ηα απμηεθέζιαηα, δ εενιμηναζία ηδξ θίικδξ; Βζζηςκίδαξ πανμοζζάγεζ παιδθυηενεξ ηζιέξ ηαηά ηδ πεζιενζκή πενίμδμ απυ αοηέξ πμο ιεηνήεδηακ ζηδ θζικμεάθαζζα ηαζ ζηδκ αηηή ημο Βζζηςκζημφ ηυθπμο ηαζ ημ ακηίεεημ ηαηά ηδ εενζκή πενίμδμ. Ζ πανυιμζα ηαηακμιή εενιμηναζίαξ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ζηδκ αηηή ημο ηυθπμ είκαζ ακαιεκυιεκδ θυβς ηδξ ζοκεπμφξ ζφκδεζδξ ιεηαλφ ηςκ δφμ βεςβναθζηχκ ζδιείςκ ιέζς 3 ηακαθζχκ. Ζ εενιμηναζία ηδξ θίικδξ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ 4 ηαζ 28,5 C εκχ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηημβναιιή, ιεηαλφ 8 ηαζ 26,7 C. Ζ αθαηυηδηα ζημ ζηδ θίικδ ηαζ ηζξ θζικμεάθαζζεξ πανμοζζάγεζ πανυιμζεξ αολμιεζχζεζξ. Ζ δζαηφιακζδ ηδξ αθαηυηδηαξ ζηδ θίικδ είκαζ ιεηαλφ 2,5 ηαζ 13, ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ιεηαλφ 7 ηαζ 36 εκχ ζηδκ αηημβναιιή ιεηαλφ 16 ηαζ 36. Ζ παιδθή ηζιή ημκ Απνίθζμ ζηδκ αηηή ημο ηυθπμο εηηζιάηαζ υηζ μθείθεηαζ ζε ηοπαίμ βεβμκυξ εηνμήξ βθοημφ κενμφ ιάθθμκ απυ ανμπυπηςζδ. Ζ ζδιενζκή ηαηακμιή ηδξ ιέζδξ μλφηδηαξ ιέζα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα είκαζ ιεηαλφ 8,0 ηαζ 9,0 δδθαδή ιπμνεί κα εεςνδεεί ςξ ακαιεκυιεκδ ηαζ θοζζηή βζα κενά αοηήξ ηδξ αθαηυηδηαξ. Πανυιμζα είκαζ ηαζ δ δζαηφιακζδ ηδξ ιέζδξ μλφηδηαξ ηαζ ζηζξ πενζμπέξ ηςκ θζικμεαθαζζχκ ηαζ ηδκ αηηή ημο Βζζηςκζημφ ηυθπμο. Ζ δζαθάκεζα ηοιάκεδηε ιεηαλφ 40 ηαζ 150 cm ζημοξ ζηαειμφξ ηδξ θίικδξ. Ακηίεεηα ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ζηδκ αηηή ημο ηυθπμο μζ ηζιέξ είκαζ δζπθάζζεξ (70-280 cm) ηαζ ηνζπθάζζεξ (200-550 cm). Καηά ηδ πεζιενζκή πενίμδμ ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα δεκ πανμοζζάγεηαζ οπενημνεζιυξ δζαθοιέκμο μλοβυκμο. Ακηίεεηα οπενημνεζιυξ παναηδνήεδηε ιεηαβεκέζηενα ηαηά ηδκ εανζκή πενίμδμ. Ζ δζαηφιακζδ ημο δζαθοιέκμο μλοβυκμο ήηακ 5,8-11 mg/l, 5,8-8,7 mg/l ηαζ 6-9 mg/l ζηδ θίικδ, ηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδ αηημβναιιή. 3.2. Θξεπηηθά άιαηα Σα αιιςκζαηά άθαηα πανμοζζάγμκηαζ αολδιέκα ηαηά ηδκ εενζκή πενίμδμ ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ηαζ ζδζαίηενα παιδθά ηαηά ηδκ οπυθμζπδ πνμκζηή πενίμδμ ημο έημοξ. Μεηνήεδηε ιέζδ ηζιή ηα 0,1163 mg/l. Ζ ζοβηέκηνςζδ ηςκ αιιςκζαηχκ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ημο ηυθπμο ηαζ ζηδκ αηηή ηοιάκεδηακ ζε θίβμ ιεβαθφηενα επίπεδα ιε ιέζδ ηζιή ηα 0,13 mg/l. Οζ ιέζεξ ιδκζαίεξ ηζιέξ κζηνςδχκ ηοιάκεδηακ απυ 0,03 έςξ 0,15 mg/l ιε ζοκμθζηή ιέζδ ηζιή 0,056 mg/l. Πανυιμζμ πνμθίθ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ κζηνςδχκ πανμοζζάγεηαζ ηαζ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηημβναιιή ημο Βζζηςκζημφ ηυθπμο, ιε ιέβζζηεξ ιέζεξ ιδκζαίεξ ηζιέξ 0,11 ηαζ 0,19 mg/l ηαηά ηδ εενζκή πενίμδμ. Οζ ιέζεξ ηζιέξ κζηνςδχκ εηεί είκαζ 0,032 ηαζ 0,039 mg/l ακηίζημζπα. Σμ κενυ ηδξ θίικδξ πανμοζζάγεζ ζπεηζηά ορδθέξ ηζιέξ κζηνζηχκ έςξ 1,3 mg/l ιε ιέζδ ηζιή 0,395 mg/l. Οζ ιέζδ ιδκζαία ζοβηέκηνςζδ κζηνζηχκ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ημο ηυθπμο ηοιάκεδηακ απυ 0,11 έςξ 1,20 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή ηα 0,42 mg/l. ηδκ αηηή ημο ηυθπμο ηοιάκεδηακ απυ 0,28 έςξ 0,42 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή ηα 0,20 mg/l. ηδκ πανμφζα ιεθέηδ ιεηνήεδηακ ιέζεξ ιδκζαίεξ ηζιέξ ιεηαλφ 0,013 ηαζ 0,047 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,03 mg/l εκηυξ ηδξ θίικδξ Βζζηςκίδαξ. ηζξ θζικμεάθαζζεξ ηοιάκεδηε ιεηαλφ 0,005 ηαζ 0,06 mg/l εκχ ζηδκ αηημβναιιή ιεηαλφ 0,05 ηαζ 0,15 mg/l. ηδκ πανμφζα ιεθέηδ εκηυξ ηδξ θίικδξ Βζζηςκίδαξ ιεηνήεδηακ ηζιέξ απυ 0 έςξ ηαζ 0,280 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,080 mg/l. Ζ ζοβηέκηνςζδ ηςκ εεζςδχκ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηοιάκεδηε ιεηαλφ 0 ηαζ 0,050 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,017 mg/l εκχ ζηδκ αηημβναιιή ιεηαλφ 0 ηαζ 0,047 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,020 mg/l. 193
4. πδήηεζε 4.1. Φπζηθέο παξάκεηξνη Ζ εενιμηναζία ηςκ ηθεζζηχκ ζοζηδιάηςκ ηαζ υπςξ ηςκ πανάηηζςκ ηαζ ηςκ θζικμεαθαζζχκ επδνεάγεηαζ ζδιακηζηά απυ ηα βεςβναθζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ πενζμπήξ. Ζ θίικδ Βζζηςκίδα επίζδξ επδνεάγεηαζ ηαζ απυ ηζξ εζζνμέξ εαθαζζζκμφ κενμφ ζημ κυηζμ ηιήια ηδξ ηαζ ηδ νμή πμηαιχκ πμο πνμένπμκηαζ απυ εηηεκείξ μνεζκέξ θεηάκεξ απμννμήξ ιε απμηέθεζια ημοθάπζζημκ ηαηά ηδ πεζιενζκή πενίμδμ κα ζοκεζζθένμοκ ζδιακηζηά ζηδκ απχθεζα εενιυηδηαξ απυ ηδ θίικδ. ηδκ πενζμπή ηδξ Βζζηςκίδαξ, είκαζ βκςζηυ απυ παθαζμηένα υηζ ηα κενά δεκ πάβςκακ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ πεζιενζκήξ πενζυδμο (Κμοζμονήξ ηαζ ζο. 1985). Χζηυζμ ηα ηεθεοηαία πνυκζα, θυβς ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ οπήνλακ πενζπηχζεζξ ιαγζηήξ εκδζζιυηδηαξ ρανζχκ θυβς ημο παβχιαημξ ηςκ κενχκ πμο ιάθζζηα απμγδιζχεδηακ απυ ημκ μνβακζζιυ ΔΛΓΑ. Ζ πνμζθμνά κενμφ απυ ημοξ πμηαιμφξ πμο νέμοκ ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα αθθά ηαζ δ ακηίεεηδ δνάζδ ηδξ εζζνμήξ εαθαζζζκμφ κενμφ πμο είκαζ επμπζαηά ζδιακηζηέξ είκαζ μζ ηφνζεξ δοκάιεζξ πμο επδνεάγμοκ ηαζ ηαεμνίγμοκ ηδκ αθαηυηδηα ζηδ θίικδ, ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηηή. ε παθαζυηενεξ ιεθέηεξ, έπμοκ ιεηνδεεί ηζιέξ έςξ ηαζ 28-32 ζημ εζςηενζηυ ηδξ θίικδξ ηαζ ζηδκ κυηζα θεηάκδ αοηήξ, ςξ απμηέθεζια ηδξ εζζνμήξ εαθαζζζκμφ κενμφ ηαηά ημοξ εενζκμφξ ιήκεξ (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985). ήιενα υπςξ ιεηά απυ ηδκ ζδιακηζηή αθθμίςζδ ηδξ νμήξ ηςκ πμηαιχκ ηαζ ηδ ζοκεπή νμή ημοξ θυβς ηδξ βεςνβζηήξ εηιεηάθθεοζδξ βφνς απυ ηδ θίικδ, μζ ηζιέξ αθαηυηδηαξ ιέζα ζηδ θίικδ δεκ λεπενκμφκ ημ 8 αηυια ηαζ ζημοξ ζηαειμφξ ηδ κυηζαξ θεηάκδξ. Τθίζηαηαζ δδθαδή αθθμίςζδ ημο οδνμθμβζημφ ηαεεζηχημξ ηα ηεθεοηαία 20 πνυκζα. Ζ μλφηδηα ζπεηίγεηαζ ιε ηζξ πδιζηέξ δζενβαζίεξ πμο θαιαάκμοκ πχνα ζημ κενυ. Οζ ηζιέξ μλφηδηαξ έπμοκ ηοιακεεί ζημ πανεθευκ ιεηαλφ 7,9 έςξ ηαζ 9,9 (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985, Φχηδξ ηαζ ζοκ. 1976, Κζθζηίδδξ ηαζ ζοκ. 1984, Οογμφκδξ & Γζακκαημπμφθμο 1983, Ouzounis & Yiannakopoulou 1984). Οζ ηζιέξ αοηέξ δζηαζμθμβμφκηαζ δζυηζ ηα παθαζυηενα πνυκζα δ θίικδ Βζζηςκίδα απμηεθμφζε ημκ απμδέηηδ ακεπελένβαζηςκ θοιάηςκ απυ ηζξ βφνς πενζμπέξ ηαζ ηδκ πυθδ ηδξ Ξάκεδξ. Ζ ζδιενζκή ηαηακμιή ηδξ ιέζδξ μλφηδηαξ ιέζα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα είκαζ ιεηαλφ 8,0 ηαζ 9,0 δδθαδή ιπμνεί κα εεςνδεεί ςξ ακαιεκυιεκδ ηαζ θοζζηή βζα κενά αοηήξ ηδξ αθαηυηδηαξ. Σμ θςξ είκαζ ιζα θοζζηή πανάιεηνμξ ζδζαίηενα ζδιακηζηή βζα ηδκ ακάπηολδ ηςκ θοηχκ ηαζ επαηυθμοεα ηςκ γχςκ ζε οδαηζηά ζοζηήιαηα ηαεχξ έηζζ ζηδνίγεηαζ δ ηνμθζηή αθοζίδα ηαζ εζζένπεηαζ πνςημβεκήξ εκένβεζα ζε αοηή. ε παθζυηενεξ ιεθέηεξ έπμοκ ιεηνδεεί ηζιέξ δζαθάκεζαξ ιέζα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα 25-100 cm εκχ ακηίεεηα ηαηά ηδκ πανμφζα ιεθέηδ ιεηνήεδηακ ορδθυηενεξ ηζιέξ, 40 έςξ ηαζ 140 cm θακενχκμκηαξ υηζ μζ ζοκεήηεξ ζηδ θίικδ έπμοκ αεθηζςεεί ζπεηζηά. Σμ δζαθοιέκμ μλοβυκμ ζε ηθεζζηά ζοζηήιαηαείκαζ δοκαηυκ κα πανμοζζάζμοκ ορδθά πμζμζηά ημνεζιμφ θυβς ηδξ έκημκδξ θςημζφκεεζδξ ηαζ ηονίςξ ζηα επζθακεζαηά κενά. Καηά ηδ εενζκή πενίμδμ ημ δζαθοιέκμ μλοβυκμ ηαηακαθχκεηαζ ημκηά ζημκ ποειέκα θυβς ηςκ πδιζηχκ ακηζδνάζεςκ απμζφκεεζδξ ηδξ μνβακζηήξ φθδξ ηαζ έηζζ ακαιέκεηαζ ιείςζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985). Παθαζυηενεξ ένεοκεξ έδεζλακ υηζ ηα κενά ηδξ θίικδξ Βζζηςκίδαξ δεκ είκαζ ηαθά μλοβμκςιέκα ηδ εενζκή ηαζ ηδ θεζκμπςνζκή πενίμδμ (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985) εκχ είπακ ιεηνδεεί ηαζ ακμλζηέξ ζοκεήηεξ (ηάης ηςκ 2 mg/l). ε βεκζηέξ βναιιέξ είπακ ιεηνδεεί ηζιέξ απυ 3 έςξ ηαζ 14 mg/l. Αοηυ ημ πνμθίθ δεκ παναηδνήεδηε ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ζηα πθαίζζα ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ. θεξ μζ ηζιέξ πανμοζζάγμκηαζ ανηεηά ορδθέξ εζδζηά ζηζξ πενζμπέξ πμο εζζνέμοκ βθοηά κενά (αυνεζα ηαζ ακαημθζηή αηηή). 4.2. Θξεπηηθά άιαηα Σα αιιςκζαηά άθαηα (Δζη. 2) πανμοζζάγμκηαζ αολδιέκα ηαηά ηδκ εενζκή πενίμδμ ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ηαζ ζδζαίηενα παιδθά ηαηά ηδκ οπυθμζπδ πνμκζηή πενίμδμ ημο έημοξ. ε παθαζυηενεξ ιεθέηεξ ιεηνήεδηακ ιέζεξ ηζιέξ αιιςκζαηχκ πενί ημ 1,5 mg/l (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985) εκχ ζήιενα ιεηνήεδηακ ζδιακηζηά παιδθυηενεξ ηζιέξ ιε ιέζδ ηα 0,1163 mg/l. Οζ δζαθμνέξ αοηέξ πνέπεζ 194
κα μθείθμκηαζ ζηα ένβα αλζμπμίδζδξ ηδξ θίικδξ ιε ηδκ πενζθενεζαηή αφθαηα ηαζ ηδ νφειζζδ ηδξ νμήξ ηςκ πμηαιχκ πμο εζζνέμοκ ζηδ θίικδ βζα άνδεοζδ ιε απμηέθεζια κα ιδκ θηάκεζ ζηδ θίικδ δ ιεβαθφηενδ πμζυηδηα αγςημφπςκ εκχζεςκ. Σα κζηνχδδ (Δζη.3) είκαζ ημλζηά βζα ημοξ οδνυαζμοξ μνβακζζιμφξ ηαζ απμηεθμφκ έκακ επζπθέμκ θυβμ βζα ηδ εκδζζιυηδηα ημοξ ζε πενζπηχζεζξ ιμθοζιέκςκ κενχκ. ε παθζυηενεξ ιεθέηεξ ιέζα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ιεηνήεδηακ ηζιέξ απυ 0,0017 έςξ 0,10 mg/l (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985) εκχ ζήιενα ιεηνήεδηακ ιέζεξ ιδκζαίεξ ηζιέξ απυ 0,03 έςξ 0,15 mg/l ιε ζοκμθζηή ιέζδ ηζιή 0,056 mg/l. Οζ ορδθυηενεξ ηζιέξ ειθακίγμκηαζ ηδ εενζκή πενίμδμ πμο θυβς ηδξ ορδθήξ εενιμηναζίαξ έπμοιε ιαγζηή απμζφκεεζδ ηδξ μνβακζηήξ φθδξ ηυζμ ζηδκ αηηή (πανυπεζα θοηά) υζμ ηαζ εκηυξ ηδξ θίικδξ ηαζ πανάθθδθδ ηαηακάθςζδ ημο μλοβυκμο ιε απμηέθεζια κα ζοζζςνεφμκηαζ ηα κζηνχδδ. Πανυιμζμ πνμθίθ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ κζηνςδχκ πανμοζζάγεηαζ ηαζ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηαζ ηδκ αηημβναιιή ημο Βζζηςκζημφ ηυθπμο. Πνμθακχξ δ βεζημκία ιε ηα κενά ηδξ ακμζηηήξ εάθαζζαξ ηαζ μζ πζμ ηαθέξ ζοκεήηεξ ακακέςζδξ ηςκ κενχκ ζηζξ δφμ αοηέξ πενζμπέξ επζηνέπεζ ηδκ δζαηήνδζδ ηαθφηενμο πδιζημφ πενζαάθθμκημξ ηαζ ηδκ δζαηήνδζδ ηςκ κζηνςδχκ ζε παιδθυηενα επίπεδα απυ αοηά ηδξ θίικδξ. Σμ κενυ ηδξ θίικδξ πανμοζζάγεζ ζπεηζηά ορδθέξ ηζιέξ κζηνζηχκ (Δζη.4) έςξ 1,3 mg/l ιε ιέζδ ηζιή 0,395 mg/l. ε παθαζυηενεξ ιεθέηεξ είπακ ιεηνδεεί ακάθμβεξ ηζιέξ ιε ιέβζζηδ έςξ 1,46 mg/l ηαζ ιέζδ ηζιή έςξ 2,2 mg/l (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985). Ο Φοηζάκμξ (1975 ζημ Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985) ιέηνδζε ηζιέξ 0,170-0,350 mg/l ιε ιέζδ ηζιή ηα 0,27 mg/l. Ζ Γζακκαημπμφθμο (1989) ιέηνδζε βζα ηδκ ίδζα πενίμδμ ηζιέξ ιεηαλφ 0,01 ηαζ 1,2 mg/l. Δίκαζ πνμθακέξ υηζ μζ ηζιέξ κζηνζηχκ δεκ πανμοζίαζακ αθθαβή ηα ηεθεοηαία 20 πνυκζα. Ο ηφηθμξ ηςκ θςζθμνζηχκ αθάηςκ (Δζη.5) επδνεάγεηαζ ανηεηά απυ ηδκ πανμοζία μλοβυκμο ζημ κενυ. Με επάνηεζα μλοβυκμο δεζιεφεηαζ εκχ ιε έθθεζρδ μλοβυκμο επακαδζαθοημπμζείηαζ ζημ κενυ. Παθαζυηενεξ ιεηνήζεζξ έδεζλακ υηζ ηα θςζθμνζηά άθαηα ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ηοιαίκμκηακ ιεηαλφ 0,04 ηαζ 0,23 mg/l εκχ ηαηά πενίπηςζδ ηονίςξ ιεηά απυ επεζζυδζα αολδιέκδξ νμήξ κενχκ ζηδ θίικδ ππ. ανμπυπηςζδ ιεηνήεδηακ ηζιέξ έςξ ηαζ 1,4 mg/l (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985). Ο Φοηζάκμξ (1985 ζημ Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985) ιέηνδζε ιέζεξ ηζιέξ 0,157 mg/l ιε παιδθυηενεξ αοηέξ ημκηά ζηδκ έλμδμ ηδξ θίικδξ πνμξ ηδ εάθαζζα ηαζ ορδθυηενεξ ηζξ ηζιέξ ζηζξ εηαμθέξ ηςκ πμηαιχκ ιέζα ζηδ θίικδ. Ζ Γζακκαημπμφθμο (1989) ιέηνδζε ηζιέξ ιεηαλφ 0,044 ηαζ 0,500 mg/l. Σα εεζχδδ άθαηα είκαζ εκχζεζξ ημο εείμο πμο πνμένπμκηαζ απυ ηδκ παναβςβή οδνυεεζμο θυβς ηδξ απμζφκεεζδξ ηδξ μνβακζηήξ φθδξ πάζδξ θφζεςξ ιέζα ζημ κενυ. Δπίζδξ πανάβεηαζ ζε ιεβάθεξ πμζυηδηεξ υηακ έπμοιε ιαγζηή εακάηςζδ ημο πθδεοζιμφ ημο θοημπθαβηημφ εζδζηά ιεηά απυ επεζζυδζμ άκεδζδξ ημο κενμφ (water bloom) ή υηακ οπάνπεζ ναβδαία ακαζηνμθή ημο πενζαάθθμκημξ ηδξ θίικδξ ππ δ εζζνμή εαθαζζζκμφ κενμφ απυ ηα κυηζα πμο επίζδξ ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ εακάηςζδ ημο πθαβηημφ βθοημφ κενμφ ηδξ θίικδξ ηαζ ηδ ιαγζηή ηαείγδζδ αολδιέκςκ πμζμηήηςκ μνβακζηήξ φθδξ. Σμ οδνυεεζμ ηαζ ηα εεζχδδ ζυκηα είκαζ ελαζνεηζηά ημλζηά βζα ημοξ οδνυαζμοξ μνβακζζιμφξ. ε παθζυηενεξ ιεθέηεξ ζηδ θίικδ Βζζηςκίδα ιεηνήεδηακ ηζιέξ πμο ηοιαίκμκηακ ιεηαλφ 0,07 ηαζ 0,790 mg/l (Κμοζμονήξ ηαζ ζοκ. 1985). ηδκ πανμφζα ιεθέηδ ιεηνήεδηακ ηζιέξ εεζςδχκ (Δζ.7) απυ 0 έςξ ηαζ 0,280 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,080 mg/l. Οζ ιεβαθφηενεξ ηζιέξ πανμοζζάγμκηαζ ζηδκ ανπή ημο ηαθμηαζνζμφ ηαζ πνμθακχξ ζοκδέμκηαζ ιε ηδκ αολδιέκδ απμζφκεεζδ ηδξ μνβακζηήξ φθδξ. Ζ ζοβηέκηνςζδ ηςκ εεζςδχκ αθάηςκ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηοιάκεδηε ιεηαλφ 0 ηαζ 0,050 mg/l ιε ιέζδ εηήζζα ηζιή 0,017 mg/l. Οζ πςνζηέξ ηαηακμιέξ ηδξ ιέζδξ εηήζζαξ ζοβηέκηνςζδξ ενεπηζηχκ πανμοζζάγμοκ ηαζκμφνζα απμηεθέζιαηα βζα ηδ θίικδ Βζζηςκίδα. Ζ πζμ ζδιακηζηή πδβή ενεπηζηχκ είκαζ μ πμηαιυξ Κμιράημξ ηαζ ηαηυπζκ μ Σναφμξ ηαζ ηεθεοηαίμξ, ζε ζοκεζζθμνά, μ Κυζοκεμξ. Πανάθθδθα παναηδνμφκηαζ ηαζ 3 αηυια αθακή ζδιεία απμννμήξ ενεπηζηχκ ζημ κενυ ηδξ θίικδξ πμο πνήγμοκ επζηυπμο δζενεφκδζδξ. Δπίζδξ παναηδνμφκηαζ ηαζ 2 θεηάκεξ ζοζζχνεοζδξ εκηυξ ηδξ θίικδξ πμο δεκ έπμοκ ακαθενεεί πνμδβμοιέκςξ. Δπραξηζηίεο Ζ ενβαζία πανμοζζάγεζ ηα απμηεθέζιαηα ενεοκδηζημφ πνμβνάιιαημξ ιε ηίηθμ ΒΔΛΣΗΧΖ ΑΛΗΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΖ ΛΗΜΝΟΘΑΛΑΑ ΒΗΣΧΝΗΓΟ ΜΔ ΥΡΖΖ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΣΖΛΔΜΔΣΡΗΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΧΝ ΤΝΘΖΚΧΝ ΚΑΗ ΣΟ ΥΔΓΗΑΜΟ 195
ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΗΚΧΝ ΠΑΡΔΜΒΑΔΧΝ πμο πνδιαημδμηήεδηε απυ ηδκ Γζαπεζνζζηζηή Ανπή ΔΠΑθ ημο Τπμονβείμο Αβνμηζηήξ Ακάπηολδξ ηαζ Σνμθίιςκ ζηα πθαίζζα ημο Δ.Π.Αθ., Μέηνμ 4.4. Γνάζδ 3 (εκένβεζεξ πμο ηίεεκηαζ ζε εθανιμβή απυ επαββεθιαηίεξ). Βηβιηνγξαθία Aggelides, P.B.,, & Kotsovinos, N.E., 2001. Management of agricultural run-offs pollution: the case of lake Vistonis. Proceedings of the Ecological Protection of the Planet earth I, volume I, 103-111 ΔΛ.ΚΔ.Θ.Δ. (1985). Αλζμπμίδζδ ηαζ πνμζηαζία ηςκ εζςηενζηχκ οδάηςκ ηδξ πχναξ: ΗΗΗ. Λίικδ Βζζηςκίδα. Σεπκζηή Έηεεζδ 3, 47 ζεθ. Κζθζηίδδξ,., Καιανζακυξ, Α., Φχηδξ, Γ., Κμοζμονήξ Θ., Καναιακθήξ, Κ., & Οογμφκδξ, Κ., 1984. Οζημθμβζηή ένεοκα ζηζξ θίικεξ ηδξ Βμνείμο Δθθάδμξ: Αβίμο Βαζζθείμο, Γμσνάκδξ ηαζ Βζζηςκίδαξ. Δπζζηδιμκζηή Έηεεζδ, Ανζζημηέθεζμ Πακεπζζηήιζμ Θεζζαθμκίηδξ, Κηδκζαηνζηυ Σιήια Κμοζμονήξ, Θ., Γζαπμφθδξ, Α., & Φχηδξ, Γ., 1985. Αλζμπμίδζδ ηαζ πνμζηαζία ηςκ εζςηενζηχκ οδάηςκ ηδξ πχναξ. ΗΗΗ. Λίικδ Βζζηςκίδα. Σεπκ. Έηεεζδ Νμ 3, Δθθδκζηυ Κέκηνμ Θαθαζζίςκ Δνεοκχκ, ζεθ. 47 Κμοηνάηδξ, Δ., & ίκδξ, Α., 1997. φκεεζδ πθδεοζιχκ ηςκ ηεθάθςκ (Mugilidae) ζηδ θζικμεάθαζζα ημο Πυνημ-Λάβμξ ηαζ ηδ θίικδ Βζζηςκίδα. Πναηηζηά 5μο Πακεθθήκζμο οιπμζίμο Χηεακμβναθίαξ ηαζ Αθζείαξ, ηυιμξ ΗΗ, Κααάθα, 15-18 Απνζθίμο 1997, 269-273 Κμοηνάηδξ, Δ., Σζίηθδναξ, Α., & ίκδξ, Α., 2000. Δπμπζαηέξ δζαηοιάκζεζξ ζηδκ αθεμκία ηαζ ζφκεεζδ ηδξ ζπεομπακίδαξ ζηδκ θζικμεάθαζζαξ ημο Πυνημ-Λάβμξ. Πναηηζηά 6με Πακεθθήκζμο οιπμζίμο Χηεακμβναθίαξ ηαζ Αθζείαξ, Υίμξ, 23-26 Μαΐμο 2000, 157-161 Koutrakis, E.T., Tsikliras, A.C., & Sinis, A.I., 2005. Temporal variability of the ichthyofauna in a northern Aegean coastal lagoon (Greece). Influence of environmental factors. Hydrobiologia, 543, 245-257 Οογμφκδξ, Κ., & Γζακκαημπμφθμο, Σ., 1983. Ρφπακζδ ηδξ θίικδξ Βζζηςκίδαξ απυ ηα αζηζηά θφιαηα ηαζ απμννίιιαηα ηδξ πυθδξ ηδξ Ξάκεδξ. Πναηηζηά Ζ' Πακεθθ. οκεδνίμο έκςζδξ Δθθήκςκ Υδιζηχκ, ζεθ. 4 Ouzounis, K., & Yiannakopoulos, T., 1984. Some physic-chemical characteristics of Vistonis lake (North Greece). Thalassographica, 7, 61-72 Φχηδξ, Γ., Κμοζμονήξ, Θ., ηαζ Κνζάνδξ, Ν., 1976. Πνυδνμιμξ ιεθέηδ επί ημο ιμθοζιαηζημφ φδνςπμξ ημο ηοπνίκμο ηαζ ηζκχκ παναβυκηςκ ηδξ θίικδξ Βζζηςκίδαξ. Κηδκζαηνζηά Νέα, 5(4-5), 97-107 196