Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων Μάριος Βρυωνίδης 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο ΟΕΛΜΕΚ - ΠΟΕΔ ΟΛΤΕΚ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ «Φύλο και Εκπαίδευση : Μια εξίσωση ισότητας» Σάββατο 9 Μαρτίου 2013
Δομή της παρουσίασης Υπάρχουν στις μέρες μας στερεοτυπικές αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων; Ερευνητικά δεδομένα Πώς δομείται η ταυτότητα φύλου; Σχέση του φύλου εκπαίδευσης Μπορεί η εκπαίδευση να αποτελέσει μέσο για σπάσιμο της γυάλινης οροφής και των γυάλινων τοίχων;
Διερεύνηση της ανισότητας Στάθμιση του ερωτηματολογίου SRES στην ελληνική γλώσσα. Διαβαθμίζει τα άτομα ανάλογα με τις στάσεις τους για του ρόλους των φύλων σε θέματα όπως: Ανατροφή/ φροντίδα παιδιών Επαγγελματική δραστηριότητα/ καριέρα Σχέσεις αντρών και γυναικών Εκπαίδευση Κοινωνικές σχέσεις
Sex Role Egalitarianism Scale Μαθήματα Οικιακής Οικονομίας θα πρέπει να επιλέγονται τόσο από μαθητές όσο και από μαθήτριες. Οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές όσο και οι άντρες στο να λαμβάνουν σημαντικές επιχειρηματικές αποφάσεις. Οι σχολικοί σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού πρέπει να ενθαρρύνουν μαθήτριες που έχουν τα προσόντα να ασχολούνται με τεχνολογικά πεδία όπως είναι η Μηχανολογία. Το μάζεμα και πλύσιμο των πιάτων πρέπει να είναι μια κοινή υποχρέωση και των δύο συζύγων. Ο σύζυγος πρέπει να αφήνει τη φροντίδα των μωρών στη σύζυγό του. Μια οικογένεια θα λειτουργεί καλύτερα εάν ο πατέρας, παρά η μητέρα, θέτει τους κανόνες για τα παιδιά.
Υπάρχει τελικά ανισότητα φύλων Ερευνητικά δεδομένα από συγκριτικές διεθνείς έρευνες. Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα Γυναίκα, αγορά εργασίας και οικογένεια Ο ρόλος του Κράτους Πρόνοιας
Woman should be prepared to cut down on paid work for sake of family 6
Men should have more right to job than women when jobs are scarce 7
Social benefits/services make it easier to combine work and family 8
Gender egalitarianism Vs Social welfare 9
Κοινωνικοποίηση - ορισμός Εγχάραξη σχημάτων αντίληψης, σκέψης, εκτίμησης και δράσης που συμβάλει στην παραγωγή και αναπαραγωγή της διανοητικής και ηθικής ενσωμάτωσης του ατόμου στην κοινωνία.
Φορείς κοινωνικοποίησης Οικογένεια Σχολείο ΜΜΕ Εκκλησία Χώρος εργασίας κτλ
Διαδικασία κοινωνικοποίησης ρόλοι νόρμες αξίες αξίες: κοινές αξίες του πολιτισμού νόρμες: προσδοκώμενοι τρόποι συμπεριφοράς ρόλοι: σύστημα προσωπικότητας
Κοινωνικές αξίες Ποιες είναι οι επικρατούσες κοινωνικές αξίες στη σύγχρονη κυπριακή κοινωνία σε ότι αφορά στη συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια σφαίρα; Από ποιους μεταδίδονται; Τι είδους νόρμες διαμορφώνουν; Γυναίκα, σύζυγος, μητέρα, καριέρα... Συμβατοί ή ασύμβατοι ρόλοι;
Πώς δομείται η ταυτότητα φύλου; Κοινωνιοβιολογική θεωρία Θεωρία κοινωνικού δομισμού Φεμινιστική θεωρία Θεωρία «κεφαλαίων» Bourdieu
Τρόποι που επιτυγχάνεται ο έμφυλος διαχωρισμός στην εκπαίδευση η επιλογή της γνώσης που μεταβιβάζεται και το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων η οργανωτική δομή του σχολείου ο καταμερισμός καθηκόντων ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς η στάση μαθητών/ τριών απέναντι στα μαθήματα η αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών και μαθητών/τριων οι απαιτήσεις για ανάλογη με το φύλο συμπεριφορά οι διαφορετικές προσδοκίες για κάθε φύλο
Κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα Είναι ό,τι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο πέρα και πάνω από το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα για το πώς να αντεπεξέρχονται στις απαιτήσεις του σχολείου. Γενικότερα αναφέρεται στις εκπαιδευτικές διαδικασίες που προκύπτουν από την κοινωνική λειτουργία του σχολείου και αναφέρεται σε όλα εκείνα τα κρυφά μηνύματα που μεταδίδει έμμεσα, άτυπα, ασυνείδητα το σχολείο σε μαθητές, μαθήτριες και εκπαιδευτικούς.
Σχολεία για αγόρια και κορίτσια
Φοιτητές/ φοιτήτριες στην Κύπρο 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 Άντρες Γυναίκες 4,000 2,000 0 2008/09 2007/08 2006/07 2005/06 2004/05 2003/04 2002/03 2001/02 2000/01 1999/00 1998/99 1997/98 1996/97 1995/96 1990/91 1985/86
Φοιτητές/ φοιτήτριες στο εξωτερικό 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 Άντρες Γυναίκες 4,000 2,000 0 2008/09 2007/08 2006/07 2005/06 2004/05 2003/04 2002/03 2001/02 2000/01 1999/00 1998/99 1997/98 1996/97 1995/96 1990/91 1985/86
Στην Ελλάδα ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ Πανεπιστήμιο Αθηνών Σύνολο φοιτητών/ φοιτητριών % Κορίτσια % Αγόρια ΤΜΗΜΑ ΠΑΙΔ/ΚΟ ΔΗΜ/ΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ 1539 85,6 14,4 ΤΜΗΜΑ ΕΚΠ.& ΑΓ. ΠΡΟΣΧΟΛ.ΗΛΙΚΙΑΣ 1074 98,1 1,9 ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ 1978 85,3 14,7 ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 544 28,6 71,4 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 1288 31,6 68,4 ΤΜΗΜΑ ΗΛ/ΓΩΝ MHX.& ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 1663 21,6 78,4
Στην Κύπρο ΚΛΑΔΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Σύνολο % % φοιτητών/ φοιτητριών Κορίτσια Αγόρια ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ 272 83.4 16.4 ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ 175 89.2 10.8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ 145 81.4 18.6 ΜΗΧΑΝΙΚΗ 209 25.3 74.7 ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 403 37.9 62.1
Ερμηνείες της διαφοράς επίδοσης ανάμεσα στα δύο φύλα Ουσιοκρατική [essentialist] εξήγηση Αντι-φεμινιστική ερμηνεία Θεωρία της κοινωνικής κατασκευής
Πώς η φεμινιστική έρευνα βλέπει τη σχέση φύλου και εκπαίδευσης; Φιλελεύθερος [Liberal] φεμινισμός, Σοσιαλιστικός [Socialist] φεμινισμός, Ριζοσπαστικός [Radical] φεμινισμός, Μεταμοντέρνες [postmodern] φεμινιστικές προσεγγίσεις.
Μπορεί η εκπαίδευση να σπάσει τη γυάλινη οροφή και τους γυάλινους τοίχους; Η εκπαίδευση από μόνη της δεν μπορεί να επιτύχει απόλυτα αυτό το στόχο γιατί ως κοινωνικός θεσμός δεν λειτουργεί ανεξάρτητα από το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο είναι ενταγμένη. Περιορισμοί ως αποτέλεσμα διαδικασιών κοινωνικοποίησης των κοριτσιών μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον και εργασιακό περιβάλλον.
Καταληκτικό σχόλιο Μια ουσιαστική κοινωνική αλλαγή μπορεί να επέλθει μέσα από μια πολυεπίπεδη διαδικασία κοινωνικοποίησης αγοριών και κοριτσιών που να περιλαμβάνει όλους τους φορείς κοινωνικοποίησης των παιδιών