«Καινοτόμοι Τρόποι Προώθησης Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων» Εισήγηση στη Διημερίδα: «Καινοτόμος Επιχειρηματικότητα. Στόχος και Διέξοδος στη Κρίση» Συνεδριακό Κέντρο του ΤΕΙ Αθήνας, 16 Μαρτίου 2012 Παναγιώτης Ε. Καλδής, Καθηγητής & Προϊστάμενος, Τμήμα Οινολογίας και Τεχνολογίας Ποτών, ΤΕΙ Αθήνας Αλεξία Κ. Γιαννουζάκου, MBA, υπ. Διδάκτορας Γεωπόνος Γεωργοοικονομολόγος, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ο αγροτικός τομέας στην Ελλάδα* Συμβάλει ενεργά στην απασχόληση (αύξηση στην τριετία 2008-2010), τόσο στον πρωτογενή τομέα, όσο και στο δευτερογενή τομέα, όπως είναι η μεταποίηση και η βιομηχανία τροφίμων, παρέχοντας σταθερή προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών. Το γεγονός αυτό, τροφοδοτεί άμεσα και έμμεσα και τον τριτογενή τομέα * «Η Κατάσταση του Αγροτικού Τομέα», ΠΑΣΕΓΕΣ, Σεπτέμβριος 2011
Συνεισφέρει στο εμπορικό ισοζύγιο, όπου διασφαλίζει υποκατάσταση εξωτερικών πληρωμών και εμφανίζει δυναμισμό επιμέρους εξαγωγών αγροτικών προϊόντων ακόμη και κατά την περίοδο της οικονομικής ύφεσης Είναι η μοναδική περίπτωση, που συμβάλει ενεργά στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (αύξηση σε σταθερές τιμές το 2009 και το 2010), ενώ η αλιεία παρουσιάζει αύξηση οικονομικής δραστηριότητας το 2010
Με τις διαπιστώσεις αυτές, εκτιμάται ότι η υφιστάμενη οικονομική δυσπραγία μπορεί να αποτελέσει νέο εφαλτήριο αξιόλογων επιχειρηματικών αποδόσεων στους ενασχολούμενους με την παραγωγή και τη διακίνηση αγροτικών προϊόντων και τροφίμων αρκεί η όλη προσπάθεια να στηριχθεί σε αξιόπιστες βάσεις οικονομικοτεχνικής οργάνωσης
Ακόμη, εκτιμάται ότι πλέον είναι επιτακτική ανάγκη για τους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και τροφίμων να αποφασίσουν τη μετάβαση από την εμπειρική γεωργία και τις ατελέσφορες εισοδηματικές διεκδικήσεις επιδοτήσεων στην αξιοποίηση των πορισμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας στην αγροτική οικονομία και να επιχειρήσουν με ίδιες ή συνεργαζόμενες δυνάμεις για την ανάταξη της οικονομίας, επ ωφελεία του εαυτού τους, του κοινωνικού συνόλου, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος Αυτή η αλλαγή νοοτροπίας και η υιοθέτηση της επιχειρηματικής στάσης συνιστά ουσιαστική και επιζητούμενη καινοτομία
Συνεπώς, ο ορθολογισμός στην παραγωγή και τη διάθεση των αγροτικών προϊόντων, καθώς και η αξιολόγηση δυνατοτήτων που προσφέρονται όπως είναι η βιολογική γεωργία, η συμβολαιακή γεωργία, η απευθείας διάθεση των προϊόντων, η διαφοροποίηση αυτών, η μετασυλλεκτική πρόσθεση αξίας σ αυτά, η τυποποίηση, η επωνυμία, η εξωστρέφεια, η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της πληροφορικής και της επικοινωνίας, η στοχοπροσήλωση στην ποιότητα, στη διατήρησή της, αλλά και σε προσπάθειες αναβάθμισής της, η δραστηριοποίηση με τον τουρισμό κ.λπ., μπορεί να προσφέρουν ικανά κέρδη και μεγιστοποίηση της αξίας του κόπου των παραγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων
Τα προηγούμενα είναι ιδιαίτερα προσιτά στους νέους τεχνολόγους και μη, αφού τόσο οι προσλαμβάνουσες τους είναι αυξημένες, αλλά και ο ενθουσιασμός τους δεδομένος Βασική υποχρέωση της πολιτείας είναι να παραμερίσει τα γραφειοκρατικά εμπόδια (διοικητικά βάρη) και να αγκαλιάσει την επιχειρηματική δράση των νέων, που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στα αγροτικά προϊόντα και τα τρόφιμα
Οι καταναλωτές Βρίσκονται αντιμέτωποι με ποικίλα διατροφικά σκάνδαλα (διοξίνες, τρελές αγελάδες, νοθείες κ.ά.) Ανησυχούν για τις επιπτώσεις των τροφίμων στην υγεία τους Ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις της γεωργίας στο περιβάλλον Οι έρευνες δείχνουν ότι οι καταναλωτές, ακόμη και σε περίοδο οικονομικής κρίσης, είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα για ασφαλή τρόφιμα, όταν πεισθούν για τις πληροφορίες που τους δίνονται γι αυτά
Η νέα καταναλωτική συμπεριφορά δημιουργεί καινοτομία Οι προαναφερόμενες προσδοκίες μπορεί να οδηγήσουν σε μία «διαφοροποιημένη» κατανάλωση: εγγυήσεις στους καταναλωτές για την ποιότητα ή τη διαδικασία παραγωγής των τροφίμων σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής καθιέρωση των διαδικασιών για την προέλευση των προϊόντων από τη μονάδα της αρχικής τους παραγωγής μέχρι την παράδοση στον καταναλωτή (farm to fork) προβολή και προώθηση των ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων που συχνά προέρχονται από μικρούς παραγωγούς επίτευξη προστιθέμενης αξίας για τα πρωτογενή γεωργικά προϊόντα και δημιουργία νέων δυνατοτήτων διάθεσής τους στην αγορά
Οι έρευνες υποδεικνύουν ότι οι αγορές τροφίμων προσδιορίζονται από μια νέα σειρά κοινωνικών κριτηρίων η πρόσβαση στις αγορές ρυθμίζεται όλο και περισσότερο από την ικανότητα των προϊόντων να ταυτιστούν με τα νέα κριτήρια των καταναλωτών τα προϊόντα θα πρέπει να έχουν ποικιλία, σήμανση ορθής γεωργικής πρακτικής, πιστοποίηση ποιότητας & ευέλικτους τρόπους διακίνησης
Ο προσανατολισμός των δράσεων εστιάζεται Στην ενίσχυση της «ταυτότητας» του προϊόντος Στην αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των παραγωγών και τέλος στη δημιουργία των προϋποθέσεων ώστε η προστιθέμενη αξία να παραμένει & να διανέμεται, κυρίως, στην τοπική κοινωνία ενδυναμώνοντας τον κοινωνικοοικονομικό ιστό της περιοχής & τροφοδοτώντας δυνατότητες ενδογενούς κινητοποίησης πόρων και βιώσιμης ανάπτυξης
Στρατηγικές Αντίδρασης των Παραγωγών Τα Ανταγωνιστικά Πλεονεκτήματα εδράζονται σε Εξορθολογισμό του κόστους (όχι σε βάρος της ποιότητας) Κατάρτιση Γεωργία ακριβείας ολοκληρωμένη διαχείριση Σύγχρονη τεχνολογία Συλλογικές δράσεις κ.λπ. Διαφοροποίηση του προϊόντος Υψηλής ποιότητας/διατροφικής αξίας προϊόντα Καινοτόμες δράσεις μάρκετινγκ Ενίσχυση ταυτότητας/αναγνωρισιμότητας προϊόντων Αποτελεσματικές Αλυσίδες Παραγωγής και Εμπορίας
Καινοτόμοι τρόποι προώθησης αγροτικών προϊόντων Τοπικά Συστήματα Τροφίμων Με την αγορά να γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική και τα περιθώρια κέρδους των παραγωγών να συρρικνώνονται συνεχώς, οι παραγωγοί βλέπουν τα τοπικά δίκτυα τροφίμων ως την κύρια εναλλακτική, ώστε τα προϊόντα τους να αποτελούν μια πιο ελκυστική επιλογή και τα εισοδήματά τους να αυξηθούν Έτσι, είναι δυνατή η ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων, με τις ιδιότητες της φρεσκάδας, της τοπικότητας και της χρήσης συγκεκριμένων καλλιεργητικών τεχνικών, καθώς επίσης και η δημιουργία δεσμών εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές Τα Προϊόντα που διακινούνται διαφέρουν από αυτά της μαζικής παραγωγής και των μεγάλων αλυσίδων εμπορίας
Οφέλη εναλλακτικών δικτύων για τον παραγωγό & την τοπική κοινωνία Είναι ελκυστική εναλλακτική για την ευημερία των τοπικών και μικρών αγροτικών παραγωγών - δημιουργία & διακράτηση προστιθέμενης αξίας στις τοπικές αγροτικές οικονομικές μονάδες Βελτιώνουν και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα Βελτιώνουν τις διατροφικές συνήθειες και επιμορφώνουν το καταναλωτικό κοινό σε θέματα καλλιεργειών και εποχικότητας Βοηθούν στη μείωση του πληθωρισμού μέσω των προσιτών τιμών των αγροτικών προϊόντων
Παρέχουν απασχόληση στην παραγωγή, επεξεργασία, διανομή, διάθεση στην αγορά, πώληση κ.ά. Αγροτικών προϊόντων και τροφίμων Παρέχουν περιβαλλοντικά οφέλη μέσω των αειφόρων συστημάτων παραγωγής, της μείωσης του εξωτερικού κόστους των μεταφορών και των ευκαιριών για δημιουργία κυκλικών συστημάτων βασιζόμενων σε οργανικά απόβλητα, υπολείμματα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Γίνεται απ ευθείας διάθεση των προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές
Στηρίζεται η τοπική παραγωγή αγροτικών προϊόντων και τροφίμων από την τοπική κοινωνία με τον εναλλακτικό τρόπο παραγγελίας και διάθεσης των τοπικών προϊόντων (Community Supported Agriculture) Μικρού μεγέθους επιχειρήσεις δεσμεύονται να πωλούν βιολογικά ή τοπικά παραγόμενα προϊόντα Ανάπτυξη Προγράμματος: «Από το Αγρόκτημα στο Σχολείο» Διαπαιδαγωγεί την επόμενη γενιά καταναλωτών Συμβολαιακή γεωργία Ανάπτυξη διασυνδέσεων με το Τοπικό Τουριστικό Προϊόν («Μεσογειακή διατροφή», «ελληνικό πρωινό», «γαστρονομία»)
Το κίνημα της πατάτας και πως περιορίζονται οι ενδιάμεσοι Εθελοντική Ομάδα Δράσης Ν. Πιερίας (www.otoposmou.gr). Το κίνημα διαδίδεται πανελλαδικά Επηρεάζει τις τιμές στο λιανεμπόριο (μανάβικα, λαϊκές αγορές, σούπερ μάρκετς) αλλά και στο χονδρεμπόριο (Κεντρική Λαχαναγορά) Επεκτείνεται και σε άλλα προϊόντα, όπως ελαιόλαδο, αλεύρι, ρύζι, όσπρια κ.ά. Αποτελεί δυνατότητα που οι παραγωγοί πρέπει να εκμεταλλευτούν και να εξελίξουν (συλλογική οργάνωση με έμφαση στην ποιότητα και επαφή παραγωγού καταναλωτή/σχέση εμπιστοσύνης)
1778: «Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αμπελακίων» Λάρισας
Επενδυτικές ευκαιρίες - Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» - Πρόγραμμα «Ελληνικά Τρόφιμα» του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων - Πρόγραμμα ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας των Νέων Νέος Επενδυτικός Νόμος - Προγράμματα προώθησης των εξαγωγών - Προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης - Ενίσχυση των συλλογικών δράσεων
Ευχαριστούμε!!!