ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΣΦΑ 2014 2023

a ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΣΦΑ 2014 2023 ΑΘΗΝΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013

Πίνακας Περιεχομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΕΣΦΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ... 3 ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2014-2023... 8 3.1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ... 8 3.2. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ... 11 3.3. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2014 2023... 12 3.4. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ... 14 3.4.1. Εκτίμηση ζήτησης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή... 14 3.4.3. Εκτίμηση κατανάλωσης φυσικού αερίου για Λοιπούς Πελάτες... 20 3.5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2023... 26 3.5.1. Εκτίμηση μέγιστης ημερήσιας ζήτησης φυσικού αερίου για τους Η/Π... 26 3.5.2. Εκτίμηση μέγιστης ημερήσιας ζήτησης φυσικού αερίου για τους Λοιπούς Πελάτες... 26 3.6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2023... 29 3.7. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Φ.Α.... 30 Σημειώνεται ότι οι τεχνικές δυναμικότητες των σημείων εισόδου έχουν ως εξής:... 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΡΓΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΣΦΑ... 32 4.1. ΝΕΑ ΜΟΝΑΔΑ ΣΤΡΟΒΙΛΟΣΥΜΠΙΕΣΤΗ ΣΤΟΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΣΤΑΘΜΟ ΣΥΜΠΙΕΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΑΣ... 32 4.2. ΜΕΤΡΗΤΙΚΟΣ / ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΕΣΦΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΩΓΟ ΤΑΡ... 33 4.3. ΜΕΤΡΗΤΙΚΟΣ / ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ (INTERCONNECTION GREECE BULGARIA) ΜΕ ΤΟ ΕΣΦΑ... 33 4.4. ΑΠΕΝΤΑΞΗ ΕΡΓΟΥ «ΑΓΩΓΟΣ ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ (ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΟ ΣΤΟ ΕΣΦΑ)»... 34 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι... 35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ... 36 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχοντας υπόψη τις διατάξεις του ν. 3428/2005 «Απελευθέρωση Αγοράς Φυσικού Αερίου» (ΦΕΚ Α 313/27.12.2005) με τον οποίο ενσωματώθηκε η Κοινοτική Οδηγία 2003/55/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο, συστάθηκε σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 33 (ΦΕΚ Α 31/20/02/2007) η εταιρεία Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Α.Ε. (ΔΕΣΦΑ), 100% θυγατρική της ΔΕΠΑ Α.Ε. Σκοπός της Εταιρείας είναι η λειτουργία, συντήρηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) και των διασυνδέσεών του, προκειμένου το ΕΣΦΑ να είναι οικονομικά αποδοτικό, τεχνικά άρτιο και ολοκληρωμένο και να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των Χρηστών σε φυσικό αέριο κατά τρόπο ασφαλή, επαρκή, αξιόπιστο και οικονομικά αποδοτικό. Στο ΔΕΣΦΑ μεταβιβάστηκε από τη ΔΕΠΑ Α.Ε., με απόσπαση, ο κλάδος του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ). Με τη μεταβίβαση στο ΔΕΣΦΑ του κλάδου αυτού, ο ΔΕΣΦΑ απέκτησε πλήρες και αποκλειστικό δικαίωμα στη λειτουργία, διαχείριση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη του ΕΣΦΑ (Άρθρο 7 παρ. 1 ν. 3428/2005). Με την υπ αριθμ. Δ1/Α/6537 Απόφαση (ΦΕΚ Β 614 18/04/2011) χορηγήθηκε στην εταιρεία ΔΕΣΦΑ, Άδεια Κυριότητας και Διαχείρισης ΕΣΦΑ. Με το ν. 4001/2011 «Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α 179/22.08.2011) και τον ν. 4093/2012 για την «Έγκριση του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 2016 Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 2016» ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι διατάξεις της Οδηγίας 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13 ης Ιουλίου 2009. Οι αρμοδιότητες του ΔΕΣΦΑ περιγράφονται στο Άρθρο 68 του παραπάνω νόμου. Σύμφωνα με το άρθρο 91 του Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ όπως ισχύει, ο Διαχειριστής εκπονεί Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ κάθε Έτος η οποία περιλαμβάνει: Α) Τις προβλέψεις του Διαχειριστή για την ετήσια ζήτηση Φυσικού Αερίου στο σύνολο της χώρας, ανά διοικητική περιφέρεια και ανά κατηγορία καταναλωτών καθώς και για τη μέγιστη Ημερήσια και ωριαία ζήτηση Φυσικού Αερίου ανά Έτος, για κάθε ένα από τα επόμενα (10) Έτη. 2

Β) Τις εκτιμήσεις του Διαχειριστή για τις δυνατότητες κάλυψης της ζήτησης κατά οικονομικό και αξιόπιστο τρόπο από υφιστάμενες ή νέες πηγές εφοδιασμού με Φυσικό Αέριο περιλαμβανομένων των πηγών εφοδιασμού με ΥΦΑ, και για την αναγκαία, για το σκοπό αυτό, ενίσχυση και επέκταση του ΕΣΦΑ. Γ) Τις εκτιμήσεις του Διαχειριστή σχετικά με τα στοιχεία κόστους των αναγκαίων έργων ενίσχυσης και επέκτασης του ΕΣΦΑ». Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω εκπονήθηκε η παρούσα Μελέτη Ανάπτυξης για την χρονική περίοδο 2014 2023 λαμβάνοντας επί πλέον υπόψη τις τρέχουσες δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις οι οποίες οδήγησαν στην υιοθέτηση ενός συντηρητικού σεναρίου ζήτησης για τα επόμενα έτη. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΕΣΦΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το ΕΣΦΑ περιλαμβάνει: α) Τον κεντρικό αγωγό μεταφοράς αερίου υψηλής πίεσης (ΥΠ) από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, μέχρι την Αττική, συνολικού μήκους 512 km. Εικόνα 1: Τοποθέτηση αγωγού ΥΠ 3

β) Τους κλάδους μεταφοράς φυσικού αερίου υψηλής πίεσης μήκους 779 km, με σκοπό την τροφοδοσία με φυσικό αέριο των περιοχών της ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης, της Θεσσαλονίκης, του Πλατέος, του Βόλου, των Τρικάλων, των Οινοφύτων, των Αντικύρων, του Αλιβερίου, της Κορίνθου, της Θίσβης και της Αττικής. γ) Δύο συνοριακούς Μετρητικούς Σταθμούς, έναν στο Σιδηρόκαστρο Σερρών από όπου εισέρχεται φυσικό αέριο μέσω των Βαλκανικών χωρών και έτερο στους Κήπους στον Έβρο από όπου εισέρχεται φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας. Οι σταθμοί αυτοί αποτελούν και Σημεία Εισόδου του Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΜΦΑ). Εικόνα 2: Μεθοριακός Σταθμός Σιδηροκάστρου: Μέτρηση και Ρύθμιση ροής αερίου Εικόνα 3: Μεθοριακός Σταθμός Κήπων: Μέτρηση και Ρύθμιση ροής δ) Πέντε στελεχωμένα κέντρα Λειτουργίας και Συντήρησης (Πάτημα Ελευσίνας, Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης, Αμπελιά Λάρισας, Βιστωνίδα Ξάνθης και Σιδηρόκαστρο Σερρών) από όπου εποπτεύεται και συντηρείται το ΕΣΦΑ. Έχει αποφασιστεί η δημιουργία ενός ακόμη Κέντρου Λειτουργίας και Συντήρησης στην Πελοπόννησο. 4

Εικόνα 4: Κέντρο Λειτουργίας και Συντήρησης ε) Τον τερματικό σταθμό Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) που αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα των λοιπών υποδομών φυσικού αερίου, καθώς ενισχύει την ασφάλεια τροφοδοσίας και τον ανταγωνισμό. Αυτός είναι εγκατεστημένος στη νήσο Ρεβυθούσα, 500 μέτρα περίπου από την Αγία Τριάδα στον κόλπο Πάχης Μεγάρων, 45 km δυτικά της Αθήνας και είναι η τρίτη πύλη εισόδου Αερίου στο ΕΣΜΦΑ. Το ειδικό χαρακτηριστικό της Ρεβυθούσας σε σχέση με τις δύο άλλες πύλες εισόδου φυσικού αερίου (Σιδηρόκαστρο Σερρών και Κήποι Έβρου), είναι ότι δεν εξαρτάται από τη λειτουργική επάρκεια των ανάντη του ΕΣΦΑ συστημάτων. Εικόνα 5: Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στη νήσο Ρεβυθούσα Εκεί εκφορτώνονται και παραλαμβάνονται φορτία φυσικού αερίου που φθάνουν στη χώρα μας με ειδικά δεξαμενόπλοια. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο αποθηκεύεται στους 160 ο C 5

σε δύο δεξαμενές, συνολικής χωρητικότητας 130.000 m 3 (65.000 m 3 η κάθε μία). Στη συνέχεια, στις ειδικές εγκαταστάσεις της μονάδας, μετατρέπεται σε αέριο μέσω των αεριοποιητών Θαλάσσης (Open Rack Vaporizers ORV) και των Αεριοποιητών Καύσης (Submerged Combustion Vaporizers SCV) δυναμικότητας αεριοποίησης 1.000 m 3 /h ΥΦΑ σε συνθήκες συνεχούς λειτουργίας και 1.250 m 3 /h ΥΦΑ όταν χρησιμοποιούνται και οι εφεδρικοί αεριοποιητές. Μέσω των δύο υποθαλάσσιων αγωγών το φυσικό αέριο φθάνει στο μετρητικό σταθμό Αγία Τριάδα (το τρίτο Σημείο Εισόδου ΕΣΜΦΑ) και στην συνέχεια διοχετεύεται στο Σύστημα Μεταφοράς. στ) Τις λοιπές υπέργειες εγκαταστάσεις που είναι απαραίτητες για την απρόσκοπτη λειτουργία του ΕΣΦΑ. Ενδεικτικά παρουσιάζονται παρακάτω τέτοιου είδους εγκαταστάσεις. Εικόνα 6: Σταθμοί Βαλβιδοστασίων (Β/Σ) για την απομόνωση τμημάτων του αγωγού ΥΠ Εικόνα 7: Σταθμοί ξεστροπαγίδων: για την αποστολή και την παραλαβή ξέστρων με σκοπό τον καθαρισμό ή τον εσωτερικό έλεγχο των αγωγών 6

Εικόνα 8: Σταθμοί Μέτρησης και Ρύθμισης Οι σταθμοί μέτρησης/ρύθμισης : i) Μειώνουν και ελέγχουν την πίεση των κατάντη συστημάτων φυσικού αερίου, ii) Μετρούν τη ροή όγκου και ενέργειας του φυσικού αερίου και iii) Προσδίδουν στο φυσικό αέριο χαρακτηριστική οσμή, πριν τη διοχέτευσή του στα δίκτυα διανομής μέσης και χαμηλής πίεσης. ζ) Όλος ο αγωγός προστατεύεται από την ενεργή διάβρωση του εδάφους με σύστημα καθοδικής προστασίας. η) Επίσης το ΕΣΦΑ διαθέτει σύγχρονο σύστημα ελέγχου και επικοινωνιών (Remote Control and Communications - RCC), ώστε όλη η διακίνηση Φ.Α. μέσω του ΕΣΦΑ να συντονίζεται από το Κέντρο Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου του ΔΕΣΦΑ, στο Πάτημα Ελευσίνας ή εναλλακτικά από το εφεδρικό Κέντρο Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου στη Ν. Μεσημβρία Θεσσαλονίκης. 7

Εικόνα 9: Αποτύπωση SCADA Εικόνα 10: Κέντρο Ελέγχου & Κατανομής Φορτίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2014-2023 3.1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Η εισαγωγή του φυσικού αερίου στο Ελληνικό ενεργειακό σύστημα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά έργα της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Το Νοέμβριο του 1996 οι πρώτες ποσότητες φυσικού αερίου τροφοδότησαν το εργοστάσιο της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης στη Λάρισα, μέσω του δικτύου μεταφοράς που έως τότε είχε κατασκευαστεί. Έκτοτε, το δίκτυο μεταφοράς επεκτάθηκε σε πολλές περιοχές της χώρας, ενώ το 2000 ολοκληρώθηκε και ο σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) στη νήσο Ρεβυθούσα. Τον Φεβρουάριο του 2000, το πρώτο καράβι από την Αλγερία τροφοδότησε τις 8

κρυογενικές εγκαταστάσεις του νησιού οπότε και ξεκίνησε η εμπορική λειτουργία του σταθμού. Στο Διάγραμμα 1 που ακολουθεί, παρουσιάζεται η κατανάλωση φυσικού αερίου στη χώρα από το 1998 έως και το 2012, ανά τομέα κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένου του Αερίου Λειτουργίας. Διάγραμμα 1: Κατανάλωση Φυσικού Αερίου 1998 2012 (σε εκατ. Nm 3 ) Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από το Διάγραμμα 1 είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό Φυσικού Αερίου που καταναλώθηκε κατά την διάρκεια των προηγούμενων ετών, αξιοποιήθηκε στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ, αλλά και ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών. Η ημερήσια, αλλά και η ωριαία αιχμή που παρουσιάζει το ΕΣΦΑ, είναι μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους για την σωστή διαστασιολόγηση του συστήματος. Στον Πίνακα 1 και στο Διάγραμμα 2 που ακολουθούν, παρουσιάζονται ιστορικά στοιχεία για την μέγιστη ημερήσια αιχμή του συστήματος που παρατηρήθηκε από το 2006 έως και το 2012. Έτος Αιχμή Συστήματος (Nm 3 /day) Ημερομηνία 9

2006 13.477.991 17.11.2006 2007 16.074.552 18.12.2007 2008 15.183.989 18.02.2008 2009 16.249.826 14.12.2009 2010 17.279.906 17.12.2010 2011 18.685.249 10.03.2011 2012 22.320.270 09.02.2012 Πίνακας 1: Πραγματοποιηθείσα αιχμή συστήματος 2006 2012 (σε Nm 3 /day) Διάγραμμα 2 : Πραγματοποιηθείσα αιχμή συστήματος 2006 2012 (σε Nm 3 /day) Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, η μέγιστη ημερήσια κατανάλωση που έχει παρουσιαστεί στο Σύστημα Μεταφοράς από την έναρξη λειτουργίας του έως την 31.12.2012 είναι 22.320.270 Νm 3, που πραγματοποιήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου του έτους 2012. Σημειώνεται ότι για το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2013 από τα έως σήμερα ιστορικά στοιχεία η μέγιστη ημερήσια κατανάλωση ανήλθε στα περίπου 18,6 εκ. Νm 3 που πραγματοποιήθηκε στις 08/01/2013. Παρατηρούμε ότι ακόμη και σε έτη μειωμένης ετήσιας κατανάλωσης, λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, η αιχμή συνεχίζει να αυξάνει λόγω αύξησης της χρήσης φυσικού αερίου στον οικιακό τομέα. Το 2013, με βάση τα δεδομένα των πρώτων 11 μηνών παρατηρήθηκε μείωση της αιχμής που αποδίδεται στις ήπιες κλιματικές συνθήκες και την αυξημένη διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικής ενέργειας. Η εκτίμηση για το σύνολο της ζήτησης του 2013 ανέρχεται σε περίπου 3,6 δισ. κυβικά μέτρα. 10

3.2. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Για την περίοδο 1996 2009, μοναδικός Χρήστης του ΕΣΦΑ ήταν η εταιρεία ΔΕΠΑ Α.Ε. Η ΔΕΠΑ βάσει των τριών μακροχρόνιων συμβάσεων προμήθειας που έχει συνάψει, τροφοδοτεί το ελληνικό σύστημα μεταφοράς από την πρώτη μέρα λειτουργίας του. Τον Μάιο του 2010, το πρώτο ιδιωτικό φορτίο ΥΦΑ νέου Χρήστη εκφορτώθηκε στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας. Ήδη έχουν ενεργοποιηθεί νέοι Χρήστες στην Ελληνική αγορά που χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας για την αεριοποίηση ποσοτήτων ΥΦΑ για την τροφοδότηση Πελατών τους. Στα παρακάτω Διαγράμματα παρουσιάζονται τα ποσοστά συμμετοχής της προμήθειας φυσικού αερίου ανά Σημείο Εισόδου για τα έτη 2009 και 2012. Διάγραμμα 3 : Εισαγωγές Φυσικού Αερίου στο ΕΣΦΑ το 2009 και το 2012 Είναι σαφές από τα παραπάνω διαγράμματα, ότι: (α) το αέριο μέσω αγωγών (μέσω Βουλγαρίας και Τουρκίας) αποτελεί την κύρια πηγή τροφοδοσίας της χώρας (επισημαίνεται ότι η ροή αερίου από το Σημείο Εισόδου Κήποι ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2007) και (β) η 11

πρόσβαση τρίτων στο σταθμό ΥΦΑ, από τον Μάιο του 2010, αύξησε τη χρήση του τερματικού σταθμού ΥΦΑ. Στο διάγραμμα 4 παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση και τα ποσοστά συμμετοχής προμήθειας φυσικού αερίου ανά Σημείο Εξόδου για το 2013 (έως τις 31/10). Διάγραμμα 4: Εισαγωγές Φυσικού Αερίου στο ΕΣΦΑ το 2013 3.3. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2014 2023 Με τον όρο «σενάριο ζήτησης» εννοείται η πρόβλεψη για την εξέλιξη της ετήσιας συνολικής ζήτησης Φ.Α. και της μέγιστης ημερήσιας αιχμής Φ.Α. ανά έτος η οποία βασίζεται σε συγκεκριμένες εκτιμήσεις / παραδοχές. Η πρόβλεψη της ζήτησης φυσικού αερίου είναι μία σημαντική αρμοδιότητα του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου καθώς χρησιμοποιείται για το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη λειτουργία του ΕΣΦΑ, συνεπώς και για τον υπολογισμό των χρεώσεων χρήσης του ΕΣΦΑ και την προσομοίωση λειτουργίας του με στόχο την αξιολόγηση νέων επενδύσεων ενίσχυσης και επέκτασης. Στα πλαίσια της εκπόνησης της Μελέτης Ανάπτυξης 2014-2023 έγινε επικαιροποίηση του σεναρίου ζήτησης, με βάση τα νέα δεδομένα που ισχύουν πλέον για την ελληνική αγορά φυσικού αερίου. Αντικείμενο της μελέτης είναι η εκτίμηση του επιπέδου κατανάλωσης φυσικού αερίου που διατίθεται για τη χρονική περίοδο 2014-2023 για ηλεκτροπαραγωγή και για λοιπές χρήσεις (βιομηχανική και αστική χρήση). 12

Καθοριστικό ρόλο στην εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης συντέλεσαν τα μέτρα αναδιοργάνωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως αυτά αποτυπώθηκαν στις Αποφάσεις ΡΑΕ: 1) υπ αριθμ. 338/11.07.2013 «Τροποποίηση διατάξεων του Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΕΚ Β 103/31.01.2012) και του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΕΚ Β 104/31.12.2012)» και 2) υπ αριθμ. 339/11.07. 2013 «Εφαρμογή διατάξεων του Κώδικα Διαχείρισης Συστήματος, εν όψει των μέτρων αναδιοργάνωσης της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» Σύμφωνα δε με την από 18.07.2013 ανακοίνωση της ρυθμιστικής αρχής τα μέτρα που αποφασίστηκαν έχουν ως εξής: Α) Άμεση κατάργηση του περιθωρίου του μηχανισμού ανάκτησης μεταβλητού κόστους, δηλ. από 10% που είναι σήμερα σε 0%. Ο ίδιος ο μηχανισμός ανάκτησης μεταβλητού κόστους θα καταργηθεί πλήρως από την 1η Ιουλίου 2014. Β) Κατάργηση, από την 1η Ιανουαρίου 2014, του κανόνα του 30% σχετικά με την υποβολή προσφορών από μονάδες παραγωγής. Γ) Άμεση αναδιοργάνωση του Μεταβατικού Μηχανισμού Διασφάλισης Ισχύος. Για την διαχείριση των ανωτέρω διαμορφούμενων καταιγιστικών αλλαγών και την αξιόπιστη αποτύπωση της ζήτησης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή και λόγω της αλληλεπίδρασης της κατανάλωσης του φυσικού αερίου με την διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, ο ΔΕΣΦΑ συνεργάστηκε με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το οποίο εκπονήθηκε «Μελέτη Πρόβλεψης κατανάλωσης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή που διατίθεται στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας την επόμενη δεκαετία (2014-2023)». Επιπλέον για τον προσδιορισμό της ζήτησης φυσικού αερίου πλην της ηλεκτροπαραγωγής ο ΔΕΣΦΑ εκπόνησε μελέτη κατανομής της ζήτησης φυσικού αερίου και υπολογισμού της αιχμής λοιπών πελατών με βάση τα δεδομένα από τις παρακάτω πηγές: i) τις προβλέψεις της ετήσιας αγοράς φυσικού αερίου, όπως αυτές γνωστοποιούνται από τους Χρήστες του ΕΣΦΑ σύμφωνα με το άρθρο 90 του Κεφαλαίου 12 του Κώδικα Διαχείρισης, 13

ii) τα ιστορικά δεδομένα για την ημερήσια κατανάλωση σε κάθε μετρητικό σταθμό του ΕΣΦΑ, iii) τα χιλιόμετρα δικτύου Μέσης και Χαμηλής Πίεσης που αναμένεται να αναπτυχθούν στις νέες ΕΠΑ καθώς και πληθυσμιακά δεδομένα πόλεων με αστικές καταναλώσεις φυσικού αερίου, iv) θερμοκρασιακά στοιχεία προηγούμενων ετών από το Αστεροσκοπείο Αθηνών Αξίζει να σημειωθεί ότι η ζήτηση φυσικού αερίου πλην ηλεκτροπαραγωγής αντανακλά την κατανάλωση φυσικού αερίου από: α) τις Εταιρείες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) και β) τους μεμονωμένους πελάτες και τις Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙ.ΠΕ.). Ως μεμονωμένοι πελάτες νοούνται τα Σημεία Εξόδου που δεν τροφοδοτούν μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή ΒΙ.ΠΕ. και αντιστοιχούν σε μεμονωμένο καταναλωτή με αποτέλεσμα να έχουν διακριτό ημερήσιο προφίλ κατανάλωσης. 3.4. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ 3.4.1. Εκτίμηση ζήτησης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή Το μεγαλύτερο ποσοστό της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ελλάδα σήμερα, αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τις θερμοηλεκτρικές μονάδες με καύσιμο Φυσικό Αέριο. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται αναλυτικά οι μονάδες που είναι ήδη συνδεδεμένες στο ΕΣΦΑ. Πέραν των μονάδων που αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα αναμένεται να ενταχθεί στο σύστημα το 2014 η μονάδα Η/Π στη Μεγαλόπολη, για τα πρώτα μόνο 400 MW (50% της πλήρους διαθεσιμότητας της μονάδας). Ο λόγος για αυτό είναι ότι για την πλήρη ισχύ απαιτείται η επέκταση του συστήματος μεταφοράς 400kV προς τη Μεγαλόπολη. Η ολοκλήρωση των εργασιών αυτών επέκτασης του συστήματος μεταφοράς αναμένεται εντός του 2016, οπότε και θεωρείται ότι θα ξεκινήσει η εμπορική λειτουργία της μονάδας σε πλήρη ισχύ (800MW). Για τα έτη 2014-2023 δεν υπάρχει πρόβλεψη για την κατασκευή και ένταξη στο σύστημα νέων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό αέριο. 14

Πίνακας 2: Μονάδες Η/Π με καύσιμο Φ.Α. συνδεδεμένες στο ΕΣΦΑ Σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (εφεξής «ΚΣΗΕ») και το Εγχειρίδιο Λειτουργίας Αγοράς η Ελληνική Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΧΑΗΕ) λειτουργεί σήμερα ως μία «υποχρεωτική κοινοπραξία» (mandatory pool), κατά την οποία επιλύεται το πρόβλημα ένταξης μονάδων παραγωγής (unit commitment) στα πλαίσια του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ) με συμβελτιστοποίηση ενέργειας και εφεδρειών (co-optimization of energy and reserves). Σε τέτοια μοντέλα αγοράς περιλαμβάνονται στον ΗΕΠ τεχνικοί περιορισμοί λειτουργίας των μονάδων παραγωγής, που καθιστούν το πρόβλημα επίλυσης του ΗΕΠ ένα πρόβλημα Μικτού Ακέραιου Γραμμικού Προγραμματισμού (Mixed Integer Linear Programming, ΜILP). Επομένως, οι μονάδες παραγωγής, εφόσον ενταχθούν στο πρόγραμμα ΗΕΠ, κατανέμονται από το τεχνικό ελάχιστο έως τη διαθέσιμη ισχύ τους (ή εντός των αντιστοίχων ορίων υπό Αυτόματη Ρύθμιση Παραγωγής, κατά το Άρθρο 44 του ΚΣΗΕ). Παρ όλα αυτά, η ΕΧΑΗΕ αναμένεται να μετασχηματιστεί μέχρι τις αρχές του έτους 2016 σε μία αποκεντρωμένη αγορά, όπου κυρίαρχο ρόλο θα έχει η λειτουργία (με προαιρετική συμμετοχή των παικτών της αγοράς) ενός απλού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΧΕ) ("Power Exchange"), προκειμένου να υπάρξει συμμόρφωση με το Ενιαίο Μοντέλο Ευρωπαϊκής Αγοράς (Target model). Επιπρόσθετα, η ελεύθερη σύναψη διμερών συμβολαίων μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών για την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να 15

αποτελέσει βασικό χαρακτηριστικό του νέου μοντέλου-στόχου, παράλληλα με τη λειτουργία του ΧΕ. Για την προσομοίωση της ΕΧΑΗΕ για την περίοδο 2014-2023 συνυπολογίστηκαν οι ιδιαιτερότητες του κάθε μηχανισμού επίλυσης και εκκαθάρισης της ΕΧΑΗΕ (υποχρεωτική κοινοπραξία ή απλό χρηματιστήριο ενέργειας). Σημειώνεται ιδιαίτερα ότι για το χρονικό διάστημα πριν την εφαρμογή του Target Model, δηλαδή από τον Ιανουάριο 2014 έως και τον Δεκέμβριο 2015, λαμβάνεται υπόψη η αναμενόμενη αλλαγή του ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΧΑΗΕ, σύμφωνα με το οποίο καταργούνται οι διατάξεις του Άρθρου 25, παρ. 1 & 2 του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας αναφορικά με τη δυνατότητα υποβολής του πρώτου βήματος της προσφοράς έγχυσης (για έως το 30% της διαθέσιμης ισχύος) με τιμή χαμηλότερη του ελάχιστου μεταβλητού κόστους των μονάδων. Ως αποτέλεσμα, οι μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν προσφορές κατ ελάχιστον στο ελάχιστο μεταβλητό τους κόστος, με αποτέλεσμα τη μη-συνεχή κατανομή τους καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Στις βασικές παραδοχές της μελέτης του ΑΠΘ περιλαμβάνονται: α) Εκτίμηση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για την επόμενη δεκαετία: Λαμβάνεται πρόβλεψη για το έτος 2014 βάσει των δεδομένων κατά τα έτη 2012 και 2013 και η οποία χρησιμοποιείται μαζί με προβλέψεις αύξησης του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) κατά τα έτη 2015-2023 για την πρόβλεψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και της αιχμής φορτίου κατά τα έτη αυτά. Αξίζει να αναφερθεί ότι η πρόβλεψη αύξησης του ΑΕΠ για τα έτη 2014-2018, για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, λαμβάνεται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) Η πρόβλεψη αυτή για το έτος 2018 επεκτείνεται και για τα έτη 2019-2023. Πίνακας 3: Υπολογισμός αναμενόμενης κατανάλωσης και αιχμής φορτίου για τα έτη 2014-2023 ΑΕΠ (από ΕΛΣΤΑΤ) Κατανάλωση ηλ. ενέργειας Αιχμή φορτίου Έτος [m ] Ποσοστό αύξησης [%] [MWh] Ποσοστό αύξησης [%] [MW] Ποσοστό αύξησης [%] 2002 151.465 6,665% 46.974.000 8.865 2003 165.924 5,900% 49.732.000 5,87% 8.897 0,36% 2004 179.963 4,400% 50.953.871 2,46% 9.034 1,54% 2005 189.490 2,300% 52.553.000 3,14% 9.492 5,07% 2006 203.750 5,500% 53.597.044 1,99% 9.890 4,19% 16

ΑΕΠ (από ΕΛΣΤΑΤ) Κατανάλωση ηλ. ενέργειας Αιχμή φορτίου Έτος [m ] Ποσοστό αύξησης [%] [MWh] Ποσοστό αύξησης [%] [MW] Ποσοστό αύξησης [%] 2007 215.152 3,500% 55.253.426 3,09% 10.421 5,37% 2008 222.421-0,200% 55.675.254 0,76% 10.217-1,96% 2009 225.349-3,100% 52.436.456-5,82% 9.735-4,71% 2010 223.495-4,900% 52.329.488-0,20% 9.793 0,60% 2011 211.619-7,100% 52.949.431 1,18% 9.868 0,76% 2012 193.749-6,400% 52.751.566-0,37% 10.486 6,26% Πρόβλεψη 2013 185.612-4,200% 50.377.745-4,50% 9.161-12,64% 2014 186.725 0,600% 52.155.741 9.824 2015 192.217 2,941% 52.743.158 1,13% 9.934 1,13% 2016 199.386 3,730% 53.496.556 1,43% 10.076 1,43% 2017 206.383 3,509% 54.215.439 1,34% 10.211 1,34% 2018 213.192 3,299% 55.174.359 1,77% 10.392 1,77% 2019 219.587 3,299% 56.150.241 1,77% 10.576 1,77% 2020 226.175 3,299% 57.285.260 2,02% 10.790 2,02% 2021 232.960 3,299% 58.443.222 2,02% 11.008 2,02% 2022 239.949 3,299% 59.624.592 2,02% 11.230 2,02% 2023 247.147 3,299% 60.829.841 2,02% 11.457 2,02% β) Εισαγωγές/εξαγωγές: Λαμβάνεται βάσει της ιστορικότητας εισαγωγών/εξαγωγών και συσχέτισής τους με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα κατά τα τελευταία δύο έτη. γ) Εγχύσεις ενέργειας από ΑΠΕ: Υπολογίζονται βάσει πρόβλεψης της εγκατεστημένης ισχύος ανά τεχνολογία ΑΠΕ, και εύλογης εκτίμησης των ωριαίων ποσοτήτων έγχυσης ανά ώρα του έτους ανά μονάδα εγκατεστημένης ισχύος. δ) Άντληση: Λαμβάνεται η μέγιστη ποσότητα πιθανής άντλησης που μπορεί να εκτελεστεί από τους υδραντλητικούς σταθμούς, βάσει ιστορικότητας. ε) Υποχρεωτικές εγχύσεις των υδροηλεκτρικών μονάδων: Λαμβάνεται ο μέσος όρος ετησίων εγχύσεων των ΥΗΣ κατά τα τελευταία έξι έτη, και γίνεται καταμερισμός ανά μήνα βάσει της τελευταίας δημοσιευμένης «Δήλωσης Δωδεκάμηνης Προβλεπόμενης Χρήσης Νερών» της ΔΕΗ. στ) Ο προγραμματισμός ένταξης νέων και η απόσυρση παλαιών μονάδων 17

ζ) Τα βασικά τεχνοοικονομικά στοιχεία των μονάδων (συμπεριλαμβανομένου του κόστους εκπομπών των θερμικών μονάδων) η) Ο ισοδύναμος συντελεστής απρόβλεπτης μη διαθεσιμότητας (EFOR) και οι περίοδοι προγραμματισμένης συντήρησης των μονάδων θ) Οι προσφορές έγχυσης των μονάδων (βάσει του ελάχιστου μεταβλητού κόστους για κάθε μονάδα παραγωγής). Τα αποτελέσματα της μελέτης για την εκτίμηση του ποσοστού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από θερμικές μονάδες με καύσιμο Φυσικό Αέριο (σε MWhe) λαμβάνοντας υπόψη όλες εκείνες τις σημαντικές παραμέτρους που μπορεί να επηρεάσουν το εν λόγω ποσοστό (διείσδυση Φ/Β, Αιολικών, ένταξη/απένταξη συμβατικών μονάδων) και την εκτίμηση της κατανάλωσης Φυσικού Αερίου από τις θερμικές μονάδες φ.α., βάσει της συνάρτησης Ειδικής Κατανάλωσης Θερμότητας καθεμιάς από αυτές απεικονίζονται στον κάτωθι Πίνακα: 18

Πίνακας 4: Ενεργειακό Ισοζύγιο Διασυνδεδεμένου Συστήματος (ανά έτος προσομοίωσης)

3.4.3. Εκτίμηση κατανάλωσης φυσικού αερίου για Λοιπούς Πελάτες Η κατηγορία αυτή αντιπροσωπεύει τη συνολική ζήτηση της αγοράς πλην των Ηλεκτροπαραγωγών. Συγκεκριμένα, η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τις Εταιρίες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ), τους μεμονωμένους καταναλωτές και τις Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙ.ΠΕ.) Όπως και στην εκτίμηση ζήτησης για ηλεκτροπαραγωγή, έτσι και για τους Λοιπούς Πελάτες, γίνεται μια ανάλυση από τον ΔΕΣΦΑ για τα έτη 2014 2023. Η ανάλυση βασίστηκε στην επεξεργασία των προβλέψεων της ετήσιας αγοράς φυσικού αερίου που γνωστοποιούνται από τους Χρήστες του ΕΣΦΑ στο Διαχειριστή, σύμφωνα με το άρθρο 90 του Κεφαλαίου 12 του Κώδικα Διαχείρισης (ΦΕΚ 2227/04.10.2011). Συγκεκριμένα ο ΔΕΣΦΑ στις 6 Μαρτίου 2012 απέστειλε επιστολές προς όλους του Χρήστες του ΕΣΦΑ που είναι γραμμένοι στο Μητρώο Χρηστών που τηρεί η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας 1 ζητώντας προβλέψεις ζήτησης και μεταφορικής ικανότητας για την περίοδο 2014-2023. Οι περισσότεροι Χρήστες ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του Διαχειριστή όπως προβλέπεται στον Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ. Τα στοιχεία αυτά αξιολογήθηκαν και προέκυψε το σενάριο ζήτησης Λοιπών Πελατών τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάζονται στον Πίνακα 9. Σχετικώς με τη ζήτηση φυσικού αερίου Χρηστών που δεν απέστειλαν στοιχεία στον Διαχειριστή, έγιναν λογικές υποθέσεις από τον τελευταίο. 1 http://www.rae.gr/site/file/system/docs/natural_gas/071210_3;jsessionid=ab225a3d59e0b70d90c2b8d92352 57d1cb44c977e701638eecd225f101095145.e38OchqPa34Na40QbxuSbx4QaN50n6jAmljGr5XDqQLvpAe

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 Πίνακας 5: Εξέλιξη Ζήτησης Φ.Α. για την περίοδο 2014-2023 (σε εκατ. Nm 3 /έτος). Εκτιμώμενες ανάγκες πελατών (Eκ.Νm 3 ) 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ 1959 1988 2400 2461 2732 2556 2849 2462 2597 2795 ΧΗΜΙΚΗ ΧΡΗΣΗ 355 335 435 547 540 542 544 546 546 546 ΒΦΛ 120 82 82 79 72 74 76 78 78 78 MOTOR OIL 221 253 253 253 253 253 253 253 253 253 EKO for 2014 Petrola for 2016 15 0 100 215 215 215 215 215 215 215 ΜΕΓΑΛΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 434 496 525 558 536 527 584 577 561 546 ΑΤΤΙΚΗ 100 122 133 153 160 159 155 153 142 132 ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 93 107 111 122 85 80 111 107 103 100 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 64 68 72 58 59 56 76 74 72 70 Αν. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 15 16 18 21 23 24 26 27 27 27 Κεντρική ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 38 55 58 64 67 67 72 73 73 73 Στ. ΕΛΛΑΔΑ(χωρίς την AdG III) 52 57 61 68 70 69 72 71 71 71 AdG III 72 72 72 72 72 72 72 72 72 72 ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΘ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ΑΤΤΙΚΗ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Κεντρική ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ΣΑΛΦΑ 15 16 17 18 18 19 19 19 19 19 ΕΠΑ 636 686 729 784 825 865 810 841 858 872 ΟΙΚΙΑΚΟΣ 141 157 168 183 219 235 217 227 235 243 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 79 84 90 97 79 82 75 77 80 82 ΑΤΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 31 32 36 39 40 39 35 35 35 35 ΣΥΝΟΛΟ 251 273 294 319 338 357 327 340 350 360 ΟΙΚΙΑΚΟΣ 59 62 65 64 65 69 62 63 64 65 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 12 14 15 19 20 20 19 19 19 19 ΘΕΣ/ΛΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 37 36 38 39 40 40 35 36 36 37 ΣΥΝΟΛΟ 107 112 118 121 126 129 116 118 120 121 ΟΙΚΙΑΚΟΣ 122 130 132 128 132 136 122 124 127 128 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 26 27 26 37 37 38 35 35 36 37 ΘΕΣΣ/ΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 37 39 38 39 41 41 35 36 37 38 ΣΥΝΟΛΟ 185 195 197 204 210 215 192 196 200 203 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΙΚΙΑΚΟΣ 1 3 7 11 13 15 15 15 15 15 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 1 1 3 4 5 5 5 5 5 5 ΣΤ. ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 40 44 45 46 47 48 49 50 50 50 ΣΗΘ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ 41 48 54 61 65 68 69 70 70 70 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΙΚΙΑΚΟΣ 0 1 3 5 8 11 15 21 21 21 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 3 4 5 7 8 8 9 10 10 10 ΚΕΝΤΡ. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 30 32 32 33 34 35 36 36 36 36 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΗΘ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ 33 37 41 46 50 54 60 67 67 67 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΙΚΙΑΚΟΣ 0 2 5 9 13 16 19 22 22 22 ΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ 3 4 5 7 8 8 9 10 10 10 ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕΔ. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 14 15 16 16 16 17 17 18 18 18 & ΘΡΑΚΗΣ ΣΗΘ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ 17 21 26 32 37 42 46 50 50 50 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΑΓΚΩΝ 3.399 3.522 4.107 4.368 4.650 4.508 4.806 4.446 4.580 4.779 21

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 Επισημαίνεται ότι από τα στοιχεία των Χρηστών υπήρχε σαφής κατανομή ανά Σημείο Εξόδου η οποία και υιοθετήθηκε από τον ΔΕΣΦΑ όπου κρίθηκε σκόπιμο. Σημειώνεται ότι με βάση τα στοιχεία της εταιρείας ΔΕΠΑ Α.Ε., η έναρξη λειτουργίας των τριών νέων ΕΠΑ (Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδας) εκτιμάται το 2016. Ωστόσο στις γεωγραφικές περιοχές των νέων αυτών ΕΠΑ υπάρχουν ήδη ορισμένα δίκτυα διανομής (κυρίως βιομηχανικά) τα οποία κατέχει και διαχειρίζεται η ΔΕΠΑ. Τα Σημεία Εξόδου που εξετάζονται παρουσιάζονται στους Πίνακες 6 και 7. Επισημαίνεται ότι τα μελλοντικά Σημεία Εξόδου που παρουσιάζονται παρακάτω, προκύπτουν από τα Επιχειρησιακά Σχέδια των τριών νέων εταιρειών όπως αυτά υποβλήθηκαν στα πλαίσια της αίτησης εξαίρεσης από την υποχρέωση πρόσβασης τρίτων (Third Party Access TPA) στα δίκτυα διανομής και επιβεβαιώθηκαν από την απόφαση της ΕΕ για έγκριση κρατικής ενίσχυσης για την ανάπτυξη νέου δικτύου (State aid SA 31225(2011/N). Πίνακας 6: Σημεία Εξόδου ΕΣΜΦΑ 22

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 Πίνακας 7: Μεμονωμένοι πελάτες Για να εκτιμηθεί ωστόσο η αιχμή του συστήματος, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί ο καταμερισμός των συνολικών προβλέψεων κάθε Σημείου Εξόδου σε δύο βασικές κατηγορίες κατανάλωσης 1. Αστική Χρήση και 2. Βιομηχανική χρήση Για το λόγο αυτό τα στοιχεία του Πίνακα 5 συνοψίζονται στις προαναφερθείσες κατηγορίες. Με δεδομένο ότι οι ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλονίκης & Θεσσαλίας είναι υφιστάμενες ΕΠΑ ενώ οι ΕΠΑ Αν. Μακεδονίας &Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδας είναι νέες ΕΠΑ ακολουθήθηκε διαφορετικός χειρισμός στον τρόπο κατανομής της ζήτησης ανά Σημείο Εξόδου. α) ΝΕΕΣ ΕΠΑ 1. Καθορισμός ποσοτήτων ανά Σημείο Εξόδου για Αστική Χρήση Για τα έτη 2014 & 2015 θεωρήθηκε πως η κατανομή της συνολικής ποσότητας για Αστική χρήση ανά ΕΠΑ όπως προκύπτει από τον Πίνακα 5 κατανέμεται στα Σημεία Εξόδου της αντίστοιχης ΕΠΑ με βάση την ποσοστιαία κατανομή της συνολικής ζήτησης της ΕΠΑ στα Σημεία Εξόδου της, όπως αυτή υπολογίζεται από τα στοιχεία των Χρηστών. Για τα επόμενα έτη η κατανομή για τους οικιακούς και εμπορικούς καταναλωτές στις γεωγραφικές περιοχές προκύπτει από το λόγο των νέων χιλιομέτρων για δίκτυο ΧΠ για κάθε 23

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 περιοχή προς τα συνολικά νέα χιλιόμετρα αγωγού των περιοχών αυτών που συνθέτουν τη συγκεκριμένη ΕΠΑ. 2. Καθορισμός ποσοτήτων ανά Σημείο Εξόδου για Βιομηχανική Χρήση Με δεδομένη την ποσότητα ζήτησης φυσικού αερίου για οικιακή χρήση ανά σημείο εξόδου, όπως αναλύθηκε στο σημείο 1) ανωτέρω, η ποσότητα φυσικού αερίου ανά σημείο εξόδου για βιομηχανική χρήση προκύπτει ως η διαφορά της ποσότητας που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο σημείο εξόδου και της ποσότητας για οικιακή χρήση που έχει κατανεμηθεί στο σημείο αυτό. β) ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΑ Για την ΕΠΑ Αττικής η οποία περιλαμβάνει τα Σημεία Εξόδου Αθήνα, Θριάσιο και Σπάτα κατανεμήθηκαν οι ποσότητες σε βιομηχανική και αστική χρήση λαμβάνοντας υπόψη ότι για όλη την περίοδο αναφοράς οι καταναλώσεις φυσικού αερίου για τα Σπάτα και το Θριάσιο προκύπτουν από τα στοιχεία των Χρηστών αφού επεξεργαστούν με βάση τις ιστορικές καταναλώσεις τους και αντιστοιχούν αποκλειστικά σε αστική και βιομηχανική χρήση αντίστοιχα. Η ΕΠΑ Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει ένα μόνο Σημείο Εξόδου οπότε η κατανομή σε βιομηχανική και αστική χρήση γίνεται άμεσα από τα στοιχεία των Χρηστών και την αξιολόγηση αυτών βάσει των ιστορικών στοιχείων που διαθέτει ο Διαχειριστής. Τέλος, ειδικά για την ΕΠΑ Θεσσαλίας, η οποία πέραν των Λάρισα, Βόλος, ΒΙΠΕ Λάρισας και Κοκκίνα ξεκίνησε πρόσφατα να τροφοδοτεί δύο νέες πόλεις (Καρδίτσα και Τρίκαλα) ακολουθείται αντίστοιχη μεθοδολογία με αυτή των νέων ΕΠΑ για τον επιμερισμό ποσοτήτων για αστική και βιομηχανική χρήση στα Σ. Εξόδου της ΕΠΑ. Επειδή δεν είναι γνωστό το επενδυτικό πρόγραμμα για τις εν λόγω πόλεις (km Μέσης και Χαμηλής Πίεσης), οι επιπλέον ποσότητες στον αστικό τομέα κατανέμονται με βάση πληθυσμιακά στοιχεία για τις πόλεις της ΕΠΑ Θεσσαλίας από το 2014 κ.ε. γ) ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ Όσον αφορά στις προβλέψεις για τους Μεμονωμένους Πελάτες και τις ΒΙ.ΠΕ, οι ετήσιες καταναλώσεις αντλήθηκαν εξ ολοκλήρου από τα στοιχεία των Χρηστών αφού τεκμηριώθηκαν από τα ιστορικά στοιχεία. 24

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 Με βάση τα στοιχεία της παραγράφου 3.4, ο Πίνακας 8 παρουσιάζει τη ζήτηση φυσικού αερίου Λοιπών Πελατών ανά κατηγορία χρήσης για την περίοδο 2014-2023: Πίνακας 8: Εκτιμώμενη κατανάλωση φυσικού αερίου Λοιπών Πελατών ανά κατηγορία χρήσης 25

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 3.5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2023 Για τον υπολογισμό της μέγιστης ημερήσιας ζήτησης φυσικού αερίου εκτιμήθηκαν α) το ημερήσιο προφίλ του συνόλου των Η/Π και β) το ημερήσιο προφίλ των Λοιπών Πελατών. Από το ημερήσιο άθροισμα των καταναλώσεων, όπως αυτές προκύπτουν από την εφαρμογή των προαναφερθέντων προφίλ, για τις δύο κατηγορίες Χρηστών προέκυψε η ταυτοχρονισμένη αιχμή του συστήματος για την περίοδο 2014-2023. 3.5.1. Εκτίμηση μέγιστης ημερήσιας ζήτησης φυσικού αερίου για τους Η/Π Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ πραγματοποίησε ανάλυση με τη βοήθεια του εμπορικά διαθέσιμου μοντέλου Long- Term Scheduling (LTS). Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής (Πίνακας 4 ανωτέρω) προέκυψε η κατανομή της ζήτησης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή ανά ώρα και ανά μονάδα ΗΠ. 3.5.2. Εκτίμηση μέγιστης ημερήσιας ζήτησης φυσικού αερίου για τους Λοιπούς Πελάτες Για τον προσδιορισμό της ημερήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου προσαρμόστηκαν κατάλληλα ημερήσια προφίλ στις καταναλώσεις κάθε Σ. Εξόδου για κάθε κατηγορία προκειμένου να προσεγγιστεί η αιχμή του συστήματος αλλά και κάθε σημείου ξεχωριστά. Όσον αφορά το προφίλ κατανάλωσης που επιλέχθηκε για βιομηχανική χρήση για κάθε Σημείο Εξόδου, έγινε επιλογή του αντιπροσωπευτικότερου προφίλ κατανάλωσης για βιομηχανική χρήση με βάση τα ιστορικά στοιχεία ημερήσιων καταναλώσεων. Για παράδειγμα από τη γραφική απεικόνιση της ημερήσιας κατανάλωσης των ετών 2002 κ.ε των Σ. Εξόδου Αθήνα και Θεσσαλονίκη προκύπτει ότι τα έτη 2003 για τη Θεσσαλονίκη και 2004 για την Αθήνα είναι τα πλέον αντιπροσωπευτικά για το προφίλ βιομηχανικής χρήσης. Αυτή η παραδοχή βασίζεται στο γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια λειτουργίας μίας ΕΠΑ το target group πελατών είναι κυρίως οι βιομηχανικοί πελάτες που έχουν μεγαλύτερες καταναλώσεις. - 26 -

1 10 19 28 37 46 55 64 73 82 91 100 109 118 127 136 145 154 163 172 181 190 199 208 217 226 235 244 253 262 271 280 289 298 307 316 325 334 343 352 361 Εκ.Nm 3 /day/yr Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 2002 2003 2004 2005 0,20 0,00 Διάγραμμα 5: Γραφική Απεικόνιση Ημερήσιου Προφίλ ΕΠΑ Θεσσαλονίκης τα έτη 2002-2005 (σε Nm 3 / ημέρα) Διάγραμμα 6: Γραφική Απεικόνιση Ημερήσιου Προφίλ ΕΠΑ Θεσσαλονίκης τα έτη 2003 και του μέσου όρου των ετών 2011-2012 (σε Nm 3 / ημέρα) Μάλιστα για νέα Σημεία Εξόδου για τα οποία δεν υπήρχαν ιστορικά στοιχεία θεωρήθηκε ότι θα ακολουθήσουν το προφίλ βιομηχανικής κατανάλωσης αντίστοιχων Σ. Εξόδου. Αντίστοιχη προσέγγιση ακολουθήθηκε και για το προφίλ κατανάλωσης μεμονωμένων πελατών. Όσον αφορά την κατανάλωση για αστική χρήση και λαμβάνοντας υπόψη ότι σε μεγάλο ποσοστό αφορά την χρήση φυσικού αερίου για κεντρική θέρμανση κρίθηκε απαραίτητο να προσεγγιστεί το προφίλ της συνυπολογίζοντας τον παράγοντα της θερμοκρασίας. Το προφίλ αστικής χρήσης κατ επέκταση αποτελείται από: - 27 -

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 α) το προφίλ κατανάλωσης για κεντρική θέρμανση και β) το προφίλ κατανάλωσης για λοιπή αστική χρήση. Για το προσδιορισμό του προφίλ κατανάλωσης για λοιπή αστική χρήση / κεντρική θέρμανση ακολουθήθηκαν τα βήματα: Υπολογίστηκε το «αρχικό» ημερήσιο προφίλ κατανάλωσης για αστική χρήση από τη διαφορά του Μ.Ο. καταναλώσεων των ετών 2011-2012 από το έτος 2004 για την Αθήνα και 2003 για τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα. Για να προκύψει η διαφορά, προσαρμόστηκαν οι ημέρες της εβδομάδας ώστε να λαμβάνεται υπόψη αν μία ημέρα είναι ή όχι εργάσιμη. Η περίοδος 1/5 έως 15/10 αντιστοιχήθηκε σε καταναλώσεις φυσικού αερίου μόνο για λοιπή οικιακή χρήση (η περίοδος 16/7-31/8 επεξεργάζεται διακριτά λόγω περιόδου διακοπών). Από το Μ.Ο των καταναλώσεων της περιόδου 1/5-15/10 προέκυψε το ημερήσιο προφίλ για βιομηχανική χρήση και για τις περιόδους 1/1 ως 30/4 και 16/10 ως 31/12. Η επιπλέον ημερήσια ποσότητα που προέκυψε από τη διαφορά με το «αρχικό» προφίλ για τα προαναφερθέντα διαστήματα αφορά σε κατανάλωση λόγω κεντρικής θέρμανσης. Αυτή η κατανάλωση ανακατανέμεται βάσει των βαθμοημερών. Αντίστοιχα το προφίλ κατανάλωσης για λοιπή αστική χρήση / κεντρική θέρμανση, λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση φυσικού αερίου για κεντρική θέρμανση αναμένεται να πραγματοποιηθεί την περίοδο 16/10-30/4, προκύπτει ως εξής: Εκτιμώντας ότι κάτω από τους 16 C (εξωτερική θερμοκρασία) ξεκινά η χρήση κεντρικής θέρμανσης, ο συντελεστής βαθμοημέρας για κάθε Σημείο Εξόδου προκύπτει από την διαφορά της θερμοκρασίας των 16 C από το μέσο όρο των θερμοκρασιών της περιόδου 2010-2012 για το εν λόγω Σημείο. Τα ιστορικά στοιχεία θερμοκρασιών κάθε πόλης αντλήθηκαν από τα δημοσιευμένα στοιχεία του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Για τις πόλεις που δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία θερμοκρασιών, χρησιμοποιήθηκαν τα θερμοκρασιακά δεδομένα του πιο κοντινού Σημείου Εξόδου Με βάση το ποσοστό των βαθμοημερών που προκύπτει για κάθε ημέρα όπου υπάρχει κατανάλωση λόγω κεντρικής θέρμανσης και την ποσότητα που έχει προκύψει για αυτή τη χρήση από το «αρχικό» ημερήσιο προφίλ επανυπολογίστηκε το ημερήσιο προφίλ για κεντρική θέρμανση εισάγοντας το συντελεστή βαθμοημερών ανά Σ. Εξόδου. - 28 -

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 Από το άθροισμα της πρόβλεψης των μέγιστων ημερήσιων αιχμών στο Έτος για κάθε Σημείο Εξόδου του ΕΣΜΦΑ προκύπτει η πρόβλεψη για την ετεροχρονισμένη αιχμή του Συστήματος. Ως ταυτοχρονισμένη αιχμή ορίζεται το άθροισμα της μέγιστης ημερήσιας επιτευχθείσας αιχμής του συνόλου των Λοιπών Πελατών στο Έτος και της μέγιστης ημερήσιας επιτευχθείσας αιχμής του συνόλου των ηλεκτροπαραγωγών στο Έτος.Με βάση τις προαναφερθείσες παραδοχές της παραγράφου 3.5. προκύπτουν συνοπτικά τα παρακάτω αποτελέσματα για τη μέγιστη ημερήσια ζήτηση φ.α του ΕΣΜΦΑ για την περίοδο 2014 2023. Πίνακας 9: Άθροισμα μέγιστης ημερήσιας κατανάλωσης φ.α. από ΗΠ (ταυτοχρονισμένη) και μέγιστης ημερήσιας κατανάλωσης φ.α από Λοιπούς Πελάτες (ταυτοχρονισμένη) 3.6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2023 Για τον υπολογισμό της μέγιστης ωριαίας ζήτησης φυσικού αερίου χρησιμοποιήθηκαν τα ιστορικά στοιχεία ωριαίων καταναλώσεων όπως αυτά δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΔΕΣΦΑ για τους Λοιπού Πελάτες. Από τα στοιχεία αυτά δημιουργήθηκαν χαρακτηριστικές ωριαίες κατανομές από τις οποίες και υπολογίστηκε η μέγιστη ωριαία ζήτηση φυσικού αερίου για κάθε Έτος της περιόδου 2014-2023. Το ημερήσιο προφίλ των Λοιπών Πελατών υπολογίστηκε από το μέσο όρο των ημερήσιων ωριαίων καταναλώσεων των μηνών Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου και Μαρτίου των ετών 2012 και 2013 για κάθε Σ. Εξόδου. Οι μήνες αυτοί θεωρούνται οι αντιπροσωπευτικότεροι ενώ το γεγονός - 29 -

Μελέτη Ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023 ότι το 2012 χαρακτηρίζεται από δυσμενείς καιρικές συνθήκες ενώ το 2013 από ένα ήπιο χειμώνα επιβεβαιώνει την ανάγκη υιοθέτησης του ωριαίου προφίλ που προκύπτει από το μέσο όρο των ωριαίων καταναλώσεων του πρώτου τριμήνου των δύο ετών. Επισημαίνεται ότι για να είναι ακριβέστερα τα αποτελέσματα δεν χρησιμοποιήθηκαν τα ωριαία στοιχεία των Σαββατοκύριακων και των επίσημων αργιών. Για τους ηλεκτροπαραγωγούς χρησιμοποιήθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης του ΑΠΘ Με βάση τα ανωτέρω η μέγιστη ωριαία ζήτηση για τα έτη 2014-2023 είναι η ακόλουθη: Πίνακας 10: Σύνοψη Προβλέψεων μέγιστης Ωριαία Ζήτησης ΕΣΜΦΑ 2014-2023 3.7. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Φ.Α. Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς φυσικού αερίου αφήνει στους Χρήστες την επιλογή των Σημείων Εισόδου των προμηθειών φυσικού αερίου τους, με τον Διαχειριστή να παρεμβαίνει σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ. Επομένως το σύστημα ΕΣΜΦΑ πρέπει να σχεδιάζεται ώστε να μπορεί να καλύπτει, ει δυνατόν, όλους τους συνδυασμούς εισαγωγών φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό ο ΔΕΣΦΑ εκπόνησε μελέτη προσομοίωσης με μεγιστοποίηση του αερίου μέσω αγωγών και σε συνδυασμό με τις νέες προβλέψεις ζήτησης φυσικού αερίου (Παράρτημα Ι). Σημειώνεται ότι οι τεχνικές δυναμικότητες των σημείων εισόδου έχουν ως εξής: Σημείο Εισόδου Σιδηρόκαστρο, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα: Η υφιστάμενη δυναμικότητα σχεδιασμού του σταθμού είναι 662.200 Nm3/h, όπως ορίζεται στον Κανονισμό Μετρήσεων ΕΣΦΑ (ΦΕΚ Β 584/06.05.10). Επισημαίνεται ότι η τεχνική - 30 -