Το Υδαηικό Πρόβλημα ζηην περιοτή Διδύμων Κρανιδίοσ Αργολίδας Προηάζεις Ανηιμεηώπιζης Λενλάξδνο Σεληαθφο Γξ. Γεσιφγνο Τδξνγεσιφγνο Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδνο Γηεχζπλζε Τδάησλ Πάηξα 2009
2 1. Γενικά Σν πξφβιεκα ηεο έιιεηςεο λεξνχ (απφ αλζξσπνθεληξηθή ζθνπηά: ην θπζηθφ νηθνζχζηεκα είρε πξνζαξκνζζεί ζην ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ εδψ θαη ρηιηάδεο ρξφληα ρσξίο λα έρεη πξφβιεκα!) ζηελ Αλαηνιηθή Πεινπφλλεζν έρεη εληαζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα θαηά ηξφπν δξακαηηθφ. Ο ζπλδπαζκφο άλνκβξσλ εηψλ κε ηελ ζπλερψο απμαλφκελε δήηεζε λεξνχ γηα αληηθξνπφκελεο θαη αληαγσληζηηθέο κεηαμχ ηνπο ρξήζεηο (χδξεπζε ρσξηψλ θαη πφιεσλ άξδεπζε ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο) έρεη εληείλεη ηηο πηέζεηο ζηνπο πδάηηλνπο πφξνπο, θπξίσο ζηα ππφγεηα λεξά, φπνπ ε ρσξίο πξνγξακκαηηζκφ θαη ελ πνιινίο παξάλνκε αλφξπμε γεσηξήζεσλ έρεη εμαληιήζεη ηα πεξηζψξηα αλαπιήξσζεο ησλ ππφγεησλ πδάηηλσλ απνζεκάησλ αθνχ δελ επαξθεί ε εηήζηα θπζηθή αλαπιήξσζε ηνπ λεξνχ κε ηηο βξνρνπηψζεηο ηεο ρεηκεξηλήο πεξηφδνπ. Δπεηδή φκσο, ζχκθσλα κε ηνπο λφκνπο ηνπ Μέξθπ ηίποηε δεν είναι ηόζο σάλια, ώζηε να μην μποπεί να γίνει σειπόηεπο, είλαη πιένλ θαηξφο λα αλαιεθζνχλ ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο απφ φινπο αλεμαηξέησο: απφ ηνπο απινχο πνιίηεο, ηνπο θνξείο φισλ ησλ βαζκίδσλ ηεο απηφ(;;)δηνίθεζεο, κέρξη ηα αλψηεξα φξγαλα ηεο Πνιηηείαο Ννκαξρία, Πεξηθέξεηα, Τπνπξγεία, θαη γεληθά κε φζνπο αζρνινχληαη, ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν κε ην ζέκα ηνπ λεξνχ. Δλλνείηαη φηη ηα πξάγκαηα ζα ήηαλ εληειψο δηαθνξεηηθά, αλ ην ζέκα ηνπ λεξνχ είρε ηελ ζέζε πνπ ηνπ αξκφδεη ελζσκαησκέλε κέζα ζηελ Παηδεία, αξρήο γελνκέλεο απφ ην Νεπηαγσγείν. Η Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε, πνπ μεθίλεζε δεηιά κφιηο ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 είλαη κελ κηα ζεκαληηθή πξφνδνο, αλεπαξθήο φκσο ψζηε λα επεξεάζεη ηελ ήδε δηακνξθσκέλε θαζεζηεθπία λννηξνπία ηεο άγλνηαο, ηεο ζπαηάιεο θαη ηεο ελ γέλεη θαθήο ρξήζεο θάζε θπζηθνχ πφξνπ, πνπ θπξηαξρεί ζε έλα πεξηβάιινλ φπνπ ην θαξθίλσκα πνπ ιέγεηαη Αζήλα έρεη ήδε θάλεη κεηαζηάζεηο ζε φιεο ηηο παξάθηηεο πεξηνρέο πέξημ ηεο Αηηηθήο ζε αθηίλα ηνπιάρηζηνλ 200 Km (κε ηνλ δηαβήηε ζηνλ ράξηε κπνξεί θαλείο εχθνια λα ην δηαπηζηψζεη). 2. Το Φσζικό Περιβάλλον 2.1 Γεσκνξθνινγία Γεσινγηθά ζηνηρεία. Η πεξηνρή είλαη γεληθά νξεηλή ή ινθψδεο. Κπξίαξρε ζέζε ζηνλ ρψξν έρεη ην φξνο Γίδπκν (Μεγαινβνχλη), κε ηηο δχν θνξπθέο ηνπ λα θζάλνπλ ηα 1121κέηξα ην Κνλί θαη 1110 κέηξα ν Πξνθήηεο Ηιίαο. Σν Οξζνιίζη, ζηα ΒΑ ηνπ Γηδχκνπ (1103κ.) θαη νη Αδέξεο πξνο
3 ηα Α (κε θνξπθέο 628 κ., 690 κ., 726 κ.) ζπκπιεξψλνπλ ηελ ζεηξά ησλ βνπλψλ πνπ είλαη ε ξαρνθνθαιηά ηεο Δξκηνλίδαο απφ ηνλ Βνξξά θαη ηεο Σξνηδελίαο απφ ηνλ Νφην. Σν Γίδπκν θαη ην Οξζνιίζη απνηεινχλ κεγάια καπζηικά ζςζηήμαηα, φπσο ιέγνληαη νη αζβεζηφιηζνη πνπ έρνπλ ζπζηήκαηα ξεγκαηψζεσλ κέζσ ησλ νπνίσλ θηλείηαη ην λεξφ. Άιιεο πεξηνρέο κε ηέηνηα πεηξψκαηα (αζβεζηνιηζηθά) είλαη νη ιφθνη γχξν απφ ην ρσξηφ Γίδπκα, νη ιφθνη Νφηηα ησλ Φνχξλσλ θαη βφξεηα ηνπ δξφκνπ Κξαληδίνπ Δξκηφλεο, ηα βνπλά Γπηηθά ησλ Γηδχκσλ κέρξη ην αιάληη θαη ηνλ φξκν Βνπξιηάο. Δλψ ην Φαξάγγη Καηαθχθη ηεο Δξκηφλεο δηαζρίδεη επίζεο αζβεζηνιηζηθή πεξηνρή. Αληίζεηα, ην φξνο Αδέξεο δνκείηαη θπξίσο απφ έλα ζσιζηοταμμιηικό ζχζηεκα θλςζσοειδών πεηξσκάησλ, ην νπνίν εθηφο απφ πδξνγεσινγηθφ έρεη θαη κεηαιιεπηηθφ ελδηαθέξνλ, αθνχ θηινμελεί ηα θνηηάζκαηα ζηδεξνππξίηε: Σα πεξίθεκα κεηαιιεία Δξκηφλεο είραλ ιεηηνπξγήζεη κέρξη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. Μεγάιν ελδηαθέξνλ, απφ πδξνγεσινγηθή ζθνπηά, έρνπλ θαη ηα πεηξψκαηα ηνπ οθιολιθικού ζςμπλέγμαηορ πνπ εθηείλνληαη ζηελ πεξηνρή Πειεήο-Σξαρεηάο-Βνζηθίσλ- Λνπθατηε-Κηάθα ηνπ Λίζε-Φνχξλσλ θαη Κξαληδίνπ Δξκηφλεο, ελψ θαηαιακβάλνπλ θαη ην ππφβαζξν αξθεηψλ πεξηνρψλ ηεο Θεξκεζίαο θαη ηνπ Ηιηνθάζηξνπ. ηελ θαηεγνξία απηή ππάγνληαη θαη ηα ιεπθά πεηξψκαηα ησλ ιφθσλ Γηζθνχξηα, Γπηηθά ηεο Δξκηφλεο, φπνπ ε- πηθξαηεί ην νξπθηφ Μαγνηζίηηρ (ανθπακικό Μαγνήζιο). Δθεί θηινμελνχληαλ ε παιηά ρσκαηεξή ηνπ Κξαληδίνπ Η ρεξζφλεζνο ηνπ Κξαληδίνπ έρεη δηαθνξεηηθή γεσινγηθή δνκή: Δδψ ζπλαληνχκε λεψηεξα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα, δειαδή λενγελείο κάξγεο θαη ςακκίηεο, θαζψο θαη θξνθαινπαγή. Έλα αξθεηά ππθλφ ςδπογπαθικό δίκηςο απφ ξεκαηηέο δηαζρίδεη ηηο πεξηνρέο ησλ λενγελψλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ, φπνπ ε ξνή λεξνχ είλαη ζπάληα θαη κφλν ζηελ δηάξθεηα έληνλσλ βξνρνπηψζεσλ. ηα οθιολιθικά πεηξψκαηα πάλησο παξαηεξείηαη ζρεδφλ κφληκε ξνή, ηδηαίηεξα ζηελ πεξηνρή Πειεήο-Βνζηθίνπ, ράξε ζηηο πεγέο πνπ αλαβιχδνπλ απφ ηα πεηξψκαηα απηά θαη θπξίσο ζηηο επαθέο απηψλ ησλ πεηξσκάησλ κε αζβεζηνιίζνπο. Γηα λα θαηαλνήζνπκε φκσο ηνλ ηξφπν θίλεζεο θαη απνζήθεπζεο ηνπ λεξνχ, πξέπεη λα εμεηάζνπκε θαη ην πφζελ έζρεο απηνχ, δειαδή ηηο βξνρέο (θαη ηα ρηφληα) πνπ δέρεηαη ε πεξηνρή, δηεπθξηλίδνληαο εμ αξρήο φηη ηα ππφγεηα λεξά θαη νη πεγέο δελ έρνπλ απνιχησο θακία ζρέζε κε καθξηλέο πξνειεχζεηο φπσο Σνπξθία, Πίλδν, Αιπεηο θιπ κχζνπο πνπ θαι-
4 ιηεξγνχλ επθάληαζηνη ζπκπνιίηεο πηζαλψο κεηά απφ θαηαλάισζε θάπνησλ πνζνηήησλ νηλνπλεχκαηνο.!!! 2.2 Κιηκαηνινγηθά ηνηρεία Η πεξηνρή ηεο Δξκηνλίδαο έρεη έληνλα ξηποθεπμικό κλίμα, θαη ην κέζν εηήζην χςνο βξνρήο, ζηηο πεδηλέο πεξηνρέο, δελ θαίλεηαη λα μεπεξλά ην 400mm. Σν ςδπομεηευπολογικά ζηοισεία είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηα, θαη κφλν απφ πεξηζηαζηαθψο ιεηηνπξγνχληεο ζηαζκνχο κεηξήζεσλ. Δθηηκάηαη πάλησο φηη ζηηο νξεηλφηεξεο ζέζεηο ηνπ άμνλα Γηδχκνπ Αδέξσλ ην χςνο βξνρήο κπνξεί λα θζάλεη θαη ηα 550-600 mm εηεζίσο. Να ζεκεησζεί φηη ην 1mm χςνο βξνρήο αληηζηνηρεί κε πνζφηεηα λεξνχ βξνρήο ελφο ιίηξνπ αλά ηεηξαγσληθφ κέηξν επηθάλεηαο εδάθνπο ή ζηέγεο. Γειαδή ζε έλα πεδηλφ παξάθηην εμνρηθφ (απζαίξεην ή κε, ν Θεφο βξέρεη επί δηθαίσλ θαη αδίθσλ, εμ ίζνπ!) κε επηθάλεηα ζηέγεο 100 2 m, αλ ην χςνο βξνρήο ηεο ρξνληάο είλαη 300 mm, έρεη πέζεη λεξφ 30 θπβηθψλ, πνπ εχθνια ζα κπνξνχζακε λα απνζεθεχζνπκε ζε θαηάιιειε πδαηνδεμακελή. εκαληηθέο απνξξνέο πάλησο πξνθαινχληαη, κεηά απφ βξνρή, ζηελ πεξηνρή Σξαρεηάο-Πειεήο (φπνπ θαηαιήγνπλ ζηνλ ρείκαξξν Ράδν, ζηνπο ρεηκάξξνπο Θεξκεζίαο, αιιά θαη ηνπ Κξαληδίνπ, ηεο παξάθηηαο δψλεο Αλαηνιηθά ηεο Θεξκεζίαο, θπξίσο φκσο ζηνπο ρεηκάξξνπο ηεο Σξνηδελίαο, βνξείσο ηνπ άμνλα ησλ Αδέξσλ. Απηφ νθείιεηαη ζην φηη ε πεξηνρή απηή επλνεί ηηο απμεκέλεο βξνρνπηψζεηο (θαη ηα ρηφληα) ηνλ ρεηκψλα, θαηά ηηο εκέξεο επηθξάηεζεο Βνξείσλ θαη Βνξεηναλαηνιηθψλ αλέκσλ, φ- πνπ ζηελ νκβξνπιεπξά ησλ βνπλψλ πέθηεη πεξηζζφηεξε βξνρή. Οη Γπηηθνί θαη ΝΓ άλεκνη πνπ θέξλνπλ βξνρέο ζηελ Γπηηθή Διιάδα, εδψ θζάλνπλ ηειείσο ζηεγλνί, αθνχ έρνπλ ξίμεη ηηο βξνρέο ηνπο ζηηο αιιεπάιιειεο νξνζεηξέο ηεο Πεινπνλλήζνπ. Αληίζεηα, κεγάιεο βξνρνπηψζεηο θαη πιεκχξεο κπνξεί λα πξνθιεζνχλ απφ ΝΑ θαη Α αλέκνπο πνπ ζπλδένληαη κε ρακειά βαξνκεηξηθά ζπζηήκαηα θηλνχκελα απφ ΝΓ θαη ΒΑ κέζσ Πεινπνλλήζνπ απηά πνπ θαηά θαηξνχο θέξλνπλ έληνλεο πιεκκχξεο θαη ζηελ Αηηηθή, ζηελ ινηπή Α Πεινπφλλεζν θαη ζηηο Κπθιάδεο.
5 Η πιένλ πξφζθαηε πνιχ θαιή πδξνγεσινγηθή ρξνληά ήηαλ ην 2002-2003, φπνπ ν θάκπνο ησλ Γηδχκσλ είρε πιεκκπξίζεη γηα αξθεηφ θαηξφ νη θιεηζηέο πεδηλέο εθηάζεηο ζηα θαξζηηθά ζπζηήκαηα ζπγθεληξψλνπλ φιεο ηηο μεπιπκέλεο αξγίινπο ησλ γχξν βνπλψλ, δεκηνπξγψληαο έλα ζρεδφλ ζηεγαλφ ππφβαζξν αξθεηψλ κέηξσλ. Γελ ππήξρε φκσο ππνδνκή γηα ηελ αμηνπνίεζε απηνχ ηνπ λεξνχ Δδψ πξέπεη λα γίλεη κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηε ζρέζε κεηαμχ βξνρνπηψζεσλ - θπζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ (πνπ θαη επέθηαζε έρεη ζρέζε κε ηελ ηξνθνδνζία ησλ πεγψλ ζε λεξά, ηελ δηήζεζε ζηνπο ππφγεηνπο πδξνθνξείο θαη ηελ έληαζε ησλ πιεκκπξηθψλ θαηλνκέλσλ. Πξάγκαηη, λαη κελ ε ζπλνιηθή εηήζηα βξνρφπησζε είλαη ρακειή, φκσο απηφ δελ επζχλεηαη γηα ηελ απνπζία κεγάισλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ ζηελ πεξηνρή: απηφ είλαη απνθιεηζηηθά ππεχζπλνο ν άλζξσπνο, ηνπ νπνίνπ νη θάζε κνξθήο δξαζηεξηφηεηεο (βφζθεζε, μχιεπζε, ππξθαγηέο, θαιιηέξγεηεο, νηθηζηηθή αλάπηπμε) έρνπλ ζπξξηθλψζεη ηα δάζε θαηά ηξφπν νηθηξφ: Παξ φια απηά ππάξρνπλ αθφκε αμηνινγφηαηεο εθηάζεηο κε θπζηθή βιάζηεζε, φ- πσο π.ρ. ζην Γίδπκν, φπνπ θπξηαξρεί (ζε θάιπςε 70-80%) έλα είδνο θέδξνπ (Juniperus Phoenicia, ή βέληα ζηελ ηνπηθή νλνκαηνινγία) ελψ πεπθνδάζε, ζπζηάδεο κε πιαηάληα, θαη νη αλζεθηηθέο ζθιεξφθπιιεο αείθπιιεο δηαπιάζεηο ησλ καθθί (καθθία βιάζηεζε) επηκέλνπλ ζε αξθεηά ζεκεία κε βνξεηλφ πξνζαλαηνιηζκφ. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε ζχγθξηζε κε ηηο πέηζεο (ην πην άλνκβξν λεζί ηεο Διιάδαο, κε χςνο βξνρήο θάησ απφ 300 mm/έηνο), ;φπνπ ιφγσ απαγφξεπζεο ηεο ειεχζεξεο βφζθεζεο, ε βιάζηεζε θαιχπηεη πνιχ κεγάιν πνζνζηφ ηνπ λεζηνχ. Η χπαξμε ππθλήο θπζηθήο βιάζηεζεο έρεη κεγάιε ζεκαζία ζηνπο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο κέηξηαο θαη ρακειήο πδξνπεξαηφηεηαο, δηφηη εμαζθαιίδεη άκεζε θαηαθξάηεζε ζεκαληηθνχ πνζνζηνχ λεξνχ ηεο βξνρήο πνπ ρσξίο βιάζηεζε ζα απέξξεε επηθαλεηαθά πξνθαιψληαο πιεκκχξεο θαη δηαβξψζεηο. Σν λεξφ κπνξεί επί πιένλ λα θαηεηζδχζεη νκαιά θαη ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ κέζα ζηα πεηξψκαηα (ςακκηηηθά, νθηνιηζηθά, θξνθαινπαγή, άκκνο θιπ) ψζηε λα ηξνθνδνηήζεη ηνπο ππφγεηνπο πδξνθνξείο. Δπί πιένλ πνηνηηθψο είλαη θαιιίηεξν δηφηη ε δαζηθή βιάζηεζε θαη ηα ρεκηθά ζηνηρεία ηνπ εδάθνπο δεκηνπξγνχλ έλα θπζηθνρεκηθφ θίιηξν πνπ εμνπδεηεξψλεη/θαηαθξαηεί ξχπνπο θαη κηθξνβηαθά θνξηία, πνπ αιιηψο ζα θαηέιεγαλ ζην λεξφ. 2.3 Τδξνγεσινγηθά Γεδνκέλα Με βάζε ηα παξαπάλσ, γηα λα εθηηκήζνπκε ζπλνπηηθά ηελ θαηάζηαζε, πξέπεη λα δνχκε ηελ ηχρε ηνπ λεξνχ ηεο βξνρήο φηαλ ζπλαληήζεη ηνπο δηάθνξνπο ηχπνπο πεηξσκά-
6 ησλ, πνπ έρνπλ πδξνγεσινγηθφ θαη πδξνινγηθφ ελδηαθέξνλ. Ση γίλεηαη δειαδή κε ηελ βξνρή πνπ πέθηεη πάλσ ζε αζβεζηφιηζνπο, ςακκίηεο, νθηνιηζηθά πεηξψκαηα (ζχκπιεγκα δηαθφξσλ ηχπσλ εθαηζηηηψλ), πξνζρψζεηο ζηηο πεδηλέο πεξηνρέο, κάξγεο θαη θξνθαινπαγήο ηνπ Νενγελνχο; Αο ην δνχκε ιίγν πην αλαιπηηθά. 2.3.1 Αςβεςτόλιθοι. Δίλαη ηα πεηξψκαηα πνπ ππφθεηληαη ζε θαξζηηθή δηάιπζε : ην λεξφ ηεο βξνρήο, ζπκπεξηθεξφκελν σο αζζελέο αλζξαθηθφ νμχ, (αθνχ εκπεξηέρεη ελ δηαιχζεη co απφ ηελ 2 αηκφζθαηξα) δηαιχεη ζηγά-ζηγά κέξνο ηνπ αζβεζηφιηζνπ ( caco -αλζξαθηθφ αζβέζηην) θα- 3 ζψο εηζρσξεί κέζα ζε ξσγκέο νθεηιφκελεο ζε ηεθηνληθέο πηέζεηο. Οη επηθνηλσλνχληεο κεηαμχ ηνπο θαξζηηθνί αγσγνί ζηελ ππφγεηα πνξεία ηνπ λεξνχ πξνο ηελ ζάιαζζα ή ηα ρακειφηεξα ζεκεία αλαθνξάο φπνπ ζπλαληνχλ ζηεγαλφ ππφβαζξν ή ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο δεκηνπξγνχλ ππφγεηα πδξνθνξία πνπ εμέξρεηαη θαηά πεξίπησζε κέζσ παξάθηησλ πεγψλ ή ρεξζαίσλ πεγψλ. Έλαο κεγάινο αζβεζηνιηζηθφο φγθνο φπσο ην Γίδπκνλ φξνο έρνπλ ηθαλφηεηα θαηείζδπζεο λεξνχ ηεο βξνρήο πνπ μεπεξλά ην 35 40 % επί ηνπ ζπλφινπ ηεο βξνρήο. Γειαδή αλ π.ρ. ε εηήζηα βξνρφπησζε είλαη 500 mm, θαη ην πνζνζηφ θαηείζδπζεο (ήηνη ηνπ λεξνχ πνπ εηζρσξεί ζηνλ αζβεζηφιηζν) είλαη 50 %, έρνπκε 250 mm θέξδνο γηα ηνλ αζβεζηφιηζν, πνπ ζεκαίλεη 250 lt γηα θάζε 2 m επηθαλείαο εδάθνπο ή 250.000 3 m /έηνο γηα θάζε 2 Km επηθάλεηαο βνπλνχ! (ην ππφινηπν 50% αθνξά επηθαλεηαθή απνξξνή θαη εμαηκηζνδηαπλνή-ή επηθαλεηαθή απνξξνή είλαη ζρεδφλ κεδεληθή ή αλ ππάξρεη ζπκβαίλεη ζε πνιχ έληνλεο θαηαηγίδεο. Γπζηπρψο γηα ηα Γίδπκα, ην αζβεζηνιηζηθφ ζπγθξφηεκα είλαη αλνηθηφ πξνο ηελ ζάιαζζα πξνο ηα Γ θαη ΝΓ, νπφηε θαη ην ππφγεην λεξφ απνξξέεη πξνο ππνζαιάζζηεο πεγέο έρνληαο ήδε πθαικπξσζεί πξηλ απφ ηελ έμνδφ ηνπ πξνο ηελ ζάιαζζα (βιέπε γεσηξήζεηο ζηνλ θάκπν ησλ Γηδχκσλ). Μφλν πξνο ηα ΝΑ, Β, Α θαη ΒΑ ηνπ βνπλνχ θξάζζεηαη απφ πδαηνζηεγείο ή εκηπεξαηνχο ζρεκαηηζκνχο, φπνπ ε ππφγεηα πδξνθνξία είλαη πεξηνξηζκέλε θαη ε πεξίπινθε ηεθηνληθή δνκή δελ επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε αμηφινγσλ θαξζηηθψλ ιεθαλψλ κε α- μηνπνηήζηκεο πδαηναπνζεκαηηθέο δψλεο. Οη κηθξφηεξνη αζβεζηνιηζηθνί φγθνη, π.ρ. νη ινθνζεηξέο κεηαμχ Φνχξλσλ θαη Κξαληδίνπ έρνπλ πξν πνιινχ εμαληιήζεη ηα απνζέκαηά ηνπο
7 2.3.2 Οφιολιθικϊ πετρώματα Η νκάδα απηή πεξηιακβάλεη εθαηζηίηεο δηαθφξσλ πεηξνγξαθηθψλ ηχπσλ (δηαβάζεο, γάββξνπο, πεξηδνηίηεο, βαζάιηεο, ηνθθίηεο, ζεξπεληηλίηεο). Η ηεθηνληθή ηνπο θαηάζηαζε έρεη δεκηνπξγήζεη έλα πιέγκα ξεγκαηψζεσλ επηθαλεηψλ νιίζζεζεο κηινληηηψζεσλ, πνπ καδί κε ηηο ξσγκέο ςχμεο ζηα πην έθρπηα κέιε εμαζθαιίδνπλ αξθεηά θαιέο δπλαηφηεηεο θαηείζδπζεο λεξνχ ηεο βξνρήο θαη θίλεζεο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ. Η θαηείζδπζε αθνξά έλα πνζνζηφ 12 18 % επί ηνπ ζπλφινπ ηεο βξνρήο πνπ δέρνληαη ηα πεηξψκαηα απηά κεγαιχηεξε αλάπηπμή ηνπο είλαη (ζε έθηαζε 2 50 Km ) ζην ζπγθξφηεκα νθηνιηζηθψλ Κνιηαθίνπ Σξαρεηάο Ράδνπ Πειεήο Βνζηθίνπ. Γεσηξεηηθέο έξεπλεο απέδεημαλ φηη κπνξεί λα δψζνπλ ηθαλνπνηεηηθέο πδξνθνξίεο (10-20 3 m /ψξα) κε ηελ πξνυπφζεζε πνιχ θαιήο θαηαζθεπήο ησλ γεσηξήζεσλ θαη επηζηεκνληθά νξζήο αμηνιφγεζεο ηεο δπλαηφηεηαο επαλαθνξάο ηεο ζηάζκεο. ε αληίζεηε πεξίπησζε, ηελ αξρηθή επθνξία γηα ην πνηάκη πνπ βξήθακε δηαδέρεηαη απνγνήηεπζε ε εθβάζπλζε, λέεο ειπίδεο, μαλά απνγνήηεπζε - εθβάζπλζε, θαη ηέινο ε εμάληιεζε (βιέπε π.ρ. ιεθάλε Γήκαηλαο) 2.3.3 Ψαμμιτικό ςύςτημα Αδϋρων. Σν θιπζρνεηδέο απηφ ζχζηεκα, πνπ πεξηιακβάλεη ζηα βαζχηεξα ζεκεία ηνπ θαη νθηνιίζνπο αιιά θηινμελεί θαη ηνπηθά ηεξαζηίνπο αζβεζηνιηζηθνχο νιηζζνιίζνπο (π.ρ. θνληά ζην Ηιηφθαζηξν) έδηλε θάπνηε αξθεηά θαιέο πεγαίεο αλαβιχζεηο ηα λεξά ηνπ Γαιαηά θαη ηεο Σξνηδελίαο ελ πνιινίο πξνέξρνληαλ απφ απηά ηα πεηξψκαηα, θαη θπζηθά απφ ηα γεηηνληθά ηνπο θαξζηηθά ζπζηήκαηα. Όκσο νη ηεξάζηηεο δαζηθέο ππξθαγηέο ησλ εηψλ 1983-2000 θαη ην μεξνζεξκηθφηεξν πιένλ θιηκαηνινγηθφ θαζεζηψο, θαζψο θαη ε ππεξάληιεζε ησλ παξάθηησλ δσλψλ ζηηο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο ηεο Δξκηνλίδαο έρνπλ εμαθαλίζεη ζρεδφλ ηηο πεγέο θαη νη ζηάζκεο ζηηο γεσηξήζεηο είλαη εμαηξεηηθά ρακειέο. Κάπσο θαιχηεξε είλαη ε θαηάζηαζε ζηελ Σξνηδελία, πξνο ην παξφλ ηνπιάρηζηνλ. 2.3.4 Νεογενεύσ ψαμμύτεσ, κροκαλοπαγό, μϊργεσ χερςονόςου Κρανιδύου. Πξφθεηηαη γηα κηα απηνηειή πδξνγεσινγηθή ελφηεηα, πνπ δελ έρεη πδξαπιηθή επηθνηλσλία κε αζβεζηφιηζνπο:
8 Σα ππφγεηα λεξά ηεο είλαη κέηξηαο δπλακηθφηεηαο θαη ζα κπνξνχζαλ λα κελ έρνπλ πθαικπξσζεί αλ γηλφηαλ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ζε ζπλδπαζκφ κε θξάγκαηα αλάζρεζεο ξνήο-θξέαηα εκπινπηηζκνχ-εμσπνηάκηεο ιηκλνδεμακελέο. Η άλαξρε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε φκσο αζθεί ηζρπξφηαηεο πηέζεηο γηα ηελ κέρξηο ε- μαληιήζεσο αμηνπνίεζε ησλ πεξηνξηζκέλσλ πδαηηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο. 2.3.5 Προςχωςιγενεύσ πεδινϋσ περιοχϋσ Διδύμων, Ερμιόνησ, παρϊκτιεσ δελταώκϋσ ζώνεσ μεταξύ Ερμιόνησ και Γαλατϊ. Η αβαζήο πδξνθνξία ήηαλ θάπνηε πξνζηηή κε πεγάδηα, πνπ έρνπλ πιένλ πξνβιήκαηα πθαικχξσζεο αιιά θαη πνηθίιεο ξχπαλζεο απφ αζηηθά ιχκαηα, ιηπάζκαηα, θπηνθάξκαθα. Γελ κπνξεί λα ηεζεί δήηεκα νηαζδήπνηε αμηνπνίεζεο ηεο πδξνθνξίαο απηήο. ηνλ θάκπν ησλ Γηδχκσλ, εάλ ιπζεί ην πξφβιεκα ηεο απνρέηεπζεο αζηηθψλ ιπκάησλ, ζα κπνξνχζε λα εμεηαζζεί ε αμηνπνίεζε ηνπ θξεάηηνπ αβαζνχο πδξνθνξέα κε πεγάδηα ή εθζθαθέο ζηελ αξγηιηθή πεξηνρή γηα ηελ απνζήθεπζε λεξψλ φηαλ ππάξρνπλ πιεκκχξεο (π.ρ. 2002). 3. Προηάζεις ανηιμεηώπιζης ηοσ Υδαηικού Προβλήμαηος. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα ζηελ ρξήζε ηνπ λεξνχ, δελ είλαη κφλν ε θιηκαηνινγηθή αιιαγή πνπ ζαθψο ζεκαίλεη ηα δηαζέζηκα απνζέκαηα: Δίλαη νη παγησκέλεο ιαλζαζκέλεο πξαθηηθέο φισλ, ε άγλνηα ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ε εκκνλή ζε ζπκπεξηθνξέο ζπαηάιεο θαη ππνβάζκηζεο ηνπ λεξνχ πνπ δελ έρνπλ πιένλ ζέζε κε ηα ζεκεξηλά λέα δεδνκέλα ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Δπξχ θάζκα κέηξσλ θαη απιψλ έξγσλ ζε πνιιά επίπεδα ζεσξνχκε φηη ζα βειηηζηνπνηήζεη ηηο κεζφδνπο δηαρείξηζεο λεξψλ, αιιά ζα εληάμεη ζηελ ρξήζε θαη λεξά πνπ κέρξη ζήκεξα ζεσξνχζακε άρξεζηα ή απιψο αγλννχζακε. ηελ ζπλέρεηα παξαζέηνπκε κεξηθά απφ ηα κέηξα απηά 3.1 πλδηαρείξηζε επηθαλεηαθψλ ππφγεησλ λεξψλ Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε πνιχ πξνζεθηηθή ρξήζε ησλ ππφγεησλ λεξψλ, ηα νπνία ηαπηφρξνλα ζα εληζρχνληαη θαηά πεξίπησζε κε ηερλεηφ εκπινπηηζκφ, φπνπ ζα δηνρεηεχεηαη λεξφ επηθαλεηαθήο απνξξνήο ζην ππέδαθνο (απφ ρείκαξξνπο, ζηεγαζκέλεο επηθάλεηεο θάζε είδνπο
9 3.2 Αμηνπνίεζε λεξψλ απφ αζθαιηνζηξσκέλεο επηθάλεηεο ή δξφκνπο γεληθφηεξα. Μηθξέο δεμακελέο δηάζπαξηεο->ππξφζβεζε, άξδεπζε πξαζίλνπ, άιιεο δεπηεξεχνπζεο ρξήζεηο. 3.3 Δγθαηάζηαζε ηρζπνδεμακελψλ ζε θάζε ζπίηη ή θηίζκα νηαζδήπνηε θαηεγνξίαο. Μηα ηέηνηα πξνζπάζεηα (μαλά-εθεχξεζε ζηελ νπζία ησλ ιχζεσλ ησλ πξνγφλσλ καο) ζα βνεζνχζε ζεκαληηθά θαη θπζηθά ζα άμηδε λα εμεηαζζεί. Θα κπνξνχζαλ λα εμεηαζζνχλ θαη θίλεηξα θνξνινγηθά ή/θαη πνιενδνκηθά 3.4 Αμηνπνίεζε λεξψλ Βηνινγηθψλ θαζαξηζκψλ ιπκάησλ. Με ρξήζε ζε άξδεπζε αζηηθνχ πξαζίλνπ, γεπέδσλ. Καηά πξνηίκεζε απφ ηξηηνβάζκηα επεμεξγαζία. 3.5 Καηαζθεπή θξαγκάησλ ή εμσπνηάκησλ ιηκλνδεμακελψλ. Η θαηαζθεπή θξαγκάησλ ή εμσπνηάκησλ ιηκλνδεμακελψλ, φπνπ είλαη εθηθηφ, π.ρ. Καηαθχθη, Φνχξλνη, Πειεή, Γίδπκα, Υεξζφλεζνο Κξαληδίνπ θ.α. 3.6 Δγθαηάζηαζε βξνρνκεηξηθψλ ζηαζκψλ ζε δηάθνξα πςφκεηξα. Δγθαηάζηαζε βξνρνκεηξηθψλ ζηαζκψλ ζε δηάθνξα πςφκεηξα (φρη κφλν ζε πφιεηο) γηα θαιχηεξε ηεθκεξίσζε κεηεσξνινγηθψλ δεδνκέλσλ. 3.7 Δθζηξαηείεο ελεκέξσζεο. Δθζηξαηείεο ελεκέξσζεο θνηλνχ γηα ζέκαηα λεξψλ (Γήκνη/Κνηλφηεηεο, Ννκαξρία, Πεξηθέξεηα). Γηαγσληζκνί γηα ηελ θαιχηεξε πξφηαζε εμνηθνλφκεζεο. 3.8 Φχηεπζε δέλδξσλ. Φχηεπζε δέλδξσλ ζε δαζηθέο εθηάζεηο πνπ απνηεινχλ δψλεο ηξνθνδνζίαο πεγψλ θαη γεληθά πνηακνρεηκκάξσλ. 3.9 Υσκαηεξέο Καηάξγεζε/εμπγίαλζε φισλ ησλ παξάλνκσλ ρσκαηεξψλ-άκεζε νξγάλσζε αλαθχθισζεο απνξξηκκάησλ ζε επίπεδν Γήκσλ.
10 3.10 Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε. Δθζηξαηείεο ελεκέξσζεο κέζσ ηεο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο θαη ησλ Ο.Σ.Α. Γηαγσληζκνί γηα ζελάξηα θαη ηξφπνπο εμνηθνλφκεζεο λεξνχ ζε θάζε βήκα θαη επίπεδν. 3.11 Αθαιάησζε Πνιιή πεξίζθεςε γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο αθαιάησζεο σο παλάθεηαο γηα ηελ απεξηφξηζηε θαηαλάισζε λεξνχ. Αλ θξηζεί απαξαίηεην, πξνυπφζεζε ε ρξήζε Α.Π.Δ. (Αηνιηθήο, Φσηνβνιηατθήο).